ဘူမိဘောဘုရင် ယမန်နှစ်က နတ်ရွာစံပြီးနောက် တနိုင်ငံလုံး ပူဆွေးနေစဉ် ဒါဇင်ပေါင်းများစွာသော သင်္ကန်းဝတ် ဘိက္ခူနီ များသည် ဘုရင်၏ရုပ်ကလပ် ထားရှိရာ ဒူစစ် မဟာ ပရာဆတ်ပလ္လင် ခန်းမတွင် အရိုအသေပေးရန် စောင့်စိုင်းနေသော လူတန်းရှည်ကြီးတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
၎င်းတို့ကို ဒီဇင်ဘာလ ၉ ရက်နေ့ နေ့လည်တွင် မဟာနန်းတော်တွင်း ဝင်ရောက်ရန် ထိုင်းအရာရှိများက ခွင့်ပြုထား သည့် ခရိုင်အသီးသီးမှ သံဃာနှင့် ကိုရင် ၇၀ ကိုဦးဆောင်သော ဘိက္ခူနီ ဓမ္မာနန္ဒ က ဦးဆောင်သည်။ ဂိတ်ပေါက်တွင် ၂ နာရီခန့် စောင့်ပြီးနောက် သူတို့ကို အဝေးသို့ ထွက်သွားစေခဲ့သည်။ အကြောင်းမှာ သင်္ကန်းဝတ်သော အမျိုးသမီး (ဘိက္ခူနီ) များသည် ထိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာအရ တရားမဝင်သောကြောင့်ဟု အာဏာပိုင်များက ဆိုသည်။
၎င်းတို႔သည် ထိုသို့သော ဖြစ်ရပ်ကို ပထမဆုံး ကြုံတွေ့ရခြင်း မဟုတ်ကြ။ ပြီးခဲ့သည့် နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့ကလည်း သင်္ကန်းဝတ် ဘိက္ခူနီ ဆရာကြီးများ၊ ဆရာလေးများသည် ဘုရင်အား အရိုအသေပေးလိုပါက ၎င်းတို့၏ သင်္ကန်းများကို ချွတ်ပြီး သာမာန်လူများကဲ့သို့ ဝတ်စုံနက်ဝတ်ပြီးမှသာ ဝင်ရောက်ခွင့်ပြုမည်ဟု အာဏာပိုင်များက ပြောခဲ့သဖြင့် စိတ်ပျက်လက်ပျက် ထွက်သွားခဲ့ကြရသည်။
ထိုင်ဝမ်တွင်မူ သင်္ကန်းဝတ် ဘိက္ခူနီများ ၏ ဘာသာရေးနှင့် လောကီ တန်းတူညီမျှရေး တိုက်ပွဲကို ဘိက္ခူနီ ရှိချောင်ဝေး (Shih Chao-hwei) က ဦးဆောင်ခဲ့သည်မှာ အတန်ကြာပြီဖြစ်သည်။ သူသည် သင်္ကန်းဝတ် ဘိက္ခူနီ အခွင့်အရေးမှ အိမ်ထောင်မှု တန်းတူညီမျှရေး အထိ သက်ရှိအားလုံး၏ အခွင့်အရေးများ အတွက် တိုက်ပွဲဝင်နေသည့် တိုးတက်သော ဘိက္ခူနီ တပါး ဖြစ်သည်။
ဘိက္ခူနီ ရှိရှောင်ဝေးသည် ထိုင်းနိုင်ငံ Nakhon Nayok ခရိုင်ရှိ Wongsanit Ashram (တောရကျောင်း) သို့ မတ် ၁၅ ရက်နေ့က ရောက်ရှိခဲ့သည်။ “ဗုဒ္ဓတရားတော်ကို ဆရာလေး မြတ်နိုးတယ်။ ဒါပေမယ့် ဗုဒ္ဓဘာသာ စနစ်ကိုတော့ မကြိုက်ဘူး” ဟု ထိုင်းသို့ ရောက်လာသော အသက် ၆၀ အရွယ်ရှိ ဘိက္ခူနီ ရှိချောင်ဝေး က စကားပြန်မှ တဆင့် ပြောသည်။
