အဝတ်အစားကို စမတ်ကျကျဝတ်ဆင်တတ်သည့် အသက် ၃၄ နှစ်အရွယ် ဆိုပါ့ထရွန်တောင် Sopa Trontong က ပညာရေး လောကမှ နေ၍ ချင်းမိုင်အခြေစိုက် ဘဏ္ဍာရေး အကြံပေးတယောက်အဖြစ်သို့ ကူးပြောင်းလာခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ တည်ငြိမ်အေးဆေး၍ လုပ်ငန်းတွင် ကျွမ်းကျင်ပြီး နိုင်ငံရေးတွင် အနည်းငယ်သာ စိတ်ဝင်စားသည့် ဆိုပါ့ထရွန်တောင်က ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကျင်းပရန် ရှိနေသော ရွေးကောက်ပွဲက တရားမျှတမှု မည်မျှရှိမည်နည်းဟု ကျနော်က မေးလိုက်သည့် အချိန်တွင် သူ အံ့အားသင့်သွားပါသည်။
ဆိုပါ့ထရွန်တောင်၏ စနစ်တကျ ပြင်ဆင်ထားသော အပြင်ပန်း အသွင်သဏ္ဍန်က (သူက မီးခိုးရောင်နှင့် ငွေ ရောင်များကို သဘောကျသည်) ရှုပ်ထွေးသည့် ပုဂ္ဂိုလ်ရေးနောက်ကြောင်းကို ဖုံးကွယ်ထားသည်။ မြောက်ပိုင်းမြို့တော် (ချင်းမိုင်) ၏ အပြင်ဘက်နားတွင်ရှိသော မယ့်လင်း Mae Rim မှ ဘဝကို ရုန်းကန်နေရသည့် လယ်သမား မိသားစုတွင် သူ့ကို မွေးဖွားခဲ့သည်။ ဝင်ငွေရရှိရေး မိဘများ အလုပ်လုပ်နေသည့် အချိန်တွင် သူ့ကို အဖွားဖြစ်သူနှင့် အတူ ထားခဲ့ကြရသည်။
သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ ခေတ်(၂၀၀၁-၂၀၀၆) ကို ချွင်းချက်မရှိ ကောင်းမွန်အဆင်ပြေသည့် ကာလတခု အ ဖြစ် သူက ပြန်ပြောပြသည်။ “ကျမ မိဘတွေရဲ့ ငွေရေးကြေးရေး အခြေအနေ စတင်ပြီး တည်ငြိမ်မှု ရလာတယ်။ သူတို့က အရောင်းအဝယ်လုပ်ငန်းကို လယ်လုပ်ငန်းနဲ့တွဲပြီး စလုပ်ခဲ့ကြတယ်။ စိုက်ပျိုးရေး ကိရိယာတွေ၊ မြေသြဇာတွေနဲ့ ပိုးသတ်ဆေးတွေ ရောင်းတယ်။”
ထို့ကြောင့် သူ၏ ဖခင်ဖြစ်သူက ယခုအချိန်အထိ သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ၏ အမာခံ ပရိသတ် ဖြစ်နေသည်မှာ နားလည်နိုင်သော ကိစ္စဖြစ်သည်။ သို့သော်လည်း ချင်းမိုင်သား ယခင်ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း နှင့် ပတ်သက်လျှင် ဆိုပါ့ထရွန်တောင်က များစွာ ပို၍ ဓမ္မဓိဌာန်ကျကျ သုံးသပ်သည်။ “ကျမ အဖေနဲ့ ကျမ နိုင်ငံ ရေး အကြောင်း ပြောလို့ မရတော့ဘူး” ဟု ရိုးရိုးရှင်းရှင်းပင် ပြောသည်။
သူ ရှင်းပြသလိုပင် သက်ဆင်ရှင်နာဝပ်ထရာ ခေတ်လွန်ကာလမှ ရှပ်နီနှင့် ရှပ်ဝါတို့ ကြားမှ ပဋိပက္ခနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောမကျ ဖြစ်လာသည်နှင့် အမျှ ဆိုပါ့ထရွန်တောင်က သူ့တွင် လူလတ်တန်းစားအမြင် တိုးလာသည်ကို နည်းအမျိုးမျိုးနှင့် ထုတ်ဖော်ပြနေသည်။
