အသက်ကြီးပေမယ့် တိုက်ပွဲတပွဲ ထပ်နွှဲဦးမယ့် မဟာသီယာ

မလေးရှား ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း မဟာသီယာမိုဟာမက် Mahathir Mohamad ၏ အမည်ပြောင် ဖြစ်သည့် ဒေါက်တာ M က မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပတ်များအတွင်း ကိုဗစ် ၁၉ ကူးစက်ကပ်ရောဂါနှင့် ပတ်သက်သော သတင်းများကသာ လွှမ်းမိုးနေခဲ့သော ဒေသတွင်း မီဒီယာများတွင် နောက်တကြိမ် သတင်းခေါင်းစဉ်များ ပြန်ဖြစ်လာခဲ့သည်။

မလေးရှားအစိုးရက မေလ ၄ ရက် နေ့တွင် ၇ ပတ်ကြာ ပိတ်ဆို့မှုများကို ဖြေလျှော့ပြီး ၎င်း၏ စီးပွားရေးကို ပြန်လည် ဖွင့်လှစ်ခဲ့သည်။ မဟာသီယာမိုဟာမက်က ထိုအချိန်ကို စောင့်ဆိုင်းနေသကဲ့သို့ပင် သူ၏ နောက်ဆုံးနိုင်ငံရေး ရွှေ့ကွက်ကို စတင်လိုက်သည်။

မေလ ၉ ရက်နေ့တွင် မဟာသီယာနှင့် သူ၏ သက်တမ်းရှည် နိုင်ငံရေးပြိုင်ဘက် ဒုတိယ ဝန်ကြီးချုပ်ဟောင်း အန်နဝါအီဘရာဟင် Anwar Ibrahim တို့က မူယစ်ဒင် ယက်ဆင်  Muhyiddin Yassin အစိုးရကို ဖြုတ်ချရေး အတူတကွ ဆောင်ရွက်ရန် ကတိပြုသော ပူးတွဲ ကြေငြာချက်တစောင်ကို ထုတ်ပြန်ခဲ့ကြသည်။

“ဒီအခြေအနေကို သိနေတဲ့အတွက် လက်ရှိ အစိုးရကို ကျနော်တို့ အသိအမှတ်မပြုပါဘူး။ ကျနော်တို့ရဲ့ အခြေခံ မူဝါဒက ပြည်သူလူထုရဲ့ ထောက်ခံမှု မပါဝင်ဘဲ ရပ်တည်တဲ့ ဒီအစိုးရကို ပထမဆုံးဖွဲ့စည်းတဲ့နေ့ကတည်းက ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ရှိခဲ့ပြီး ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ကြေညာချက်က ဆိုသည်။

မဟာသီယာ မိုဟာမက်က  မေလ ၁၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပခဲ့သော ပါလီမန် အစည်းအဝေးတွင် အယုံအကြည်မရှိ အဆိုတင်သွင်းရန် စီစဉ်ခဲ့သော်လည်း ဝန်ကြီးချုပ် က ဘုရင် အဘ္ဘဒူလာ Abdullah ၏ မိန့်ခွန်းကို လိုက်နာသည့်အနေဖြင့် ပါလီမန်ကို ရွှေ့ဆိုင်းရန် အောက်လွှတ်တော် ဥက္ကဌကို အမိန့်ပေးခြင်းအားဖြင့် ထိုလုပ်ရပ်ကို တားဆီးခဲ့သည်။ ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ပြဿနာကို ပထမဆုံး ဖြေရှင်းရန် လိုအပ်သည်ဟု သူက အခိုင်အမာပြောကြားခဲ့သည်။

ထိုနေ့က ပါလီမန် အစည်းအဝေးမှာ မိနစ် ၃၀ အတွင်း အဆုံးသတ်ခဲ့သည်။ အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို မဲခွဲရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အချေအတင် ဆွေးနွေးမှုများကို ပါလီမန်ပြန်လည်စတင်မည့် ဇူလိုင်လ အလယ်အထိ ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်။