လူမှုနှင့် ဘာသာတရား တော်လှန်ရေး မျိုးစေ့ကို ဆယ်စုနှစ် နှစ်ခုကြာ ချခဲ့ပြီးနောက် ဘိက္ခူ ရှိချောင်ဝေး သည် ထိုင်းဗုဒ္ဓဘာသာ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးသမားနှင့် ပညာရှင်သုတေသီ စူလတ်စီဗာရက်ကာ တည်ထောင်ထားသည့် International Network of Engaged Buddhists ၏ နာယက အနေဖြင့် ဘန်ကောက်မြို့တော် မြောက်ဘက်ရှိ တောရကျောင်း တကျောင်းတွင် အခြားသူများကို စိတ်ဓာတ်ခွန်အားပေးရန် သုံးရက်ကြာ ဆွေးနွေးပွဲတွင် အတွေ့အကြုံနှင့် စိတ်ထက်သန်မှု မျှဝေခဲ့သည်။
“ဓမ္မမှာ မရှိမဖြစ် အရေးကြီးတဲ့ အချက်က ‘အကြောင်းနဲ့ အကျိုး ဆက်စပ် မှီတည်နေတယ် ဆိုတဲ့ အချက်’ ဖြစ်ပြီး အဲဒီ သဘောက အတ္တဘ၀ ရပ်တည်ရှင်သန်မှုနဲ့ ရပ်နားအဆုံးသတ်ခြင်း အားလုံးကို ညီညွတ်မျှတစေတယ်။ ဒါဟာ မဇ္ဈိမ ပဋိပဒါ ဆိုတဲ့ အစွန်းနှစ်ဖက်ကို ညှိယူတာ ဖြစ်တယ်” သူက Nakhon Nayok ခရိုင်ရှိ Wongsanit တောရကျောင်း တွင် ပြောဆိုသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံ၏ တိုက်ပွဲ
အစိုးရသည် ဘာသာရေးကို ကြီးကြပ်ရန် တာဝန်ရှိပြီး ဘုရင်ကို ဘာသာတရားအား ကာကွယ်သူ အဖြစ် ခန့်အပ် ထားသောကြောင့် ထေရဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အရေအတွက်သည် နိုင်ငံလူဦးရေ၏ ၉၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိသော ထိုင်း နိုင်ငံတွင် နိုင်ငံရေးနှင့် ဘာသာရေး အလွယ်တကူ ရောထွေးနေသည်။
ဘိက္ခူနီများကို အပြည့်အဝ သာသနာ့ဘောင် ဝင်ခြင်းကို တားမြစ်သော ဥပဒေမှာ ၁၉၂၈ ခုနှစ် သံဃာ့အက်ဥပဒေ ဖြစ်ပြီး နိုင်ငံ ဒီမိုကရေစီစနစ်သို့ ပြောင်းသော ၁၉၃၂ ခုနှစ်ထက်ပင် စောသည်။ ထိုဥပဒေအရ အမျိုးသမီးများမှာ ဆယ်ပါး သီလ စောင့်သော အဖြူရောင် ဝတ်ရုံဝတ် သီလရှင်များအဖြစ်သာ ဝတ်နိုင်သည်။
သို့တော် ထိုဥပဒေသည် အချို့သော သူများ၏ ဘာသာရေး ထက်သန်မှုကို တားဆီးနိုင်ခြင်း မရှိပေ။
“ဘိက္ခူနီ ဓမ္မာနန္ဒက တကယ့် မွန်မြတ်တဲ့ ဘိက္ခူနီပါ။ လူ့အဖွဲ့အစည်း အတွင်း ကောင်းမွန်တဲ့ အလုပ်တွေလုပ်တယ်၊ လူတွေက သူ့ရဲ့ ပြုမူလုပ်ကိုင်မှုကို လေးစားယုံကြည်တယ်” ဟု ရှောင်ဝေက ဆိုသည်။
၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ဓမ္မနန္ဒ ဘိက္ခူနီ သည် ထိုင်းနိုင်ငံခေတ်သစ် သမိုင်းတွင် ပထမဆုံး အပြည့်အဝ သာသနာ့ဘောင် ဝင်ခွင့်ရသော အမျိုးသမီး ဖြစ်လာသည်။ လက်ရှိတွင် နာသွန်ပခွန်ရှိ ဆုန်ဓမ္မကလျာဏီ ဘုန်းကြီးကျောင်း၏ ကျောင်းထိုင် ဘိက္ခူနီ ဖြစ်သည်။
