အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး သဘောတူထားသည့် မွန်တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့နှင့် အစိုးရတပ်မတော်အကြား ယခုရက်ပိုင်းအတွင်း ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် တိုက်ပွဲသည် တပ်မတော်ဘက်မှ မှားယွင်းပစ်ခတ်မိခြင်း ဖြစ်ကြောင်း အကြောင်းပြန်သည်ဟု မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) ၏ မော်လမြိုင်ဆက်ဆံရေး ရုံးတာဝန်ခံ နိုင်တလညီက ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
“သက်ဆိုင်ရာက ပြောတာက ကျနော်တို့စခန်းကို ဝင်တိုက်တာ မဟုတ်ဘူး။ မွန်ထဲကပဲ နိုင်ပန်းညွန့် ဦးဆောင်တဲ့ ဟံသာဝတီ ပြန်လည် ထူထောင်ရေးအဖွဲ့နဲ့ မှားပြီး ဝင်တိုက်တယ်လို့ ပြောတယ်။ နယ်ခြားစောင့်တပ်ကိစ္စနဲ့တော့ မဆိုင်ဘူး။ သူတို့ မှားတယ်ဆိုတာ၊ ဘယ်ပုံဘယ်နည်းနဲ့ မှားတယ်ဆိုတာ ဟိုဘက်နဲ့လည်း အလှမ်းဝေးနေတော့ အတိအကျ မသိသေးဘူး” ဟု နိုင်တလညီက ပြောသည်။
ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လ ၁၇ ရက်၊ နံနက် ၁၀ နာရီခန့်တွင် အစိုးရ တပ်မတော် တပ်မ (၅၈၁) မှ ဗိုလ်ကြီး နေမျိုး ဦးဆောင်သည့် တပ်ဖွဲ့နှင့် မြိတ်ခရိုင်၊ မဏ္ဍိုင်မြို့နယ်ခွဲ၊ သုမင်္ဂလံရွာအနီးတွင် တိုက်ပွဲငယ်တခု ဖြစ်ပွားခဲ့ပြီး မွန်ပြည်သစ်ပါတီဘက်မှ ရဲဘော် ၂ ဦးကျဆုံးခဲ့ကာ အရပ်သား ၂ ဦး အဖမ်းခံထားရကြောင်းလည်း သိရသည်။
ယင်းသို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခြင်းသည် နယ်ခြားစောင့်တပ်ကိစ္စနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိကြောင်း၊ ၁၉၉၅ ခုနှစ်မှ စတင်၍ ယခုချိန်အတွင်း ပထမဆုံး ဖြစ်ပွားသည့် တိုက်ပွဲဖြစ်ကြောင်း နိုင်တလညီက ပြောသည်။
သူက “၁၈နှစ်အတွင်းမှာ ဒါ ပထမဆုံး သေနတ် ပြန်ဖောက်တာပဲ” ဟု ဆိုသည်။
တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားခဲ့သည့် သုမင်္ဂလံကျေးရွာ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးနိုင်ကောင်းနိုင်ကလည်း “ ၅၈၁ တပ်ကို ကျနော်တို့ ဒီဘက်မှာ တခါမှ မကြားဖူးဘူး။ ဒီဘက်ကို မလာဖူးဘူး။ ဒီမှာက နယ်စပ်ကိုသွားလာပြီး အလုပ်လုပ်နေတဲ့သူတွေ၊ ဒုက္ခရောက်နေတဲ့သူတွေ၊ အိုးမဲ့အိမ်မဲ့လူတွေ နေနိုင်အောင် အိမ်ခြေ ၂၀ လောက်ဆောက်ထားတယ်။ ရွာသားဦးရေ ၂၀၀ လောက်က ပြောင်း စိုက်ပျိုးပြီးနေကြတယ်။ အခုက ရွာသားတွေ လုံခြုံရေးအတွက် ချထားတဲ့တပ်နဲ့ ဖြစ်ကြတာ” ဟု ပြောသည်။
