ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ၏ ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် ဆယ်စုနှစ် ၃ ခုကျော် တာဝန်ယူခဲ့ပြီးနောက် ဟွန်ဆန်က သူ့၏ လုပ်ငန်း အစီ အစဉ်တွင် နောက်ထပ် လမ်းကြောင်းသစ် တခုကို ပြီးခဲ့သည့် သြဂုတ်လအတွင်းက ထည့်သွင်းခဲ့သည်။ တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာ အရဆိုလျှင် လူ ၇၀၀၀၀၀ ခန့် အလုပ်လုပ်နေသော အထည်ချုပ် စက်ရုံများနှင့် ဖိနပ် စက်ရုံများသို့ သွား ရောက်လည်ပတ်ရန် ဖြစ်သည်။
တခါတရံ သူက အလုပ်သမားများနှင့် အတူ နေ့လည်စာ စားသည်။ သူတို့နှင့် အတူ ပျော်ပျော်ရွှင်ရွှင် ဆယ်ဖီ ဓာတ်ပုံ ရိုက်သည်။ သူတို့ကို အခြေခံလုပ်ခလစာ မြင့်မားရေးကို ဗန်းပြ ဆွဲဆောင်မှုများ ပြုလုပ်နေခဲ့သည်။
မဲဆန္ဒရှင်များ၏ နှစ်သက်မှုကို ရရှိရန် လုပ်ခလစာကို အသုံးချနေသော၊ လူနေမှုဘဝ ပိုမိုကောင်းမွန်ရေး မျှော်လင့်ချက် များကို မြှင့်တင်ပေးနေသော်လည်း အလုပ်ရှင်များ ခေါင်းကိုက်စရာ ဖန်တီးပေးနေသော အရှေ့တောင် အာရှ ခေါင်းဆောင်က ဟွန်ဆန် တယောက်တည်း မဟုတ်ပါ။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံ မှ လူဦးရေ ၁၆ သန်းတွင် အထည်ချုပ် စက်ရုံ အလုပ်သမားများနှင့် သူတို့၏ မိသားစုများက အဓိက ကျသော မဲဆန္ဒရှင် အစုအဖွဲ့တခု အနေဖြင့် ပါဝင်နေသည်။ ဟွန်ဆန်က ယခုနှစ် ဇူလိုင်လတွင် ကျင်းပမည့် ရွေးကောက် ပွဲ၌ သူ၏ သက်တမ်းကို ဆက်တိုးနိုင်ရန်နှင့် အတိုက်အခံများကို တိုက်ခိုက်ချေမှုန်းခြင်းအပေါ် ပြည်သူလူထု၏ မကျေနပ်မှုများကို နှစ်သိမ့်နိုင်ရန် ကိုယ်တိုင်ကိုယ်ကျ ဆွဲဆောင် ကြိုးစားနေသည်။
“နောက်လမယ့် နေ့တွေမှာ အခြေခံလုပ်ခလစာ တလကို အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၁၅၃ ကျနေ ၁၇၀ ကို တိုးမြှင့်ရရှိတော့မယ့် အလုပ်သမားတွေအတွက် ဂုဏ်ယူကြောင်း ပြောချင်ပါတယ်” ဟု ဟွန်ဆန်က ဖနွမ်းပင် ရှိ စက်ရုံ အလုပ်ရုံ ၁၅ ခုမှ အလုပ် သမား ၁၄၀၀၀ ကို ပြီးခဲ့သည့် ဒီဇင်ဘာလ နှောင်းပိုင်းက ပြောကြားခဲ့သည်။ အခမဲ့ ကျန်းမာရေး စစ်ဆေးမှု နှင့် အစိုးရ ဆေးရုံများတွင် ကုသခွင့် တို့ကဲ့သို့သော အခြားသက်သာချောင်ချိရေး ကိစ္စများကို ထောက်ပြရင်း “ကျနော် ဝန်ကြီးချုပ် ဆက်ဖြစ်နေမယ်ဆိုရင် ခင်ဗျားတို့ အဲဒါတွေကို ရရှိပါလိမ့်မယ်” ဟု ဟွန်ဆန်က ပြောသည်။
အနိမ့်ဆုံးလစာကို ၁၁ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ရေးက ဇန်နဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် စတင်သက်ရောက်ခဲ့သည်။ အလုပ်ရှင်များနှင့် အလုပ်သမားများက အနိမ့်ဆုံး လစာကို တလလျှင် ၁၆၅ ဒေါ်လာအထိ တိုးမြှင့်ရန် ယခင်က သဘောတူညီခဲ့ပြီး ဖြစ် သော်လည်း ဟွန်ဆန်က နောက်ထပ် ၅ ဒေါ်လာ ထပ်ဆောင်းပေးခဲ့သည်။
