မိုလမ် Molam ဂီတက ဝိဉာဉ်ရှိသည်။ စည်းချက်ကို စွဲစွဲမြဲမြဲ ထိန်းသိမ်းထား၏။ သီချင်းများက ဆွတ်ပျံ့ လွမ်းမောဖွယ်ရာ၊ နှစ်သက်ဖွယ်ရာ ဖြစ်သော်လည်း ကုန်းမြင့်ပိုင်း လာအိုယဉ်ကျေးမှုနှင့် ထိုင်းခံစားချက်တို့ ပေါင်းမိသည့် ထိုင်းနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်းမှ အဆုံးမရှိသည့် စပါးခင်းများတွင် များသောအားဖြင့် ပျောက်ဆုံးသွားလေ့ရှိပါသည်။
မိုလမ် ဂီတက ထိုင်းနိုင်ငံတွင် မည်သို့ အသားကျနေသည် သို့မဟုတ် အသားမကျသည်ကို နားလည်ရန် အလွယ်ကူဆုံး နှိုင်းယှဉ်ချက်မှာ အမေရိကန် ကျေးလက်ဂီတ ဖြစ်မည်။ မြို့ကြီးပြကြီး နယူးယောက်နှင့် လော့စ်အိမ်ဂျယ်လိစ်တို့က အမြဲ ရှောင်ရှားကြသော်လည်း နက်ရှ်ဗီးလ်နှင့် အခြားသော တောင်ပိုင်းမှ မည်သည့်နေရာတွင်မဆို အလွန် အသက်ဝင် လှုပ်ရှားနေသော အမေရိကန် ကျေးလက်ဂီတနှင့် နှိုင်းယှဉ် စဉ်းစားကြည့် နိုင်သည်။
ပုံမှန်အားဖြင့် (ဝါး) ပိုက်လုံး ၁၆ ခု ပါဝင်လေ့ရှိသည့် လေမှုတ်တူရိယာ တမျိုးဖြစ်သော ခန် khaen ပုလွေက မိုလမ်ဂီတ တွင် အဓိက ပံ့ပိုးပေးသော အခြေခံတူရိယာ ဖြစ်သည်။
အသံများကို အဆက်အပြတ် ထုတ်လွှတ်ပေးနိုင်ခြင်းနှင့် အတူ ခန် ပုလွေက ထိုင်းခေါင်းဆောင်များ ကာလ ရှည်ကြာစွာ ဖိနှိပ်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည့် လာအို စရိုက်လက္ခဏာ၏ ဂုဏ်ယူစရာ ခိုင်မာမှုကို ကိုယ်စားပြုသည်။
ဘန်ကောက်မှ ထိုင်းဇာတ်သွင်းခြင်း မူဝါဒများနှင့် လူဦးရေ ၂၁ သန်းကျော်ရှိသော အိစန် Isaarn ဒေသကဲ့သို့သော အစွန်အဖျားကျသည့် ပြည်နယ်များတွင် နေထိုင်သူများ ကြားမှ တင်းမာမှုများက ထိုင်းနိုင်ငံရေး သမိုင်း၏ အဓိက နေရာတွင် ရှိနေသည်။
မိုလမ် ဂီတကို ခံစားရန် နှင့် အိစန် ဒေသတွင် နက်ရှိုင်းစွာ အမြစ်တွယ်နေသော လာအို ယဉ်ကျေးမှုက နိုင်ငံရေးအရ မည်ကဲ့သို့ ယိုင်နဲ့နေသည်ကို သိရှိနိုင်ရန် Ceritalah အဖွဲ့က ခွန်းခယ် Khon Khaen မြို့ သို့ မကြာသေးမီက သွားရောက်ခဲ့ပါသည်။
နှစ်ပေါင်း ၂၀ နီးပါးအတွင်း ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်တြာ အမည်က ဒေသတွင်းတွင် လွှမ်းမိုးထားသော အင်အားတခု ဖြစ်သည်။ တောင်သူလယ်သမားကို အရေးပေးသည့် မူဝါဒများကြောင့် အိစန် ဒေသအတွင်း ထောက်ခံမှု အခြေခိုင်ခိုင် ရရှိခဲ့သည်။