မေလကုန်အထိ မလေးရှားနိုင်ငံတွင် ကိုရိုနာဗိုင်းရပ်စ် ဖြစ်ပွားမှု ၇၈၁၉ နှင့်သေဆုံးသူ ၁၁၅ ဦး ရှိခဲ့သည်။ ကူးစက်မှု ပေါက်ကွဲ ထွက်သွားမည်ကို ကာကွယ်သည့်အနေဖြင့် မူယစ်ဒင် ဟတ်ဆင်က သူ၏ အစိုးရကို စတင် ဖွဲ့စည်းခဲ့ပြီး ရက်သတ္တပတ် ၁ ပတ် အကြာ မတ်လ အလယ်ပိုင်းတွင် တနိုင်ငံလုံး အတိုင်းအတာ ပိတ်ဆို့ကန့်သတ်မှုကို ကြေညာခဲ့သည်။

ဗြိတိန် စစ်တမ်းကောက်ယူရေး အဖွဲ့အစည်းတခု ဖြစ်သည့် YouGov က နိုင်ငံနှင့် နယ်မြေ ၂၆ ခုတွင် လတ်တလော ပြုလုပ်ခဲ့သည့် စစ်တမ်းအရ မလေးရှားအစိုးရသည် ပြည်သူလူထု၏ ယုံကြည်မှုကို ၉၃ ရာခိုင်နှုန်းဖြင့် ဒုတိယ အမြင့်ဆုံး ရရှိထားသည်။ သူ့အထက်တွင် ဗီယက်နမ် တနိုင်ငံသာ ရှိသည်။ သို့သော် မဟာသီယာက မည်သည့် အတွက် ပြင်းပြင်းထန်ထန် ဝေဖန်နေရပါသနည်း။

မဟာသီယာမိုဟာမက်က နာဂျစ်ရာဇတ် Najib Razak ကို ရာထူးမှ ဖြုတ်ချခဲ့ပြီး ၂၀၁၈ အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် နာဂျစ်ရာဇတ်၏ အာဏာရ United Malays National Organization (UMNO) ကို အနိုင်ယူခဲ့သည်။ ထိုကြိုးပမ်းမှုတွင် သူက အန်နဝါအီဘရာဟင်နှင့် ပူးပေါင်းခဲ့သည်။ ထိုအချိန်က အသက် ၉၂ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော မဟာသီယာသည်  ၁၅ နှစ်အတွင်း ပထမဆုံး အကြိမ် ဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ်သို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိခဲ့ပြီး ၂ နှစ်အတွင်း အန်နဝါဆီသို့ အာဏာ လွှဲပြောင်းပေးမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။

သို့သော်လည်း မဟာသီယာ မိုဟာမက်က ရာထူး လွှဲပြောင်းပေးရေး ရှင်းလင်းသော အချိန်အတိုင်းအတာ တခုကို မည်သည့်အခါမျှ ပေးခဲ့ခြင်း မရှိသောကြောင့် အာဏာရညွန့်ပေါင်းအစိုးရအတွင်း ဆန့်ကျင်ဘက် တုန့်ပြန်မှုများ ပေါ်ပေါက်စေခဲ့သည်။ မဟာသီယာ၏ ညာလက်ရုံး ဖြစ်သော လက်ရှိဝန်ကြီးချုပ် ယက်ဆင်က  နာဂျစ်ရာဇတ်ကို ဖြုတ်ချခဲ့စဉ်တုန်းကကဲ့သို့ သူ၏ အခွင့်အရေးကို အမိအရ အသုံးချခဲ့သည်။ ဖေဖော်ဝါရီလနှောင်းပိုင်းတွင် သူက UMNO ကို အာဏာရ အသိုင်းအဝိုင်းအတွင်းသို့ ခေါ်ယူလာပြီး ညွန့်ပေါင်းအစိုးရကို အပြောင်းအလဲ ပြုလုပ်ရန် သူက ဘုရင်ကို တောင်းဆိုခဲ့သည်။

