ဖြစ်လေ့ရှိ၊ အပြောများတဲ့ ဝေဒနာတွေထဲမှာ ဒူးနာတာကလည်း တခု အပါအဝင် ပေါ့။ အသက် ရလာသူတွေ၊ အဝလွန် သူတွေ၊ မကြာခဏ ထိခိုက်မိတတ်ကြတဲ့ အားကစားသမားတွေ ဒူးနာတဲ့ အကြောင်း အပြောများလေ့ ရှိပါတယ်။ ဟိုဘက် တခေတ် ကျောင်းသင်ခန်းစာထဲကလို ဘူးသီးနုနု မခူးရ၊ ငါ၏ ဒူးနာ၏ ဆိုတာမျိုးတော့ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒူးနာရတဲ့ အကြောင်းရင်းတွေထဲမှာ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ကြောင့်နဲ့ အဆစ်အမြစ်ရောင်တဲ့ ရောဂါ Arthritis ကြောင့် ဖြစ်ရ တာတွေက အဓိကပေါ့။
အဆစ်အမြစ် ရောင်ရမ်းတဲ့ ရောဂါ
ဒူးနာတာတွေရဲ့ ၉၅ ရာခိုင်နှုန်း လောက်က အဆစ်မှာ ဖြစ်တတ်တဲ့ Osteoarthritis ကြောင့်လို့ ဆိုပါတယ်။ အဆစ်မှာ အရိုးတွေ၊ အရွတ်တွေ ပါးလွှာပေါက်ပြဲတာ မျိုးကနေ ဖြစ်တာမျိုး ပေါ့။ နောက်ဖြစ်လေ့ ရှိတာကတော့ လေးဘက်နာလို့ အသိများကြတဲ့ Rheumatoid arthritis ကြောင့်လို့ဆိုပေမယ့် အဲဒီရောဂါကြောင့် ဒူးနာတာကတော့ နည်းတယ် လို့ ဆိုပါတယ်။
ထိခိုက်ဒဏ်ရာ
ဒူးနာတာ ဖြစ်စေတဲ့ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ အမျိုးအစားတွေမှာ ဒူးဆစ်လိမ်လို့ ဖြစ်ရတာက များတယ် လို့ ဆိုပါတယ်။ ခြေသလုံးရိုးနဲ့ ပေါင်ရိုး တွယ်ထားတဲ့ အရွတ် Anterior cruciate ligament ၊ ဂုံညင်းရိုး ခေါ်တဲ့ ဒူးခေါင်းနဲ့ တခြား အရွတ်တွေ ထိခိုက်မိတာကလည်း ဒူးနာစေတဲ့ အကြောင်းတွေ ပေါ့။
ဘာတွေကွာခြားသလဲ
အဆစ်အမြစ်ရောင် ရောဂါရဲ့ ထူးခြားမှုကတော့ ဘာမှ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ မရဖူးဘဲ အလိုလို နာလာတာမျိုးကို ဆိုလိုတာ ပါ။ ကိုက်ခဲ နာကျင်မှုကလည်း ပိုဆိုးသလို အချိန်ကြာလေ ဆိုးလေ ဖြစ်လာတာမျိုး ပါ။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ တခုခု ရလို့ နာကျင်တာ ကတော့ ရောင်ရမ်းမှုတွေ လျော့ကျသွားရင် သက်သာသွားတာပါ။
ဒူးနာရင် အလိုလို သက်သာသလား
