မြန်မာ-ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး တုံ့ဆိုင်းနေသည် ဆိုသော်လည်း မြန်မာဘက်မှ သစ်များ အလုံးအရင်းဖြင့် မှောင်ခိုလမ်းကြောင်းမှ တဆင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ ဝင်ရောက်နေဆဲဖြစ်ကြောင်း သတင်းရရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံသို့ တရားမဝင်လမ်းကြောင်းမှ ဝင်ရောက်လာသော သစ်တန်ချိန် ၂ သောင်းကျော်သည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်တွင် သစ်ဈေး ထိုးကျမှုကြောင့် တာ့ခ်နာမြို့ ကုန်သွယ်ရေးဆိပ်ကမ်းတွင် သောင်တင်နေကြောင်း သိရသည်။
သောင်တင်နေသော သစ်များတွင် ကျွန်းသစ်အများစု ပါဝင်ပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်မှ သစ်ကုန်ကြီးတဦး၏ သစ်များက အများဆုံးဖြစ်ကာ တခြားကုန်သည်များ၏ သစ်များလည်း အနည်းအကျဉ်း ဝါဝင်သည်ဟု တာ့ခ်နာမြို့သို့ ရောက်ရှိနေသည့် မြန်မာ သစ်ကိုယ်စားလှယ်တဦးက ပြောသည်။
“ကျွန်းဆိုတာက ပြည်ဘက်ကနေ တောင်ကုတ်အထိ ကားနဲ့ယူလာပြီး အဲဒီကနေ ဘင်္ဂလာဒေ့ရှ်ကို သင်္ဘောတွေနဲ့ လာရတာဖြစ်တယ်။ အခု ဘင်္ဂလားမှာ သောင်တင်နေတဲ့ သစ်ကလည်း သူတို့သစ်တွေချည်းပါပဲ” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
အဆိုပါ ကျွန်းခွဲသားများသည် ပဲခူးတိုင်း အနောက်ခြမ်းရှိ ပြည်၊ ပေါက်ခေါင်း၊ သာယာဝတီ၊ ပန်းတောင်း၊ ဥသျှစ်ပင်နှင့် မကွေးတိုင်း ကံမ၊ မင်းတုန်း မြို့နယ်တို့မှ ထွက်ရှိသည့် သစ်များဖြစ်ပြီး ကားများပေါ်တွင် တခြားကုန်စ္စည်းများဖြင့် ဖုံးအုပ်၍ လည်းကောင်း၊ လမ်းတလျှောက်ရှိ စစ်ဆေးရေးဂိတ်များ၌ ညှိနှိုင်း၍ လည်းကောင်း တင်ပို့ကြကြောင်း စုံစမ်းသိရှိရသည်။
ယခင်က ကျွန်းသစ် တတန်လျှင် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် တာကာငွေ ၃ သိန်း (ကျပ်ငွေ သိန်း ၃၀) ပေါက်ဈေးရှိရာမှ ဧပြီလ ၁၈ ရက်နေ့မှစ၍ ကျွန်းသစ် တတန်လျှင် တာကာငွေ ၁ သိန်း (ကျပ်ငွေ ၁၀ သိန်း) ဝန်းကျင်အထိ ထိုးကျခဲ့ပြီး ရုတ်တရက် သစ်အရောင်းအဝယ် ရပ်ဆိုင်သွားခြင်း ဖြစ်ကြောင်း တာ့ခ်နာ ဆိပ်ကမ်းမှ အလုပ်သမားခေါင်းဆောင် တဦးဖြစ်သူ မူဟာမက် အစ္စမိုင်းလ်က ပြောသည်။
“ကျွန်းသစ်ဈေးက ကျသွားတော့ မြန်မာဘက်က ကုန်သည်တွေက ဈေးမကိုက်လို့ မရောင်းဘဲ ဆိပ်ကမ်းမှာပဲ အခွန်ဆောင်ပြီး ပုံထားတယ်” ဟု အဆိုပါ အလုပ်သမားခေါင်းဆောင်က ဆိုသည်။
ယခုကဲ့သို့ သစ်ဈေးထိုးကျသွားခြင်းမှာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံအတွင်း နိုင်ငံရေးလှုပ်ရှားမှုများနှင့် မငြိမ်သက်မှုများကြောင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ပုံမှန် မလည်ပတ်ရာမှ စတင်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်မှ သစ်ကုန်သည် နိုဒူလ် ဟူစိန်က ပြောသည်။
“ဒီမှာက အစိုးရနဲ့ အတိုက်အခံ ပါတီအကြား နိုင်ငံရေး တင်းမာမှုတွေကြောင့် ဆန္ဒပြပွဲတွေ ဆက်တိုက်ဖြစ်လာတယ်။ ဆန္ဒပြသူတွေက လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ဖြတ်တောက်ပစ်တယ်။ လမ်းပေါ်ထွက်တဲ့ကားဆို မီးရှို့ဖျက်ဆီးတယ်ဆိုတော့ ဘယ်ကားသမားကမှ မသွားတော့ဘူး။ ဒီတော့ ပစ္စည်းမပို့ရတော့ ဈေးတွေကျကုန်တာဖြစ်တယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
