အိဒ်အယ်လ်ဖစ်တာ၊ ဟာရီရာယာ အီဒယ်ဖီထရီ သို့မဟုတ် အီဒယ်ဖီထရီ (သို့မဟုတ် ပို၍ ရိုးရှင်းစွာဖြင့် လီဘာရန်) မည်သို့ ခေါ်သည်ဖြစ်စေ ရာမဒန် ဥပုသ်လ၏ အဆုံးသတ်က မလေးရှားနိုင်ငံသားများ အတွက်ရော အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံ သားများအတွက်ပါ အဓိက အားလပ်ရပ်တခု ဖြစ်ခဲ့သည်။
ကျနော်တို့၏ မြို့တော် ၂ ခုလုံး (ကွာလာလမ်ပူနှင့် ဂျကာတာ) တို့တွင် သန်းနှင့် ချီသည့် ကြီးမားသော လူထုကြီးက သူတို့၏ kampong သို့မဟုတ် ဇာတိမြို့များဆီသို့ ပြန်သွားကြခြင်းနှင့် ကြုံတွေ့ကြရသည်။ အမှန်တကယ်တွင်လည်း လီဘာရန် မတိုင်မီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်းတွင် ဂျကာတာမှ ထွက်ခွာသွားခဲ့ကြပြီး ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ် အကြာတွင် ပြန်ရောက်လာခဲ့ကြသည်။ ယခင်ကထက် ပိုများသည့် အရေအတွက်ဖြင့် ဖြစ်သည်။
ကျနော်၏ အချိန်များကို မြို့တော် ၂ ခုကြားတွင် ခွဲခြားနေထိုင်ခဲ့ပြီး အချို့က မည်သို့ ပြောကြသည်ဖြစ်စေ အစ္စလမ် ဘာသာက ကြီးမားသော ပြည်သူတို့၏ လေးစားမှုနှင့် စိုးရိမ်မှု ၂ ခုလုံးကို ကျင့်သုံးခံနေရကြောင်း ကျနော့်အတွက် အတော်လေးပင် ထင်ရှားစေခဲ့ပါသည်။
အမှန်တကယ်တွင် အကြောင်းတချို့ကြောင့် ကျနော်တို့နိုင်ငံ ၂ ခုလုံးသည် အစ္စလာမ် ပြည့်ပြည့်ဝဝ မဖြစ်ဘဲ သူတို့၏ ဘာသာတရားက အန္တရာယ်ရှိနေသည်ဟု ခံစားနေရသည့် မွတ်ဆလင်များ ရှိနေပါသည်။ ပုဂ္ဂိုလ်ရေး အရဆိုလျှင် အဆိုပါ အယူအဆက ကျနော့်အတွက် အတော်လေး ကမောက်ကမ နိုင်ပါသည်။ ရှင်းပါသည်။ အထူးသဖြင့် ရာမဒန် ဥပုသ်လ အတွင်းတွင် ဖြစ်သည်။
ကျနော်တို့ နိုင်ငံ၂ ခု၏ နေ့စဉ်ဘဝနှင့် စည်းချက်များကို ကျနော်တို့ လူဦးရေ၏ အများစုကို လွှမ်းမိုးဖွဲ့စည့်ထားသည့် Ummah (အသိုင်းအဝိုင်းများ) ၏ အမိန့်များဖြင့် ဆုံးဖြတ်သတ်မှတ်ပါသည်။
ဝမ်းနည်းဖွယ်ရာကောင်းသည်မှာ သူတို့က အဆိုပါ စိုးရိမ်မှု ခံစားချက်ကို တမင် သက်သက် မြင့်တက်လာအောင် ပြုလုပ်နေကြခြင်း ဖြစ်သည်။ ပို၍ ဝမ်းနည်းစရာ ကောင်းသည်မှာ သံသယနှင့် ရန်လိုခြင်း အများစုက ကျနော်တို့၏ မွတ်ဆလင်မဟုတ်သော နိုင်ငံသားများ ဆီသို့ ဦးတည်တတ်လေ့ ရှိခြင်းပင် ဖြစ်ပါသည်။
ဥပုသ်လနှင့် အိဒ် သည် ကျနော်တို့ အတွက် ကိုယ့်ကိုယ်ကို ပြန်လည်ဆန်းစစ်ရမည့် ကာလတခုလည်း ဖြစ်သင့်ပါ သည်။ အသိုင်းအဝိုင်း (Ummah) အနေဖြင့် ကျနော်တို့ မည်မျှ ခရီးရောက်ခဲ့သည်၊ မည်သည့်နေရာသို့ ဦးတည်သင့် သည်ဆိုသည်ကို ရောင်ပြန်ဟပ်သည့် အချိန်တခုလည်း ဖြစ်ပါသည်။
