မာယာကာရင် သို့မဟုတ် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး လှုံ့ဆော်သူ ရုပ်ရှင်မင်းသမီး
ရာသီဥတု ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရချိန်တွင် ဆက်လက်၍ ဥပေက္ခာပြုထားကြခြင်းကို ကန့်ကွက် ဆန္ဒပြရန် သောကြာနေ့ (စက်တင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့) တွင် အသက် ၁၆ နှစ်အရွယ် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ ဂရတ်တာ သွန်းဘတ် Greta Thurnberg နှင့် အတူ သူ့ကို လေးစားသည့် သန်းနှင့်ချီသော လူငယ်များက ကမာ္ဘတလွှားမှ မြို့ကြီးများတွင် စုဝေးခဲ့ကြသည်။
စိတ်ဝင်စားစရာ ကောင်းသည်မှာ အရှေ့တောင်အာရှမှ တုန့်ပြန်မှုက မဆိုစလောက်မျှသာ ရှိခဲ့သည်။ ဂျကာတာနှင့် ကွာ လာလမ်ပူတွင် ဆန္ဒပြသူ အရေအတွက်က ရာဂဏန်းမျှသာ ရှိခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း တောမီးလောင်ကျွမ်းခြင်းကြောင့် အသက်ရှူကျပ်စရာ မီးခိုးများ ဝန်းရံခြင်း ခံထားရသည့် မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှား ၂ နိုင်ငံ လုံးသည် သဘာဝတရား၏ တိုက်ခိုက်မှုကို ခံစားရသည့် နေရာတွင် ရှေ့ဆုံးတွင် ရှိနေကြသည့် နိုင်ငံများ ဖြစ်ကြသည်။
ထိခိုက်ပျက်စီးမှု အတိုင်းအတာအရ (ကျနော်တို့၏ အလွန်တန်ဖိုးရှိသော ဇီဝမျိုးကွဲကိုသာမက ကျနော်တို့၏ အထွေထွေ ကျန်းမာရေးအတွက်ပါ ကြီးမားသော ထိုးနှက်မှု တခု ဖြစ်ပါသည်) ဆိုလျှင် ပြည်သူတို့၏ ဒေါသနှင့် ဆန့်ကျင်မှုတို့က အဘယ်မှာနည်း။ အမှန်အားဖြင့် ဆိုလျှင် ကျနော်တို့ မည်သူ့ကို အပြစ်တင်ရမည်နည်း။ အစိုးရကိုလော၊ အလွန်သြဇာကြီးသည့် ဆီအုန်းကော်ပိုရေးရှင်းကြီးများကိုလော၊ သို့မဟုတ် တနိုင်တပိုင် စိုက်ပျိုးသူများနှင့် လယ်သမားများကိုလော။
ဝမ်းနည်းစရာမှာ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်နှင့် ပတ်သက်၍ အခြခံကျကျ သိမြင်နားလည်မှုက ဒေသအတွင်းတွင် အကန့်အသတ် အလွန်ကြီးမားစွာ ရှိနေသည်။
သို့သော်လည်း လက်တဆုပ်စာမျှသော လူပုဂ္ဂိုလ်များ (သူတို့ထဲမှ အချို့မှာ ထင်ရှားသူများဖြစ်ကြသည်) က ထို အခြေအနေကို ပြောင်းလဲပစ်ရန် အကောင်းဆုံးကြိုးစားနေကြသည်။ မလေး ရုပ်ရှင်မင်းသမီး မာယာကာရင် Maya Karin (ဝင်ငွေ အလွန်ကောင်းခဲ့သည့် ထိတ်လန့်သည်းဖို ရုပ်ရှင် Munafik 2 တွင် ပါဝင်ခဲ့သူ) က အပေါ်လွင်ဆုံးနှင့် အစွဲမြဲဆုံး တောင်းဆို လှုပ်ရှားနေသူ တဦးဖြစ်သည်။