သူ၏ ယခင် ပါတီဟောင်းနှင့် မပူးပေါင်းလိုသူ မဟာသီယာက ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးမှ နုတ်ထွက်သွားခဲ့သည်။ သို့သော်လည်း အံ့အားသင့်စရာ လုပ်ရပ်အနေဖြင့် အာဏာရပါတီအတွင်းမှ အချင်းများမှုများကို ဖြေရှင်းရန်နှင့် အာဏာကို နောက်တကြိမ် ရယူနိုင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး အကွက်ရွှေ့သည်။ တန်ပြန်ရလဒ်က မကောင်းဘဲ ယက်ဆင်ကို အစိုးရ ပေးဖွဲ့ခဲ့ရသည်။

ရှုပ်ထွေးမှုများ ရှိနေသည်တွင် ဝန်ကြီးချုပ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းရန် အခွင့်အာဏာရှိသည့် ဘုရင်က ဥပဒေပြု အမတ်များ အားလုံးပါဝင်သည့် အစည်းအဝေး တခုကို ကျင်းပခဲ့ပြီး မူယစ်ဒင် ယက်ဆင်ကို အမည်စာရင်းတင်သွင်းခဲ့သည်။ သူက ထောက်ခံမှု အများစု ရရှိထားသည်ဟုလည်း ပြောသည်။ ထောက်ခံမှု အများစုကို ပိုင်ဆိုင်သည်ဟု မဟာသီယာက အခိုင်အမာ ပြောဆိုသော်လည်း တိုက်ပွဲတွင် ရှုံးနိမ့်ခဲ့ပြီး ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးကို ပြန်လည် ရယူနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိပါ။ ဒေသတွင်း မီဒီယာ သတင်းများ၏ အဆိုအရ ဇူလိုင်လတွင် ပါလီမန်ပြန်မစမီ အောက်လွှတ်တော်တွင် ထောက်ခံမှု အများစုရရှိရန် ၂ ဖက်လုံးက မြင်ကွင်းနောက်ကွယ်မှ ကြိုးစား နေကြသည်။

ဇူလိုင်လတွင် အသက် ၉၅ နှစ် ပြည့်မည့် မဟာသီယာ မိုဟာမက်က အကောင်းဘက်မှ မြင်နေဆဲဖြစ်သည်။ ယခုတကြိမ်သည် ဝန်ကြီးချုပ်တဦးကို ဖြုတ်ချရန် သူ၏ တတိယမြောက် ကြိုးပမ်းမှုဖြစ်သည်။

လွတ်လပ်ရေးရပြီး နောက်ပိုင်း မလေးရှားနိုင်ငံ၏ စတုတ္ထမြောက် ဝန်ကြီးချုပ်ဖြစ်သော မဟာသီယာ မိုဟာမက်က ၁၉၈၁ မှ ၂၀၀၃ ခုနှစ် အထိ တိုင်းပြည်ကို ဦးဆောင်ခဲ့သည်။ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် ထိုစဉ်က သူ၏ လက်ထောက် ဖြစ်သော အဗ္ဗဒူလာ ဘာဒါဝီ  Abdullah Badawi ကို သူ့နေရာဆက်ခံမည့်သူအဖြစ် အမည်စာရင်းတင်သွင်းခဲ့သည်။ “ဦးသန့်ရှင်း (Mr. Clean)”  ဟု အမည် တွင်သည့် အဗ္ဗဒူလာ ဘာဒါဝီက ငွေကြေး ဖြုန်းတီးသော ဆောက်လုပ်ရေးစီမံကိန်းများကို ဖယ်ရှားပစ်ရန် ရည်ရွယ်သော အကျင့်ပျက်ခြစားမှု တိုက်ဖျက်ရေး ၏ တစိတ်တပိုင်း အနေဖြင့် ယခင်အစိုးရက စတင်ခဲ့သော ဂျိုဟိုး-စင်ကာပူ  Johor-Singapore  ဆက်သွယ်သည့်လမ်းကို အစားထိုး မည့်စီမံကိန်းအား ရပ်တန့်ခဲ့သည်။ သို့သော် မဟာသီယာ၏ ဆန့်ကျင်မှုကိုသာ ရရှိ စေခဲ့သည်။