အမှန်တကယ်တွင် သူက ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ် ချန်အိုချာ၏ ၂၀၁၄ ခုနှစ် စစ်တပ် အာဏာသိမ်းယူမှုကို အလွန် ထောက်ခံခဲ့သူ တယောက် ဖြစ်ခဲ့သည်။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် လူဦးရေ ၆၉ သန်း ရှိသော ဘုရင့်နိုင်ငံသို့ စစ်တပ်က ယူဆောင်ပေးခဲ့သော တည်ငြိမ်အေးချမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်သည်။
သို့သော်လည်း ယခုအချိန်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံက ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်မှု အားနည်းခြင်း (၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ၄.၁ ရာခိုင်နှုန်း ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းရသည်) နှင့် ကြုံတွေ့နေရသည့်အခါ ဆိုပါ့ထရွန်တောင်က ခေါင်းကို ခါ၏။ “တိုင်းပြည်က ဒီစိန်ခေါ်မှုတွေကို ကျော်ဖြတ်ဖို့ ကျမတို့ကို လမ်းပြပေးမယ့် တကယ့် ဝန်ကြီးချုပ် အစစ် တယောက် လိုနေတယ်။ စီးပွားရေးသမား တယောက်တောင်မှ ဖြစ်ကောင်းဖြစ်နေနိုင်တယ်။”
ပြီးခဲ့သည့် ၄ နှစ်အတွင်းတွင် ဘဏ္ဍာရေး အကြံပေးတယောက် အနေဖြင့် အသေးစား စီးပွားရေး လုပ်ငန်းရှင် များနှင့် သူ ဆက်ဆံခဲ့ရသည်။ အများစုမှာ ဆင်းရဲကျပ်တည်းကြသည့် ကာလများအတွင်းတွင် သူတို့၏ လုပ် ငန်းများကို ပိတ်သိမ်းခဲ့ကြရသည်။
“စီးပွားရေး မကောင်းတာက မြို့မှာနေတဲ့သူတွေအပေါ် နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း သက်ရောက်တယ်။ ရှင်ကြည့် လိုက်ပါ။ လယ်သမားတွေက သူတို့ဖာသာ လုံလောက်မှု ရှိတယ်။ လူငယ်မျိုးဆက်က ဒီ အရွေ့ကို အမှန် တကယ်ကို ခံစားနေရတယ်။ အဲဒါက အရမ်းကြီးမားပါတယ်” ဟု ဆိုပါ့ထရွန်တောင်က ထပ်ပြောသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံ၏ အဓိက ငွေဝင်လမ်းတခုဖြစ်သော ခရီးသွားလုပ်ငန်းသည်ပင်လျှင် တရုတ်နိုင်ငံမှ လာရောက် သည့် ဧည့်သည်အရေအတွက် ကျဆင်းခြင်း (သြဂုတ်လ တလတည်း အတွင်းမှာပင် ၁၂ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းခဲ့သည်) နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ထိုသို့ဖြစ်ရခြင်းမှာ မကြာသေးမီက ဖူးကတ်တွင် ကူးတို့လှေ နစ်မြုပ်ပြီး ခရီးသည် ၄၇ ဦး(အများစုမှာ တရုတ်နိုင်ငံသားများဖြစ်ကြသည်) သေဆုံးခဲ့ရခြင်းကြောင့်လည်း တစိတ်တပိုင်း ဖြစ်သည်။
သတင်းဆိုးများကြားတွင် ကျင်းပရန်ရှိနေသည့် ရွေးကောက်ပွဲ (လက်ရှိတွင် ဖေဖော်ဝါရီလ ၂၄ ရက်နေ့၌ ပြု လုပ်ရန် စီစဉ်ထားသည်) နှင့် ပတ်သက်သည့် အကြောင်းများက နောက်ထပ် အုံ့မှိုင်းမှု အလွှာတခုကို ဖြစ်စေ သည်။ ဆိုပါ့ထရွန်တောင် ဘာမှ မတတ်နိုင်ပါ။ သို့သော်လည်း အဆိုပါ ရွေးကောက်ပွဲများက လွတ်လပ်၍ တရားမျှတလိမ့်မည် မဟုတ်ဟု ခံစားနေရသည်။
