အစိုးရတပ်များနှင့် KIA တပ်များအကြား စစ်ပွဲများ အရှိန်မြင့် တက်လာချိန်တွင် ကချင်ပြည်နယ် စစ်ဘေးသင့် ဒုက္ခသည်များနှင့် ၎င်းတို့၏ ကလေးငယ်များသည် ကြောက်ရွံ့မှု၊ မလုံခြုံမှု၊ လူမျိုးရေး မုန်းတီးမှုနှင့် တိုက်ခိုက်လိုစိတ် ကဲ့သို့သော မူမမှန်သည့် စိတ်ဒဏ်ရာများ ပိုမို ခံစားလာရကြောင်း သတင်း ရရှိသည်။
အစိုးရ တပ်များက လေကြောင်း ထိုးစစ်ဆင် တိုက်ခိုက်မှုများ ဆက်တိုက် ပြုလုပ်လာချိန်တွင် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည် စခန်းများ၌ ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင် ကြရသည့် ဒုက္ခသည်များမှာ မလုံခြုံမှုနှင့် စိုးရိမ်မှုများကို ခံစားလာရကြောင်း၊ အထူးသဖြင့် ဒုက္ခသည်များ ၏ သားသမီး ကလေးငယ်များမှာ စိတ်ဒဏ်ရာကို ပိုမို နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ခံစားနေကြရကြောင်း ကချင် ဒုက္ခသည်များအား ကူညီစောင့်ရှောက် ပေးနေသူ ကချင်ဒေသခံ ဦးဒွဲပီဆာက ဧရာဝတီသို့ပြောသည်။
၁၈ လ ကျော်ကြာ ဖြစ်ပွားနေသည့် တိုက်ပွဲများကြောင့် ကချင်ဒေသတွင် ဒုက္ခသည်များမှာ စားဝတ်နေရေး အပါအဝင် ဒုက္ခအမျိုးမျိုး တွေ့ကြုံ ခံစားနေရကြောင်း၊ ကလေးငယ်များ၏ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေး အခြေအနေ မှာလည်း နိမ့်ကျဆိုးဝါး နေသည့် အပြင် အချိန်တိုင်း ကြောက်ရွံ့ ထိတ်လန့်စိတ်များ ခံစားနေရကြောင်း၊ အစိုးရ စစ်တပ်များက အမြောက်ကြီးများ၊ တိုက်လေယာဉ်၊ ရဟတ်ယာဉ်များနှင့် နေ့စဉ် ပစ်ခတ်နေသည့် အတွက် ဒုက္ခသည်များမှာ ကတုတ်ကျင်းများ ထဲတွင် နေထိုင်ရပြီး အပြင်မထွက်ကြရန် သတိပေး ထားကြောင်း ဆက်လက်ပြော ဆိုသည်။
“ကချင် တနယ်လုံးမှာ ဒုက္ခသည်က ခြောက်သောင်းခွဲ ကျော်လောက် ရှိမယ်။ အဲဒီထဲမှာ ကလေးငယ်အရေ အတွက်က တသောင်းကျော် လောက်ရှိတယ်။ ကလေးတွေက စစ်ဒဏ်ကို ပိုပြီး ဆိုးဆိုးဝါးဝါး ခံစားနေရ တာပေါ့။ အရင်တုန်း ကတော့ လူကြီး မိဘတွေ ဆီကနေ စစ်အကြောင်း သိရတာ။ အခုက သူတို့ကိုယ်တိုင် ကိုယ်တွေ့ ခံစားနေရတာ။ ကလေးတွေက ပိုကြောက်နေ ကြတယ်” ဟု ဦးဒွဲပီဆာက ရှင်းပြသည်။
ကချင် ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ရက်မှ မမေစပယ်ဖြူ ကလည်း ဒုက္ခသည် စခန်းများရှိ ကချင် ကလေးငယ်များ စိတ်တွင် လူမျိုးရေး အခြေခံသော မုန်းတီးမှုများ ပေါက်ဖွားလာနေကြောင်း၊ ဗမာမုန်းတီးရေး စိတ်အခြေခံများ တွေ့လာရကြောင်း ပြောသည်။