ဒူးနာတာက အချိန်ကြာလာရင် လျော့ကျ သက်သာ သွားတတ် ပါတယ်။ လုံးလုံး ပျောက်ကင်း မသွားတာမျိုး ရှိသလို ကောင်းလာတာလည်း ရှိပါတယ်။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာကြောင့် ဖြစ်တဲ့ နာကျင်မှုက ပထမ ပျောက်ကင်းသွားတတ် ပေမယ့် ဒဏ်ကျန်တတ်လို့ ပြောရမှာမျိုး နောက်ပိုင်း လှုပ်ရှားရင် ပြန်နာတတ်တာ ဖြစ်လေ့ ရှိပါတယ်။
ဘယ်အချိန်မှာ ဆရာဝန်ပြမလဲ
လူတယောက်နဲ့တယောက် နာကျင်မှု ခံနိုင်ရည် မတူကြပါဘူး။ ထိခိုက်ဒဏ်ရာ ရပြီး ဒူးခေါင်းကြီး ဖူးယောင်နေရင် တော့ ဆရာဝန်ပြရမှာ ပါ။ အရောင် ကျသွားတဲ့ တိုင်အောင် အတွင်းမှာ ထိခိုက်မှု ရှိမရှိ စမ်းသပ် စစ်ဆေးရပါတယ်။ အချိန်ကြာမြင့်အောင် အိပ်ယာထဲ လှဲနေရတဲ့ အဆစ်အမြစ် ရောင်ရမ်းကိုက်ခဲ တာတွေလည်း ဆေးခန်းပြရမယ့် အခြေအနေ ပါပဲ။
ဒူးနာနေသူတွေအတွက် ဆောင်ဖို့၊ ရှောင်ဖို့
အငြိမ် မနေပါနဲ့။ မလှုပ်ရှားဘဲ အကြာကြီး နေတာက ကြွက်သားတွေ အားနည်းစေ ပါတယ်။ အဲဒါကလည်း ဒူးနာ ပိုဆိုးစေပါတယ်။ ဒူးခေါင်းကို ထိခိုက်မှု မရှိစေတဲ့ လှုပ်ရှားမှုတွေကို ရူပ ကုထုံး ဆေးပညာရှင်တွေနဲ့ တိုင်ပင် လေ့ကျင့်သင့်ပါတယ်။
ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား။ ကိုယ်လက်လှုပ်ရှား လေ့ကျင့်ခန်းတွေ ကလည်း ဒူးမှာ ပျော့ပျောင်းမှု ရစေပြီး နာကျင်မှု သက်သာဖို့ အထောက်အကူ ဖြစ်စေပါတယ်။ လမ်းလျှောက်၊ ရေကူး၊ အကြောဆန့်၊ အလေးမ အစ ရှိတာ တွေ အားလုံးပေါ့။ ထိုက်ချိ လိုမျိုး ကစားတာ၊ အေရိုးဘစ် ကစားတာတွေလည်း ထိရောက် ပါတယ်။
မလဲအောင် ဂရုစိုက်။ နာနေတဲ့ဒူး၊ မခိုင်တဲ့ဒူးက ပိုပြီး လဲတတ်ပါတယ်။ လဲပြန်တော့ နောက်ထပ် ဒဏ်ရာရ ပြန်တာ ပေါ့။ အိမ်မှာ ချောနေတဲ့ ကြမ်းပြင်တွေ မရှိအောင် ဂရုစိုက်၊ လှေကားတွေကို လက်ရမ်း ကိုင်ပြီး ဆင်းတက်လုပ် စတဲ့ အသေးအဖွဲလေးတွေက အစ ဆင်ခြင်ရမှာပါ။
ဒီနည်းလေး ဆောင်ထား။ အင်္ဂလိပ်လိုတော့ RICE ခေါ်ပါတယ်။ ဒူးမှာ ထိခိုက် နာကျင်မှု ဖြစ်ရင်၊ အဆစ် အမြစ်နာ ရောဂါထရင် လုပ်ဖို့ပါ။ R = Rest အနားယူ၊ I = Ice ရေခဲလေးကပ်၊ C= Compression ပတ်တီးလေးစီး၊ E = Elevation ဒူးကို မြှင့်ပေးထား ဆိုတဲ့ နည်းလေးက ထိရောက်ပါတယ်။
ဝိတ်လျှော့။ ဒူးခေါင်းကို ဝန်မပိုရအောင် ဝိတ်လျှော့ ပေးသင့်ပါတယ်။ နည်းနည်းလောက် လျော့ရင်ကို အနာ သက်သာတာ သိသာစေပါသတဲ့။