ပြီးခဲ့သည့် သီတင်းပတ်ကုန်က အိပ်ယာမဝင်မီ အချိန်လေးမှာပင် မင်းသမီး မာယာကာရင်က မြူခိုးများနှင့် ပတ်သက်၍ ကြားဝင်ဆောင်ရွက်ပေးရန် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဂျိုကိုဝီသို့ တောင်းပန်ထားသည့် ပို့စ်တခုကို Twitter တွင် တင်ခဲ့သည်။ ထိုပို့စ်ကို “ကျမတို့က လောဘတွေကို အနိုင်ရခွင့်ပြုသင့်သလား” ဟု အဆုံးသတ်ထားသည်။
တညတည်း အတွင်းမှာပင် အဆ်ိုပါ သတင်းစကားက ပြန့်နှံ့သွားသည်။ ယခု စာရေးနေသည့် အချိန်တွင် ၂၈၆၀၀ ကျော် ပြန်လည်ရေးသား ဖြန့်ဝေခဲ့ကြပြီး ဖြစ်သည်။
မကြာမီ အသက် ၄၀ ပြည့်တော့မည့် မလေးသွေးတဝက်၊ ဂျာမန်သွေးတဝက်ပါသော “ထိတ်လန့်သည်းဖို ဘုရင်မ” တဖြစ် လဲ “အစိမ်းရောင် ဘုရင်မ”က စွဲမက်စရာ ပုံရိပ်တခု ဖြစ်သည်။ အင်တာဗျူးတခု အတွင်းတွင် သူ့ကိုယ်ပိုင် (ပြန်လည် အသုံးပြုန်ိုင်သော) ရေပုလင်းကို ကိုင်၍ ဆိုဖာပေါ်တွင် ခြေချိတ်ကာ ထိုင်နေသည့် မာယာကာရင်က နှစ်လိုဖွယ်ကောင်း ကောင်း၍ နုပျိုသည်။ သူ့ခံစားချက်ကို အခြားသူသို့ ကူးစက်စေနိုင်သော ဆွဲဆောင်မှု ရှိသည်။
“ကျမက အမြဲတမ်း အလိုက်သင့်ကလေး သွားတတ်တဲ့ သူတယောက် ဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ ကျမရဲ့ အလုပ်အကိုင်အတွက် ဘယ်တုန်းကမှ အစီအစဉ် မချခဲ့ဖူးဘူး။ ထင်ရှားလူသိများတဲ့ သူတယောက်ဖြစ်လာဖို့ ကျမမှာ ရည်မှန်းချက် ဒါမှမဟုတ် သတ်မှတ်ထားတဲ့ ပန်းတိုင် ဘယ်တုန်းကမှ မရှိခဲ့ဘူး”
သူ၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှု အများစုမှာလည်း ထိုနည်းအတိုင်းပင် ဖြစ်သည်။ ဆိုရှယ် မီဒီယာပေါ်တွင် ပျံ့နှံ့သွားခဲ့သော #MayaKarinChallenge (လူအများက ရေထဲတွင် ကိုယ်ကို နှစ်၍ ဓာတ်ပုံရိုက်ကာ ဆိုရှယ်မီဒီယာတွင် တင်ကြသော စိန်ခေါ်မှုဖြစ်သည်။ ထို့ကြောင့် မလေးရှားနိုင်ငံမှ မြစ်ချောင်းများ၏ ကြည်လင်သန့်ရှင်းမှုကို အလေးဂရု ပြုမိစေခဲ့သည်) မှာ ပီရတ် Perak ရှိ ဘီလုမ် Belum မိုးသစ်တောမှ အပြန် ခရီးစဉ်၌ မြစ်ထဲတွင်လဲလျောင်းရင်း အမှတ်တမဲ့ ဆယ်လ်ဖီဓာတ်ပုံ ရိုက်လိုက်ခြင်း ၏ ရလဒ်တခု ဖြစ်သည်။
