သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ မြို့တော်နှင့် အခြားမြို့ ၂ မြို့မှ ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်းများနှင့် ဟိုတယ်များတွင် အသေခံ ဗုံးခွဲသူများက လူ ၂၅၀ ကျော်ကို သတ်ဖြတ်ခဲ့သည့် အီစတာ တနင်္ဂနွေနေ့ မတိုင်မီညက အသက် ၂၈ နှစ်အရွယ် ဖာသီမာ အေလ်ဟမ် Fathima Ilham က သူ၏ မိခင်ကို ဖုန်းခေါ်၍ နောက်တနေ့ မနက်တွင် လာရန် ပြောသည်။ သူက ဖြစ်လာတော့မည့် အစုအပြုံလိုက် သတ်ဖြတ်မှု အတွက် မည်သည့် အရိပ်အယောင်မျှ မပြသခဲ့ပါ။
နောက်တနေ့ နေ့လည်ခင်းရောက်သည့် အခါ ရက်စက်သော အဖြစ်မှန်တခုကို မိခင်ဖြစ်သူ ရင်ဆိုင်ရတော့သည်။ ဖာတီမာနှင့် သူ၏ ခင်ပွန်း ဖြစ်သူ အသက် ၃၂ နှစ်အရွယ် စီးပွားရေးသမား အေလ်ဟမ် အာမက် အီဘရာဟင် Ilham Ahmed Ibrahim တို့က ဆယ်စုနှစ် တခု အတွင်း သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၌ အဆိုးရွားဆုံး ဖြစ်သည့် အကြမ်းဖက်လုပ်ရပ်တွင် ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ကြသည်။
သူတို့ စုံတွဲ အစွန်းရောက်သွားခြင်းက သီးသန့်ကိစ္စတခု လုံးဝမဟုတ်ပါ။ မိသားစု အကြမ်းဖက် ကလပ်စည်းများ ပေါ်ထွက်လာခြင်းက Islamic State(IS) အဖွဲ့နှင့် ၎င်း၏ လက်တံများက တောင်အာရှနှင့် အရှေ့တောင် အာရှတွင် မည်သို့ ရှေ့ဆက်နေသည်၊ မည်သို့ အသွင်ပြောင်းလဲနေသည် ဆိုခြင်းကို ပြသနေသည်။ အရှေ့အလယ်ပိုင်းတွင် ဆုံးရှုံးခဲ့ ရသည်များကို ပြန်ထေမိရေးအတွက် အစ္စလမ်မစ်နိုင်ငံ(caliphate) တခု ထူထောင်ရန် အားထုတ်နေသော IS ကို အားကျ သည့် အစွန်းရောက်များအား စောင့်ကြည့်နေကြသော ဒေသတွင်းမှ လေ့လာဆန်းစစ်သူများကိုလည်း သတိပေးနေသည်။
အမြင့်ဆုံးသို့ရောက်ခဲ့ချိန်တွင် IS တို့က စစ်ပွဲကြောင့် ထိခိုက်ပျက်စီးနေသည့် အီရတ်နှင့် ဆီးရီးယားတွင် နယ်မြေကျယ် ကျယ် ပြန့်ပြန့် ထိန်းချုပ်နိုင်ခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း ပြီးခဲ့သည့် ၅ နှစ်တာကာလအတွင်းတွင် သူတို့ နိုင်ငံထူထောင်ရန် စီစဉ်ထားခဲ့သည့် ပိုင်နက်နယ်မြေများကို အားလုံး နီးပါး ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ IS အဖွဲ့က အရှေ့တောင်အာရှ၏ အကြီးဆုံး ကက်သလစ် ခရစ်ယန်နိုင်ငံဖြစ်သည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်းမှ မင်ဒါနာအိုကို caliphate အတွက် ဖြစ်ကြောင်း ၂၀၁၇ ခုနှစ် တွင် ကျေညာခဲ့သည်။ မွတ်ဆလင် အများစုနေထိုင်ရာဖြစ်သည့် မင်ဒါနာအိုသည် လူ ၁၂၀၀၀၀ ကျော် သေဆုံးခဲ့ရပြီး ဆယ်စုနှစ် ၄ ခုနီးပါးကြာမြင့်ခဲ့သော ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ထိခိုက် နစ်နာခဲ့ရပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက် ခဲ့ရသည်။
