ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လုပ်ဆောင်နေသည့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် ဦးဆောင်သည့် အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် (NLD) အစိုးရသစ်လက်ထက် ရင်ဆိုင်ဖြေရှင်းရမည့် နိုင်ငံရေး၊ လူမှုရေး၊ စီးပွားရေး၊ တိုင်းရင်းသားအရေး ပြဿနာများစွာအနက် ရှမ်းပြည်နယ် အရေးသည်လည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ်၊ သံယံဇာတ ခွဲဝေရေး၊ လူအခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု များစွာ ဖြစ်ပွားနေသည့် ရှမ်းပြည်နယ် အရေးကို အစိုးရသစ် မည်သို့ ကိုင်တွယ် ဖြေရှင်းမည်ကို ရှမ်းပြည်နယ် လူထုကလည်း စိတ်ဝင်စားနေကြသည်။
ရှမ်းပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဧရိယာ စတုရန်း အကျယ်ဆုံး နေရာဖြစ်သကဲ့သို့ တိုင်းရင်းသားများ၊ လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများ၊ ပြည်သူ့စစ်များ အခြေစိုက် နေထိုက်ကြသည့် နေရာဒေသတခု ဖြစ်သည်။ ရှမ်းပြည်နယ်တွင် ရေရှည်ပြဿနာ ဖြစ်သည့် ဘိန်းစိုက်ပျိုးမှုနှင့် မူးယစ်ဆေးဝါး ကိစ္စများလည်း ရှိနေသည်။
၂၀၁၅ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရရှိခဲ့သည့် NLD သည် ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်တွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့သော်လည်း တပြည်လုံး အတိုင်းအတာ အနိုင်ရရှိခဲ့မှုကြောင့် ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ခန့်အပ်နိုင်ခွင့် ရှိသဖြင့် မည်သူ့ကို လျာထားမည်နည်းဟု နိုင်ငံရေးအသိုင်းအဝိုင်းကလည်း စောင့်ကြည့်နေကြသည်။
၂၀၁၅ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ၊ ရှမ်းလက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များ၊ ရှမ်းနိုင်ငံရေး အင်အားစုများ သဘောကျသည့် ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ချုပ် (SNLD) က ဒုတိယ အများဆုံး အနိုင်ရရှိခဲ့သော်လည်း လက်ရှိဖြစ်ပေါ်နေသည့် နိုင်ငံရေး အခြေအနေအရ ရှမ်းပြည်နယ်ကို အုပ်ချုပ်ခွင့်မှာ အလှမ်းဝေးနေဆဲ ဖြစ်သည်။
ရှမ်းပြည် နိုင်ငံရေး အလားအလာ
ရှမ်းပြည်နယ် လွှတ်တော်တွင် တပ်မတော်သား ၂၅ ရာခိုင်နှုန်း အပါအဝင် စုစုပေါင်း အမတ်နေရာ ၁၅၆ နေရာရှိသည့် အနက် SNLD က ၂၄ နေရာ၊ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေးပါတီ (ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ) က ၃၃ နေရာ နှင့် NLD က ၂၃ နေရာ အနိုင်ရရှိခဲ့သည်။
