မြန်မာ့လွှတ်တော်များတွင် တပ်မတော်က ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ပါဝင်နေခြင်းသည် လတ်တလောတွင် ရှိသင့်ကြောင်း သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ပြောကြားလိုက်သည်။
နှစ်ပေါင်း ၅၀ အတွင်း မြန်မာခေါင်းဆောင်တဦး၏ ပထမဆုံး တရားဝင်ခရီးအဖြစ် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသို့ ရောက်ရှိနေသော သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က မေလ ၁၉ ရက်နေ့က ဝါရှင်တန်ရှိ ဗီအိုအေ သတင်းဌာနတွင် ပြုလုပ်သည့် နယ်ပယ်စုံမှ မြန်မာ အသိုင်းအဝိုင်းများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် ထိုကဲ့သို့ ပြောကြားသွားခြင်း ဖြစ်သည်။
“တပ်မတော်က နိုင်ငံရေးနဲ့ ကင်းကွာလို့တော့ မရပါဘူး။ အစဉ်အလာ ရှိခဲ့ပါတယ်။ သမိုင်းကြောင်း ရှိခဲ့ပါတယ်။ တိုင်းပြည်မှာ အခက်အခဲတွေ အကြပ်အတည်းတွေ တွေ့တိုင်း၊ တွေ့တိုင်း တပ်မတော်ကနေ ဝင်ရောက်ပြီး ဆောင်ရွက်ခဲ့တာတွေ ရှိပါတယ်။ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း ဆိုတာက လွှတ်တော်ထဲမှာ လောလောဆယ်မှာတော့ ရှိသင့်ရှိထိုက်တယ်။ သို့သော်လည်းပဲ တဖြည်းဖြည်း ဒါတွေဟာ ကျနော်တို့ လျော့ပါးလာမယ်၊ နည်းပါးလာမယ်၊ ဒီလိုပဲ မြင်မိပါတယ်” ဟု သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ဗီအိုအေ ဌာနမှူး ဦးသန်းလွင်ထွန်း၏ မေးခွန်းအပေါ် ဖြေကြားသွားသည်။
သို့သော် ဒီမိုကရေစီ ရင့်ကျက်လာသည့်နှင့်အမျှ လွှတ်တော်တွင် တပ်မတော် ပါဝင်မှု လျော့နည်းလာမည်ဖြစ်ပြီး ၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေသည် စွပ်စွဲ ပြောကြားသကဲ့သို့ လူတစုအတွက် မဟုတ်ကြောင်း၊ လူအများ ထောက်ခံ တည်ပြုထားခြင်းဖြစ်ကြောင်း၊ သို့သော် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍လည်း လုပ်ထုံးလုပ်နည်းအရ ပြင်ဆင်နိုင်ကြောင်းလည်း ဦးသိန်းစိန်က ပရိသတ်တဦး၏ မေးခွန်းအပေါ် တုံ့ပြန်ဖြေဆိုခဲ့သည်။
“ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေဆိုတာ သော့ခတ်ထားတဲ့ သံမဏိမျိုး မဟုတ်ပါဘူး။ သူ့မှာ ပြင်ဆင်နိုင်တဲ့ Amendment (ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက်ချက်အခန်း) ပါ ပြီးသားဖြစ်ပါတယ်။ အဲတော့ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေကို ပြင်ဆင်မယ် ဆိုရင် ဒီ Amendment သူ့မှာ လုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေ ရှိပါတယ်။ ဒီလုပ်ထုံးလုပ်နည်းတွေအတိုင်း ကျနော်တို့ ပြင်ဆင်လို့ ရပါတယ်” ဟု သူက ဆိုသည်။
သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က မြန်မာနိုင်ငံကို ဒီမိုကရေစီ ဖော်ဆောင်နေချိန်၌ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုသို့ လာရောက်ရခြင်းတွင် မြန်မာနိုင်ငံအား အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက စီးပွားရေး ပိတ်ဆို့ဒဏ်ခတ်မှုကိစ္စလည်း ပါဝင်ကြောင်း ဦးသန်းလွင်ထွန်း၏ မေးခွန်းအပေါ် တုံ့ပြန်ဖြေကြားသည်။