“သန့်စင်သော အစ္စလမ်မစ် ပတ်ဝန်းကျင်တခု” ထူထောင်ရန် IS ၏ တောင်းဆိုမှုက အာရှမှ ထောက်ခံသူ နောက်လိုက်များကို ဆက်လက်၍ ဆွဲဆောင်နေသည်။ ဆင်းရဲ ချမ်းသာမရွေး မိသားစုတခုလုံးလိုက်ကို သိမ်းသွင်းယူနေသည်။
“မိသားစု သဘောတရားက IS ရဲ့ caliphate အတွေးအခေါ်အတွက် တော်တော်လေး အလုပ်ဖြစ်တယ်” ဟု တောင်အာရှမှ ထောက်လှမ်းရေး သမားတဦးက ပြောသည်။ “စစ်မှန်တဲ့ မွတ်ဆလင်တွေအနေနဲ့ နေထိုင်ဖို့၊ ပြည့်စုံတဲ့ အစ္စလမ်မစ်ဘဝကို ခံစားနိုင်ဖို့ ဆိုတာက မွတ်ဆလင်တွေကို အခြေခံ(radical)ဝါဒဖက် ရောက်သွားအောင် ဆွဲဆောင်မှု တခုပါပဲ။ အယ်လ်ကိုင်းဒါးက caliphate တခု ထူထောင်ဖို့ ဘယ်တုန်းကမှ မပြောခဲ့တာကြောင့် အဲဒါက အပြောင်းအလဲတခု ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။”
သူ၏ မိသားစုက ချမ်းသာကြွယ်သော ဟင်းခတ်အမွှေးအကြိုင် ကုန်သည်များဖြစ်ကြသည့်တိုင် အေလ်ဟမ် အာမက် အီဘရာဟင်က လှုပ်ရှားမှုတွင် ပါဝင်လာခဲ့သည်။ သူက ရှန်ဂရီလာ Shangri La အဆင့်မြင့် ဟိုတယ်ကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ဗုံးခွဲသူ ၂ ဦးထဲမှ တဦး ဖြစ်ပြီး သူ၏ အကိုဖြစ်သူ အင်ရှက်ဖ် အာမက် အီဘရာဟင် Inshaf Ahmed Ibrahim က အခြား ဟိုတယ်တခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့သည်။
နာရီ အနည်းငယ်ကြာသည့် အခါ ကိုယ်ဝန်ဆောင်တဦး ဖြစ်သည့် ဖာသီမာက သူ၏ အလွန်ငယ်ရွယ်သေးသော သား ၃ ယောက်နှင့် အတူ အသေခံ ဗုံးခွဲ သွားခဲ့သည်။ သူ၏ ယောက်ျားဖက်မှ ဆွေမျိုးများနှင့် အတူနေထိုင်သော အိမ်သို့ ရဲတပ်ဖွဲ့မှ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး အဖွဲ့တခု ရောက်လာခဲ့ပြီးနောက်တွင် ဖြစ်သည်။
ဖာသီမာ၏ မိခင်ရောက်လာသည့် အချိန်ကို မိသားစုဝင်များက ပြန်ပြောပြကြသည်။ သူ၏ သမီးဖြစ်သူကို ဆိုဖာတခု ပေါ် တွင် ထိုင်နေသည်ကို တွေ့ရပြီး သူ၏ သားများနှင့် အတူ ကျမ်းစာ ရွတ်ဖတ်နေသည်။ ဖာသီမာက ပေးစရာရှိသည့် ငွေကြေးများနှင့် ပတ်သက်၍ ညွှန်ကြားချက်များ ပေးသည်။ ထို့နောက် “ကျမက အလ္လာရဲ့ လမ်းကြောင်းအတိုင်း သွားတော့ မယ်” ဟု ပြောပြီးနောက် သူ့မိခင်ကို ပြန်သွားခိုင်းခဲ့သည်။
