သီရိလင်္ကာကို ISIS ဗုံးခွဲမှု လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှုသစ် ဖြစ်

ဧပြီလ ၂၁ ရက်နေ့ အကြမ်းဖက် ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုကြောင့် လူ ၃၅၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး ၄၀၀ ကျော်ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့ခြင်းနှင့် အတူ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံက ဆယ်စုနှစ်တခုအတွင်း ၎င်းအတွက် အဆိုးရွားဆုံး အစုအပြုံလိုက် သေဆုံးမှု အခြေအနေနှင့် ကြုံ တွေ့ခဲ့ရသည်။ ကမ္ဘာ့အကြမ်းဖက်အဖွဲ့ ISIS အစ္စလာမ်မစ်နိုင်ငံတော်က ၎င်းတို့ လက်ချက်ဟု ထုတ်ပြန်ခဲ့သည်။

ဆယ်စုနှစ်များစွာ ကြာမြင့်ခဲ့သော သွေးလွှမ်းသည့် ပဋိပက္ခမှ ပြန်လည်နာလံထနေဆဲ ဖြစ်ပြီး ဗျူဟာ အချက် အချာကျစွာ တည်ရှိနေသော တောင်အာရှ ကျွန်းနိုင်ငံ အတွက် လုံခြုံရေးဆိုင်ရာ ခြိမ်းခြောက်မှု အသစ်တခုကို သက်သေ အထောက်အထားများက ညွှန်ပြနေကြသည်။

မြို့တော် ကိုလံဘို မြို့တွင်းနှင့် အပြင်ဘက်မှ ထင်ရှားသော ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်း ၃ ကျောင်းနှင့် အဆင့်မြင့်ဟိုတယ် ၃ ခုကို ပစ်မှတ်ထားခဲ့သည့် အီစတာ တနင်္ဂနွေနေ့မှ စစ်ဆင်ရေးသည် တမီလ်ကျား ခွဲထွက်ရေးသမားများနှင့် မော်ဝါဒီတို့၏ ထကြွမှု ၂ ခု အပါအဝင် နှစ်ပေါင်း ၃၀ နီးပါးကြာမြင့်ခဲ့သည့် ပြည်တွင်း စစ်အတွင်းမှ တိုက်ခိုက်မှုများ နှင့် အတိုင်းအတာ အရရော အဖွဲ့အစည်းအရပါ ကွဲထွက်သွားခြင်းတခုဟု တိုင်းပြည်၏ လုံခြုံရေး အဖွဲ့အစည်းများမှ အတွင်းလူများက ပြောကြ သည်။

အစီအစဉ်ချမှတ်ခြင်း၊ ပစ်မှတ်ရွေးချယ်ခြင်း၊ အဆက်အစပ်ညီညွတ်ခြင်းနှင့် တိုင်းပြည်တွင်းသို့ နက်ရှိုင်းစွာ ထိုးဖောက် ခြင်းတို့က “ခုချိန်ထိ ကျွန်တော်တို့ မမြင်ဖူးသေးတဲ့ ခြိမ်းခြောက်မှုတခုကို ညွှန်ပြနေပါတယ်” ဟု လုံခြုံရေးဘက်ဆိုင် ရာ သတင်းရင်းမြစ်တဦးက ပြောသည်။

ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့ မနက်တွင် လူသေဆုံးမှုက ၂၉၀ အထိရှိလာပြီး သံသယရှိသူ ၂၄ ဦးကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်ဟု ရဲ တပ်ဖွဲ့ကပြောသည်။ ကျွန်းတခုလုံးထုတ်ပြန်ထားသည့် ည ၆ နာရီမှ မနက် ၆ နာရီ အပြင်မထွက်ရ အမိန့်ကို ရုပ်သိမ်းခဲ့ သည်။