ထိုသို့ ခံစားရခြင်းက သူတယောက်တည်း မဟုတ်ပါ။ နိုင်ငံရေးနှင့် ပတ်သက်၍ ကျနော်တို့ ပြောဖြစ်ကြသည့် အချိန်တွင် ချင်းမိုင်အခြေစိုက် ဂျာနယ်လစ်ဟောင်းတဦးက လှောင်ရယ် ရယ်လိုက်သည်။ “တကယ်လို့ ခင်ဗျားက ထိုင်းနိုင်ငံမှာ တရားမျှတမှုအကြောင်း ပြောချင်တယ်ဆိုရင် အဲဒါက ဖြစ်လာမှာမဟုတ်ဘူး” ဟု သူ က ပြောသည်။
အသစ်အတည်ပြုထားသည့် ၂၀၁၇ ခုနှစ် အခြေခံဥပဒေနှင့် ပတ်သက်၍ ဝေဖန်မှုများ ထွက်ပေါ်နေသည်။ အဆိုပါ အခြေခံဥပဒေက ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ်၏ အနေအထားကို ပိုမိုခိုင်မာစေရေး အတွက် ဖြစ်သည်ဟု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ယူဆထားကြသည်။ ဥပမာပြရလျှင် အထက်လွှတ်တော်မှ ကိုယ်စားလှယ် ၂၅၀ လုံးကို စစ်အစိုးရက ခန့်အပ်သည့် အဖွဲ့တခုက အမည်စာရင်း တင်သွင်းပေးရမည် ဖြစ်သည်။ ထိုအဖွဲ့ကို ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ်က ထိန်းချုပ်ထား၏။
ထို့အပြင် အဆိုပါ အဖွဲ့တွင် အဖွဲ့ဝင် ၁၀ ဦး ရှိသည့် အနက် ၆ နေရာကို လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များနှင့် ရဲအဖွဲ့ အတွက် ပေးရမည် ဖြစ်သည်။ အကယ်၍ အထက်လွှတ်တော်က ရွေးကောက်ခံ အစိုးရတခုသည် အုပ်ချုပ်ရန် မသင့်လျော်ဟု ဆုံးဖြတ်ခဲ့လျှင် သူတို့က အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို မဲခွဲဆုံးဖြတ်နိုင်သည်။
ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာမည့်သူသည် ရွေးကောက်ခံ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဖြစ်ရန် လိုအပ်ခြင်း ရှိ/မရှိ ကို လည်း အခြေခံ ဥပဒေတွင် တိကျစွာ ဖော်ပြထားခြင်း မရှိပါ။ ထို့ကြောင့် ထိုင်းပါလီမန် သို့မဟုတ် ပိုမို၍ အရေးကြီးသည့် ပြည်သူများ၏ သဘောတူညီချက် မပါဝင်ဘဲ ဝန်ကြီးချုပ်တဦး ပေါ်လာနိုင်သည်ဆိုသော အဓိပ္ပါယ်ဖြစ်နေသည်။
ရွေးကောက်တင်မြှောက်ခြင်း စနစ်ကို ရည်ရွယ်ချက်ရှိရှိဖြင့် မရိုးမသား ပြုလုပ်ခြင်းက အဆိုပါ ရွေးကောက်ပွဲအပေါ် အများ၏ ယုံကြည်လိုက်ခံနိုင်မှုနှင့် အနိုင်ရရန် အလားအလာရှိသူတဦး ရရှိသော လူထု ထောက်ခံမှု မှန်သမျှကို ထိခိုက်ပျက်စီးစေလိမ့်မည် ဖြစ်သည်။
နောက်ဆုံးတွင် ဆိုပါ့ထရွန်တောင် ကဲ့သို့သော သာမန် ထိုင်းနိုင်ငံသားတို့၏ ဆန္ဒက မကြာမီကာလအတွင်း အကောင်အထည်ပေါ်လာဖွယ် မရှိသည့် နိုင်ငံရေးအရ ဒုံရင်း အခြေအနေသို့ ပြန်ရောက်သွားခြင်းတခုသာ ဖြစ်ပါလိမ့်မည်။
ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ် အနေဖြင့် တောင်ဘက်သို့ ကြည့်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
ပြီးခဲ့သည့် နှစ်က ယခုအချိန်တွင် ယခင် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် နာဂျစ်ရာဇတ်သည် သည်းခံနိုင်စွမ်း ပို၍ ပို၍ နည်းပါးလာသည့် လူထု၊ အားပျော့လာသည့် စီးပွားရေးနှင့် သန့်ရှင်း၍ ပွင့်လင်းမြင်သာသော ရွေးကောက်ပွဲ တခုအတွက် ငတ်မွတ်ဆာလောင်နေခြင်းတို့နှင့် အလားတူပင် ရင်ဆိုင်နေခဲ့ရသည်။
မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ်၏ BN ပါတီ အစိုးရက ရွေးကောက်ပွဲများတွင် အများပြည်သူ ပါဝင်ပတ်သက်နိုင်ရေးကို အဟန့်အတားပြုသည့် အုပ်ချုပ်ရေးအရ ဆောင်ရွက်မှုများကို အားသွန်ဆောင်ရွက်ခဲ့၏။ ထို့ကြောင့် ပြည်သူများ၏ မယုံကြည်မှုနှင့် ဒေါသလှိုင်းတခုကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းကတော့ အားလုံးသိခဲ့ကြသည့် အတိုင်းပင်။
မဲလက်မှတ်များပေါ်မှာ ပါတီ အမှတ်တံဆိပ်(logo) များကို ပယ်ဖျက်ရန် ဒီဇင်ဘာလအတွင်းတွင် ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ်က အဆိုပြုခဲ့ရာ ပြည်သူများ၏ ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်မှု ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ထွက်ပေါ်စေခဲ့သည်။
နောက်ပိုင်းတွင် ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ပါတီ အမှတ်တံဆိပ်များ၊ အမည်များနှင့် နံပါတ်များ ပါဝင်သည့် ပြန်လည် တည်းဖြတ် ပြင်ဆင်ထားသည့် ဒီဇိုင်းတခုကို ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့သည်။ ၅ နှစ်ကြာ စောင့်ဆိုင်းခဲ့ပြီးနောက် ထိုင်းပြည်သူများက သူတို့၏ ဒီမိုကရေစီ အခွင့်အရေးကို အသုံးချရန် ဆန္ဒပြင်းပြနေကြသည်။ ပရာရွတ်၏ နှောက်ယှက်မှုများက သူတို့ကို ရပ်တန့်စေလိမ့်မည် မဟုတ်ပါ။
ထောက်ခံမှု အစစ်အမှန်တခုကို စက်ရုံတွင် ထုတ်လုပ်ယူ၍ မရနိုင်ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ပရာရွတ် သဘော ပေါက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
သာမန် ထိုင်းပြည်သူတို့၏ ထိတ်လန့်ကြောက်ရွံ့မှုနှင့် (နိုင်ငံရေးအပေါ်) စိတ်မဝင်စားမှုတို့ အပေါ်တွင် မှီခိုခြင်းက ကြီးမားသော ဆန့်ကျင်တုန့်ပြန်မှုနှင့် ကောင်းကောင်းကြီး ကြုံတွေ့ရနိုင်ပါသည်။
(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)