ထို့အပြင် မွန်ပြည်သစ်ပါတီ အနေဖြင့် အစိုးရတာဝန်ရှိသူများနှင့် ဆက်ဆံရေးပိုင်းတွင် နှစ်ဘက်ဆွေးနွေးမှုများ တရားဝင် ဆက်လက် ပြုလုပ်ခြင်းနှင့် မိမိတို့ လုံခြုံရေးအတွက် ပြန်လည် ခုခံနိုင်ရန် စစ်ရေးပြင်ဆင်မှုကို တပြိုင်နက်တည်း ပြုလုပ်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်း ပါတီ၏ နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေး တာဝန်ခံ နိုင်ဟံသာဗန်ခိုင်က ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
“အခု ကျနော်တို့တွေ တဖက်ကလည်း တကယ့် ပြဿနာအမှန်ကို ဖြေရှင်းနိုင်အောင် နိုင်ငံရေးဆွေးနွေးဖို့ ကြိုးပမ်းနေတဲ့အချိန်၊ ယုံကြည်မှု တည်ဆောက်နေရတဲ့အချိန်၊ ပိုပြီး အရေးကြီးတဲ့အချိန်၊ ဆတ်ဆတ်ထိမခံဖြစ်တဲ့ ဒီလိုအချိန်မျိုးမှာ ဒီလိုဖြစ်တာ မကောင်းဘူးလို့ မြင်ပါတယ်” ဟု သူက ဆက်ပြောသည်။
ယခုကဲ့သို့ ထိတွေ့ ပစ်ခတ်မှု ဖြစ်ပွားသည့် ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ အစိုးရအဖွဲ့အနေဖြင့် မည်သို့ ကြားဝင်စေ့စပ်မည်ကို မွန်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့သို့ ဧရာဝတီမှ တယ်လီဖုန်းဖြင့် မေးမြန်းခဲ့ရာ လက်ထောက်ညွှန်ကြားရေးမှူး ရုံးခန်းမှ တာဝန်ရှိသူတဦးက “မွန်ပြည်နယ်ထဲမှာ ဖြစ်တာ မဟုတ်ဘူး။ ထားဝယ်ဘက်မှာ ဖြစ်တာ။ ကျနော်တို့ဆီကို ဘာသတင်းမှ မတက်ဘူး” ဟု ဖြေကြားခဲ့သည်။
ယင်းသို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် အနီးဝန်းကျင် ကျေးရွာများမှ ဒေသခံအချို့လည်း ထိုင်းနိုင်ငံဘက်သို့ ရှောင်တိမ်းလာကြကြောင်း ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ်၊ ပန်ကျုပ်ခရိုင်ရှိ ရော်ဘာစိုက်ခင်းများတွင် အလုပ်လုပ်ကိုင်နေသည့် နိုင်လဂွန်းက ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
မွန်ပြည်နယ်နှင့် မြိတ်ခရိုင်နယ်တဝိုက်တွင် မွန်ပြည်သစ်ပါတီနှင့် ယင်းပါတီမှ လွန်ခဲ့သည့် ၁၀ နှစ်ကျော်က ခွဲထွက်သွားသည့် ဟံသာဝတီ ပြန်လည်ထူထောင်ရေးအဖွဲ့၏ လက်ကျန်တပ်ဖွဲ့ ၂ ဖွဲ့ ရှိကြောင်း နိုင်ဟံသာဗန်ခိုင်က ပြောသည်။
“အခုဖြစ်တဲ့တပ်က ဗိုလ်မှူး နိုင်တမော့ချမ်းက လွန်ခဲ့တဲ့ ၁၀ နှစ်ကျော်က နိုင်ပန်းညွန့်တို့ ခွဲထွက်စဉ်မှာ အတူပါသွားခဲ့တယ်။ နောက်ပိုင်း မွန်ပြည်သစ်ကို ပြန်လည် ဝင်ရောက်လာတာ ၄၊ ၅ နှစ်လောက်ရှိခဲ့ပြီ။ ဒီဘက်ပြန်ဝင်လာတော့ အဲဒီနေရာမှာ သူတို့ကို တာဝန်ပေးလိုက်တယ်။ ဒီကတပ်ဖွဲ့တွေကိုလည်း အင်အားဖြည့်ပေးထားတယ်” ဟု သူက ဆက်လက်ပြောသည်။