ပြည်နယ်လွှတ်တော်တွင် ကြံ့ခိုင်ရေးပါတီ နှင့် တပ်မတော်သား အမတ်များ အရေအတွက်သည် NLD နှင့် SNLD တို့ထက် ပိုများနေသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ကို ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံအရ သမ္မတက တိုက်ရိုက်ခန့်အပ်ရမည် ဖြစ်သော်လည်း ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်နေရာကို NLD လားရှိုး မဲဆန္ဒနယ် အမှတ် (၁) ပြည်နယ် လွှတ်တော် ဒေါက်တာ လင်းထွဋ် ဖြစ်လာမည်ဟု နိုင်ငံရေး အသိုင်းအဝန်းက ခန့်မှန်းကြသည်။ သို့သော် ရှမ်းပြည်သူအရေးကို ရှမ်းလူထုများသာ ပို၍ သိရှိသဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ်တွင် နေထိုင်သည့် တိုင်းရင်းသား ဖြစ်ရန် အများစုက လိုလားသည်ဟု သိရသည်။
အမျိုးသားဗဟိုပြု ပညာရေးနှင့် သုတေသနအဖွဲ့ (ရှမ်းလူငယ်အဖွဲ့ – ရန်ကုန်) မှ စိုင်းအောင်မြင့်ဦးက “ဝန်ကြီးချုပ် ရွေးချယ်တဲ့နေရာမှာ တော်တော် စဉ်းစားဖို့လိုတယ်။ ရှမ်းပြည်မှာနေတဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေ များသလို တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်တွေလည်း ရှိနေတယ်။ ဝန်ကြီးချုပ်က ရှမ်းပြည်နေ တိုင်းရင်းသားတွေ၊ လက်နက်ကိုင်တွေ ယုံကြည်တဲ့သူဖြစ်ဖို့ လိုတယ်။ ဒါမှ ငြိမ်းချမ်းရေးလည်း ဖော်ဆောင်နိုင်မယ်” ဟု မှတ်ချက်ပေးသည်။
ရှမ်းနိုင်ငံရေးနှင့် ရှမ်းလက်နက်ကိုင် အရေးတို့မှာ ယခုအချိန်တွင် ထိလွယ်ရှလွယ် အခြေအနေဖြစ်နေသဖြင့် ထိုသို့ ပြောဆိုရခြင်း ဖြစ်သည်ဟုလည်း စိုင်းအောင်မြင့်ဦးက ဆိုသည်။
ရွေးကောက်ပွဲ ရလဒ်အရ တနိုင်ငံလုံးအတိုင်းအတာဖြင့် အနိုင်ရရှိထားသည့် NLD က တင်မြှောက်သည့် သမ္မတက ရှမ်းပြည်နယ် အပါအဝင် တခြား ပြည်နယ်များ၏ ဝန်ကြီးချုပ်များကို တိုက်ရိုက် ခန့်အပ်ပိုင်ခွင့် ရှိနေသည်။
ရှမ်းနိုင်ငံရေး အင်အားစုများ၊ ရှမ်း လက်နက်ကိုင်များနှင့် ရှမ်းပြည် ဒေသခံ အများစုက ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ကို SNLD ပါတီမှ ဖြစ်စေချင်သည့် ဆန္ဒရှိကြသော်လည်း NLD ဘက်ကလည်း ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ်ကို ၎င်းတို့ ပါတီတွင်းက သူကိုသာ တာဝန် ပေးမည်ဟူသည့် အသံများလည်း ထွက်နေသည်။
SNLD မှ ဦးစိုင်းကျော်ညွှန့်က “NLD အစိုးရက အဆင်အပြေဆုံးလူကို ရွေးချယ်၊ ဒါကတော့ သူ့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့်။ ကျနော်တို့ ဖြစ်စေချင်တာကတော့ ရှမ်းပြည်တခုတည်း မဟုတ်ဘူး။ တိုင်းရင်းသားတွေ အားလုံးမှာ သူ့ဘာသာ လုပ်နိုင်ကိုင်နိုင်သူ ရှိတယ်။ အဲဒီအပေါ်မှာ NLD ရွေးပေးမယ်ဆိုရင်တော့ အမျိုးသားရင်ကြားစေ့ရေးလည်း တခါတည်း ဖြစ်တာပေါ့” ဟု ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
“ရှမ်းပြည်နယ် အခုအနေနဲ့ အတည်အကျတော့ ခန့်မှန်းလို့ မရဘူး။ ကျမ အနေနဲ့ကတော့ ရှမ်းပြည်နယ်ကို အုပ်ချုပ်မယ့်သူက သမာသမတ် ကျတဲ့သူ ပြည်သူပြည်သားကို ရင်ဝယ်သားကဲ့သို့ အုပ်ချုပ်နိုင်တဲ့သူ လိုချင်တယ်။ ဘယ်လိုပဲဖြစ်ဖြစ် ကိုယ့်ပြည်နယ်ဆိုတော့ တိုင်းရင်းသားပဲ ဖြစ်စေချင်ပါတယ်” ဟု ရှမ်းတိုင်းရင်းသားများ ဒီမိုကရက်တစ် ပါတီ (SNDP) မှ ဒေါ်နန်းဝါနုက ပြောသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် အရေးကို NLD အစိုးရ ကိုယ်တွယ်မည်ဆိုပါက အလွန် ခက်ခဲနိုင်ကြောင်း၊ ရှမ်းပြည်နယ် အရေးသည် တနိုင်ငံလုံးအရေးထက် ပိုခက်ခဲကြောင်း၊ အစိုးရ ဖွဲ့စည်းသည့် အခါတွင်လည်း တိုင်းရင်းသားများကို တန်းတူညီမျှ ထည့်သွင်းမည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ဒေါ်နန်းဝါနုက ပြောသည်။
