မြန်မာနိုင်ငံသည် “ဆူပူမငြိမ်သက်မှုများ ကျယ်ပြန့်လာနေခြင်း ချောက်ကမ်းပါးပေါ်တွင် ရောက်” ရှိနေသည့် အတွက် တာဝန်ရှိသူများ အနေဖြင့် ဒုက္ခရောက်ရသူများကို ကာကွယ်ပေးနိုင်ရန် ပဋိပက္ခများတွင် ပါဝင်သူ တရားခံများ၊ ဗုဒ္ဓဘာသာနှင့် မွတ်ဆလင် အသိုင်းအဝိုင်းကြားတွင် တင်းမာမှုများ ပိုမိုမြင့်တက်လာအောင် သွေးထိုးလှုံ့ဆော်နေသူများကို ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခြင်း အစရှိသော ထိရောက်သော နည်းဗျူဟာများ အမြန်ဆုံး ချမှတ်အကောင်အထည် ဖော်သင့်သည်ဟု လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ အာဆီယံလွှတ်တော်အမတ်များ အဖွဲ့ (APHR) က ပြောကြားလိုက်သည်။
ပြီးခဲ့သည့် ရက်အနည်းငယ်အတွင်းက စစ်ကိုင်းတိုင်း ကန့်ဘလူမြို့နယ်တွင် နေအိမ်နှင့် ဈေးဆိုင် ၆၀ ကျော် မီးရှို့ ဖျက်ဆီးခံခဲ့ရခြင်းအပေါ် လျှင်မြန်ပြီး သမာသမတ်ကျသော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ပြုလုပ်ရန်နှင့် အဆိုပါ လုပ်ရပ်အတွက် တာဝန်ရှိသူများကို ဖော်ထုတ်ပြီး ဥပဒေအရ အရေးယူရန် APHR က တိုက်တွန်းလိုက်သည်။
“အစိုးရ၊ တိတိကျကျပြောရရင် ဒေသဆိုင်ရာ လုံခြုံရေး အဖွဲ့တွေဟာ ဒေသတွင်းတင်းမာမှုတွေကို လျှော့ချနိုင်ဖို့ ထိထိ ရောက်ရောက် မလုပ်နိုင်ခဲ့သလို အုပ်စုဖွဲ့ ဆူပူသောင်းကျန်းမှုတွေကိုလည်း မတားဆီးနိုင်ခဲ့ပါဘူး။ ကျနော်တို့ဟာ ဆူပူမှု အကြမ်းဖက်မှုတွေ ကျယ်ပြန့်လာမယ့် အလားအလာတွေနဲ့ ရင်ဆိုင်နေရပါတယ်။ တကယ်လို့သာ မူဆလင်ဆန့် ကျင်ရေး ဟောပြောမှုတွေနဲ့ အဓိကရုဏ်းဖြစ်လာအောင် သွေးထိုးလှုံ့ဆော်မှုတွေကို မတားဆီး နိုင်ဘူးဆိုရင် ဒီလို တိုက်ခိုက်မှုတွေရဲ့ တရားခံတွေနဲ့ ခေါင်းဆောင်တွေဟာ သူတို့ ကို အရေးမယူဘူး၊ ကင်းလွတ်ခွင့်ပေးထားတယ်လို့ ဆက်ပြီး ယူဆနေကြပါလိမ့်မယ်” ဟု APHR ၏ ဥက္ကဌ အင်ဒိုနီးရှား အမျိုးသမီး လွှတ်တော် အမတ် Eva Kusuma Sundari က ပြောဆိုကြောင်း သိရသည်။
“နက်ရှိုှု်င်းတဲ့ တင်းမာမှုတွေကို လူတိုင်းထင်ထင်ရှား မြင်နိုင်ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အစိုးရအာဏာပိုင်တွေက မြန်မာနိုင်ငံမှာ အခုလို အန္တရယ်ကြီးတဲ့ အခြေအနေတရပ်ကို ဦးတည်နေတဲ့ အပေါ်မှာ ထိရောက်တဲ့ တုန့်ပြန်မှုတွေ လုပ်မနေဘူးလို့ ကျနော် တို့ခံစားနေရပါတယ်” ဟုလည်း Ms. Sundari က ပြောကြောင်း ဩဂုတ်လ ၂၆ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင် ရေးသားဖော်ပြသည်။
APHR က ဆူပူမှု အထိကရုဏ်းများကို ဖြေရှင်းဖို့ ကြိုးစားရာတွင် မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ အနေဖြင့် အခက်အခဲများ ကြုံတွေ့နိုင်သည်ကို လက်ခံခဲ့သော်လည်း လွန်ခဲ့သောနှစ်ကစ၍ ဖြစ်ပွားခဲ့သော ဘာသာရေး ခွဲခြားတိုက်ခိုက်မှုများတွင် တာဝန်ရှိသော ရဲတပ်ဖွဲ့၏ တုန့်ပြန်မှု အားနည်းခြင်းအပေါ် စိုးရိမ်မိကြောင်းပြောသည်။
မွတ်ဆလင်ဆန့်ကျင်ရေး ဟောပြော စည်း ရုံးမှုများ တိုးပွားလာနေသည်ကို တားဆီးနိုင်ရန် အစိုးရဘက်မှ လျှင်လျှင်မြန်မြန် တိတိကျကျ အရေးယူဆောင်ရွက်ရန်လိုသည်ဟုလည်း APHR က ဆိုသည်။ လူမျိုးဘာသာရေးခွဲခြားသည့် ဆူပူမှု အဓိကရုဏ်းများ ဖြစ်ပေါ်လာအောင် သွေးထိုးလှုံ့ဆော်နေသော လှုပ်ရှားမှုများနှင့် ပတ်သက်၍လည်း စိုးရိမ်မိကြောင်း ပြောသည်။ မွတ်ဆလင်ဆန့်ကျင်ရေး ဝါဒဖြန့် တရားများကို မီဒီယာအမျိုးမျိုးမှ တဆင့် ဖြန့်ဝေနေခြင်းသည် အန္တရာယ်ရှိသည်ဟုလည်း ဆိုသည်။