ညီညွတ်သော တိုင်းရင်းသားများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (UNFC) အဖွဲ့ဝင်ဖြစ်သည့် မွန်ပြည်သစ်ပါတီနှင့် အစိုးရ တပ်မတော်ကြားတိုက်ပွဲ ဖြစ်ပွားခြင်းကြောင့်၊ မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လမ်းကြောင်းအပေါ် အကျိုးသက်ရောက်မှုနှင့် ပတ်သက်၍ UNFC ဒုတိယ အထွေထွေအတွင်း ရေးမှူး ဗိုလ်မှူးကြီး ခွန်ဥက္ကာကို ဆက်သွယ်မေးမြန်းခဲ့ရာ “အပစ်ရပ်ပြီးတော့မှာ တို့က အပစ်ရပ်ပြီ ဆိုပြီးတော့ အရင်တိုက်နေတုန်းက မသွားဖူး၊ မရောက်ဖူးတဲ့ နေရာတွေမှာ တပ်အသစ်တွေသွားချရင် အတိုက်ခံရတတ်တယ်။ အခုလည်း မွန်တပ်က မြိတ်၊ ထားဝယ် အောက်မှာ ဌာနချုပ်နဲ့လည်း အဝေးကြီး။ အဲဒီဘက်မှာ လက်ကျန်လေး ရှိတဲ့နေရာမှာ နယ်မြေတိုးချဲ့တဲ့သဘောလို့ တွက်ရင် အဲဒီလို ပဋိပက္ခဖြစ်တတ်တယ်။ နိုင်ပန်းညွန့်တပ်ကို မွန်ပြည်သစ်က လူထပ်ဖြည့်ပြီးတော့ နိုင်ပန်းညွန့် နေခဲ့တဲ့နေရာမှာ သူတို့နေရာလို့ သွားလုပ်လိုက်တာ အဲဒီအပေါ်မှာ နည်းနည်းရှုပ်သွားတာ ဖြစ်နိုင်တယ်” ဟု ဖြေကြားသည်။
သူကဆက်လက်၍ “စစ်ရေးအပိုင်းမှာတော့ လျှော့ပေါ့ပေးဖို့ သိပ်မလွယ်တဲ့သဘော။ တပ်မတော်ဘက်က စစ်ရေးနဲ့ပတ်သက်လို့ မူလ နေရာမှာမနေဘဲ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးကို အကြောင်းပြုပြီး နယ်မြေတိုးချဲ့တာ၊ နေရာသစ်ယူတာတို့ကျတော့ သည်းခံချင်တဲ့ပုံ မပေါ်ဘူး။ စစ်ရေးဘက်ကတော့ သိပ်မလုပ်ချင်တဲ့ သဘော။ နိုင်ငံရေးဘက်ကတော့ ဆွေးနွေးပွဲတွေ၊ လူထုတွေ့ဆုံပွဲတွေ လွှတ်ထားတာရှိတယ်။ မြို့ထဲဖြစ်ဖြစ် တောမှာဖြစ်ဖြစ်။ အဲဒီလို သုံးသပ်မိတယ်” ဟု ပြောသည်။
ထို့အပြင် ယင်းကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ မွန်ပြည်သစ်ပါတီအနေဖြင့် UNFC သို့ အကြောင်းကြားခြင်း မရှိသေးသည့်အတွက်၊ ကြားဝင်စေ့စပ်ပြုလုပ်ရန် မဖြစ်နိုင်သေးကြောင်း သူက ဆက်ပြောသည်။
ယင်းသို့ အပစ်ရပ်ထားစဉ် ကာလတွင် လက်နက်ကိုင် တိုင်းရင်းသားများဘက်မှ နယ်မြေတိုးချဲ့ခြင်းကြောင့် အစိုးရတပ်နှင့် ပဋိပက္ခဖြစ်ဖူးသည့် သာဓကများလည်း ရှမ်းပြည်နယ်ဘက်တွင် ဖြစ်ဖူးကြောင်း ဗိုလ်မှူးကြီးခွန် ဥက္ကာက ပြောသည်။
မွန်ပြည်သစ်ပါတီသည် ၁၉၉၅ တွင် အစိုးရတပ်မတော်နှင့် အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေးအတွက် ပထမအကြိမ် သဘောတူ လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ တဖွဲ့ဖြစ်သည်။