ပြည်တွင်းဖြစ် အစ္စလမ်မစ် အဖွဲ့ ၂ ခုဖြစ်သည့် National Thowheed Jamath (NTJ) နှင့် Jamathei Millathu Ibrahim (JMI) တို့က ပြုလုပ်ခဲ့သော သီရိလင်္ကာတိုက်ခိုက်မှုများအတွက် တာဝန်ရှိကြောင်း ထုတ်ဖော်ကြေညာရန် IS က အချိန် မဖြုန်းခဲ့ပါ။ ထို့ပြင် အီဘရာဟင် ညီအစ်ကိုများသည်သာ မိသားစုလိုက် ပါဝင်ပတ်သက်ခဲ့ခြင်း မဟုတ်ပါ။
ရှန်ဂရီလာ ဟိုတယ်ကို ဗုံးခွဲခဲ့သည့် အခြားသူတဦး ဖြစ်ပြီး နောက်ကွယ်မှ ကြိုးကိုင်စီစဉ်ခဲ့သူဟု သံသယရှိသည့် မိုဟာမက် ကာဆင် မိုဟာမက် ဇဟာရမ် Mohamed Cassim Mohamed Zaharan ၏ ဆွေမျိုးများကလည်း ဧပြီလ ၂၆ ရက်နေ့တွင် သူတို့ကိုယ်သူတို့ ဗုံးခွဲ စီရင်သွားခဲ့သည်။ အရှေ့ဘက်ကမ်းခြေမှ သူတို့ ပုန်းခိုနေသည့်နေရာကို အစိုးရတပ်ဖွဲ့များ လာရောက်ဝိုင်းရံသည့် အချိန်တွင် ဖြစ်သည်။ သေဆုံးသူများထဲတွင် အမျိုးသမီး ၂ ဦးနှင့် ကလေး ၆ ဦး ပါဝင်သည်။
၂၀၀၉ ခုနှစ် မေလတွင် ပြည်တွင်းစစ်ပြီးဆုံးခဲ့သည့် အချိန်နောက်ပိုင်း ဗုဒ္ဓဘာသာဝင် အများစုဖြစ်သည့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံမှ ထိရှလွယ်သော ငြိမ်းချမ်းရေးကို ပျက်စီးစေခဲ့သော ဗုံးခွဲတိုက်ခိုက်မှုများက ဒေသတွင်းမှ အစွန်းရောက် မိသားစုများပါဝင် နေသည့် အကြမ်းဖက်မှုများ၏ နောက်တွင် ပေါ်ထွက်လာခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
မတ်လ အလယ်ပိုင်းတွင် ဘာသာရေးစစ်ပွဲဝါဒီ ကလပ်စည်းခေါင်းဆောင်တဦး၏ ဇနီးဖြစ်သူက ကမ္ဘာတွင် မွတ်ဆလင်လူ ဦးရေ အများဆုံးနိုင်ငံဖြစ်သည့် အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံ ဆူမတြာ မြောက်ပိုင်းတွင် ဗုံးတလုံးကို ဖောက်ခွဲခဲ့သည်။ ပေါက်ကွဲမှုက ရပ်ကွက် တခုလုံးနီးပါးကို ဖျက်ဆီးခဲ့သည်။
ဇန်နဝါရီလ နှောင်းပိုင်းတွင် အင်ဒိုနီးရှားလူမျိုး ခင်ပွန်းနှင့် ဇနီးတို့က ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံမှ ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်းတခုကို အသေခံတိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၂၀ သေဆုံးပြီး ၁၀၂ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိခဲ့သည်။