“အဲဒါက စီစဉ်ထားတာ မဟုတ်ဘူး။ ကျမက ဆယ်လ်ဖီ တပုံရိုက်လိုက်တယ်။ ကျမရဲ့ ပရိသတ်တယောက်က အဲဒါကို ပြန်ကူးဖို့ ဆုံးဖြတ်လိုက်ရာကနေ ဖြစ်သွားတာ။ အဲဒါက ပျော်စရာ ကောင်းတယ်လို့ ထင်တယ်လေ။ ဒါကြောင့် ကျမက ပြန် တင်လိုက်တယ်။ အားလုံးက ပေါက်ကွဲထွက်သွားတဲ့ အတိုင်းပဲ။”
သူ၏ ဆိုရှယ်မီဒီယာ ပေါက်ရောက်မှု (Twitter တွင် Follower 1.4 သန်းနှင့် Instagram တွင် ၉၅၀၀၀၀ ကျော်ရှိသည်) အရဆိုလျှင် အံ့သြစရာတော့ မဟုတ်ပါ။
လိုအပ်လာသည့်အချိန်တွင် မာယာက ပြတ်ပြတ်သားသားလည်း ရှိသည်။
“သိပ္ပံ ပညာရှင်တွေနဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ပညာရှင်တွေက သူတို့အလုပ်နဲ့ သူတို့ အရမ်း အလုပ်ရှုပ်နေကြတယ်။ သူတို့ လုပ်တာတွေကို ဖြန့်ဝေမြှင့်တင်ပေးဖို့ သူတို့မှာ အချိန်မရှိဘူး။ နောက်ပြီးတော့ ဘယ်ကို သွားရမလဲဆိုတာ မသိတဲ့ လူငယ်တွေကလည်း အများကြီးရှိနေတယ်။ ဒါကြောင့် အဲဒီ ၂ ခုကြားမှာ ကျမက ချိတ်ဆက်ပေးနိုင်လိမ့်မယ်။ သူတို့ ရဲ့ ရလဒ်တွေ ပိုကောင်းလာအောင် လုပ်ပေးနိုင်လိမ့်မယ်လို့ ကျမ တကယ်ကို မျှော်လင့်နေပါတယ်။”
ပြီးခဲ့သည့် ရက်သတ္တပတ် အနည်းငယ်အတွင်းတွင် တောရိုင်း တိရိစာ္ဆန် ကာကွယ်စောင့်ရှောက်ရေး အခမ်းအနားတခု အတွက် ဘီလုမ်သို့ သူပြန်သွားခဲ့သည်။ ရပ်ရွာပိုင် ဥယျာဉ် တခုသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ခဲ့သည်။ မြစ်ကြောင်း သန့်စင်ရေးတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
သို့သော်လည်း တိုင်းပြည်က သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အတွက် ပိုမိုလုပ်ဆောင်စရာ ရှိနေဆဲ ဖြစ်သည်ဟု သူ ခံစားနေရသည်။
“စိန်ခေါ်မှုကတော့ အကောင်အထည်ဖော်နေဆဲ အဆင့်မှာ ရှိနေဆဲ ဆိုတဲ့ကိစ္စပဲ။ အစိုးရနဲ့ တာဝန်ရှိသူတွေက ဒီအကြောင်းကို ပြောနေကြပေမယ့် ၁၀၀ ရာခိုင်နှုန်း အစစ်အမှန် နစ်မြုပ်ဆောင်ရွက်တာမျိုး မရှိသေးဘူး။ ဒီကိစ္စနဲ့ ပတ် သက် လို့ ပြတ်ပြတ်သားသားရပ်တည်တဲ့ ဘယ်နိုင်ငံရေးသမားကိုမှ ကျမ မတွေ့ရသေးဘူး။”
သူအကြောက်ဆုံးမှာ စီးပွားရေး အကျိုးအမြတ် ဆိုသည့် ခေါင်းစဉ်အောက်တွင် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ဇီဝမျိုးကွဲများ ဖျက်ဆီး ခံရမည့် ကိစ္စဖြစ်သည်ဟု မာယာက ဝန်ခံခဲ့သည်။
