ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့သည် မြန်မာနိုင်ငံအတွက် အခြားသော သမိုင်းဝင်နေ့ တနေ့ ဖြစ်သည်။ ထိုနေ့သည် နှစ်ပေါင်းများစွာ ဆွေးနွေးခဲ့ပြီးနောက် အခြားသော လူမျိုးစု လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း ၂ ခုတို့ တနိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး သဘောတူ စာချုပ် (NCA) ကို လက်မှတ်ရေးထိုးသောနေ့ ဖြစ်သည်။
သို့သော် ထိုနေ့သည် တိုင်းရင်းသားလူမျိုးများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ (UNFC) ၏ ဥက္ကဋ္ဌ တာဝန် ထမ်းဆောင်နေသော မွန်ပြည်သစ်ပါတီ (NMSP) နှင့် အဖွဲ့ဝင် လားဟူဒီမိုကရက်တစ် သမဂ္ဂ (LDU) နှစ်ဖွဲ့လုံး NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်သောကြောင့် UNFC တပ်ပေါင်းစု အတွက် ကံဆိုးမိုးမှောင်ကျသော နေ့တနေ့ ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံရေး အရ ထိခိုက်နစ်နာမှုများကို အဆုံးသတ်နိုင်ရေး အစိုးရ၊ တပ်မတော်တို့နှင့် သဘောတူညီချက် ရရှိရန် UNFC သန္ဓေတည်စက လူမျိုးစု လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ၁၂ ခုနှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။
သို့သော် ၂၀၁၄ ခုနှစ်သို့ ရောက်သောအခါ ကရင်အမျိုးသား အစည်းအရုံး (KNU) သည် တပ်ပေါင်းစုမှ ရုတ်တရက် နုတ်ထွက်သွာခဲ့ပြီး ပအိုးဝ် အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး အဖွဲ့ချုပ် (PNLO) နှင့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) တို့သည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးလိုက်သောကြောင့် တပ်ပေါင်းစု အဖွဲ့ဝင်အဖြစ်မှ ဆိုင်းငံ့ထားလိုက်သည်။
မြန်မာအမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ မဟာမိတ် တပ်မတော် (MNDAA) နှင့် တအာင်း အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA) တို့သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် တပ်ပေါင်းစုမှ နုတ်ထွက်လိုက်ပြီး ကချင်လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ (KIA) ၊ ၀ အမျိုးသား အဖွဲ့ချုပ် (WNO) နှင့် ရှမ်းပြည်တိုးတက်ရေးပါတီ (SSPP) တို့သည် ၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် နုတ်ထွက်ခဲ့သည်။
UNFC ၏ မူလအဖွဲ့ဝင် ၄ ဖွဲ့နှင့် NMSP နှင့် LDU တို့သည် အခြား အဖွဲ့ဝင်များဖြစ်သည့် ကရင်နီအမျိုးသားတိုးတက်ရေး ပါတီ (KNPP) နှင့် ရခိုင်အမျိုးသားကောင်စီ (ANC) တို့နှင့် ညှိနှိုင်းခြင်း မရှိဘဲ NCA ကို ရုတ်တရက် လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့သည်။
NMSP မှ သတင်းရင်းမြစ်များ၏ အဆိုအရ UNFC ၏ ဥက္ကဋ္ဌ နိုင်ဟံသာသည် သူနှင့် အခြားသော တပ်ပေါင်းစုဝင်များနှင့် ညှိနှိုင်းနေစဉ် နိုင်ငံတော်၏ အတိုင်ပင်ခံ ပုဂ္ဂိုလ်နှင့် တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်တို့နှင့် ဇန်နဝါရီလက တွေ့ဆုံခဲ့အပြီး NCA ကို လက်မှတ်ထိုးရန် ဆုံးဖြတ်ခဲ့သော NMSP နှင့် LDU ဥက္ကဋ္ဌ များ၏ ဆုံးဖြတ်ချက် အတွက် စိတ်ပျက်ခဲ့ရသည် ဟု ဆိုသည်။