“ကျနော့် အနေနဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် နေရာကို နောက်ထပ်သက်တမ်း ၂ ခု ရယူသွားဖို့ ဆက်လက်ကြိုစားသွားမယ်ဆိုတာ ကျနော် ကြေညာထားခဲ့ပြီးပါပြီ။ ခင်ဗျားတို့တွေ၊ ခင်ဗျားတို့ မိဘတွေ၊ တကယ်လို့ အဖိုး၊ အဖွားတွေလည်း အသက်ထင်ရှား ရှိဦးမယ် ဆိုရင် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၂၉ ရက်နေ့မှာ ကမ္ဘောဒီးယားပြည်သူ့ပါတီကို ဆက်လက်ပြီး မဲပေးကြလိမ့်မယ်လို့ ကျနော် မျှော်လင့်ပါတယ်” ဟု ဝန်ကြီးချုပ် ဟွန်ဆန်က စီးပွားရေးမှသည် ငြိမ်းချမ်းရေးအထိ ပါဝင်သော သူ့ မိန့်ခွန်း၏ အဆုံးပိုင်းတွင် အလုပ်သမားများကို ပြောကြားသွားခဲ့သည်။
ဟွန်ဆန်က အတိုက်အခံပါတီ၏ နည်းဗျူဟာ လမ်းစဉ်များထဲမှ တခုကို ယူသုံးခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပါသည်။ လုပ်ခ လစာများ တိုးမြှင့် ပေးရေး တောင်းဆိုမှုကြောင့် အတိုက်အခံ ကမ္ဘောဒီးယား အမျိုးသား ကယ်ဆယ်ရေး ပါတီ(CNRP) က ၂၀၁၃ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲနှင့် ၂၀၁၇ ခုနှစ် နယ်မြေရွေးကောက်ပွဲများတွင် ကိုယ်စားလှယ်နေရာများ ရယူနိုင်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် နှစ်အတွင်းတွင် ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံ၏ အမြင့်ဆုံးတရားရုံးက CNRP ကို ဖျက်သိမ်းရန် အမိန့် ထုတ်လိုက်ပြီး ပါတီ ဥက္ကဌကို ဖမ်းဆီး ထောင်ချခဲ့သည်။ ယခုအခါ ဟွန်ဆန်က တချိန်က အတိုက်အခံကို ထောက်ခံခဲ့သည့် အလုပ်သမားများကို စည်းရုံးရန် ကြိုးစားနေပါသည်။
လုပ်ခလစာတိုးမြှင့်ရေးက အထည်ချုပ် အလုပ်သမားများ စိတ်ကျေနပ်မှု ရရှိစေရန် အစိုးရ၏ အားထုတ်မှု တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သည်ဟု လူမူစီးပွား လေ့လာသုံးသပ်သူ တဦးဖြစ်သည့် ချန်းစိုဖယ်က ပြောသည်။
သြဂုတ်လ မတိုင်မီ အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲတခု ကျင်းပရန် ရှိနေသည့် မလေးရှား နိုင်ငံတွင်လည်း အခြေခံ လုပ်ခ လစာတိုးမြှင့်ရေး အသံများ ဆူညံနေသည်။ လက်ရှိအချိန်၌ ကျွန်းဆွယ် ပြည်နယ်များတွင် ၁၀၀၀ ရင်းဂစ်နှင့် ကျွန်းစု ပြည်နယ်များတွင် ၉၂၀ ရင်းဂစ်ရှိသော လုပ်ခလစာနှင့် ပတ်သက်၍ ၂ နှစ်တကြိမ် ပြုလုပ်လေ့ရှိသော သုံးသပ်ချက် စစ်တမ်းတခုကို ယခုနှစ် နှစ်လယ်ပိုင်းတွင် အစိုးရက ကောက်ယူလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။
မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ် နာဂျစ်ရာဇတ်က လတ်တလော နှစ်များ အတွင်းတွင် ဝင်ငွေနည်းသော မဲဆန္ဒရှင်များကို အာရုံစိုက် ခဲ့သည်။ ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် အနိမ့်ဆုံး လစာသတ်မှတ်ချက်ကို အကောင်အထည်ဖော်ခြင်း အပါအဝင် တလလျှင် ဝင်ငွေ ရင်းဂစ် ၃၀၀၀ ထက်နည်းသည့် အောက်ခြေမှ အိမ်ထောင်စု ၄၀ ရာခိုင်နှုန်း၏ ဝင်ငွေ မြှင့်တင်ရေးကို ဦးတည်သော အစီ အစဉ် အများအပြားကို ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
စီးပွားရေးတိုးတက်မှုနှုန်း လျှင်မြန်နေခြင်းနှင့် နိုင်ငံရေး အကျိုးစီးပွားတို့ကြောင့် အရှေ့တောင်ရှ တလွှားတွင် လုပ်ခလစာ များကို ဆက်လက်မြင့်တက်စေခဲ့သည်။ ဇန်နဝါရီလ အတွင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံက ဂျကာတာ အပါအဝင် အဓိက ကျ သည့်နေရာများတွင် လုပ်ခလစာကို ၈.၇ ရာခိုင်နှုန်း တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ပြီး ဗီယက်နမ် နိုင်ငံက နေရာဒေသကို လိုက်၍ ၆.၁ ရာ ခိုင်နှုန်းမှ ၇ ရာခိုင်နှုန်း အထိ တိုးမြှင့်ပေးခဲ့ကြောင့် Tokyo-Mitsubishi UFJ ဘဏ်မှ ကောက်ယူစုဆောင်းခဲ့သည့် အချက် အလက်များအရ သိရသည်။ ပြီးခဲ့သည့် ၅ နှစ် အတွင်းတွင် အရှေ့တောင် အာရှ အချို့နေရာများ၌ အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာကို ၂ ဆကျော်အထိ တိုးမြှင့် ပေးခဲ့သည်။
၂၀၁၃ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလတွင် ဂျကာတာဒေသမှ အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာက ယခင်နှစ်ကထက်စာလျှင် ၄၃.၉ ရာခိုင်နှုန်း မြင့် တက်ခဲ့သည်။ ယင်းအချိန်သည် ယခု အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတဖြစ်နေသော ဂျိုကိုဝီဒိုဒိုက ဂျကာတာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးအဖြစ် ရွေးချယ်ခံခဲ့ရသည်မှာ ၄ လသာ ရှိသေးသည့် အချိန်ဖြစ်ပြီး မကြာခန ပေါ်ပေါက်နေသော အလုပ်သမား ဆန္ဒပြပွဲများကို ပြေငြိမ်းသွားစေရန် သူက ကြိုးစားခဲ့သည်။
ယခုနှစ်အတွင်း လုပ်ခလစာ သတ်မှတ်ရေး ဆန္ဒပြပွဲများက အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် ပြန်လည် နေရာယူလာခဲ့ပြန်သည်။ ယခင်နှစ်ကထက် ကျော်လွန် တိုးမြှင့်ပေးရန် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ နေရာ အများအပြားတွင် တောင်းဆိုဆန္ဒပြခဲ့ကြသည်။ ဂျကာတာ အုပ်ချုပ်ရေးမှူးသစ်က တိုးမြှင့်သတ်မှတ်ပေးပြီး များမကြာမီမှာပင် အလုပ်သမား အဖွဲ့အစည်းများမှ ရာနှင့် ချီသော အဖွဲ့ဝင်များက ပိုတိုးပေးရေး တောင်းဆိုရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေးမှူးကို ဝေဖန် ပြစ်တင်ရန် ဂျကာတာ မြို့တော် ခန်းမ ရှေ့သို့ လာရောက်စုရုံးခဲ့ကြသည်။