ပြီးခဲ့သည့်နှစ် မေလ အတွင်းတွင် မိသားစုများ(အသက် ၉ နှစ်မှ ၁၈ နှစ် အထိ ရှိသည့် ကလေး ၄ ဦးနှင့် သူတို့၏ မိဘများ) က အင်ဒိုနီးရှား၏ ဒုတိယ အကြီးဆုံးမြို့တော်ဖြစ်သည့် ဆူရာဘားယား Surabaya မှ ခရစ်ယန် ဘုရားကျောင်းများကို ပစ်မှတ်ထား တိုက်ခိုက်ခဲ့ကြသည်။ ထိုအချိန်တွင် အင်ဒိုနီးရှား အခြေစိုက် လေ့လာဆန်းစစ်သူများက တိုက်ခိုက်မှုများသည် ယခင်က မရှိခဲ့ဖူး သည့် တိုက်ခိုက်မှုမျိုး ဖြစ်ကြောင်း သတ်မှတ်ခဲ့ကြသည်။ မိဘများက သူတို့၏ ကလေးများကို သူတို့ကိုယ်သူတို့ ဖောက်ခွဲပစ်ရန် ခေါ်ဆောင်သွားကြသောကြောင့် ဖြစ်သည်။
ဂျကာတာအခြေစိုက် Institute for Policy Analysis of Conflict ၏ အဆိုအရ အမျိုးသမီးများ၏ ပိုမိုတက်ကြွသော အခန်းကဏ္ဍက သိသိသသာသာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။
“အစပိုင်းတုန်းက သူတို့တွေက (IS ကွန်ရက်တွေမှာ) ဆရာမတွေ၊ ဆက်သားတွေ၊ ဝါဒဖြန့်ချီသူတွေနဲ့ ဘဏ္ဍာငွေ ရှာဖွေသူ တွေ အဖြစ် အရေးပါတဲ့ ကဏ္ဍက ပါဝင်ခဲ့ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှု လျှော့ချလိုက်တဲ့ ISIS ကမ္ဘာသစ်မှာတော့ သူတို့က တိုက်ခိုက်ရေး ကဏ္ဍမှာလည်း ပါဝင်လာကြတယ်” ဟု လွတ်လပ်သော ပညာရှင်အဖွဲ့တခု ဖြစ်သည့် Institute for Policy Analysis of Conflict ၏ ဧပြီလထုတ် အစီရင်ခံစာ တစောင်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
မလေးရှားနိုင်ငံမှ အကြမ်းဖက်တိုက်ဖျက်ရေး တာဝန်ရှိသူများက သဘောတူသည်။ မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ထောက်လှမ်းရေး အဖွဲ့တခု ဖြစ်သည့် သတင်းတပ်ဖွဲ့(Special Branch) က အထောက်အကူပေးရေး ကဏ္ဍမှ ရှေ့တန်း ကဏ္ဍများသို့ အမျိုးသမီးများ မည်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေသည်ကို သတိပြုမိခဲ့ပြီး ဖြစ်သည်ဟု မလေးရှား အမျိုးသား လုံခြုံရေးဆိုင်ရာမှ သတင်းရင်းမြစ်တဦးက ပြောသည်။
၂၀၁၈ ခုနှစ် မေလက မလေးရှားနိုင်ငံ၏ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲ ကာလအတွင်းတွင် သူ၏ ကားအတွင်းတွင် ဓာတ်ငွေ့ဗူးများထည့်၍ မဲရုံတခုမှ မဲလာပေးသူများအတွင်းသို့ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်ရန် ကြံစည်သည့်အတွက် အသက် ၅၁ နှစ်အရွယ် အမျိုးသမီးတဦး အဖမ်းခံခဲ့ရပြီးနောက် အချက်ပေးခေါင်းလောင်းသံများ ထွက်ပေါ်လာခဲ့ရသည်။
မလေးရှား လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များမှာ အခြား ခြိမ်းခြောက်မှုများကို သတိထား စောင့်ကြည့်နေကြသည်။ အရှေ့ အလယ်ပိုင်းတွင် တိုက်ခိုက်ခဲ့သည့် ဘာသာရေးစစ်ပွဲ ဝါဒီများ အိမ်ပြန်လာရန် ဖြစ်နိုင်ချေများ ရှိနေသည်။