“ဒါက သာမန်အဖွဲ့အစည်းတခုရဲ့ လုပ်ရပ်မဟုတ်သလို ရာဇဝတ် ဂိုဏ်းတွေကလည်း ဒါမျိုး မလုပ်နိုင်ပါဘူး” ဟု သီရိ လင်္ကာ ရေတပ်မှ တပ်မှူးဟောင်းတဦး ဖြစ်သည့် Jayanath Colombage က ပြောသည်။ သူက ပြည်တွင်းစစ်ကာလ တခု အတွင်းတွင် ကိုလံဘို၏ လုံခြုံရေးကို ကိုင်တွယ်ခဲ့ရသူ ဖြစ်သည်။ “ဗုံးတွေကို တပ်ဆင်ဖို့၊ သူတို့ကို ပစ်မှတ်တွေဆီ ပို့ပေး ဖို့ နဲ့ တိုက်ခိုက်မယ့် အချိန်ကို ရွေးချယ်ဖို့ ကျွမ်းကျင်သူအများကြီးပါဝင်မှု ရှိခဲ့ပါတယ်။”

အာရှမှ အားနည်းသည့် ပစ်မှတ်များအပေါ် တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် အကျွမ်းတဝင်ရှိသည့် နိုင်ငံတကာ အကြမ်းဖက် ကျွမ်းကျင်သူများက သဘောတူသည်။ “ဒီတိုက်ခိုက်မှုတွေက လူအသေအပျောက် အများဆုံးအထိဖြစ်အောင် ရည်ရွယ်တဲ့ အကြမ်းဖက် တိုက်ခိုက်မှု အစစ်ပါ” ဟု ဟောင်ကောင်အခြေစိုက် လုံခြုံရေး အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်းတခုဖြစ်သည့် ISS Risk မှ အကြမ်းဖက် ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ ခေါင်းဆောင် Phill Hynes ကပြောသည်။ “ဒီလို အတိုင်းအတာ ရှိတဲ့ တိုက်ခိုက်မှုတခုကို ပြုလုပ်ဖို့ ဒေသတွင်း ထောက်ပံ့ကူညီမှုတခု ကြီးကြီးမားမား လိုအပ်ပါတယ်။ စစ်ဆင်ရေးတာဝန် အမျိုးမျိုးကို လူ ၈၀ ကနေ ၁၀၀ လောက်က ကိုင်တွယ်သွားတာ ဖြစ်ကောင်း ဖြစ်နိုင်ပါတယ်။”

“ဒါပေမယ့် လုပ်ရတဲ့ အကြောင်းရင်းက ဘာလဲ။ ဒါကိုလုပ်ဖို့အတွက် အနည်းဆုံး စီစဉ်ချိန် ၃ လလောက် နဲ့ ဘဏ္ဍာရေး ပိုင်း လိုအပ်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် ဒီကိစ္စက ဘယ်လို လတ်တလောဖြစ်ရပ်အတွက်ကိုမှ တုန့်ပြန်တာ မဖြစ်နိုင်ပါဘူး။” ဟု Phill Hynes ကပြောသည်။

အဖြေများကို ရှာဖွေရာတွင် စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများက အသေခံဗုံးခွဲ တိုက်ခိုက်မှုများတွင် ပါဝင်သည်ဟု ရဲတပ်ဖွဲ့နှင့် ထောက် လှမ်းရေး အရင်းအမြစ်များက သံသယရှိသည့် ပြည်တွင်း မွတ်ဆလင် အစွန်းရောက် အဖွဲ့တခု ဘက်သို့ အလေးပေးခဲ့ကြ သည်။ အသေခံဗုံးခွဲသူများထဲမှတဦးသည် ကိုလံဘိုမြို့မှ ချမ်းသာသော စီးပွားရေးသမားဖြစ်သည်ဟု ဖော်ထုတ်နိုင်ခဲ့သည်။

အဆိုပါ အသေးစိတ် အချက်များက ရဲတပ်ဖွဲ့မှ ခြေရာခံလိုက်နေသော သဲလွန်စများထဲတွင် ရှိနေသည်။ ကိုလံဘိုမြို့ရှိ လူ နေအိမ်ရာတခုတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့တခု ရောက်လာပြီးမှ ဗုံးတလုံးပေါက်ကွဲခဲ့သည့် နေရာ အပါအဝင် ဖြစ် သည်။ ထိုစီးနင်းမှုတွင် ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ရသည်။