နမ့်ဆန်မြို့ NLD ပါတီမှ ဦးနေဇော်နိုင်က “ရှမ်းပြည်နယ် တပြည်လုံး USDP (ကြံံ့ခိုင်ရေးပါတီ) ဖြစ်မယ်ဆိုရင် ရှမ်းပြည် NLD ပါတီကလူတွေ စိတ်ဓာတ်ကျသွားနိုင်တယ်။ ရှမ်းပြည်နယ် အရေးကတော့ NLD ကနေ ဝန်ကြီးချုပ် ရမယ် ဆိုရင်တော့ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေး အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေးနဲ့ တရားဥပဒေ စိုးမိုးရေးကို အဓိက လုပ်ဆောင်သွားမှာပါ” ဟု ပြောသည်။
ရှမ်းပြည်နယ်သည် တခြားပြည်နယ်ထက် ကျယ်ပြန့်ပြီး ရှုပ်ထွေးမှု အများဆုံးဖြစ်နေသည့် ပြည်နယ်တခုဖြစ်ကြောင်း၊ အစိုးရသစ်အနေဖြင့် ရှမ်းပြည်နယ် အရေးကို လိမ္မာပါးနပ်စွာ ကိုယ်တွယ်သင့်ကြောင်း၊ သေချာ မကိုင်တွယ်နိုင်ပါက ပဋိပက္ခ ထပ်မံ ပြန်ပွားလာနိုင်ကြောင်း SNLD ခေါင်းဆောင် ဦးခွန်ထွန်းဦးက သုံးသပ်သည်။
ဦးခွန်ထွန်းဦးက “ရှမ်းပြည်နယ် ဝန်ကြီးချုပ် ဘယ်သူဖြစ်လာမယ် ဆိုတာ မသိဘူး။ ရှမ်းပြည်နယ်ရဲ့ ကံကြမ္မာကို ရှမ်းပါတီက လူထုကိုယ်စား အုပ်ချုပ်ချင်တာပေါ့” ဟု ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ပြည်နယ်အစိုးရ အနေဖြင့်မည်သူများ ပါဝင်မည်ကိုလည်း အရပ်ဖက် အဖွဲ့အစည်းများက စိတ်ဝင်စားစွာ စောင်ကြည့်နေကြသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် ပြည်တွင်းစစ် နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး
ရှမ်းပြည်နယ်တွင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် တပ်ဖွဲ့များဖြစ်သည့် ‘ဝ’ ပြည် သွေးစည်းညီညွတ်ရေး တပ်မတော် (UWSA)၊ ရှမ်းပြည်တပ်မတော် တောင်ပိုင်း (RCSS/SSA)၊ ရှမ်းပြည် တပ်မတော် မြောက်ပိုင်း (SSPP/SSA)၊ မြန်မာ အမျိုးသား ဒီမိုကရေ မဟာမိတ်တပ်မတော် (MNDAA)၊ ပလောင် (တအာင်း) အမျိုးသားလွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) နှင့် ပအိုဝ့် အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (PNLO) တပ်ဖွဲ့တို့ အပြင် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း နယ်မြေတချို့တွင် ကချင်လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော် (KIA) တပ်ဖွဲ့များ လှုပ်ရှားလျက်ရှိသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် အတွင်း တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များစွာ တည်ရှိသကဲ့သို့ လက်ရှိတွင်လည်း တိုင်းရင်းသား အချင်းချင်းဖြစ်သည့် ရှမ်းပြည် တပ်မတော် တောင်ပိုင်း (RCSS/SSA) နှင့် ပလောင် (တအာင်း) အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး (TNLA) တို့ တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားမှုကြောင့် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များစွာလည်း ပေါ်ထွက်ခဲ့ပြန်သည်။