“မြန်မာနိုင်ငံရဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ မေးခွန်းထုတ်စရာတွေ အများကြီး ရှိနေပါသေးတယ်။ ဖြေရှင်းရမယ့် ပြဿနာတွေလည်း အများကြီးပါပဲ။ လွတ်လပ်စွာ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုခွင့် ကိစ္စက ထိပ်ဆုံးမှာ ရှိနေပါတယ်။ အကြီးစားသတ္တုတွင်း စီမံကိန်းနဲ့ စီးပွားရေး စီမံကိန်းကြီးတွေ၊ လယ်ယာမြေသိမ်းယူမှုတွေကို ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြတဲ့သူတွေကို ဖမ်းဆီး ထောင်ချနေတဲ့ အချိန်မှာ လူမျိုးရေး ဘာသာရေး မုန်းတီးမှုတရားတွေ ဟောပြောပြီး ဆူပူအကြမ်းဖက်မှုတွေ ဖြစ်အောင် လှုံ့ဆော်နေကြတဲ့ သူတွေကိုတော့ အစိုးရ အာဏာပိုင်တွေက မတို့မထိဘဲ ဒီအတိုင်း ထားကြတယ်” ဟု APHR ၏ ဒုတိယဥက္ကဌ Kraisak Choonhavan ကပြောသည်။ ယခုအချိန် လွှတ်တော်တွင် အခြေအတင် ဆွေးနွေးနေကြသည့် အသင်းအဖွဲ့များ ဖွဲ့စည်းခြင်းဆိုင်ရာ ဥပဒေကြမ်းမှာလည်း မရေရာ မသေချာမှုတွေ ပါနေကြောင်း သူက ထပ်ပြောသည်။
လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များ အနေဖြင့် လွှတ်တော် အတွင်းတွင် ယခုကိစ္စကို အလေးအနက်ထားကာ ဆွေးနွေးသင့်ပြီး အစိုးရ အာဏာပိုင်များ နှင့် အရပ်ဖက် လူ့အဖွဲ့အစည်းများ ပူးပေါင်းကာ လူ့အသိုင်းအဝိုင်းကြားမှ အက်ကြောင်းများ ကို ပြန်လည်စေ့စပ်ပြီး ယုံကြည်မှုကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ကြရန် APHR က တိုက်တွန်းလိုက်သည်။
“မိမိတို့ နေစရာအိမ် ဆုံးရှုံးခဲ့တဲ့ သူတွေအတွက် သက်ဆိုင်ရာ အာဏာပိုင်တွေရဲ့ ကာကွယ်မှုနဲ့ ကူညီမှု ရရှိဖို့ အရေးကြီး ပါတယ်။ ဒါမှလဲ သူတို့ဘဝတွေနဲ့ သူတို့ နေအိမ်တွေကို ပြန်လည်တည်ဆောက်ပြီးတော့ အမြန်ဆုံးပြန်နိုင်ကြမှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု Ms. Sundari ကပြောသည်။
“ပြီးခဲ့တဲ့ ၁၄လ ကာလအတွင်းမှာ နောက်ဆက်တွဲ ဖြစ်လာတဲ့ အကြောင်းအရာတွေကို တွေ့ခဲ့ပြီးပါပြီ။ မွတ်ဆလင်တွေကို သူတို့ရဲ့ ဗုဒ္ဓဘာသာ အိမ်နီးချင်းတွေနဲ့ ခွဲခြားထားလို့ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။ အစိုးရရဲ့ ခွဲခြားနေရာ ချထားရေး မူဝါဒက ခွဲခြားမှုတွေကို ပိုပြီး နက်ရှိုင်းလာစေပြီး ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပေါ်နိုင်တဲ့ အလားအလာကို ပိုပြီးများစေပါတယ်” ဟုလည်း Ms. Sundari က ဆိုသည်။
ပြီးခဲ့သည့်အပတ်ကလည်း အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုရှိ လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ဆရာဝန်များအဖွဲ့ကလည်း အကယ်၍ မြန်မာအာဏာပိုင်များအနေဖြင့် အမုန်းတရားများကို ဟောပြောခြင်းနှင့် တရားလက်လွတ် ပြုမူမှုများကို မထိန်းချုပ်ဘဲ ဆက်လက်ခွင့်ပြုထားလျှင် မြန်မာနိုင်ငံသည် “လူမျိုးတုန်း ရှင်းလင်းသုတ်သင်မှု သို့မဟုတ် လူသားမျိုးနွယ်စုအပေါ် ရာဇဝတ်မှု ကျူးလွန်ခြင်း အလားအလာ”ရှိသော “ဆိုးဆိုးရွားရွား”အဆင့် သတ်မှတ်ခံရမည့် အန္တရာယ်နှင့် ကြုံနိုင်ကြောင်း သတိပေးခဲ့သည်။