“ကျနော်တို့ ဒီမိုကရေစီကို လိုလားတယ်။ ခုနကလို ဒီမိုကရေစီစနစ် ရှေ့ကိုဆက်ပြီးတော့ ရှင်သန်ဖွံ့ဖြိုးစေချင်တယ် ဆိုရင် ဒါ ဒီမိုကရေစီနဲ့ နိုင်ငံရေး၊ ဒီမိုကရေစီနဲ့ စီးပွားရေးဟာလည်း တခုနဲ့တခုဟာ ကွင်းဆက်လို ဖြစ်နေတဲ့အတွက်ကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံမှာ စီးပွားရေး ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့အတွက် ဒါကို စာနာထောက်ထားသင့်တယ်။ ဒါတွေ အခက်အခဲ အတားအဆီးတွေကို ဖယ်ရှားပေးသင့်တယ် ဆိုတဲ့ ဒါလေးကိုတော့ ကျနော် ပြောမယ်” ဟု သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ဆိုသည်။
အမေရိကန် သမ္မတ မစ္စတာ ဘားရက် အိုဘားမားနှင့် အိမ်ဖြူတော်၌ တွေ့ဆုံသည့်အခါ အမေရိကန်၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုနှင့် ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ နည်းပညာကဏ္ဍများတွင် အမေရိကန် အကူအညီများရရေး အစရှိသည့် အကြောင်းများလည်း ပါဝင်ကြောင်းလည်း သိရသည်။
“ကျနော်တို့ရဲ့ ရှေ့အလားအလာတွေ ဒါတွေနဲ့ ပတ်သက်ပြီးတော့ အမေရိကန်နိုင်ငံအနေနဲ့ အဖက်ဖက်ကနေပြီးတော့ ကျနော်တို့ နိုင်ငံအပေါ် နားလည်မှု ရှိဖို့၊ တချို့အခက်အခဲတွေကို ဖြေရှင်းပေးနိုင်မယ့်ဟာတွေကို ဖြေရှင်း ပေးနိုင်ဖို့ ဆိုတဲ့ ဒီလို ရည်ရွယ်ချက်တွေနဲ့ ကျနော်တို့ ဒါ သမ္မတကြီး (အိုဘားမား) နဲ့တွေ့ဖို့ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု သူက ဆိုသည်။
မြောက်ကိုရီးယားနှင့် ဆက်ဆံရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က “မြောက်ကိုရီးယားကို ကျနော်တို့ ဆက်ဆံရတာတွေ ရှိပါတယ်။ ဟိုတုန်းက ကျနော်တို့ကို အကုန် ပိတ်ဆို့ထားတဲ့ အခါမှာ ကျနော်တို့လည်း ကိုယ့်နိုင်ငံကို ကာကွယ်ဖို့အတွက်၊ ကိုယ့်ကို ကူညီနိုင်မယ့် နိုင်ငံကို ရှာရတာပါ။ သံတမန် ဆက်သွယ်မှုတော့ ရှိခဲ့တယ်။ ဒီဘက်ပိုင်းမှာတော့ ကျနော်တို့ အစိုးရ တက်လာတဲ့အခါမှာ စစ်ရေးအားဖြင့် ဆက်သွယ်မှုတွေ လုံးဝမရှိပါဘူး” ဟု ဆိုသည်။
အဆိုပါ ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်သည့် သံသယကြောင့် အမေရိကန်အနေဖြင့် မြန်မာကို စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှု လုံး၀ ဖယ်ရှားပေးရေးတွင် စောင့်ကြည့်ဦးမည်ဟု ယူဆကြောင်းလည်း သူက ဆက်ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် သဘာ၀ သယံဇာ ပေါကြွယ်ဝ၍ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံလိုသူများလည်း ရှိကြောင်း၊ သို့အတွက် နိုင်ငံခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဥပဒေကို ခက်ခက်ခဲခဲ ရေးဆွဲ ပြဌာန်းထားကြောင်း သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ဆိုသည်။
သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က မြန်မာ့နိုင်ငံရေး ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှုတွင် ပြည်သူ့ဆန္ဒအပေါ် မူတည်ပြီး နိုင်ငံရေးတွင် အားလုံး ပူးပေါင်း ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရေးကို ဖော်ဆောင်ပါမည်ဟုလည်း ထပ်လောင်း ကတိပေးစကား ပြောကြားသည်။
“နိုင်ငံရေးအရ ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုတွေလည်း ပြည်သူလူထုရဲ့ ဒီဆန္ဒတွေအပေါ် မူတည်ပြီးတော့ နိုင်ငံရေး တည်ငြိမ်အောင်၊ ကျနော်တို့ရဲ့ နိုင်ငံရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ အားလုံး ပါဝင်နိုင်အောင်၊ ဒါတွေ ကျနော်တို့ လုပ်ပေးမှာပါ။ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားတွေ လွှတ်ပေးတာ ပြုပေးတာက အစပေါ့” ဟု သူက ဆိုသည်။