တနိုင်ငံလုံးတွင် အပြည့်အဝ သာသနာ့ဘောင် ဝင်ခွင့်ရသူ ဘိက္ခူနီ ပေါင်း ၁၀၀ ကျော် ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်။ သို့သော် အချို့သော သူများနှင့် အစိုးရက ၎င်းတို့ကို တရားမဝင် ဟန်ဆောင်သူများဟု ခွဲခြားဆက်ဆံသည်။
“ကျမတို့ဟာ ဗုဒ္ဓရဲ့ လမ်းညွှန်တရားတော်နဲ့ အညီ ကျင့်ကြံနေထိုင်ပါတယ်” ဟု ဓမ္မာနန္ဒက ထိုင်းနိုင်ငံ နိုင်ငံခြား သတင်းထောက်များ ကလပ်တွင် ဖေဖော်ဝါရီလက ပြောဆိုခဲ့သည်။ “ထိုင်းနိုင်ငံက ဘိက္ခူနီတွေရဲ့ အဆင့်က တိုးတက်လာပါတယ်။ ပြီးတော့ ကျမတို့ နေထိုင်ရပ်တည်မှု ခြေလှမ်းတွေလည်း တဆင့်တက်လာပါပြီ။ လူတွေနဲ့ တွေ့ဆုံပြီး အသိပညာပေးတာတွေ လုပ်ဆောင်ပေးနိုင်လာပါပြီ” ဟု သူက ဆက်ပြောသည်။
ဖေဖော်ဝါရီလက အမျိုးသား ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး ကောင်စီ၏ ဗုဒ္ဓဘာသာ ကာကွယ်ရေး ကော်မတီ ဥက္ကဋ္ဌဟောင်း ပိုင်ဘွန်နစ်တစ်တာဝန် နှင့် ဘိက္ခူနီအဖွဲ့တဖွဲ့က ဘိက္ခူနီများ အပေါ် အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှု ၂၀၀၅ ခုနှစ် အစီရင်ခံစာကို ဝန်ကြီးချုပ်ထံ တင်သွင်းရန် ထိုင်းအမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ အမျိုးသမီးများ သာသနာ့ဘောင်သို့ အပြည့်အဝ ဝင်ခွင့်ရရေး အတွက် သံဃာ့အက်ဥပဒေကို ပြင်ဆင်ရန်လည်း တောင်းဆိုသည်။
အဝါရောင် အမြင့်ဆုံး သတ်မှတ်ချက်
ရှိချောင်ဝေး၏ အမြင်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာ အဖွဲ့အစည်းများသည် အမျိုးသားများကို ဦးစားပေးပြီး ခွဲခြားဆက်ဆံသော ကြောင့် ပြဿနာရှိနေဆဲ ဖြစ်ကာ ထိုကိစ္စ အတွက် သူ တိုက်ပွဲဝင်နေခဲ့သည်မှာ ၁၆ နှစ် ရှိပြီ ဖြစ်သည်။
ပြဿနာ၏ အခြေခံမှာ ဗုဒ္ဓဘုရားရှင်က အဒေါ်ဖြစ်သူကို ပထမဆုံး ဘိက္ခူနီ ဝတ်ခွင့် ပြုစဉ်က ချမှတ်ခဲ့သည်ဟု ဘာသာရေး အာဏာပိုင်များက ပြောသော အငြင်းပွားနေသည့် အမျိုးသမီး သာသနာ့ဘောင်ဝင်သူများ စောင့်ထိန်းရမည့် သီလများ ဖြစ်သည့် ဂါရုဓမ္မစည်းမျဉ်း ၈ ချက်ပင် ဖြစ်သည်။
ထို စည်းမျည်းများ အရ အမျိုးသမီး သင်္ကန်းဝတ် ဘိက္ခူနီ များသည် အမျိုးသားသံဃာ (ဘိက္ခူ) များ အောက် နိမ့်ကျ စေပြီး သံဃာများ ကသာ ၎င်းတို့ကို အပြည့်အဝ သာသနာ့ဘောင် ဝင်ခွင့် ပေးနိုင်သည်။