အထူးသဖြင့် သူက ဆီအုန်းလုပ်ငန်းကို ဝေဖန်ခဲ့သည်။
“ဆီအုန်းစိုက်ခင်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ ပြောရမယ်ဆိုရင် တကယ် အကျိုးရှိတဲ့သူက ၂ ယောက် ၃ ယောက်လောက် ပဲ ရှိတယ်။ အသိုင်းအဝိုင်းတခုလုံး သို့မဟုတ် တရွာလုံး အကျိုးရမယ့် ကိစ္စမျိုး မဟုတ်ဘူး” ဟု သူက ပြောသည်။
မည်သည့် အတွက်ကြောင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ကို သူက စတင် ဂရုစိုက်မိခဲ့ပါသနည်း။
သူ၏ ကလေးဘဝက သင်ကြားမှုများကြောင့် ဖြစ်ဖွယ်ရာရှိပါသည်။ ဂျာမန်လူမျိုး သူ၏ ဖခင်နှင့် အဘေး(သူက သစ်တော ဝန်ထမ်းတယောက်ဖြစ်သည်) တို့ကြောင့် သစ်တောများနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်အပေါ် ချစ်ခင်မှုက သူ့ထံစိမ့်ဝင်နေခဲ့ သည်။ ဖခင်ဖြစ်သူက ဘလူးဘယ်ရီသီးများ ခူးဆွတ်ရန် မာယာကို တောင်ကုန်းများ ပေါ်သို့ ခေါ်သွားတတ်သည်။ မြစ် ချောင်းများဆီသို့ သွားရောက်လည်ပတ်ကြသည်။
“မလေးရှားနိုင်ငံမှာ များပြားတဲ့ ဇီဝမျိုးကွဲတွေ ရှိတယ်။ အင်ဒိုနီးရှားလည်း တူတူပဲ။ ကျမတို့ဆီမှာ ကာကွယ်စောင့်ရှောက် စရာတွေ အများကြီး ရှိနေတုန်းပဲ။ အခွင့်အရေးလဲ ရှိနေဆဲပဲ”
သို့သော် အကယ်၍ ကျနော်တို့က ဆီအုန်းကို စွန့်ခွာရမည်ဆိုလျှင် မည်သို့ရှိမည်နည်း။ ပျက်စီးမှုက ဖြစ်သွားခဲ့ပြီးပြီ မဟုတ် ပါလား။
“ကျမတို့က ကန့်သတ်ချက်ထက် လွန်သွားခဲ့ပြီ၊ ဒါမှမဟုတ် မလွန်သေးဘူးလို့ ပြောလို့ရတဲ့ နေရာမှာ ကျမက ရှိနေတာ မဟုတ်ပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ကျမက ကျမတို့တွေ စိုးရိမ်သင့်တယ်၊ ကျမတို့ အဲဒါကို ဂရုစိုက်ကြည့်သင့်တယ်လို့ ပြောရမယ့် နေရာမှာတော့ ရှိပါတယ်။ ဒါကို လုပ်ဖို့ အတွက် ကျမတို့က ပိုပြီး ပရော်ဖက်ရှင်နယ် ဖြစ်ရပါမယ်။”
သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် အရေးစိတ်ဝင်စားသူ တဦဖြစ်သည့် အိုင်ဒေး Aidil (Twitterတွင် @sunfloweraidil) က ရှင်းပြသည်။ “မာယာရဲ့ အကြီးဆုံး ခွန်အားက သူ့ရဲ့ ချဉ်းကပ်မှုမှာ ရှိတယ်။ သူက ဒီ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင်ဆိုင်ရာ သဘောတရားတွေ အားလုံးကို ပြောနေတဲ့ လမ်းကြောင်းတခုပဲ။ လူတွေ နားလည်နိုင်မယ့် နည်းလမ်းမျိုးနဲ့ ပြောနေတယ်။ သဘာဝပတ်ဝန်း ကျင် ထိန်းသိမ်းစောင့်ရှောက်မှု သဘောတရားကို လူတွေရနိုင်အောင် သူက လုပ်ပေးတယ်။”
မာယာကိုယ်တိုင်က ပြောသည့်အတိုင်းဆိုလျှင် “လူတွေ ကောင်းကောင်း နားလည်နိုင်တဲ့ သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ကိစ္စ တွေက အနည်းအကျဉ်းပဲ ရှိပါတယ်။”
ထင်ရှား ကျော်ကြားသူတယောက်၏ တက်ကြွလှုပ်ရှားမှုက အလေးအနက်ရှိမည် မဟုတ်ဟု အပြစ်မြင်တတ်သူများက ပြောကောင်း ပြောကြနိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း မလေးရှားနှင့် အင်ဒိုနီးရှားတွင် နားလည်သဘောပေါက်မှုကို တိုးမြှင့်ရန်နှင့် အချေအတင် ဆွေးနွေးမှုကို ပုံဖော်ရန် (ပြောရလျှင် မီးလောင်နေသည်မှာ အားလုံးက ကျနော်တို့၏ သစ်တောများသာ ဖြစ်ပါသည်) အတွက် ထိုကဲ့သို့သော ထင်ရှားသူတို့၏ အသံများကို ကျနော်တို့ တကယ်ပင် လိုအပ်ပါသည်။
တချိန်တည်းမှာပင် မီးခိုးများ အပြင်းအထန် ဖုံးလွှမ်းနေချိန်၌ စိုက်ပျိုးရေးကုမ္ပဏီများက သိသိသာသာ တိတ်ဆိတ်နေကြ သည်။ ထိုကဲ့သို့သော နှုတ်ဆိတ်မှုမျိုးက တန်ဖိုးမရှိကြောင်း သူတို့ သဘောပေါက်ရန် လိုအပ်ပါသည်။
နှုတ်ဆိတ်မှုက သူတို့ကို ကာကွယ်ပေးလိမ့်မည် မဟုတ်ပါ။ အဘယ်ကြောင့်ဆိုသော် သူတို့၏ ကိုယ်ပိုင်နိုင်ငံသားများ တကယ့် အန္တရယ်တွင်းတွင် ရှိနေသောကြောင့် ဖြစ်ပါသည်။
နောက်ဆုံးတွင် ဆီအုန်းလုပ်ငန်းက ကျနော်တို့ အနာဂတ်၏ အစိတ်အပိုင်းလား သို့မဟုတ် အတိတ်၏ အစိတ်အပိုင်းလား ဆိုသည်ကို ကျနော်တို့ ဆုံးဖြတ်ကြဖို့ လိုပါသည်။
အကယ်၍ ၎င်းက ကျနော်တို့၏ အနာဂတ်ဖြစ်သည်ဆိုလျှင် ထိုလုပ်ငန်းက ပြည်သူများအတွက် အကျိုးစီးပွား အမှန်တကယ် ဖြစ်စေရး သေချာအောင် ကျနော်တို့ လုပ်ကြရပါမည်။ အခြားနည်းမရှိပါ။
(ကာရင်ရတ်စလန်သည် အာဆီယံရေးရာများကို အထူးပြုလေ့လာရေးသားနေသူ မလေးရှား စာရေးဆရာတဦး ဖြစ်သည်။ ကွာလာလမ်ပူ အခြေစိုက် အကြံပေးအဖွဲ့ Ceritalah ASEAN ကို တည်ထောင်သူ အမှုဆောင်အရာရှိချုပ်လည်း ဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
အမှိုက်ပုံများနှင့် ကျနော်တို့၏ ကမ္ဘာကြီး
တရုတ်တွေ ကြိုက်တဲ့ ဒူးရင်းသီးက ကျိန်စာလား