ယခုနှစ်အတွင်းတွင် အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာကို ဒေသတွင်း၌ အများဆုံး တိုးပေးရန် ပြင်ဆင်နေသော မြန်မာနိုင်ငံတွင် “နိုင်ငံ တော် အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က မြန်မာနိုင်ငံ၌ စစ်မှန်သော ဒီမိုကရေစီ တည်ဆောက်နေသည့် တပြိုင်တည်းမှာပင် စီးပွားရေးတိုးတက်မှု ရရှိစေရန် အစွမ်းကုန် ကြိုးစားနေသည်”ဟု ရန်ကုန် အခြေစိုက် စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတခု ဖြစ်သည့် Min Thiha Jewelry မှ မန်နေးဂျင်း ဒါရိုက်တာ ဒေါ်မြင့်မြင့်ချိုက ပြောသည်။ “သူက အလုပ်သမားတွေရဲ့ ဘဝကို မြှင့်တင်ပေးဖို့ ကြိုးစားနေပါတယ်။”
ဆန္ဒပြပွဲများနှင့် ဈေးဆစ်မှုများ၏ ရလဒ်က ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းအထိ ကြီးမားစွာ တိုးမြှင့်ရေး ဖြစ်သည်။
ပြီးခဲ့သည့် သြဂုတ်လ အတွင်းတွင် စက်ရုံ အလုပ်သမား ၂၀၀၀ ခန့်က ရန်ကုန်မြို့တွင် ချီတက်၍ အနိမ့်ဆုံး တနေ့ လုပ်အားခကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်က အစိုးရ က ပထမဆုံး သတ်မှတ်ပေးခဲ့သည့် ၃၆၀၀ ကျပ်မှ ၅၆၀၀ ကျပ်အထိ တိုးမြှင့်ပေးသင့် ကြောင်း တောင်းဆို ခဲ့ကြသည်။ “အဲဒါက ကျနော်တို့ လူနေမှု စရိတ်ကို မကာမိဘူး” ဟု ဆန္ဒုပြပွဲကို ဦးဆောင်သူ တ ယောက်က ပြည်တွင်း မီဒီယာများသို့ ပြောသည်။
အလုပ်ရှင်များက ၄၀၀၀ ကျပ် သတ်မှတ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သော်လည်း ညှိနှိုင်းဆွေးနွေးမှုများ ပြုလုပ်ပြီးနောက် ၄၈၀၀ ကျပ်ဖြင့် သဘောတူညီမှု ရရှိခဲ့သည်။
အရှေ့တောင်အာရှမှ စီးပွားရေးများ အနေဖြင့် ဘေးထွက် ဆိုးကျိုးများကို တောင့်ခံနိုင်ပါမည်လားဟု မေးခွန်း ထုတ်စရာ ရှိလာသည်။
ယခုနှစ်၏ အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာတိုးမြှင့်မှုက မျှော်လင့်ထားသော ငွေကြေးဖောင်းပွမှုထက် ကျော်လွန်နေသည်။ နိုင်ငံတ ကာငွေကြေးရံပုံငွေ အဖွဲ့ (IMF) က လူသုံးကုန်ပစ္စည်းဈေးနှုန်းများ ကမ္ဘောဒီးယားတွင် ၃.၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ အင်ဒိုနီးရှားတွင် ၃.၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ မလေးရှားတွင် ၂.၉ ရာခိုင်နှုန်း၊ မြန်မာနိုင်ငံတွင် ၆.၁ ရာခိုင်နှုန်း နှင့် ဗီယက်နမ်တွင် ၄ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက် လာကြောင်းတွေ့ရှိခဲ့ရသည်။