တာ့ခ်နာမြို့ရှိ ကုန်သွယ်ရေး ဆိပ်ကမ်းတွင် ရောင်းရသည့်အချိန်၌ သစ်တတန်လျှင် တာကာငွေ ၂၅၀၀၀ (ကျပ်ငွေ ၂ သိန်းခွဲ) ကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အကောက်ခွန်ဌာနသို့ ပေးဆောင်ရသည်ဟု တောင်ကုတ်မှ သစ်ကိုယ်စားလှယ် တဦးက ပြောသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်အတွင်းမှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံ တာ့ခ်နာမြို့သို့ တရားမဝင် သစ်တင်သွင်းရာ လမ်းတလျှောက်တွင် ပင်လယ်ပြင်လုံခြုံရေး ယူထားသည့် တောင်ကုတ်၊ မယူဝ၊ ဆံတော်ရှင် စသည့်နေရာများရှိ အစိုးရ ရေတပ်သို့ စက်လှေတစီးလျှင် သစ်အမျိုးအစားနှင့် တန်ချိန်ပေါ် မူတည်ပြီး ကျပ်ငွေ ၁၀ သိန်းမှ သိန်း ၂၀ အထိ ပေးကြရကြောင်း စက်လှေပိုင်ရှင်တဦးက ပြောသည်။
“ရေတပ်တို့ နစက (နယ်စပ်ဒေသ လုံခြုံရေးနှင့် ကွပ်ကဲရေး) တို့ကို ပေးရတာပါ။ ကျွန်းသစ်ဆို ဈေးတမျိုး၊ တခြား စကားဝါတို့၊ ကညင်တိုဆို တမျိုး နောက်ပြီး စက်လှေကြီးရင် ကြီးသလို ပေးရတယ်။ စက်လှေပိုင်ရှင်နဲ့ မဆိုင်ဘူး၊ ပစ္စည်းပိုင်ရှင်ကပဲ ရှင်းရတယ်။ ကျနော်တို့ကတော့ ကုန်တင်ခယူပြီး သယ်ပို့တာပါ” ဟု အဆိုပါ စက်လှေပိုင်ရှင်က ဆိုသည်။
ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ တရားမဝင် တင်သွင်းသည့် သစ်များသည် ရခိုင်ပြည်နယ် တောင်ကုတ်၊ ကျောက်ဖြူ၊ မာန်အောင်၊ ရမ်းဗြဲတို့မှ အပြင် ဧရာဝတီတိုင်းနှင့် ရန်ကုန်တိုင်းတို့မှလည်း ပါဝင်ကြောင်း သိရသည်။
မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ တရားမဝင် သယ်ဆောင်လာသော သစ်များသည် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ရေပိုင်နက်ထဲသို့ ရောက်ရှိပါက အဖမ်းအဆီးမရှိတော့ဘဲ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစိုးရက အခွန်ကောက်ခံပြီး တရားဝင် ဖြစ်သွားသည်ဟုလည်း သိရှိရသည်။
မြန်မာနိုင်ငံဘက်မှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်သို့ တရားဝင် ကုန်ပစ္စည်းများ တင်ပို့ရာတွင် ငါးစိမ်း၊ ငါးခြောက်၊ ပုစွန်၊ မတ်ပဲ၊ ဖိနပ်၊ ဝါး၊ အလှကုန်နှင့် ယိုစုံတို့ ပါဝင်ပြီး ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်မှ ဘိလပ်မြေ၊ ရေအိုး၊ ရေသန့်စက် စသည်တို့ တင်သွင်းသည်။ မြန်မာနိုင်ငံဘက်ခြမ်း စစ်တွေနှင့် မောင်တောတို့တွင် လည်းကောင်း၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်အခြမ်း၌ စစ်တကောင်းနှင့် တာ့ခ်နာတို့တွင်လည်းကောင်း နှစ်နိုင်ငံ နယ်စပ်ကုန်သွယ်ရေး ဆိပ်ကမ်းများ ဖွင့်လှစ်ထားသည်။
ကျွန်း၊ စကားဝါ၊ ကညင်စသော သစ်များနှင့် နွားတို့ကို မြန်မာဘက်မှ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်ဘက်သို့ တရားမဝင် တင်သွင်းကာ၊ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ဘက်က ဓာတ်မြေသြဇာကို မြန်မာနိုင်ငံသို့ တရားမဝင် ပြန်လည် တင်သွင်းသည်။
“တခြားကုန်သည်တွေဆိုရင် ကညင်တို့၊ စကားဝါ လောက်ကိုပဲ တင်ပို့လို့ရတယ်လေ။ အစိုးရက ချုပ်ကိုင်ထားတဲ့ ကျွန်းကို နိုင်ငံခြားကို အခုလို ကျွန်းတင်ပို့နေတဲ့ လူတွေက တရားမဝင် တင်ပို့နိုင်တာဟာ အာဏာပိုင်တွေ ပါဝင်နေတယ် ဆိုတာတော့ သေချာတယ်။ နောက်ပြီးတော့ ကုန်သည် အသေးစားတွေကျတော့ ဆိပ်ကမ်းခပေးပြီး ပုံမထားနိုင်ဘူးလေ။
ရသလောက်နဲ့ရောင်းပြီး ပြန်သွားကြတယ်။ ပစ္စည်းကလည်းနည်းတော့ သိပ်မထိခိုက်ဘူးပေါ့” ဟု တောင်ကုတ်မှ သစ်ကိုယ်စားလှယ်တဦးက ပြောသည်။