၂၀၁၄ ခုနှစ်က IS စိတ်လှုပ်ရှားဖွယ်ရာ ပေါ်ထွက်လာသည့် အချိန်တွင် အဖွဲ့ကို အင်အားဖြည့်တင်းရန် တိုင်းပြည်မှ ထွက်ခွာသွားခဲ့သူများက အမျိုးသမီးများ အပါအဝင် မလေးရှားနိုင်ငံသား ၁၀၀ ကျော်ရှိမည်ဟု အစိုးရက ယူဆထားသည်။ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံသား ၅၀၀ ကျော်လည်း အလားတူ ပြုလုပ်ခဲ့လိမ့်မည်ဟု အင်ဒိုနီးရှား အစိုးရက ခန့်မှန်းထားပြီး သိရိလင်္ကာ နိုင်ငံသား ၃၂ ဦး(အချို့က တမိသားစုလုံးအပါအဝင်) ရှိမည်ဟု သီရိလင်္ကာ အစိုးရက ခန့်မှန်းသည်။ သို့သော်လည်း အမေ ရိကန် ဦးဆောင်သည့် စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် အရှေ့အလယ်ပိုင်း caliphate တခု ထူထောင်ရေး ရည်ရွယ်ချက်က မီးခိုးလို ပျောက်ကွယ်သွားခဲ့ရသည်။
အိန္ဒိယ နိုင်ငံကလည်း ပြန်လာမည့် တိုက်ခိုက်ရေးသမားများနှင့် ပတ်သက်၍ အလားတူ စိုးရိမ်မှုများ ရင်ဆိုင်နေကြရသည်။ တောင်ပိုင်း ပြည်နယ် တခုဖြစ်သည့် Kerala က လူသစ်စုဆောင်းရေး အတွက် ရေခံမြေခံကောင်းသည့် နေရာတခု ဖြစ်လာ ခဲ့သည်။ ချမ်းသာကြွယ်ဝသူ ၂၀ ကျော်၊ ပညာကောင်းစွာတတ်သည့် အမျိုးသားများနှင့် သူတို့၏ မိသားစုများက IS သို့ ဝင် ရောက်ရန် ၂၀၁၆ ခုနှစ်တွင် ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြသည်။ အချို့မှာ ဆရာဝန်များနှင့် အင်ဂျင်နီယာများ ဖြစ်ကြပြီး အခြားသူများ မှာ စီးပွားရေး ဘွဲ့ရများ ဖြစ်ကြသည်။
လူဦးရေ ၄၀၀၀၀၀ ရှိပြီး မွတ်ဆလင် အများစုဖြစ်သည့် မော်လ်ဒိုက်တွင် အဆိုပါ လှုပ်ရှားမှုအတွင်းသို့ ပါဝင်ရန် လူ ၂၅၀ မှ ၄၅၀ အတွင်း ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြသည်။ စက်ဝိုင်းသဏ္ဍန် အတန်းလိုက် တည်ရှိသော ကျွန်းများ၊ အလွန်သာယာသည့် အပန်းဖြေစခန်းများကြောင့် ကျော်ကြားသည့် မော်လ်ဒိုက်နိုင်ငံသည် လူဦးရေ အချိုးအရ တွက်မည်ဆိုလျှင် IS အတွက် လူသစ် အများဆုံး ထောက်ပံ့ပေးသည့် နိုင်ငံ ဖြစ်လာသည်။ သူတို့၏ ဇနီးများနှင့် ကလေးများကိုပါ ခေါ်သွားကြသည့် အမျိုးသား ၆၁ ဦး အပါအဝင် မိမိဆန္ဒအလျောက် ထွက်ခွာသွားကြသူများက တူရကီ နိုင်ငံမှတဆင့် ဆီးရီးယားရှိ IS စခန်းများ သို့ သွားရောက်ခဲ့ကြကြောင်း မော်လ်ဒိုက် အကြမ်းဖက် တိုက်ဖျက်ရေး အဖွဲ့၏ အဆိုအရ သိရသည်။