ရှမ်းပြည်နယ် အတွင်းရှိသည့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့ထဲတွင် RCSS/SSA နှင့် PNLO နှစ်ဖွဲ့သာ တနိုင်ငံလုံး ဆိုင်ရာ အပစ်ခတ်ရပ်စဲရေး စာချုပ် (NCA) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးထားသည့် အဖွဲ့ဖြစ်သည်။
လက်ရှိ RCSS/SSA နှင့် TNLD တို့ အချင်းချင်း တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားသည့်အပေါ် SSPP/SSA ပြောရေး ဆိုခွင့်ရှိသူ ဗိုလ်မှူးကြီး စိုင်းလက “သူတို့ မျက်နှာချင်းဆိုင်ပြီး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးမယ် ဆိုရင်တော့ မျှော်လင့်ချက် ရှိပါလိမ့်မယ်။ တိုက်ပွဲဖြစ်ပြီ ဆိုကတည်းက တိုက်ပွဲတွေ ကြီးကျယ်နေရင်တော့ တိုင်းရင်းသားတွေ အချင်းချင်း ဖြစ်တာဖြစ်စေ၊ အစိုးရနဲ့ ဖြစ်တာဖြစ်စေ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ထိခိုက်ပါတယ်။ ကျနော်တို့ ပြောချင်တာက အခုလို တဖက်နဲ့တဖက် အပြတ်ချေမှုန်းဖို့ မလွယ်တဲ့ကိစ္စပါ။ ဒါ့ကြောင့် အေးအေးဆေးဆေးနဲ့ စားပွဲခုံမှာ ညှိကြပါလို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်” ဟု ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ပြည်တွင်းစစ် ကိစ္စရပ်အားလုံးတို့ ရပ်ဆိုင်းရန် သက်ဆိုင်ရာ တာဝန်ရှိသူတိုင်းက နိုင်ငံရေးစားပွဲဝိုင်း ယဉ်ကျေးမှုဖြင့် ဖြေရှင်းရန် လိုသည်ဟု ဦးခွန်ထွန်းဦးက ပြောသည်။
ထို့အပြင် ပြည်တွင်းစစ်တွင် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်များ အသုံးပြုနေသည့် လက်နက်ခဲယမ်းများ ရရှိသည့် ဝင်ပေါက်များမှာ ဆက်လက် အဓွန့်ရှည်နေပြီး ဘိန်းမှောင်ခိုများမှာလည်း လက်နက်များနှင့် တွဲလျက် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဆက်လက် ခြေကုပ်နေဦးမည် ဖြစ်သည်ဟုလည်း ဆိုသည်။
ဦးခွန်ထွန်းဦးက ဆက်လက်၍ ပြည်တွင်းစစ်ကို ရပ်တန့်နိုင်မှသာ လက်နက်မှောင်ခိုကိစ္စများ၊ ဘိန်းကိစ္စကို တပါတည်းရှင်းနိုင်မည် ဖြစ်ပြီး ပြည်တွင်းစစ် မရပ်တန့်ပါက နောက်ဆက်တွဲ ကိစ္စများမှာလည်း သက်ဆိုးရှည်နေဦးမည်ဟု ပြောသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် ပြည်တွင်းစစ် နှင့် ပတ်သက်ပြီး အစိုးရသစ်အပေါ် TNLA မှ ဒု ဥက္ကဋ္ဌ ၁ ဗိုလ်မှူးချုပ် တားဂျုတ်ဂျာကလည်း “ ကျနော်တို့ကို NLD အစိုးရသစ်က ဖြည့်ဆည်းပေးနိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်။ ပြည်တွင်းစစ်ကလည်း ကြာလာပြီ။ ရှမ်းပြည်နယ်မှာလည်း လက်နက်ကိုင်တွေကလည်း များတယ်။ ညှိနှိုင်းလုပ်ပြီး ကောင်းတဲ့ အဖြေရမယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်ပါတယ်။ အစိုးရ တပ်မတော် အခန်းကဏ္ဍလည်း ပြစ်ပယ်လို့ မရဘူးလေ။ အဓိက ပူးပေါင်းပါဝင်ဖို့ အရမ်းလိုတယ်။ သူတို့ ပူးပေါင်းပါဝင်ရင်၊ တကယ် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေး လိုလားမယ်ဆိုရင် ဒီကိစ္စကတော့ အေးဆေးဖြစ်နိုင်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်” ဟု ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ရှမ်းပြည်နယ် သံယံဇာတ ခွဲဝေရေး
အစိုးရသစ် လက်ထပ်တွင် ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း ထွက်ရှိသည့် သဘာ၀ သယံဇာတများ၊ ရေအားလျှပ်စစ်များကို ပြည်နယ် အစိုးရမှ ရပိုင်ခွင့်၊ ခွဲဝေခံပိုင်ခွင့် ရရှိသည့် ဥပဒေများ ပြောင်းလဲပြဌာန်းပေးရန် လိုအပ်သည်ဟုလည်း ရှမ်းလူထုက ပြောသည်။
“ဥပဒေတွေပြဌာန်းဖို့က အဓိက ပါပဲ။ ထိရောက်တဲ့ ဥပဒေတွေ၊ အောက်ခြေအထိ စီမံခန့်ခွဲနိုင်မယ်ဆိုရင် အရမ်း ကောင်းသွားမယ်။ အရင်တုန်းက ဥပဒေတွေကို ဖွဲ့ပေမယ့် အားနည်းခဲ့တယ်၊ လာမယ့် အစိုးရမှာ ဖြစ်နိုင်မယ်ဆိုရင် တိကျစွာပြဌာန်းပြီး နိုင်ငံတော် ဘဏ္ဍာငွေထဲ ထိထိရောက်ရောက် ရောက်နိုင်ဖို့၊ ပြည်သူတွေ ကောင်းကောင်း ခံစားနိုင်ဖို့ကတော့ အစိုးရ အုပ်ချုပ်ရေး ပိုင်းထိရောက်စွာ လုပ်ကိုင်ဖို့ လိုတယ်” ဟု အမျိုးသားဗဟိုပြု ပညာရေးနှင့် သုတေသန အဖွဲ့ (ရှမ်းလူငယ်အဖွဲ့ – ရန်ကုန်) မှ စိုင်းအောင်မြင့်ဦး က ဆိုသည်။
ရှမ်းပြည်နယ်၏ သံယံဇာတ ခွဲဝေမှုကို ပြတ်သားစွာ ဆုံးဖြတ်နိုင်ခြင်း မရှိသေးသည့်အတွက် သံယံဇာတ ခွဲဝေမှုမှာ ရှုပ်ထွေးများစွာ ရှိနိုင်ကြောင်းကိုလည်း စိုင်းအောင်မြင့်ဦးက ဆိုသည်။
ဦးခွန်ထွန်းဦး က “သံယံဇာတနဲ့ ပတ်သက်ရင်တော့ တိုင်းရင်းသားတွေ ပြောပြောနေတာက ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုက များနေတယ်။ သံယံဇာတ ခွဲဝေမှုကလည်း မရှိသလောက်ပဲ ဖြစ်နေတယ်။ အားလုံး ပြည်မကပဲ ယူသွားတယ်။ တိုင်းရင်းသားတွေ အတွက် နိုင်တဲ့ တိုင်းရင်းသားတွေကိုပဲ ပြည်နယ်အစိုးရ ဖွဲ့စေချင်တယ်” ဟု ဆိုသည်။
“သယံဇာတတွေကို တိုင်းပြည်အတွက် ပြည်နယ်အတွက် လူထုလူနေဘဝတွေ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ဖို့ သုံးပြီး ကောင်းမွန်တဲ့ စီမံခန့်ခွဲမှုတွေနဲ့ အုပ်ချုပ်ဖို့ လိုတယ်။ တဦးတယောက် အဖွဲ့အစည်း တခုအတွက် သုံးနေရင်တော့ လူထုနဲ့ ရင်ဆိုင် နေရဦးမှာပဲ၊ ပြီးတော့ သယံဇာတတွေပေါ် အခြေခံတဲ့ ပြဿနာတွေ ဆက်ပြီး ရှိနေဦးမှာပဲ” ဟု ရှမ်းပြည်နယ် မြေယာနှင့် သံယံဇာတ ကိစ္စကို အဓိလုပ်ဆောင်နေသည့် မြန်မာလူထု မဟာမိတ်အဖွဲ့ မှ လုပ်ငန်းဖော်ဆောင်ရေး တာဝန်ခံ ဦးမိုးက ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ရှမ်းပြည်နယ်၏ အနာဂတ်တွင် NLD အစိုးရသစ်ကို တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ သယံဇာတ ခွဲဝေမှု၊ မူးယစ်ဆေးဝါး ပြဿနာများက စောင့်ကြိုနေပေသည်။