တုတ်ကောက်သုံးဖို့ မရှက်နဲ့။ လမ်းလျှောက် တုတ်ကောက် သုံးတာက နာနေတဲ့ ဒူးကို ဖိအား နည်းအောင် ထောက်ကူပါတယ်။ ဒူးစွပ် စွပ်ထားတာ မျိုးတွေလည်း လုပ်သင့်ပါတယ်။
ဖိနပ် သင့်လျော်တာ စီးဖို့။ ဖိနပ်အောက်ခံ ပျော့ပျောင်းတာကလည်း ဒူးအပေါ် ဖိအားလျော့စေပါတယ်။ ဒူးမှာ အဆစ်အမြစ် ရောင်ရမ်း ကိုက်ခဲတာမျိုး ဆိုရင် ပိုပြီး အရေးကြီးပါတယ်။ ကိုယ်နဲ့ အဆင်ပြေမယ့် ဖိနပ် အောက်ခံကို ကိုယ့်ဘာသာ စမ်းသပ် ရှာဖွေလို့ရနိုင်ပါတယ်။ သက်တောင့်သက်သာ အရှိဆုံးကို ရွေးပေါ့။
အပူအအေး ကစားပေး။ ဒူးမှာ ဒဏ်ရာရရင် ရေခဲပတ်လေး သုံးပေးတာက ရောင်ရမ်းတာရော၊ နာကျင်တာ ရော သက်သာစေပါတယ်။ ရေခဲကို ပုဝါစမှာ ထည့်ပြီး ၁၅ မိနစ်ကနေ မိနစ် ၂၀ လောက် အထိ ဒူးမှာ ပတ်ထားပေးဖို့ပါ။ တနေ့ကို ၃ ကြိမ်၊ ၄ ကြိမ်လောက် လုပ်ပေးရမှာပါ။ အဲဒီလိုမျိုးက ၃ ရက်လောက်သာ လုပ်သင့် ပါတယ်။ နောက်ပိုင်းရက်တွေ ကျတော့ ရေနွေးနဲ့ ရေချိုး၊ ဒူးကို ရေနွေးစိမ်၊ ရေနွေးအိတ်လေးကို ၁၅ မိနစ်၊ မိနစ် ၂၀ လောက် တနေ့ ၃ ကြိမ်၊ ၄ ကြိမ်လောက် ကပ်ပေးသင့် ပါတယ်။
ဒူးနာတုန်းမှာ ရှောင်သင့်တာ။ ထိခိုက်မိလို့ နာကျင်နေတုန်းမှာတော့ ကြမ်းတမ်းတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေ မလုပ်သင့် ပါဘူး။ ပြေးတာ၊ ခုန်တာ၊ ဒူးအကွေးအဆန့် များတာတွေ လုပ်တာက ပိုဆိုးစေပါတယ်။
ဒူးနာတာက ရုတ်တရက် ဖြစ်လာတာ ဆိုရင် ဆရာဝန်ပြ စစ်ဆေးသင့် ပါတယ်။ ဘာတွေ လုပ်၊ ဘာတွေ ရှောင်၊ ဘာတွေ ဆောင် စသဖြင့် စောစော သိရတာပေါ့။ ကိုယ်အလေးချိန်ကို ရှိသင့်တာထက် မပိုအောင် ထိန်း၊ လျှော့ ထားတာကလည်း ဒူးနာသမားအတွက် ကြီးစွာသော အထောက်အကူပါ။ အရမ်းဝန်ပိစေတဲ့ လေ့ကျင့်ခန်းတွေ ရှောင်တာ လိုအပ်သလို၊ လုံးလုံးကြီး မလှုပ်ရှားဘဲ မနေမိဖို့ သတိပြုရမှာပါ။ ဒူးမှာ ဖွဲ့စည်းထားတဲ့ အရိုး၊ အရွတ်၊ ကြွက်သား အားလုံး မျှတ ကျန်းမာ၊ ထိခိုက် ဒဏ်ရာ ကင်းအောင်နေဖို့၊ မရှောင်သာတဲ့ အဆစ်အမြစ်ရောင် ရောဂါတွေ ဖြစ်လာရင်လည်း ဂရုတစိုက် ကုသမှု ခံယူဖို့ မပျက်ကွက်ကြရင် ဒူးနာသမားတွေ ပုံမှန်အလုပ် မပျက် နေနိုင်ကြမယ် လို့ ယုံကြည်မိကြောင်းပါ။ ။