ထို့ကြောင့် အိဒ်က မွတ်ဆလင်များအတွက် အစ္စလမ်သည် လူများစု၏ ဘာသာတရား မဟုတ်သည့် အသိုင်းအဝိုင်းများ အတွင်းတွင် မည်သို့ နေထိုင်လုပ်ကိုင်ရမည်ကို တွေးဆရန် အသုံးဝင်လိမ့်မည်ဟု ကျနော်ထင်ပါသည်။ အခြားသော ကိစ္စများကို တွေ့ကြုံခံစားရန် ကျနော်တို့ ဝေးဝေးသွားဖို့ မလိုအပ်ပါ။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် ရိုဟင်ဂျာ အသိုင်းအဝိုင်းတခုလုံးကို ဆန့်ကျင်သည့် အစုအပြုံလိုက် မောင်းထုတ်မှုတခုကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းက ပြုလုပ်ခဲ့သည်။ သူတို့၏ ပြစ်မှုမှာ မွတ်ဆလင် ဖြစ်နေခြင်းက အကြောင်းရင်းတခု ဖြစ်သည်။
အလားတူပင် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံ တောင်ပိုင်း မင်ဒါနာအို Mindanao ကျွန်းမှ မာရာဝီ Marawi မြို့တွင် ၂၀၁၇ အစောပိုင်းက ဖိလစ်ပိုင်တပ်မတော်နှင့် အစ္စလမ်မစ် စစ်သွေးကြွများကြားမှ ပြင်းထန်သော တိုက်ပွဲတခု ပေါ်ပေါက်ခဲ့ပြီး လူဦးရေ ၂၁၅၀၀၀ ကျော် နေထိုင်ရာ (ကြီးပွားတိုးတက်သော်လည်း စနစ်တကျ မရှိခဲ့သည့်) မြို့ပြအချက်အချာ နေရာကို ပျက်စီးသွားစေခဲ့သည်။
ထိုသို့ ရှိနေခြင်းနှင့်အတူ မွတ်ဆလင်များကို (အထူးသဖြင့် ဤ ဥပုသ်လကို စိုးရိမ်မှုနှင့် အပြန်အလှန် စွပ်စွဲမှုဖြင့် မှတ်သားချင်ကြပုံရသူများကို) ပြန်လည်သတိပေးရန် Ceritalah အဖွဲ့က မြန်မာနှင့် ဖိလစ်ပိုင်မှ မွတ်ဆလင်များနှင့် အတူ အချိန်အနည်းငယ် အသုံးပြုခဲ့ပါသည်။
လူနည်းစု အသိုင်းအဝိုင်း အနေဖြင့် ဥပုသ်လကို သူတို့မည်သို့ စီစဉ်သည်ကို ကျနော်တို့ ခံစားကြည့်ချင်ခဲ့ကြပါသည်။ ထို့ပြင် သူတို့နှင့် ဘာသာတူသူများ သွေးချောင်းစီး သတ်ဖြတ်မှုနှင့် ရက်စက်မှုများ ခံခဲ့ရခြင်းတို့နှင့်အတူ သူတို့က အိဒ်ပွဲတော် ဆင်နွဲခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မည်သို့ ခံစားရသည်ကို သိလိုခဲ့သည်။ အထူးသဖြင့် သူတို့၏ အနာဂတ်နှင့် ပတ်သက်၍ ဖြစ်သည်။
စကားကို တိုးတိုး ပြောတတ်သည့် အသက် ၇၃ နှစ်အရွယ် ယာဉ်မောင်း ဦးတင်ဝင်းက ပြီးခဲ့သည့် ၂ နှစ်က Ceritalah အဖွဲ့နှင့် စကားပြောဆိုခဲ့ဖူးသူ ဖြစ်သည်။ နှင်ထုတ်ခြင်းဆီသို့ ဦးတည်ခဲ့သည့် ရိုဟင်ဂျာ ပြဿနာက မြင့်တက်နေချိန်တွင် (လူ ၇၁၄၀၀၀ ခန့် အိမ်နီးချင်း ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးခဲ့ကြခြင်းကြောင့် လူမျိုး ဖြုတ် သုတ်သင်မှု ဟု အများအပြားက ယုံကြည်ခဲ့ကြချိန်တွင်) အဘိုးအိုက အဆိုးဆုံးအတွက် ပြင်ဆင်ထားခဲ့သည်။