အမေရိကန် အခြေစိုက် စီးပွားရေး အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်း တခုဖြစ်သည့် Korn Ferry Hay Group က မကြာသေးမီက ထုတ် ပြန်ခဲ့သည် အစီရင်ခံစာတစောင်တွင် ယခုနှစ်အတွင်း အာရှတိုက်၌ ငွေကြေးဖောင်းပွမှုကို ထည့်သွင်းတွက်ချက်ပြီးသည့် လစာတိုးနှုန်းက ၂.၈ ရာခိုင်နှုန်း ရှိမည်ဟု မျှော်လင့်ရကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။ ကမ္ဘာပေါ်တွင် အများဆုံး နှုန်းဖြစ်၍ ကမ္ဘာ့ ပျမ်းမျှနှုန်းထားဖြစ်သည့် ၁.၅ ရာခိုင်နှုန်း၏ ၂ ဆနီးပါးရှိနေသည်။
အနိမ့်ဆုံး အခြေခံလစာကို တိုးမြှင့်ခြင်းက ဥပမာ စားသုံးမှု တိုးတက်လာခြင်းကဲ့သို့သော အပေါင်းလက္ခဏာ ဆောင်သည့် သက်ရောက်မှုများ ရှိပါသည်။ သို့သော်လည်း အရှေ့တောင်အာရှ အနေဖြင့် ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်ရေး အခြေခံနေရာ တခုဆိုသည့် ၎င်း၏ အနေအထားကို ဆုံးရှုံးရနိုင်သည်။ ၂၀၀၀ ခုနှစ်များတွင် နိုင်ငံတကာ လုပ်ငန်းကြီး အချို့က လုပ်ခလစာဖိအားနှင့် စွန့်စားရမှုများ ကျယ်ပြန့်လာခြင်းတို့ကို ရှောင်ရှားရန် သူတို့၏ စက်ရုံများကို အရှေ့တောင် အာရှသို့ ရွှေ့ ပြောင်းလာခဲ့ကြသည်။
ဗီယက်နမ်လွှတ်တော်က ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် လစာ ၆.၅ ရာခိုင်နှုန်း ပျမ်းမျှအနေဖြင့် တိုးမြှင့်ရန် အတည်ပြုလိုက်ပြီး များမကြာ မီ အောက်တိုဘာလအတွင်း လုပ်ငန်းရှင်များက ချိန်သားကိုက်မှု မှားယွင်းနေကြောင်း အခိုင်အမာ ပြောခဲ့ကြသည်။
ဗီယက်နမ်နိုင်ငံ ချည်ထည်နှင့် အဝတ်အထည် အသင်းက ဟနွိုင်မြို့တွင် ညီလာခံတခု ကျင်းပ၍ လစာတိုးရန် အစီအစဉ် ကို အနည်းဆုံး ၂ နှစ် ဆိုင်းငံ့ပေးရေးကို တောင်းဆိုခဲ့ကြသည်။ ပြီးခဲ့သည့် နှစ်အတွင်းတွင် လုပ်ခလစာ ၇.၃ ရာခိုင်နှုန်း တိုး မြှင့်ပေးလိုက်ရခြင်းကြောင့် ချည်ထည်နှင့် အထည်ချုပ်ကုမ္ပဏီများအတွက် စုစုပေါင်း ထုတ်လုပ်ရေးစရိတ်က ၂.၉ ရာခိုင် နှုန်း မြင့်တက်သွားခဲ့သည်ဟု သူတို့က ပြောသည်။
“ကုန်ထုတ်လုပ်သူတွေက လစာတွေနဲ့ လူမှုရေး အာမခံရံပုံငွေတွေ တိုးမြှင့် ပေးရပါတော့မယ်” ဟု ဗီယက်နမ် ချည်မျှင် ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတခု ဖြစ်သည့် Fortex မှ အထွေထွေဒါရိုက်တာ Nguyen Thi Mai က ပြောသည်။ Fortex တွင် အလုပ်သမား ၁၀၀၀ ရှိပါသည်။ “ကျနော်တို့က ကုန်ကျစရိတ်နဲ့ အမြတ်အစွန်းကို ဟန်ချက်ညီမျှအောင် လုပ်ရမယ့် ဖိအား အောက်မှာ ရောက်နေပါတယ်။ တကယ်လို့ ဟန်ချက် ညီမျှအောင် ကျနော်တို့ မလုပ်နိုင်ဘူးဆိုရင် အလုပ်သမားလျှော့ ချ ရတာတွေ ဒါမှမဟုတ် ထုတ်လုပ်ရေးကို လျှော့ချရတာတွေ ဖြစ်လာနိုင်ပါတယ်။”
လုပ်ခ လစာမြှင့်တင်ခြင်းက ကုန်ထုတ်လုပ်မှု တိုးတက်လာခြင်းနှင့် လိုက်လျောညီထွေ ရှိရမည်ဟု သူက ထပ်ပြောသည်။
ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံတွင် အထည်ချုပ်လုပ်ငန်း၏ အနာဂတ်အတွက် အမှန်တကယ် စိုးရိမ်စရာ ရှိနေသည်ဟု ကမ္ဘောဒီး ယားနိုင်ငံ အထည်ချုပ် လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း (GMAC) ၏ ဒုတိယ အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး Monika Kaing က ပြောသည်။ အလုပ်သမားစရိတ် မြင့်တက်လာခြင်း၏ သက်ရောက်မှုများကို လျှော့ချရန် ဘက်အားလုံးကို သူက တောင်းဆို လိုက်သည်။
“ကုန်ထုတ်လုပ်ငန်းရှင်တွေက ကုန်ထုတ်လုပ်မှုနဲ့ လုပ်ငန်းတွင်ကျယ်မှု တိုးမြှင့်ရေးကို လုပ်ရမယ့် အချိန်မှာ အစိုးရအနေနဲ့ အများပြည်သူ ဝန်ဆောင်မှု ကုန်ကျငွေတွေကို လျှော့ချနိုင်မယ့် မူဝါဒတွေ ရှိသင့်ပါတယ်” ဟု Monika Kaing က ပြောသည်။
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းရှင်များ အနေဖြင့် အနှေးနှင့် အမြန်ဆိုသလို လုပ်ငန်းကို ထိရောက်မှုရှိအောင်(အလုပ်ဖြစ်အောင်) လုပ် မည်လား သို့မဟုတ် စွန့်လွှတ်မည်လား ဆိုသည်ကို ရွေးချယ်ရတော့မည် ဖြစ်သည်။
“လုပ်ခ လစာ အသစ်ရဲ့ ကုန်ကျစရိတ်တွေကို ကျနော်တို့ ကြည့်ဖို့ လိုပါတယ်။ အချိန်ပိုတွေနဲ့ မကျွမ်းကျင်တဲ့ အလုပ်သမားတွေကို လျှော့ချတာလိုမျိုး ဆက်လက်ရပ်တည်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းတွေကို ရှာဖွေဖို့ လိုပါတယ်” ဟု မြန်မာနိုင်ငံ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းရှင်များ အသင်း ဥက္ကဌ ဦးမြင့်စိုးက ပြောသည်။
စက်မှုဝန်ကြီး ဟောင်းတဦး ဖြစ်သည့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးမောင်မြင့်က သူ၏ Facebook စာမျက်နှာတွင် “တကယ်လို့ လုပ်ငန်းရှင်တွေက အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခ အသစ် ၄၈၀၀ ကို မပေးနိုင်ဘူးဆိုရင် တချို့ စီးပွားရေး လုပ်ငန်းတွေ ပိတ်သွားလိမ့်မယ်။ အဲဒါဆိုရင် အလုပ်လက်မဲ့ နှုန်းတက်လာလိမ့်မယ်” ဟု ရေးသားခဲ့သည်။
ကမ္ဘာ့အဆင့် ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူများမှာ အလိုအလျောက်စနစ်များကို ပိုမို အသုံးပြုခြင်းအားဖြင့် ထိုဖိအားကို တုန့်ပြန် နေကြသည်။ တရုတ်၊ ဗီယက်နမ် နှင့် အခြားနေရာအများ အပြားတွင် စက်ရုံများ တည်ထောင်ထားသော ဂျပန်နိုင်ငံမှ Mabuchi Motor လည်း တခု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ အဆိုပါကုမ္ပဏီသည် တရုတ်နှင့် ဗီယက်နမ်တို့တွင် အလုပ်သမား စရိတ်က ၁ နှစ်လျှင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း မြင့်တက်လာနေကြောင်း တွေ့ရှိခဲ့ရသည်။ “ကျနော်တို့ ဒီပြဿနာကို မဖြေရှင်းနိုင်ရင် အမြတ်အစွန်း ဆုံးရှုံးရမှာ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ကုမ္ပဏီ၏ ပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူ တဦးက ပြောသည်။