“ဘိက္ခူ၊ ဘိက္ခူနီ၊ အမျိုးသား၊ အမျိုးသမီး ဆိုတာတွေဟာ ဗုဒ္ဓဘာသာ အသိုင်းအဝန်းရဲ့ အဖွဲ့ဝင် လေးမျိုး ဖြစ်ပြီး အားလုံး တန်းတူညီသင့်တယ်” ဟု ထို စည်းမျည်းကို ဖျက်သိမ်းရန် ၂၀၀၁ ခုနှစ်က တောင်းဆိုခဲ့သူ ရှိချောင်ဝေးက တောင်းဆိုသည်။
အမျိုးသမီးများ သာသနာ့ဘောင် အပြည့်အဝ ဝင်ခွင့် ပိတ်ပင်ထားသော တိဗက်တွင် ဘိက္ခူနီ စနစ် ပြန်လည် အသက် သွင်းရန် တိုင်ပေတွင် ကျင်းပသည့် ညီလာခံတခုတွင် ရှိချောင်ဝေး က ဒလိုင်လားမားကို ထိုနှစ်တွင်ပင် တောင်းဆိုသည်။
ထိုစည်းမျည်းများကို ဗုဒ္ဓက ချမှတ်ခြင်း ရှိ/မရှိသူနှင့် သဘောမတူသော အမျိုးသားများနှင့် သံဃာများ ရှိကြောင်း ၎င်းက ဝန်ခံသည်။ ထိုအချက်မှာ သမိုင်းဆိုင်ရာ အငြင်းပွားမှုသာ ဖြစ်နေသည်။
“ဘိက္ခူနီ တွေဟာ ဘိက္ခူတွေထက် လေးစားစရာ မရှိဘူး လို့ ဆိုတာ မရှိဘူး” ဟု ရှောင်ဝေက ဘာသာရေးတွင် တန်းတူဖြစ်ရေး အတွက် ထည့်သွင်း ပြောဆိုသည်။
သူသည် တိရိစ္ဆာန်ညှဉ်းပမ်းမှု၊ မြင်းပြိုင်ပွဲ၊ လောင်းကစားမှု၊ နျူကလီးယား ဓာတ်အား အသုံးပြုမှု၊ ကျား-မ လိင်ခွဲခြား ဆက်ဆံမှုနှင့် အခြား ကိစ္စရပ်များကို ဆန့်ကျင်သည့် လှုပ်ရှားမှုများ အောင်မြင်စွာ လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သည်။
၂၀၁၂ ခုနှစ်တွင် သူသည် ထိုင်ဝမ်တွင် ဥပဒေအရ ခွင့်ပြုထားခြင်း မရှိသော လိင်တူ ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်ချင်း လက်ထပ်ထိမ်းမြားပွဲ တခုသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည်။ ယင်းသို့ တက်ရောက်ခဲ့သည့် အတွက် အကောင်းမြင်မှုတွေ ရှိလာပြီး ထိုင်ဝမ်သည် အာရှ နိုင်ငံများ၏ ပထဆုံးသော တန်းတူညီမျှ လက်ထပ်ထိမ်းမြားသည့် ဥပဒေပြု နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။
ထိုင်းနှင့် ထိုင်ဝမ်တို့မှ ဘိက္ခူနီများ
လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ်များက ထိုင်ဝမ်တွင် ဗုဒ္ဓဘာသာကိုးကွယ်သူ ၄ ဆတိုးလာပြီး ဘိက္ခူနီ အရေအတွက်မှာ သံဃာ ထက် ၃ ဆ ပိုမိုများပြားမည် ဟု ရှိချောင်ဝေး ခန့်မှန်းသည်။