သို့သော်လည်း ယခုအခါတွင် ဦးတင်ဝင်းက အနာဂတ်နှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်မှု များစွာ နည်းပါးနေသည့်အတွက် Ceritalah အဖွဲ့ အံ့အားသင့်ခဲ့ရသည်။ သေချာပါသည်၊ သွေးထိုးလှုံ့ဆော်ပေးနေသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ ဘုန်းတော်ကြီး ဦးဝီရသူကို ဖမ်းဆီးရန် မြန်မာအစိုးရက အမိန့်ထုတ်လိုက်ခြင်းက (ထိုသို့ ဖြစ်လာရခြင်းမှာ သူ ပုံမှန်လိုလို ဟောကြားလေ့ရှိသော မွတ်ဆလင် ဆန့်ကျင်ရေး တရားများနှင့် သက်ဆိုင်ခြင်း မရှိဟု ဆိုလျှင်ပင်) စိတ်သက်သာ ရမှုကို အတိုင်းအတာ တခုအထိ ပေးပါလိမ့်မည်။
“ရန်ကုန်မှာ ပြဿနာအသစ် ထပ်ပေါ်လာတာ မရှိတော့ဘူး။ ဒီနှစ် အိဒ်အယ်လ်ဖီထရီက အဆင်ပြေလိမ့်မယ်လို့ ကျ နော်ထင်တယ်” ဟု ဦးတင်ဝင်းက ပြောသည်။
ထိုအချိန်တွင် မနီလာမြို့တော်မှ အသက် ၂၈ နှစ်အရွယ် ဆဟာရား Saharah ကလည်း အလားတူ ခံစားနေရသည်။ သူက မာရာဝီ Marawi မှ လာသည့် မာရာနာအို Maranao မွတ်ဆလင်တဦး ဖြစ်ပါသည်။ အစ္စလမ်က ဖိလစ်ပိုင် ယဉ်ကျေးမှုနှင့် ချောချောမွေ့မွေ့ပင် ရောနှော သွားသည်ဟု သူက ဖော်ဖော်ရွေရွေ နှင့် ရှင်းပြသည်။ “ကျမရဲ့ လုပ်ငန်းခွင်မှာရော၊ အိမ်မှာရော မွတ်ဆလင် အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်းမှာ နီးကပ်တဲ့၊ မိသားစုလိုနီးပါး ဖြစ်နေတဲ့ ဆက်ဆံရေးတခု ရှိနေတယ်လို့ ကျမ ခံစားရတယ်” ဟု သူက ပြောသည်။
သူတို့နှင့် အင်တာဗျူးများအတွင်းတွင် ဦးတင်ဝင်းနှင့် ဆဟာရားတို့က အချိန်အများစုတွင် သူတို့၏ ရပ်ကွက်များမှ အိဒ်ပွဲတော်က အသိုင်းအဝိုင်း ကိစ္စဖြစ်ကြောင်း Ceritalah အဖွဲ့ကို ပြောပြသည်။
ရာမဒန် ဥပုသ်လ မတိုင်မီအတွင်းမှာပင် ဆဟာရားက “ အသိုင်းအဝိုင်းက တယောက်နဲ့ တယောက် အဖော်ပြုပေး နိုင်တဲ့အတွက် ဥပုသ် ထွက်တာက ဒေသခံ ဗလီတွေမှာ ဆိုရင် ပိုပြီး ပျော်ဖို့ ကောင်းပါတယ်။ လူတိုင်းက ဝေမျှပေးဖို့ အတွက် အစားအစာတွေ ယူလာကြတယ်” ဟု ပြောသည်။ ထိုသို့ အတူတကွ စုဝေးခြင်းမျိုးကို Salu-Salo ဟု သိကြ သည်။
ဦးတင်ဝင်း ကျနော်တို့ကို ပြောပြသည့် အတိုင်းဆိုလျှင် ရန်ကုန်ရှိ မင်္ဂလာတောင်ညွန့် မြို့နယ်တွင် အိဒ် အယ်လ်အာဒါ (ယဇ်ပူဇော်ရသည့် ပွဲတော်ဖြစ်ပြီး ယခုနှစ်တွင် သြဂုတ်လအတွင်း ကျရောက်မည် ဖြစ်သည်) အတွင်းမှာပင်လျှင် မွတ် ဆလင်များရော မွတ်ဆလင် မဟုတ်သူများပါ အတူတကွ ဆင်နွဲကြသည်။