Tokyo-Mitsubishi UFJ ဘဏ်၏ ကမ္ဘာ့စီးပွားရေး ဌာနခွဲမှ အထွေထွေမန်နေဂျာ Yoshio Morishita က ထိုင်းနိုင်ငံ နှင့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံမှ မော်တော်ကား စက်ရုံများကလည်း စက်ရုပ်များကို ပြောင်းလဲ အသုံးပြုနေကြောင်းပြောသည်။ “နိုင်ငံခြား အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းတွေနဲ့ လုပ်သားအင်အားကို ဦးစားပေးတဲ့ တခြားလုပ်ငန်းရှင်တွေက သူတို့ရဲ့ ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတွေကို အလုပ်သမားစရိတ် နည်းပါးတဲ့ နိုင်ငံတွေဆီကို ပြောင်းရွှေ့သွားနိုင်ပါတယ်” ဟု သူက မှတ်ချက်ချသည်။ တရုတ်နိုင်ငံမှ အရှေ့တောင် အာရှသို့ ပြောင်းရွှေ့လာသော စက်ရုံများက တောင်အာရှ နှင့် အာဖရိကသို့ ပြောင်းသွားနိုင် ပါသည်။
မော်တော်ကားနှင့် အိမ်သုံး အီလက်ထရောနစ် ပစ္စည်းများ ထုတ်လုက်သည့် လုပ်ငန်းရှင်မျာကမူ အရှေ့တောင်အာရှ တွင် တည်ငြိမ်သော ထောက်ပံ့ရေး ကွင်းဆက် (Supply chains) များ ရှိထားသည့်အတွက် လိုက်လံပြောင်းရွှေ့ဖွယ်ရာ မရှိကြောင်း Yoshio Morishita ကပြောသည်။
အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခလစာ တားမနိုင်ဆီးမနိုင် မြင့်တက်လာခြင်းက နောက်ထပ်တုန့်ပြန်မှုတခုလည်း ပေါ်ပေါက်လာနိုင်ပါသေး သည်။ ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းများက ပို၍ အဆင့်မြင့်သော ဈေးကွက်များဆီသို့ ပြန်ရောက်သွားနိုင်ပါသည်။
Honda Motor က ၎င်းတို့၏ Super Cub မော်တော်ဆိုင်ကယ်များကို တရုတ်နိုင်ငံတွင် ၅ နှစ်ကျော် ထုတ်လုပ်ခဲ့ပြီး နောက် လုပ်ခ လစာများမြင့်တက်လာပြီး ကုန်ကျစရိတ် ကွာဟမှု ကျဉ်းမြောင်းလာသည့် နောက်တွင် ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က ဂျပန်နိုင်ငံ သို့ ပြန်လည် ပြောင်းရွှေ့ခဲ့သည်။ အလားတူပင် အရှေ့တောင် အာရှမှ လုပ်ခလစာ မြင့်တက်မှုက တရုတ်နိုင်ငံကဲ့သို့ ကွာ ဟမှု ကျဉ်းမြောင်းလာလျှင် အချို့ လုပ်ငန်းများကလည်း ထိုလမ်းကြောင်းအတိုင်း ပြန်သွားကြနိုင်ပါသည်။
အရှေ့တောင် အာရှတွင် လုပ်ခလစာက ၎င်းတို့၏ ပြိုင်ဖက်များ နှင့် နှိုင်းယှဉ်ပါက ဈေးကြီးနေခဲ့ပြီးသား ဖြစ်သည်ဟု HSBC ဘဏ်၏ အာရှစီးပွားရေး သုတေသနဌာန တွဲဖက်ခေါင်းဆောင် Frederic Neumann က မှတ်ချက်ချသည်။ “ တကယ်လို့ ကောင်းမွန်တဲ့ အခြေခံအဆောက်အဦးနဲ့ အများတန်းတူ ဥပဒေစနစ်တခု မရှိဘူးဆိုရင် အလုပ်သမား စရိတ် နည်းနည်း လေးတိုးတာက ပိုပြီးတောင် အရေးကြီးသေးတယ်” ဟု သူက ပြောသည်။