ပါကစ္စတန် နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာန၏ အကြံပေးတဦး ဖြစ်သော မိုရှာရက်ဖ် ဇိုင်ဒီ Mosharraf Zaidi က သူ၏ နိုင်ငံအတွင်းတွင် IS သြဇာလွှမ်းမိုးမှုကို လေ့လာဆန်းစစ်ခဲ့သည်။ ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းက လူမှုရေးနှင့် စီးပွားရေး နယ်ပယ်အတွင်း IS ၏ ဆွဲဆောင်မှုကို နားလည်ရေး တွင် အထောက်အကူ ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု သူက ယုံကြည်ထားသည်။
အကြမ်းဖက်လုပ်ငန်းတွင် လုပ်သားပျား အဆင့်ရှိပြီး ဆင်းရဲ နွမ်းပါးသော၊ ပညာမတတ်သော၊ ငယ်ရွယ်ပြီး သိမ်းသွင်းဆွဲ ဆောင်ရ လွယ်ကူသူများဖြစ်သည်ဟု သူက ဆိုသည်။ သဘောတရားရေးရာ စစ်သည်တော် များလည်း ရှိသည်။ သူတို့က ချမ်းသာကြွယ်ဝသူများ၊ ပညာတတ်သူများ ဖြစ်ကြသည်။
“သဘောတရားရေးရာ စစ်သည်က အင်္ဂလိပ်စကားကို ကျွမ်းကျွမ်းကျင်ကျင် ပြောနိုင်တယ်။ ကမ္ဘာက ဘယ်လိုဖြစ်နေတယ် ဆိုတာနဲ့ ပတ်သက်လို့ ယဉ်ကျေးမှုနဲ့ ချီပြီး၊ လူမှုအသိုင်းအဝိုင်းနဲ့ ချီပြီး ပြောတဲ့ နေရာမှာ အလွန်အထောက်အကူ ပေးတယ်” ဟု Mosharraf Zaidi က ပြောသည်။
အီစတာ တနင်္ဂနွေနေ့တွင် အသေခံဗုံးခွဲခဲ့သူ အချို့နှင့် သူတို့၏ မဟာမိတ်အဖြစ် သံသယရှိသူများမှာ ဒုတိယ အမျိုးအစား နှင့် ကိုက်ညီသူများ ဖြစ်ကြသည်။ သူတို့က ကြွယ်ဝသည့် မိသားစုများမှ ဆင်းသက်လာသူများ ဖြစ်ကြပြီး နိုင်ငံရပ်ခြားတွင် ပညာသင်ယူခဲ့သူများလည်း ဖြစ်ကြသည်။
၂၀၁၆ ခုနှစ် ဇူလိုင်လက ဒက္ကာတွင် အဆင့်မြင့်ကော်ဖီဆိုင် တခုကို တိုက်ခိုက်ခဲ့ ကြသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် အစ္စလမ်မစ် အကြမ်းဖက်သမား အဖွဲ့မှာလည်း အလားတူပင် ဖြစ်ကြောင်း လုံခြုံရေး လေ့လာဆန်း စစ်သူများက ပြောကြားခဲ့သည်။ ထိုတိုက်ခိုက်မှုတွင် လူ ၂၉ ဦး သေဆုံးခဲ့ရပြီး အများစုမှာ ညစာစားနေသော နိုင်ငံခြားသား များ ဖြစ်ကြသည်။
သီရိလင်္ကာ အသေခံ ဗုံးခွဲမှု ပြီးသည့်နောက် ပြုလုပ်ခဲ့သည့် အတိုင်း IS အဖွဲ့က ထိုစဉ်ကလည်း ထိုတိုက်ခိုက်မှုသည် သူတို့ ၏ လက်ချက်ဖြစ် ကြောင်း သူတို့၏ သတင်းဌာနဖြစ်သော AMAQ မှတဆင့် ကြေညာခဲ့သည်။
အတွေ့အကြုံများသည့် လေ့လာစောင့်ကြည့်သူများကလည်း အာရှမှ အစ္စလမ်မစ် အကြမ်းဖက်ဝါဒကို ၁၉၈၀ နှစ်များမှ စ တင်၍ ပျံ့ပွားလာခဲ့သည့် Wahhabi နှင့် Salafi သဘောတရားများနှင့် ဆက်စပ်ပြခဲ့ကြသည်။ ဆော်ဒီအာရေးဗီးယားက ဝါဒဖြန့်ခဲ့သည့် အဆိုပါ ပြင်းထန်သည့် အစ္စလမ်အယူအဆက အယ်လ်ကိုင်းဒါးနှင့် IS အပါအဝင် အကြမ်းဖက်ကွန်ရက်များကို ပျံ့ပွားစေခဲ့ခဲ့ခြင်းအတွက် အပြစ်တင်ဝေဖန်ခံခဲ့ရသည်။ သူတို့က ဘာသာရေးတွင် ပိုမို၍ အလယ်အလတ်ကျစွာ ကျင့်သုံးသည့် အာရှ အသိုင်းအဝိုင်းများ အတွင်းသို့ စီးဝင်လာခဲ့ကြသည်။