အထူးသဖြင့် လူကြိုက်များသည်မှာ ဒေသအတွင်းမှ လူဦးရေ၏ ၃ ပုံ ၂ ပုံ ကျော်ကို ကျန်းမာရေးစောင့်ရှောက်မှု ရရှိစေခဲ့သော သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်တြာ၏ အမှတ်တံဆိပ် ဖြစ်သော “အားလုံးလွှမ်းခြုံနိုင်သည့် ကျန်းမာရေး စောင့်ရှောက်မှု အစီအစဉ် (Universal Healthcare Coverage scheme)” ဖြစ်သည်။
အနုပညာ အမည်ဖြစ်သော Molam Bank သို့မဟုတ် Bank ဟု ပိုသိကြသည့် ပတီဝက်ဆလိုင်ယင်း Patiwat Saraiyaem က ဆခွန်းနခွန် Sakon Nakhon ပြည်နယ်မှ အသက် ၂၉ နှစ်အရွယ် အဆိုတော်တဦး ဖြစ်သည်။ သူက အသက် ၁၃ နှစ်ကထဲက ဖျော်ဖြေတင်ဆက်ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ သူက စင်မြင့်ထက်မှ သရုပ်ဆောင်တဦးလည်း ဖြစ်ခဲ့ပါသည်။ သူ့တွင် နာကျင်စရာ အမှတ်တရများလည်း ရှိသည်။
“၂၀၁၄ ခုနှစ်က ဘန်ကောက်မှာ ကျနော် အဖမ်းခံခဲ့ရပြီး ထိုင်းဘုရင်ကို စော်ကားမှုနဲ့ ထောင်ကျခဲ့တယ်။ ၂၀၁၆ ခု နှစ် သြဂုတ်လမှာ ပြန်လွတ်ခဲ့ပါတယ်။ ကျနော်က “ဝံပုလွေ သတို့သမီး” လို့ခေါ်တဲ့ ပြဇာတ်တခုမှာ ထိုင်းဘုရင်ရဲ့ အကြံပေး အဖြစ် သရုပ်ဆောင်ခဲ့ရပါတယ်။ အဲဒီမှာ ကျနော်က ကျနော်မပြောသင့်တဲ့ အရာတချို့ကို ပြောခဲ့တယ်။ ဝမ်းနည်းပါတယ်။ အဲဒါကို ကျယ်ကျယ် ထပ်ပြောလို့ မရဘူး” Bank က မချိတင်ကဲ ရယ်ရင်း တောင်းပန်သည်။
Bank ၏ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ တင်ဆက်မှုက ထိုင်း ခေတ်သစ်သမိုင်းမှ ဆိုးရွားသောနေ့တနေ့၏ အထိမ်းအမှတ် ဖြစ်သော ၁၉၇၃ ခုနှစ်က စစ်အာဏာရှင် ထနွန်ကစ်တီကာချွန် Thanom Kittikachorn ကို ဆန့်ကျင် ဆန္ဒပြသည့်အတွက် ကျောင်း သား ၁၀၀ ကျော်သေဆုံး၍ ၈၀၀ ကျော် ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့သော သမာဆတ် Thammasat တက္ကသိုလ်မှ လူသတ်ပွဲနှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်ပါသည်။ သူ နှုတ်ကျွံသွားခဲ့၏။
ထိုင်းဘုရင်နှင့် တော်ဝင်မိသားစုအပေါ် အသရေဖျက်ခြင်း တားမြစ်ချက်များက ကျယ်ပြန့်သည်။ ပြစ်မှုဆိုင်ရာ ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၁၂ တွင် တော်ဝင်မိသားစုကို အသရေဖျက်ခြင်း၊ စော်ကားခြင်း သို့မဟုတ် ခြိမ်းခြောက်ခြင်း ပြုလုပ်သည့် မည်သူကိုမဆို ထောင်ဒဏ် ၁၅ နှစ် အထိ ချမှတ်နိုင်ကြောင်း ပြဌာန်းထားသည်။ နှစ်ပေါင်း ၁၁၀ ကျော် မပြောင်းမလဲ ရှိခဲ့သည့် ဥပဒေတခု ဖြစ်ပါသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုပိုင်ခွင့်သည် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ယှဉ်တွဲလျက် နိုင်ငံရေးပိုဆန်လာသော နောက်ထပ် စစ်မြေပြင်တခု ဖြစ်လာသည့် အသွင်ရှိသည်။