“ကျနော်တို့က တပ်ပေါင်းစုရဲ့ တခြား အဖွဲ့ဝင်တွေနဲ့ တိုင်ပင်ညှိနှိုင်းနေချိန်မှာ ကျနော်တို့ မွန်ပြည်သစ်ပါတီ တခုတည်းက NCA ကို လက်မှတ် မထိုးသင့်ဘူး။ တပ်ပေါင်းစုကို ကျနော်တို့ လျစ်လျူမရှုသင့်ဘူး” ဟု နိုင်ဟံသာက သြစတြေးလျရှိ မွန်အမျိုးသားများ ညီလာခံတွင် ပြောခဲ့သည်။
NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးရန် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို NMSP နှင့် LDU ကိုယ်စားလှယ်များက နိုင်ဟံသာ သြစတြေးလျတွင် ရှိနေစဉ် ချမှတ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
“တခြားအဖွဲ့တွေနဲ့ ဆွေးနွေးပြီး NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးဖို့ နိုင်ဟံသာရဲ့ မူလ အစီအစဉ်က မအောင်မြင်ဘူး” ဟု မွန်အရေး တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ လူငယ် တဦးက ပြောသည်။
နှစ်ဖွဲ့ လက်မှတ်ထိုးပြီး အခြားအဖွဲ့များ မည်သည့်အတွက် လက်မှတ်မထိုးကြသနည်း
တတိယအကြိမ် ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ညီလာခံ မတိုင်မီတွင် UNFC အဖွဲ့ဝင်များသည် NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုး လိုကြောင်း မူလက ဖော်ပြခဲ့ကြသည်။ သို့သော် ၂ ဖွဲ့သာ လက်မှတ်ထိုးပြီး ၂ ဖွဲ့သည် လက်မှတ်ထိုးရန် စိတ်မပါပေ။
ထို ၂ ဖွဲ့ လက်မှတ်ထိုးရခြင်း အကြောင်းတခုမှာ ဖြစ်ပေါ်လာနိုင်ခြေ ရှိသော တပ်မတော်၏ တိုက်ခိုက်မှုကို ဟန့်တားရန် ဖြစ်နိုင်သည်။ NMSP နှင့် LDU တို့သည် တပ်မတော်နှင့် ကြီးမားသော ပဋိပက္ခကို ရင်ဆိုင်လိုခြင်း မရှိပေ။
၎င်းတို့ လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မပြုပါက တပ်မတော်သည် နောင်တွင် တိုက်ခိုက်လာနိုင်ပြီး လူအများအပြား ထပ်မံ နေရပ် စွန့်ခွာ စစ်ဘေးရှောင်ရမည် ဖြစ်သည်။ ကချင်ပြည်နယ်တွင် တိုက်ပွဲများ အရှိန်မြင့်လာခြင်းကြောင့် ဒေသခံ သောင်းနှင့်ချီ စစ်ဘေး တိမ်းရှောင်နေကြရခြင်းက အရိပ်မိုး ခြိမ်းခြောက်နေပြီး ပဋိပက္ခကို ရှောင်လွှဲရန် NCA လက်မှတ်ထိုးခြင်း ဖြစ်သည်။
အစိုးရက ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် NMSP နှင့် LDU သည် အကြမ်းဖက်အဖွဲ့အစည်းများ မဟုတ်ကြောင်း ကြေညာလိုက်ပြီး ၎င်းတို့ကို မတရားသင်း စာရင်းမှ ပယ်ဖျက်ပေးခဲ့သည်။
အခြားသော အကြောင်းရင်းတခုမှာ KNU က နယ်မြေများ တိုးချဲ့နေခြင်း ဖြစ်နိုင်သည်။ NMSP သတင်းရင်းမြစ်တခု၏ အဆိုအရ KNU သည် ကရင်ပြည်နယ်နှင့် မွန်ပြည်နယ် နယ်စပ်ရှိ ရေဖြူ၊ ကော့ကရိတ်နှင့် ကြာအင်းဆိပ်ကြီး တို့တွင် နယ်မြေများ ချဲ့ထွင်နေသည် ဟု သိရသည်။
နယ်နမိတ် အငြင်းပွားမှုကြောင့် ကြီးမားသော ပဋိပက္ခ ပေါ်ပေါက်လာနိုင်သည်။ KNU သည် NCA ကို လက်မှတ်ထိုးထားပြီး NMSP က ထိုးမထားလျှင် နှစ်ဖက် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပါက တပ်မတော်သည် KNU ကိုထောက်ခံလိမ့်မည် ဟု NMSP က ယုံကြည်ကောင်း ယုံကြည်နိုင်သည်။
သို့သော် အခြားသော UNFC အဖွဲ့ဝင် ၂ ဖွဲ့ဖြစ်သည့် ကရင်နီတိုးတက်ရေး ပါတီ (KNPP) နှင့် ရခိုင်အမျိုးသား ကောင်စီ (ANC) တို့သည် NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မရှိခဲ့ပေ။