ထိုအချိန်တွင် ဖောက်ခွဲရေး ကျွမ်းကျင်သူများက အာရှတွင် မှိုလိုပေါက်နေသော IS ကလပ်စည်းများကြားတွင် ဆက်သွယ် နေသော နောက်ထပ် ဒုက္ခတခုကို မြင်ကြသည်။ သူတို့ အသုံးပြုသော ပစ္စည်းများ ဖြစ်သည်။
အီစတာ ဗုံးခွဲသူများက TAPT သို့မဟုတ် Triacetone Triperoxide ကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။ ၎င်း၏ ပြင်းထန်သော အဖျက် စွမ်းအားကြောင့် အယ်လ်ကိုင်းဒါးက “စေတန်၏ မိခင်” ဟု အမည်တပ်ခဲ့သည်။ ပြီးခဲ့သည့် မတ်လနှင့် ယမန်နှစ် မေလ အတွင်းက အင်ဒိုနီးရှားမှ ဗုံးခွဲမှုများတွင် အလားတူ ပေါက်ကွဲရေး ပစ္စည်းကို အသုံးပြုခဲ့ကြသည်။
“TAPT က အကြမ်းဖက် အဖွဲ့တွေကြားမှာ လူကြိုက်များတဲ့ ဖောက်ခွဲရေး ပစ္စည်း ဖြစ်လာပါတယ်။ ဘာကြောင့်လဲဆိုတော့ အခြေခံ ပစ္စည်းတွေကို ကုန်မာဆိုင်တွေနဲ့ စူပါမားကက်တွေမှာတင် ရနိုင်လို့ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ဟောင်ကောင် အခြေစိုက် လုံခြုံရေး အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်းတခု ဖြစ်သည့် ISS Risk မှ အကြမ်းဖက်ရေးရာ ကျွမ်းကျင်သူ အဖွဲ့ခေါင်းဆောင် ဖေးလ်ဟိန်း Phill Hynes ကပြောသည်။ “ဗုံးလုပ်တဲ့ ကျွမ်းကျင်မှုကို သင်ယူဖို့ အတွက် ဆီးရီးယား သို့မဟုတ် အီရတ်ကို သွားစရာ မလိုပါ ဘူး။”
အီစတာ ဗုံးခွဲမှုတွင် စစ်ရေးတိုက်ခိုက်မှုအဆင့်မျိုး အထိပြင်းထန်အောင် လုပ်နိုင်ခဲ့သည့် အကြမ်းဖက်သမားများက သူတို့၏ ဗုံးလုပ်သည့် နည်းပညာကို ပိုမိုထိရောက်အောင် တိုင်းပြည်အတွင်းတွင် လုပ်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု သီရိလင်္ကာမှ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများက ယူဆကြသည်။ အရှေ့ပိုင်းမှ ပုန်းခိုသည့်နေရာသို့ လုံခြုံရေးတပ်ဖွဲ့များ လာဝိုင်းချိန်တွင် ဖောက်ခွဲမှု ပြုလုပ်ခဲ့သည့် မိုဟာမက် ဇဟာရမ်၏ ညီအစ်ကို တဦးက ဗုံးလုပ်သူများထဲမှ တဦးဖြစ်သည်ဟု သံသယ ရှိကြသည်။