မည်သို့ပင် ဖြစ်စေ စစ်အစိုးရ အကြီးအကဲ ပရာယွတ် ချန်အုံချာ Prayut Chan-o-cha က ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလထက် နောက်မကျဘဲ ကျင်းပရန် အများစုက ကြိုတင်မျှော်လင့်ထားကြသည့် (အမှန်တကယ် ဖြစ်လာမည်ဟုလည်း ယူဆရသော) အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ မတိုင်မီ အိစန် ဒေသမှ မဲဆန္ဒရှင်များကို ဆွဲဆောင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။
သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်တြာ၏ လူမှုဖူလုံရေး အစီအစဉ်များကို ဘန်ကောက်မှ အထက်တန်းလွှာများက ဝေဖန်ခဲ့ကြသော်လည်း အိစန်တွင် နေထိုင်သူ အများစု ဖြစ်သည့် ပြည်သူ ၁၁.၇ သန်းက ပရာယွတ် အစိုးရ၏ လက်ထက်တွင် တလလျှင် ဘတ်ငွေ ၂၀၀ မှ ၃၀၀ အတွင်း သူတို့အတွက် ထောက်ပံ့သည့် လူမှုဖူလုံရေး ကတ်များ ရရှိခဲ့ကြသည်။
သို့သော်လည်း ခွန်းခယ်တွင် Bank ၏ ဂီတကို နားဆင်ခြင်းက အားလုံးက အမှန်တကယ်ပင် အဝေးသို့ ရောက်ရှိနေသလိုပင်။
ခန် ပုလွေ တလက်၊ အီလက်ထရစ် အော်ဂင် တလုံးနှင့် အတူ သူ၏ ကိုယ်ခန္ဓာက စည်းချက်နှင့် အညီ စတင်လှုပ် ရှားလာသည်။ လက်များက တေးသွားအတိုင်း ဝေ့ဝိုက် လှုပ်ရမ်းနေကြသည်။
လာအိုနှင့် အိစန် နှင့် ပတ်သက်သည့် အရာအားလုံးအပေါ် ဘန်ကောက်၏ အထင်အမြင်သေးမှုကို နာကျင်စွာ ဖော်ပြရင်း Bank ၏ သီချင်းများက နိုင်ငံရေးကို ပို၍ ရည်ညွှန်းလာသော်လည်း ကျက်သရေ ရှိသည်။
“မိုလမ် ဂီတကို မင်းမျိုးမင်းနွယ်တွေနဲ့ အထက်တန်းလွှာတွေအတွက် ပိုပြီးသင့်တော်တဲ့ အဆင့်မြင့်ပုံ စံတခု အနေနဲ့ လက်ခံလာအောင်တောင် အစိုးရက ကြိုးစားခဲ့တယ်” ဟု Bank က ပြောသည်။
သို့သော်လည်း ကြွယ်ဝသည့် အမွေအနှစ်နှင့် ယဉ်ကျေးမှုတခုကို အားပျော့အောင် ပြုလုပ်ခြင်းဟု သူက မြင်တွေ့ သမျှကို တုန့်ပြန်နိုင်ရန် စွမ်းသလောက် သူ ဆောင်ရွက်နေသည်။
“မိုလမ် ဂီတကို အဟောင်းနဲ့ အသစ်ရောနှောပြီး တိုးတက်လာအောင် ကူညီဖို့ ကျနော်ကြိုးစားနေတယ်။ ဒါမှ လည်း လူတိုင်း ခံစားနိုင်မယ့် အရာအဖြစ်နဲ့ မိုလမ်က ရှင်သန်နိုင်မယ်။ အထက်တန်းလွှာတွေ အတွက်ပဲ မဟုတ်ဘူး။ မိုလမ်က လူတိုင်းအတွက်ပါ။ ကျနော်က မိုလမ်ကို ပြည်သူတွေအတွက် အမြဲတမ်း တီးခတ် သွားမယ်။”
(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)