သို့သော်လည်း အစောပိုင်းတိုးတက်မှုက အစုအပြုံလိုက် သေဆုံးမှုကို ကာကွယ် တားဆီးရန် သီရိလင်္ကာ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့ ၏ ယခုအခါ ထင်ရှားလာသော အဓိက ပျက်ကွက်မှုကို လျှော့ချမပေးခဲ့ပါ။ အသေခံ ဗုံးခွဲသူများက ထင်ရှားသည့် ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်းများကို ပစ်မှတ်ထားရန် စီစဉ်နေသည်ဟု ဧပြီလ ၁၁ ရက်နေ့တွင် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ ရဲတပ်ဖွဲ့ အကြီးအကဲက ထောက်လှမ်းရေးအသိုင်းအဝိုင်းသို့ သတိပေးခဲ့ကြောင်း သတင်းများ ထွက်ပေါ်လာပြီးနောက် ကိုလံဘို၏ သံတမန် အသိုင်းအဝိုင်းနှင့် နိုင်ငံရေးလေ့လာစောင့်ကြည့်သူများကြားတွင် ထိုသို့သော သဘောထားများ ပေါ်ထွက်လာနေသည်။

တိုက်ခိုက်မှုများနှင့် ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်ကို ကြိုတင်ရရှိခဲ့ခြင်းအရ လုံခြုံရေး အားနည်းချက်တခု ဖြစ် ကြောင်း ဝန်ကြီးချုပ် Ranil Wickremesinghe က ဧပြီလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် အတည်ပြု ပြောဆိုခဲ့သည်။ “ဘာကြောင့် လုံ လောက်တဲ့ ကြိုတင်ပြင်ဆင်မှု မပြုလုပ်ခဲ့သလဲဆိုတာကို ကျနော်တို့ ကြည့်ရပါတော့မယ်။ ကျနော်ရော ဝန်ကြီးတွေပါ မသိ ခဲ့ ကြပါဘူး။”

သို့သော်လည်း တိုင်းပြည်တွင် တိုက်ခိုက်မှုတခု ဖြစ်လာရန် ရှိနေခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဧပြီလ အစောပိုင်းကထဲက ကောလာဟလများ ထွက်ပေါ်နေခဲ့သည်ဟု ကိုလံဘိုတွင် နေထိုင်သူ အချို့က ပြောသည်။ “တခုခု ဖြစ်တော့မယ်ဆိုပြီး ဒီတလလုံး ကောလာဟလတွေ ထွက်ပေါ်နေခဲ့တယ်။ ပြည်သူတွေက ပြောနေခဲ့ကြတယ်” ဟု လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့်ရေး လွတ်လပ်သော အဖွဲ့အစည်းတခုဖြစ်သည့် The Social Architect ၏ ဒါရိုက်တာ Sherine Xavier ကပြောသည်။ “အဲဒါက အစိုးရကို မတည်မငြိမ်ဖြစ်အောင် အားထုတ်မှုတခုလားဆိုပြီး သီအိုရီတွေလည်း အများအပြား ပေါ်ထွက်ခဲ့ပါတယ်။”

နိုင်ငံမှ ထောက်လှမ်းရေးလုပ်ငန်းများ၏ အရေးယူဆောင်ရွက်ရန် ပျက်ကွက်မှုက ရဲတပ်ဖွဲ့ အကြီးအကဲ Pujith Jayasundara ၏ သတိပေးချက်များ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အချိန်ကာလနှင့်လည်း သက်ဆိုင်နေသည်ဟု ယူဆရပါသည်။ သ တိပေးချက်များ ထုတ်ပြန်ခဲ့သော အချိန်သည် သီရိလင်္ကာ၏ အဓိက ရုံးပိတ်ရက်များ (ဆင်ဟာလီနှင့် တမီလ် နှစ်သစ်ကူး) မတိုင်မီတွင် ဖြစ်သည်။