နိုင်ငံတွင် နှစ်ပေါင်း ၆၀ ကျော်ကာလ လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခများအပေါ် ပြည်သူများက ငြီးငွေ့နေပြီဖြစ်ပြီး တိုင်းပြည်ငြိမ်းချမ်းရေး ဖော်ဆောင်မှု လုပ်ငန်းစဉ်များကိုလည်း ဆက်လက် အကောင်အထည်ဖော်သွားမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ကတိပေးခဲ့သည်။
ထို့အပြင် သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်က ဒီမိုကရေစီသက်တမ်း နုနယ်နေသေးချိန်ဖြစ်၍ လက်ပံတောင်းကိစ္စတွင် ဖြစ်ပေါ်ခဲ့မှုသည် မမျှော်လင့်ဘဲ ဖြစ်သွားခဲ့ရကြောင်း၊ ဆန္ဒဖော်ထုတ်ခွင့်များလည်း ရှိပြီး တချို့ကိစ္စများတွင် အရေးယူရသည်လည်း ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။
မကြာသေးမီက မတည်ငြိမ်မှု၊ ရခိုင်ပြည်နယ်မျ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှုများသည် သာမန် အခြေအနေမျိုးမှ ကြီးထွားလာခြင်း မဟုတ်ကြောင်း၊ အဓိကရုဏ်း ဖြစ်စဉ်များတွင် ဥပဒေ ချိုးဖောက်သူများကိုလည်း အရေးယူမှု ရှိကြောင်း၊ အဆိုပါကိစ္စ အစီရင်ခံစာ ထုတ်ပြန်ပြီးဖြစ်ကြောင်း ဒေါက်တာ ကျော်ရင်လှိုင်ကလည်း သမ္မတ ကိုယ်စား မေးမြန်းမှုကို ဖြေဆိုသည်။
သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်သည် ဝါရှင်တန်ဒီစီရှိ မြန်မာသံရုံးတွင် မြန်မာမိသားစုများနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီး ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ဖော်ဆောင်နေမှုများကို ရှင်းလင်း ပြောကြားခဲ့ပြီး နိုင်ငံပြန်လည် တည်ဆောက်ရေးတွင် ပြည်ပရောက် မြန်မာများပါ ကူညီရန် ဖိတ်ခေါ်ခဲ့သေးသည်။
အမေရိကန်ရောက် မြန်မာ့အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူတချို့က လက်ရှိ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးကို စစ်မှန်သည့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးဖြစ်လိုကြောင်း၊ လိမ်ညာမှုများ ရပ်တန့်စေလိုကြောင်း သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်ကို ကန့်ကွက်ဆန္ဒပြသည်ဟု သိရသည်။
“ကျနော်တို့ ဆန္ဒပြတာ စစ်မှန်တဲ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးတွေ အမြန်ဆုံးလုပ်ဖို့ပါ” ဟု ဆန္ဒပြပွဲတွင် ပါဝင်သည့် ကိုဇော်ဝင်းက ပြောသည်။
သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်အနေဖြင့် အမေရိကန် ခရီးစဉ်တွင် သမ္မတ အိုဘားမားနှင့် တွေ့ဆုံမှုသည် မြန်မာပြည်သူများ အတွက် အကျိုးများသင့်ကြောင်း၊ စစ်တပ်၏ မြန်မာ့နိုင်ငံရေးတွင် ပါဝင်နေမှုကို ရုပ်သိမ်းသွားမှသာ မြန်မာပြည်သူများ အမှန်တကယ် အကျိုးဖြစ်ထွန်းမည်ဖြစ်ကြောင်း သူက ဆက်ပြောသည်။
သမ္မတ ဦးသိန်းစိန်အား အိမ်ဖြူတော်၌ သမ္မတ အိုဘားမားက လက်ခံတွေ့ဆုံမည့်ကိစ္စနှင့် စပ်လျဉ်း၍ အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု၏ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် အလေးထားမှုကို ပြသရာရောက်၍ ဝမ်းမြောက်ဖွယ် ဖြစ်သော်လည်း လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများနှင့် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်ငန်းစဉ်များ အောက်ခြေထိ သက်ရောက်မှု မရှိသေးသည့်အပေါ် မြန်မာအစိုးရကို အမေရိကန်က အခွင့်အရေးပေးခြင်းသည် စောနေသေးကြောင်း ဝေဖန်နေကြသူများလည်း ရှိသည်။