၎င်းတို့၏ တပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦးနှင့် အရပ်သား တဦးကို တပ်မတော်က ၂၀၁၇ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့က သတ်ဖြတ်ခဲ့သောကြောင့် KNPP က NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခြင်း မရှိပေ။ ထို သတ်ဖြတ်မှုကြောင့် တပ်မတော်ကို ကရင်နီလူထုက ဆန့်ကျင်မှု ဖြစ်လာခဲ့သည်။ ထိုသို့ ဆန့်ကျင်သူများ အနက်မှ ၅ ဦးကို ဖမ်းဆီးပြီး ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေးခွင့် ဥပဒေဖြင့် တရားစွဲလိုက်သောအခါ အခြေအနေမှာ ပိုမိုဆိုးရွားလာသည်။
ကရင်နီ လူမှုအခြေပြု အဖွဲ့အစည်း ကွန်ရက်က ထိုဖမ်းဆီးမှု၊ သတ်ဖြတ်မှုများကို ပြင်းထန်စွာ ကန့်ကွက်ရှုတ်ချသည်။ KNPP နှင့် ကရင်နီလူထုက ထို သတ်ဖြတ်မှု အတွက် တရားမျှတမှုကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။ ထို ဖြစ်ရပ်သည် NCA လက်မှတ် ရေးထိုးရေး အတွက် ကြီးမားသော အတားအဆီး ဖြစ်လာခဲ့သည်။
၎င်းတို့ ၏ လက်နက်ကိုင်တပ်များကို တပ်မတော်က အသိအမှတ် မပြုခြင်းသည် ANC အတွက် NCA လက်မှတ် မထိုးရခြင်း အဓိက အကြောင်းရင်း ဖြစ်သည်။
“မြန်မာ့ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်ကို ဖွင့်ဆိုခြင်း – ကိုးကားရန် လမ်းညွှန် (၂၀၁၆) (“Deciphering Myanmar’s Peace Process: A Reference Guide 2016,) အရ ANC တွင် လှုပ်ရှားနိုင်သော တပ်ဖွဲ့ဝင် ၁၀၀ ခန့် ရှိသည်။ သို့သော် တပ်မတော်က ၎င်းတို့၏ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ကို အသိအမှတ်မပြုဘဲ လက်နက် ဖြုတ်သိမ်းခြင်း၊ လှုပ်ရှားမှုကန့်သတ်ခြင်းနှင့် ပြန်လည် ပေါင်းစည်း (Disarmament, Demobilization and Reintegration – DDR) မှုများ ပြုလုပ်လိုသည်။
UNFC ၏ အနာဂတ်
UNFC ၏ အဖွဲ့ဝင် ၂ ဦး NCA ကို လက်မှတ် ရေးထိုးလိုက် သော်လည်း ထိုုတပ်ပေါင်းစု၏ အပစ်အခတ်ရပ်စဲမှု လေ့လာ စောင့်ကြည့်ရေး၊ တပ်ပိုင်းဆိုင်ရာများ၊ နယ်နမိတ် သတ်မှတ်ခြင်းနှင့် တပ်များ ပြန်လည် နေရာချထားခြင်း ဆိုင်ရာ အချက် ၉ ချက်ပါ အဆိုပြုချက်ကို တပ်မတော်က လက်ခံခြင်း မရှိသေးပေ။
UNFC အဖွဲ့ဝင်များသည် တပ်ပေါင်းစု၏ အနာဂတ်ကို ဆွေးနွေးရန် မကြာမီ တွေ့ဆုံကြမည် ဖြစ်သည်။ လူမျိုးစုများ ညီညွတ်မှု တည်ဆောက်ရေး၊ စစ်မှန်သော ပါတီစုံစနစ် တည်ဆောက်ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းသော ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ထူထောင်ရေး စသော ကြီးမားလှသည့် ရည်မှန်းချက်များနှင့် စတင်ခဲ့သော UNFC သည် အစိတ်စိတ်အမြွှာမြွှာ ပြိုကွဲခဲ့ရသည်။
ထိုတပ်ပေါင်းစု၏ အဖွဲ့ဝင်အများစု နှုတ်ထွက်ပြီး NCA ကို လက်မှတ်ရေးထိုးခဲ့ကြသောကြောင့် UNFC ကို ဖျက်သိမ်းကောင်း ဖျက်သိမ်းနိုင်သည်။ ထိုသို့ဆိုလျှင် UNFC သည် တိုးတက်သော အပြောင်းအလဲအတွက် မောင်းနှင်အားအစား သမိုင်း၏ အကြွင်းအကျန်အဖြစ်သာ စွန့်ပစ်လိုက်ရ နိုင်ပေသည်။
( ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းပါ Joe Kumbun ၏ The UNFC: Reasons Behind Signing and Not Signing the NCA ကို ဘာသာပြန်သည်။ Joe Kumbun သည် ကချင်ပြည်နယ် အခြေစိုက် သုတေသီတဦးဖြစ်သည်။)