၂၀၀၈ ခုနှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် UMNO က အမတ်နေရာများ ဆုံးရှုံး ခဲ့ရပြီးနောက်တွင် မဟာသီယာက ဘာဒါဝီကို နှုတ်ထွက်ရန် တောင်းဆိုခဲ့သည်။ နောက်တနှစ်တွင် ဘာဒါဝီ ရာထူးမှ နှုတ်ထွက်သွားခဲ့ရပြီး အထင်ကြီးလောက်စရာ နိုင်ငံရေး မျိုးရိုး အစဉ်အလာ ရှိသူတဦး ဖြစ်သည့် နာဂျစ်ရာဇတ်က သူ့ နေရာကို ဆက်ခံခဲ့သည်။ နာဂျစ်ရာဇတ်သည် မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ဒုတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ် အဗ္ဗဒူရာဇတ် Abdul Razak ၏ သားအကြီးဆုံး ဖြစ် ပြီး တတိယမြောက် ဝန်ကြီးချုပ် ဟတ်ဆင်အွန်း Hussein Onn ၏ တူ ဖြစ်သည်။

သို့သော်လည်း  မဟာသီယာနှင့် နာဂျစ်ရာဇတ်တို့ကြားမှ မကျေလည်မှုများက အချိန်အချို့တွင် စတင်လာခဲ့သည်။ အာဏာရပြီး နောက် နာဂျစ်ရာဇတ်က မလေး လူမျိုးများကို ကူညီပေးရန် ရည်ရွယ်၍ မဟာသီယာ အားပေးခဲ့သည့် လူမျိုး ခွဲခြား မျက်နှာသာပေးမှု အစီအစဉ်တခု ဖြစ်သော Bumiputra မူဝါဒကို ပြန်လည် ပြင်ဆင်ရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည့် မလေးရှား ကားထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်း Proton သို့ ဘဏ္ဍာရေး အကူအညီ ပေးရန် နာဂျစ်က ငြင်းဆန်ခဲ့သည်။ မဟာသီယာက Proton ကို ကာလရှည်ကြာစွာ ထောက်ပံ့ခဲ့သူ ဖြစ်သည်။ နာဂျစ်က Proton ၏ အစုရှယ်ယာ ၄၉ ရာခိုင်နှုန်းကို တရုတ်ကား ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းတခုထံ ရောင်းချခဲ့သည်။ အကျိုးဆက် အနေဖြင့် အစိုးရက စီမံကိန်းကို တာဝန်ယူရန် မလိုတော့။

ထိုသို့ ပြုလုပ်ခြင်းများက မဟာသီယာကို ပမာမခန့် ပြုသလို ဖြစ်နေသည်မှာ ထင်ရှားပါသည်။ မဟာသီယာကလည်း နာဂျစ်သည် 1Malaysia Development Berhad သို့မဟုတ် 1MDB မှ ဘီလီယံနှင့်ချီသော ဒေါ်လာငွေများကို အလွဲသုံးစား လုပ်ခဲ့ကြောင်း စွပ်စွဲချက်များကို မီးမောင်းထိုးပြခြင်းအားဖြင့် လက်စားချေရန် ကြိုးစားခဲ့သည်။ ၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ထိုအရှုပ်တော်ပုံက လူမြင်ကွင်းသို့ ပေါ်လာခဲ့သည်။ နိုင်ငံရေးလေ့လာသူ အများအပြားက 1MBD သည် နာဂျစ်ရာဇတ်၏ နိုင်ငံရေး သမားဘဝအတွက် သေစေလောက်သော ထိုးနှက်ချက် ဖြစ်သည်ဟု ဆိုကြသည်။