“လူတိုင်းက ဧပြီ ၁၂ ကနေ ၁၅ အတွင်း ကျရောက်မယ့် အားလပ်ရက်အတွက် အဆင်သင့်လုပ်နေတဲ့ အချိန်မှာ သတိပေး ချက်တွေ ထွက်ပေါ်ခဲ့တာပါ။ ဒါကြောင့် စိတ်ဝင်စားမှု နည်းပါးစေခဲ့တာ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်” ဟု နိုင်ငံရေး လောကမှ အတွင်းလူတဦးက ပြောသည်။

သို့သော်လည်း လုံခြုံရေး အားနည်းမှု၏ အရင်းအမြစ်များကလည်း ပို၍ နက်ရှိုင်းလာနိုင်ပါသည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ သမ္မတရွေးကောက်ပွဲ နောက်ပိုင်းတွင် အာဏာရလာသော လက်ရှိ ညွှန့်ပေါင်းအစိုးရက မတည်မငြိမ် ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်။ ၎င်း၏ အဓိက ဂိုဏ်းကွဲ နှစ်ခုကြားတွင် အစိုးရ လည်ပတ်ရေးနှင့် ပတ်သက်၍ သဘောထားကွဲလွဲမှုများ ရှိနေသည်။

အစိုးရအဖွဲ့၏ အကြီးအကဲဖြစ်သော သမ္မတ Maithripala Sirisena က ဝန်ကြီးချုပ် Ranil Wickremesinghe ကို ဖယ်ရှားရန် အကြိမ်ကြိမ် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့်နှစ်က မအောင်မြင်ခဲ့သော စစ်အာဏာ သိမ်းယူမှု အပါအဝင် ဖြစ်သည်။ “ခေါင်း၂ ခုက ဆန်ကျင်ဖက် လားရာကို ဆွဲနေကြတဲ့ ၂ ပါတီ အစိုးရ” ဟု သံတမန် သတင်းရင်းမြစ်တဦးက မှတ်ချက်ချသည်။

တိုင်းပြည်ခေါင်းဆောင်မှု၏ ထိပ်ပိုင်းမှ နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုက လုံခြုံရေး အဖွဲ့အစည်းအပါအဝင် ဗျူရိုကရေစီ စနစ် အတွင်း ဆုံးဖြတ်ချက်ချမှတ်ခြင်းကို ထိခိုက်စေသည်ဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများက ပြောသည်။ သမ္မတ Sirisena ကို ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် အံ့အားသင့်ဖွယ်ရာ ရှုံးနိမ့်ခဲ့ရသည့်အချိန်ထိ တိုင်းပြည်ကို ဆယ်စုနှစ် တခုနီးပါး အာဏာရှင်ဆန်ဆန် အုပ်ချုပ်သွားသော ယခင် သမ္မတဟောင်း Mahinda Rajapaksa ဖက်သို့ တိုင်းပြည်၏ ထောက် လှမ်းရေး အသိုင်းအဝိုင်းက ပိုမို ယိမ်းနေဆဲ ဖြစ်သည်။

Mahinda Rajapaksa က သူ၏ ပြင်းပြင်းထန်ထန် လုပ်နည်းလုပ်ဟန်နှင့် ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ၂၀၀၉ ခုနှစ်မေလ အသေ ခံ ဗုံးခွဲမှုကို ကြိုးကိုင်ခဲ့သော တမီလ်ကျားများအပေါ် စစ်ရေးအရ အနိုင်ရရှိအောင် အစိုးရကို ဦးဆောင်ခဲ့ခြင်းတို့ အတွက် တိုင်းပြည်၏ လူများစု ဆင်ဟာလီ အသိုင်းအဝိုင်းကြားတွင် နက်နက်ရှိုင်းရှိုင်း ရေပန်းစားနေဆဲ ဖြစ်သည်။

လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခ အတွင်းတွင် သားကောင်ဖြစ်ခဲ့ရသည့် သေဆုံးသူ အရေအတွက်က ၁၀၀၀၀၀ ကျော်ခဲ့သည်။ ၁၉၇၀ နှစ်များအတွင်းက ပထမအကြိမ်နှင့် ၁၉၈၀ နှစ်များ အလယ်ပိုင်းက ဒုတိယ အကြိမ် ပေါ်ပေါက်ခဲ့သော မော်ဝါဒီတို့၏ ပုန်ကန်မှု ၂ ခုလုံးအတွင်းတွင် လူပေါင်း သောင်းနှင့် ချီ၍ အသတ်ခံခဲ့ရသည်။

သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံမှ မွတ်ဆလင်များသည် တိုင်းပြည်တွင် ဘာသာရေးလူနည်းစု ဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၁၀ ရာ ခိုင်နှုန်း နီးပါးဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းစစ်နှင့် ဆူပူအုံကြွမှုများအတွင်း တိုင်းပြည်တလွှားမှ သွေးချောင်းစီးမှုများအတွင်း တိုက် ရိုက်ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ခြင်း မရှိပါ။ သို့သော်လည်း လတ်တလောနှစ်များအတွင်းတွင် မွတ်ဆလင် အသိုင်းအဝိုင်းအချို့သည် ခရစ်ယန် အသိုင်းအဝိုင်း အချို့ ကြုံတွေ့ခဲ့ရသလို လူများစု ဆင်ဟာလီ ထဲမှ လူစုလူဝေးများ၏ ပစ်မှတ်ထားခြင်း ခံခဲ့ကြရ သည်။

ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များက တိုင်းပြည်၏ အကြီးမားဆုံး ဘာသာရေးအသိုင်းအဝိုင်းဖြစ်ပြီး လူဦးရေ၏ ၇၀ ရာခိုင်နှုန်း နီးပါးရှိသည်။ ဟိန္ဒူများက လူဦးရေ၏ ၁၂ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိသည်။

ထိုတင်းမာမှုနောက်ခံတွင် လတ်တလော ထောက်လှမ်းရေးသတင်းများက ကိုလံဘိုအရှေ့ဘက် ကျေးလက်ဧရိယာ တခု ဖြစ်သော Mawanella ကဲ့သို့နေရာများတွင် မွတ်ဆလင်အချို့က အစွန်းရောက်လာနေခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ စတင် သတိ ပေးခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း နိုင်ငံတကာ အစ္စလမ်မစ် အကြမ်းဖက်ကွန်ရက်များသို့ ဝင်ရောက်နေသည့် အစွန်းရောက် လူငယ် အများအပြား ရှိကြောင်း ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြသော ဆက်သွယ်မှုများ မရှိပါ။

အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်၏ နာကြင်မှုများကြောင့် တိုင်းပြည်တခုအတွင်း တုန်လှုပ်နေဆဲ ဖြစ်သည်နှင့် အမျှ တိုင်းပြည်၏ ထိရှ လွယ်သော ငြိမ်းချမ်းရေးက အဓွန့်ရှည်မည်လားဟု မေးခွန်းများ ထွက်ပေါ်လာ၏။ “ဒီတိုက်ခိုက်မှုတွေက အားနည်းတဲ့ အရပ်ဘက် ပစ်မှတ်တွေပေါ်မှာ ဖြစ်ပါတယ်။ အစိုးရကို ရည်ရွယ်တာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါကြောင့် ပြင်းထန်တဲ့ တုန့်ပြန်မှုတခု ရှိလာနိုင်ပါတယ်။ အဲဒါက အလွန်စိုးရိမ်စရာပါ” ဟု သီရိလင်္ကာ သံတမန်ဟောင်းတဦးက ပြောသည်။

( Nikkei Asian Review ပါ Marwann Macan-Marker ၏ Terror attacks in Sri Lanka expose new security threat ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်သည်။)