သို့သော်လည်း NTJ နှင့် JMI မှ ကြံစည်သူများ၏ ကွန်ရက်တွင်းသို့ ထိုးဖောက်ရေးက အာဏာပိုင်များအတွက် လွယ်ကူ သော တာဝန်တခု မဟုတ်ပါ။ “သူတို့က အစီအစဉ်တွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြောဆိုဆွေးနွေးမှုတွေကို မိသားစု အတွင်းမှာပဲ လုပ်တယ်။ အင်တာနက်ပေါ်မှာ သဲလွန်စထားခဲ့မယ့်အစား သူတို့က မျက်နှာချင်းဆိုင် အလဲအလှယ်လုပ်တာကိုလည်း အားကိုးတယ်” ဟု သီရိလင်္ကာ ထောက်လှမ်းရေး တဦးကပြောသည်။
“အင်ရှက်ဖ်နဲ့ အေလ်ဟမ်တို့က သူတို့ရဲ့ မနက်ပိုင်း ဝတ်ပြုချိန်ပြီးတဲ့နောက်မှာ ဂျမီးလ် Jameel နဲ့ BMW ကားတစီးပေါ်မှာ နာရီ နဲ့ချီ ပြီး တွေ့ဆုံခဲ့ကြတာ ဖြစ်နိုင်တယ်” ဟု သူက ပြောသည်။ ဂျမီးလ်သည် ဗြိတိန်နှင့် သြစတြေးလျတို့တွင် ပညာသင်ခဲ့သည့် နောက်ထပ် ပညာတတ် ဗုံးခွဲသမားတဦးကို ရည်ညွှန်းခြင်း ဖြစ်သည်။
စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများ အနေဖြင့် သီရိလင်္ကာ ဗုံးခွဲမှုများ၏ အဆုံးစွန်သို့ အလျှင်အမြန် ရောက်ရှိရမည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူများ က ပြောကြသည်။ တိုက်ခိုက်မှုများမတိုင်မီ သီရိလင်္ကာက IS စစ်မျက်နှာသစ်များထဲတွင် အနည်းအကျဉ်းမျှသာ ပါဝင်ခဲ့သည်။ ယခုအခါတွင်မှု IS ကို အတုယူအားကျသည့် ကွန်ရက်များက မည်ကဲ့သို့ ကြံစည်နေကြကြောင်း ညွှန်ပြချက်တခုအဖြစ် မြင်တွေ့ခဲ့ရပြီး ဖြစ်သည်။
သီရိလင်္ကာကဲ့သို့ နိုင်ငံများတွင် လူမျိုးရေးတင်းမာမှုများက အကြမ်းဖက်မှုများကို ထပ်တိုးစေနိုင်သည်။ အီစတာ တိုက်ခိုက်မှုက မွတ်ဆလင် ဆန့်ကျင်ရေး ဆိုးကျိုးတခုကို ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။ နောက်ထပ် အစွန်းရောက်မှုကို အလွယ်တကူ မီးထိုးပေးနိုင်သည်ဟု လေ့လာဆန်းစစ်သူများက သတိပေးခဲ့ကြသည်။
ဒေသခံတို့၏ မကျေနပ်မှုကို အားသာချက်ယူရန် အစွန်းရောက်များက ကြိုးစားကြနိုင်သည်ဟု ဖေးလ်ဟိန်းက ပြောသည်။ “သူတို့ကို ဆွပေးမယ်။ သူတို့ကို အာရှမှာ IS အတွက် ဆုံရပ် ဒါမှမဟုတ် မှတ်ကျောက်တွေ အဖြစ် ပြောင်းလဲ ပစ်လိမ့်မယ်။”
(Nikkei Asian Review ပါ Islamic State sneaks into Asia through family terror cells ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်သည်။)
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် – သီရိလင်္ကာ အသေခံဗုံးခွဲသူများသည် ပညာတတ် လူလတ်တန်းစားများဖြစ်
အကြမ်းဖက်မှုအလွန် သီရိလင်္ကာ ခရီးသွားလုပ်ငန်း အထိနာလျက်ရှိ
အကြမ်းဖက် သံသယဖြင့် မလေးရှားက ဖမ်းဆီးသူ ၄ ဦးတွင် “ရိုဟင်ဂျာ” ၂ ဦးပါ