စီးပွားရေး အခြေအနေ တိုးတက်ကောင်းမွန်ခြင်း မရှိဘဲ အခြေခံ လုပ်ခလစာကို တိုးမြှင့်ရန် အလောတကြီး လုပ်ဆောင် နေသည့် နိုင်ငံများမှာ အခက်အခဲတွေ့ရနိုင်သည့် အန္တရာယ်ရှိပါသည်။ ထိုကဲ့သို့သော ဇာတ်လမ်းကို ဒေသဆိုင်ရာ အာဏာ ပိုင်များ၏ စိတ်အပြောင်းအလဲမြန်ခြင်းအပေါ် နိုင်ငံတကာ ကုန်ပစ္စည်းထုတ်လုပ်သူများ၏ စိတ်ပျက်မှုများ တိုးလာနေသည့် ကမ္ဘောဒီးယားတွင် စတင်တွေ့နေရပြီ ဖြစ်သည်။
“ကမ္ဘောဒီးယားဖက်က အပြောကောင်းတာကို ကျနော်တို့ ယုံစားခဲ့တယ်” ဆိုသည့် သဘောထားများ ကမ္ဘောဒီးယား နိုင်ငံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံထားသည့် ဂျပန် လုပ်ငန်းရှင်များကြားတွင် ပျံ့နှံ့ နေသည်ဟု တိုကျိုမြို့ Aoyama Gakuin တက္ကသိုလ်မှ ပါမောက္ခတဦး ဖြစ်သည့် Manabu Fujimura က ပြောသည်။
ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ ထိုင်ဝမ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံများမှ အထည်ချုပ်လုပ်ငန်းများနှင့် အသေးစားစက်မှုကုန်ပစ္စည်း ထုတ် လုပ်သူများမှာ လစဉ် ဒေါ်လာ ၁၀၀ ထက်နည်းသည့် အလုပ်သမားစရိတ်၏ ဆွဲဆောင်မှုကြောင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံသို့ ၂၀၁၀ ခုနှစ် ဝန်းကျင်တွင် စုပြုံဝင်ရောက်ခဲ့ကြသည်။ သို့သော်လည်း ထို အနိမ့်ဆုံး လုပ်ခက မူလထက်များစွာ မြင့်မား သွားခဲ့ပြီ ဖြစ်၍ အချို့ ကုမ္ပဏီများက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ပြုလုပ်ရန် စတင်လက်တွန့်လာနေကြသည်။
ကမ္ဘောဒီးယားနှင့် အခြားသော ပေါ်ထွန်းစ စီးပွားရေးများတွင် သူတို့၏ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးကို အရှိန်မြှင့်တင်ရန် အဓိက ကျသော အခွင့်အရေးတရပ် ရှိပါသည်။ လုပ်သား အင်အားကို ဦးစားပေးသည့် စက်မှုလုပ်ငန်းများမှတဆင့် နည်းပညာနှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ ရယူစုဆောင်းနိုင်ခြင်း ဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း အကယ်၍ ကုမ္ပဏီများက ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု များများစားစား မထားခဲ့ဘဲ တခြားနေရာများသို့ ရောက်သွားမည်ဆိုလျှင် အဆိုပါ အခွင့်အရေးက မီးခိုးကဲ့သို့ ပျောက်ကွယ်သွားမည် ဖြစ်သည်။
“အများကြိုက် လုပ်တဲ့ဝါဒက စီးပွားရေးကို သတ်တယ်” ဟု Manabu Fujimura က ပြောသည်။
(Nikkei Asian Review ပါ Kentaro Iwamoto ၏ Minimum wage politicking stings employers in Southeast Asia ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်)