အကယ်၍ မဟာသီယာ မိုဟာမက်က သူ၏ နောက်ဆုံးပေါ် ရန်ဘက် မူယစ်ဒင် ယက်ဆင်ကို ဖြုတ်ချရေး အောင်မြင်ခဲ့လျှင် နောက်ထပ် သူ ဘာဆက်လုပ်မည်နည်း။ မတ်လအတွင်း Nikkei နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် မဟာသီယာက သူသည် ပါလီမန်အမတ်တဦး ဖြစ်နေဆဲ ဖြစ်သောကြောင့် အနားယူခြင်းက သူ့အတွက် တကိုယ်ကောင်း ဆန်သလို ဖြစ်လိမ့်မည်ဟု ပြောကြားခဲ့သည်။ “တခုခု လုပ်ဖို့ ကျနော့်မှာ တာဝန်ရှိတယ်လို့ ကျနော် ခံစားရတယ်” ဟု သူက ထပ်ပြောသည်။

သို့သော်လည်း ဂျပန်နိုင်ငံမှ ပညာရှင် အဖွဲ့အစည်း တခုဖြစ်သည့် Institute of Developing Economies  မှ ဒုတိယ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် မာဆာရှီ နာကာမုရ Masashi Nakamura က မဟာသီယာတွင် တိကျစွာ သတ်မှတ်ထားသော မူဝါဒအစီအစဉ် တခုရှိသည် ဆိုသည့်အပေါ် သံသယ ရှိနေသည်။ ဝန်ကြီးချုပ်ရာထူးကို ဒုတိယအကြိမ် ထမ်းဆောင်စဉ် အတွင်း စားသုံးသူ အခွန် ရုပ်သိမ်းခြင်းနှင့် အခြေခံ အဆောက်အဦး စီမံကိန်း အချို့ကို ပြန်လည်သုံးသပ်ခြင်းကဲ့သို့ နာဂျစ်ရာဇတ်၏ မူဝါဒများ ပြန်လည်ရုပ်သိမ်းရေး လုပ်ရပ်များက လွှမ်းမိုးနေခဲ့သည်ဟု မာဆာရှီ နာကာမုရ က ပြောသည်။ “သူပြောတဲ့ နိုင်ငံရေးဇာတ်ကြောင်းမှာ ရှင်းလင်းတဲ့ ဘယ်လိုမူဝါဒမှ ကျနော် သတိမပြုမိခဲ့ဘူး” ဟု သူက ထပ်ပြောသည်။

၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် ဒုတိယအကြိမ် အာဏာရလာပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ် ရာထူးကို ၂ နှစ်အတွင်း စွန့်လွှတ်မည်ဟု မဟာသီယာမိုဟာမက်က ကတိပြုခဲ့သည့် အချိန်တွင် သူ၏ အသက်အရွယ်က အချက်တချက် ဖြစ်ခဲ့နိုင်ပါသည်။ သို့သော်လည်း ရည်မှန်းချက် တခု ရရှိရန် ခက်ခဲနေဆဲ ဖြစ်သည်။ မလေးရှားနိုင်ငံက  ၂၀၂၀ ခုနှစ်တွင် ဖွံ့ဖြိုးပြီး နိုင်ငံ အဆင့်အတန်း ရရှိသည်ကို မြင်တွေ့ရရေး ဖြစ်သည်။ ၁၉၉၁ ခုနှစ် သူဝန်ကြီးချုပ်အဖြစ် တာဝန်ယူနေစဉ်က ကြေငြာခဲ့သည့် သူ၏ “၂၀၂၀ ရည်မှန်းချက်” အစီအစဉ် အကောင်အထည် ပေါ်လာရေးကို မဟာသီယာမိုဟာမက်က ယခုအထိ မျှော်လင့်ကောင်း မျှော်လင့်နေနိုင်ပါသည်။