“နေ့စဉ်နဲ့အမျှ ပစ်တာ၊ ခတ်တာ တိုက်တာ၊ ခိုက်တာတွေချည့်ပဲ ကလေးတွေ ကြားနေရတယ်လေ။ ဒီကလေး တွေရဲ့ စိတ်ထဲမှာ စိတ်ဒဏ်ရာ တွေရလာတယ်။ သူတို့ ဒီလို ဖြစ်နေရတာက စစ်ကြောင့်၊ စစ်ဆိုတာ ကလည်း ဗမာစစ်တပ် တွေနဲ့ ဖြစ်နေတာလို့ သူတို့က နားလည်တယ်။ ဗမာတွေက ကချင်တွေကို လာပြီးတော့ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်နေလို့ ပြေးနေရတာ၊ စာမသင်ရတာဆိုပြီး နုနယ်တဲ့ ကလေးတွေရဲ့ နှလုံးသားထဲမှာ နှစ်ရှည်ကြာ လာတာနဲ့အမျှ အမြစ်စွဲလာတယ်။ လူမျိုးရေး ကို အခြေခံတဲ့ မုန်းတီးစိတ်၊ စိတ်ဒဏ်ရာ တွေစွဲလာတယ်။ စစ်တိုက်တမ်း ကစားရင်တောင် ဗမာတွေနဲ့ ပစ်ကြမယ်၊ ခတ်ကြ မယ်ဆိုတဲ့ ကစားနည်းမျိုးတွေ ကစားကြတယ်။ ရေရှည်မှာ ဒါက နိုင်ငံ့ အနာဂတ် အတွက် မကောင်းနိုင်ဘူး” ဟု မမေစပယ်ဖြူက ဆိုသည်။
KIA စစ်ဌာနချုပ် တည်ရှိရာ လိုင်ဇာမြို့ အနီးရှိ ကြယ်ရန်း ကချင် စစ်ဘေး ဒုက္ခသည် စခန်းသို့ မှတ်တမ်း ဗီဒီယိုသွားရောက် ရိုက်ကူးခဲ့သော မရှင်းဒေဝီကမူ ကချင်ကလေးငယ်များတွင် လူမျိုးရေး အခြေခံသော မုန်းတီးစိတ်များ မြင်တွေ့ ရသည့် အပြင် ကလေးငယ်များသည် သေနတ်ဖြင့် တိုက်ခိုက်ရသည့် စစ်တိုက်ကစားနည်းကို အလွန် နှစ်သက်ကြ သည်ကို တွေ့ရ ကြောင်း ပြောသည်။
“ကချင် ကလေးတွေက သေနတ်ကိုပဲ စိတ်ဝင်စားကြ တယ်။ သူတို့ အချင်းချင်း ကချင်လိုပြောပြီး ပစ်ကြတာ။ အချို့ကလေးတွေက ကစားစရာ သေနတ်မရှိတော့ ဝါးတွေ၊ သစ်သားတွေကို သေနတ်လုပ်ပြီး ကစားကြတယ်။ ကျမ ကချင် ဒုက္ခသည် စခန်းမှာ မှတ်တမ်း ဗီဒီယိုသွား ရိုက်ဖြစ်တော့ စစ်တိုက်တမ်း ဆော့နေတဲ့ ကလေးလေးတွေက
ကျမက ဗမာဆိုပြီး သေနတ်နဲ့ ပစ်တဲ့ ပုံစံမျိုးလေးတွေ လုပ်ကြတယ်”ဟု မရှင်းဒေဝီက ပြောသည်။
အစိုးရတပ်များနှင့် KIA အကြား ဖြစ်ပွားနေသော တိုက်ပွဲများ ကြောင့် ဒီဇင်ဘာလ ၂၇ ရက်နေ့က ကချင်ဒေသခံ ပြည်သူတဦး လက်နက်ကြီး ထိမှန်သေဆုံးခဲ့ပြီး လေးဦး ပြင်းထန်စွာ ဒဏ်ရာ ရခဲ့သည်။ ကချင် ငြိမ်းချမ်းရေး ကွန်ရက်၊ ၈၈ မျိုးဆက် ကျောင်းသားများ အပါအဝင် လူမှု အခြေပြု အဖွဲ့အစည်းများက ကချင် ဒေသတွင် ငြိမ်းချမ်းရေး ရရှိရန်နှင့် စစ်ပွဲများ ရပ်ဆိုင်းရန် ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၃၀ ရက်နေ့က မေတ္တာရပ်ခံလွှာ ထုတ်ပြန် တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။