သဘောထားတင်းမာသည့် ဗုဒ္ဓဘာသာ အဖွဲ့များ၏ တိုက်ခိုက်မှုများကို စိုးရိမ်ရသဖြင့် ပွဲတော်ကို တော်ရုံသင့်ရုံသာ ပြုလုပ်ရန် မြန်မာနိုင်ငံမှ မွတ်ဆလင်များအပေါ် ဖိအားပေးမှုများ ရှိနေကြာင်း သတင်းများထွက်ပေါ်နေသည်တိုင် “ယဇ်ပူဇော်တဲ့ အသားတွေ အားလုံးကို ကျနော်တို့က မွတ်ဆလင် မဟုတ်တဲ့သူတွေနဲ့ အတူ ဝေမျှမယ်။ သူတို့ ကျနော့် အိမ်ကို လာလည်ပြီး စမိုင်သောက်ကြမယ်” ဟုလည်း သူက ပြောသည်။
ငြိမ်းချမ်းစွာ အတူယှဉ်တွဲနေထိုင်ရေး လှုံ့ဆော်သူအချို့က ချစ်ခြင်းမေတ္တာ အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် နှင်းဆီဖြူများကို ဝေငှခဲ့ကြသေးသည်။
အဆိုပါ နိုင်ငံများတွင် မွတ်ဆလင်များ သူတို့ ဘဝ အဆင်ပြေစေရေးနှင့် သူတို့၏ ပတ်ဝန်းကျင်တွင် ကသောင်းကနင်း ဖြစ်နေသည့်တိုင် ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှု ကွဲပြားခြားနားသည့် သူတို့၏ နိုင်ငံသားများကိုပင် လက်ခံနိုင်ရန် မည်သို့ ကြိုးစားနေကြသည်ကို ကြားရခြင်းက စိတ်လှုပ်ရှားစရာ ဖြစ်ပါသည်။ သူတို့၏ အားထုတ်မှုက ကမ္ဘာ့ မွတ်ဆလင် အသိုင်းအဝိုင်းအတွက် ဥပမာတခု ဖြစ်သင့်ပါသည်။
ကျနော်တို့ဘာသာ၏ သဘောတရားများနှင့် ပတ်သက်၍ အားရကျေနပ်သင့်သည် သို့မဟုတ် အခြားသော နိုင်ငံများတွင် မွတ်ဆလင်များ ဖိနှိပ်မှုများ ရင်ဆိုင်နေရခြင်းကို ဥပေက္ခာပြုရမည်ဟု ဆိုလိုခြင်း မဟုတ်ပါ။
သို့သော်လည်း ကိုးကွယ်ယုံကြည်မှုက ကျနော်တို့ လူ့အဖွဲ့အစည်းများအတွက် သဟဇာတဖြစ်မှုနှင့် တိုးတက်မှုကို ဆောင်ယူပေးခြင်း ဖြစ်သင့်သည်ဆိုသည့် အဖြစ်မှန်ကို ကျနော်တို့ မျက်ခြည် မပြတ်သင့်ပါ။ ဘာသာရေးဆိုသည်မှာ စည်းလုံးမှု၏ အကြောင်းရင်း ဖြစ်သင့်ပါသည်။ ကွဲပြားရေးအတွက် မဖြစ်သင့်ပါ။
ထို့ကြောင့် ယခုနှစ်တွင် အိဒ် ပွဲတော်အတွက် ကျနော်တို့ အိမ်သို့ပြန်သည့် အချိန် သို့မဟုတ် လူသူရှုပ်ထွေးသည့် ရှော့ပင်းမောများသို့ သွားသည့် အချိန် သို့မဟုတ် တယောက်အိမ်သို့ တယောက်က သွား၍ စားသောက်ကြသည့် အချိန်တွင် ကံနည်းစေမည့် အတွေးများကို ချန်ထားခဲ့ကြပါစို့။ ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်များတွင် ရရှိနေသော ငြိမ်းချမ်းမှု အတွက် ပျော်ရွှင်ကျေနပ်ကြပါစို့။
ပျော်စရာ အိဒ်နေ့ ဖြစ်ပါစေ။ ကာယကံ၊ မနောကံဖြင့် ကျနော် ပြုမိခဲ့တဲ့ အမှားအယွင်းများကို ခွင့်လွှတ်ပေးပါ။ ပျော်ရွှင်စွာ ပြန်လာသူများထဲမှာ သင်လည်း တယောက် ဖြစ်ပါစေ။
(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန်
Crazy Rich Asians ရဲ့ အခြားတဖက်မှာ
ကြွေးကြော်သံ၊ ကျည်ဆံများနှင့် အင်ဒိုနီးရှား ရွေးကောက်ပွဲအလွန်
စန့်ကဘာ၊ ဂင်္ဂါနှင့် မိုဒီ၏ အိန္ဒိယ