သို့သော်လည်း မလေးရှားနိုင်ငံ၏ ကျဆင်းနေသော စီးပွားရေးက ရည်မှန်းချက်ကို ၂၀၂၄ ခုနှစ်သို့ ပြောင်းလဲရန် မဟာသီယာကို ဖိအားပေးနေပြီး နိုင်ငံရေးလှိုင်း  အမြင့်မားဆုံး အချိန်တွင် နိုင်ငံရေးမှ အနားယူရန် မဖြစ်စေနိုင်သလောက် ဖြစ်စေခဲ့သည်။

မလေးရှား အမျိုးသားတက္ကသိုလ်မှ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံပညာရှင် မူဟာမက်တာကီယွတ်ဒင် Muhamad Takiyuddin က “ သူ့ကို နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင် တယောက်အဖြစ် ကျနော်တို့ လေးစားနေတုန်းပါပဲ။ ဒါပေမယ့် သူက အခုချိန်မှာ သူရဲကောင်းကနေ သုည ဖြစ်သွားတဲ့ အမျိုးအစားအဖြစ် သဘောထားခံနေရပြီ။ သူက နှုတ်ထွက်သွားခဲ့တဲ့သူပါ။ အခု သူက သူ့ရဲ့ လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာကို  ပြန်လိုချင်နေတယ်” ဟု မှတ်ချက်ချသည်။

မူယစ်ဒင် ယက်ဆင်ကို ဖြုတ်ချရေး ရှုံးနိမ့်ခဲ့မည်ဆိုလျှင် မဟာသီယာ၏ နိုင်ငံရေးဘဝက အဆုံးသတ်သွားမည်မှာ သေချာနေသည်။ အကယ်၍  သူအောင်မြင်ခဲ့သည်ဆိုလျှင်ပင် အန်နဝါအီဘရာဟင်နှင့် သူ၏ ဆက်ဆံရေးက ထပ်မံ တင်းမာလာမည်မှာ သံသယ ရှိစရာ မလိုပါ။ သူက အန်နဝါအီဘရာဟင်ကို မည်သည့်အချိန်တွင် ထပ်မံ စွန့်ခွာမည်နည်း ဟူသော မေးခွန်းကို နောက်ဆုံးတွင် ဖြေဆိုရန် လိုပါလိမ့်မည်။

ပုဂ္ဂိုလ်ရေးရည်မှန်းချက်က မောင်းနှင်သည့် ထိုကဲ့သို့သော အာဏာ တိုက်ပွဲတခုက ကူးစက်ရောဂါမှ တိုင်းပြည်၏ ပြန်လည်နာလန်ထမှုကို နောက်ထပ် အဟန့်အတား ဖြစ်စေနိုင်ပါသည်။ အာရှတိုက်တွင် နိုင်ငံရေးအရ အထင်ကရ ပုဂ္ဂိုလ်အဖြစ် ကာလရှည်ကြာ ရှိခဲ့သော ဒေါက်တာ မဟာသီယာမိုဟာမက်က နောက်တကြိမ် ထွန်းလင်း တောက်ပလာမည်လား သို့မဟုတ် သူ၏ ဆည်းဆာနှစ်များတွင် မှန်ဖျော့ ပျောက်ကွယ်သွားမည်လား ဆိုသည်မှာ မသဲကွဲသေးပါ။

(Nikkei Asian Review မှ အာရှဆိုင်ရာ အယ်ဒီတာများ ရုံးချုပ်၏ အယ်ဒီတာချုပ် Toru Takahashi ရေးသားသော Malaysia’s ex-PM Mahathir gears up for one last fight ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)

You may also like these stories:

အယုံအကြည်မရှိ အဆိုကို ရှောင်ရန် မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ်သစ် ပါလီမန်ကို အချိန်ဆွဲ

ဝန်ကြီးချုပ်သစ်နဲ့အတူ အရှုပ်ထုပ် မလေးရှားပါတီများ ထိပ်ပိုင်းသို့ ပြန်လည်ရောက်ရှိ

မလေးရှားဝန်ကြီးချုပ် မဟာသီယာ ရာထူးမှနုတ်ထွက်