ထိုင်ဝမ် ဘိက္ခူနီများ အတွက် အကြီးမားဆုံးသော အပြောင်းအလဲမှာ ၁၉၆၆ ခုနှစ်က ဘိက္ခူနီ ချမ်းရင် ထူထောင်ခဲ့ သော ဇုချိ (Tzu Chi) ဖောင်ဒေးရှင်းက ဗုဒ္ဓ၏ အနှိုင်းမဲ့ မေတ္တာတော်နှင့် ကျင့်ဝတ်သီလများ အကြောင်း လမ်းပြနိုင်ခဲ့ပြီး ယင်းမှ နိုင်ငံ ၅၀ လောက် အထိ ပျံ့နှံ့ခဲ့သည် ဟု ရှောင်ဝေးက ပြောသည်။
ပညာရေး၊ လူ့အဖွဲ့အစည်း၏ လက်ခံမှု၊ ဘိက္ခူနီများ၏ စီးပွားရေး အရ လွတ်လပ်မှုကြောင့် ဘိက္ခူနီ အရေအတွက် တိုးလာသည် ဟု သူက ပြောသည်။
ထိုင်ဝမ်သည် ထေရဝါဒ မကိုးကွယ်ဘဲ မဟာယနကိုးကွယ်ခြင်းနှင့် ခေတ်သစ်ကမ္ဘာနှင့် ပိုမိုကိုက်ညီသော လူသားဝါဒ ဗုဒ္ဓဘာသာ အကောင်အထည် ဖော်ခြင်းကြောင့်လည်း ဖြစ်သည် ဟု သူက ဆက်ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံ ရန်ကုန်မြို့တွင် ၁၉၅၇ ခုနှစ်ကမွေးဖွားသော ချောင်ဝေး သည် အသက် ၂၁ နှစ်အရွယ်တွင် ထိုင်ဝမ် အမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှ ဘွဲ့မရမီ ၁ နှစ် အလိုတွင် ဘိက္ခူနီဝတ်သည်။ ယခု သူသည် ပုဂ္ဂလိက ဗုဒ္ဓသာသာ တက္ကသိုလ် ဖြစ်သော ဆွမ်ချမ်းတက္ကသိုလ် ဘာသာရေး သုတေသနဌာန ဥက္ကဋ္ဌ နှင့် လူမှုသိပ္ပံ ဌာနမှုး ဖြစ်သည်။ စာအုပ်ပေါင်း ၂၀ ကျော်နှင့် သုတေသန စာတမ်းပေါင်း ၇၀ ကျော် ပြုစုထားသည်။ အစိုးရသည် ဘာသာရေးကိစ္စများကို မစွက်ဖက်သင့် ဟု သူက ဆိုသည်။
“လွတ်လပ်တဲ့ ဘိက္ခူနီ အဖြစ် ကျမဟာ အရာရာရဲ့ အကျိုးဆက် အကြောင်းဆက် ဖြစ်စဉ် ဖြစ်ရပ်တွေကို ကြည့်ရှု လေ့လာပါတယ်။ ကျမ အနေနဲ့ ဗုဒ္ဓအလိုတော်ကျ ပြုမူပြောဆို နေထိုင်ရမယ် ဆိုတာ ဘယ်တုန်းကမှ သံသယ မရှိခဲ့ဘူး” ဟု သူမက ပြောသည်။
ထိုင်ဝမ်မှ ကျောင်းများနှင့် ဓလေ့ထုံးတမ်းများသည် ကျယ်ပြန့်သည့် အမြင်နှင့် ပြည်စုံပြီး အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ကိစ္စရပ်များကို ဖြေရှင်းရာတွင်လည်း အမျိုးသမီးများကို ပါဝင်စေဖို့ ခွင့်ပြုထားသည် ဟု သူက ပြောသည်။
အစိုးရသည် ဘာသာရေး ကိစ္စရပ်များတွင် ပါဝင် ပတ်သက်ခြင်း မရှိကြောင်းနှင့် “ဘာသာရေး သက်ဝင်ယုံကြည်မှုမှာ တရားဝင်တယ် တရားမဝင်ဘူး ဆိုတာ အစိုးရကနေ ဥပဒေ ပြဋ္ဌာန်းပြီး ဆုံးဖြတ်လို့ မရဘူး” ဟု သူက ပြောသည်။ ။
Khaosad English တွင် ဖော်ပြထားသည့် ဆောင်းပါးရှင် Kaewta Ketbungkan, ၏ MEET THE FEMALE MONKS FIGHTING FOR SPIRITUAL EQUALITY ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန် ဖော်ပြပါသည်။)
