၂၀၂၀ ပြည့်နှစ် အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲတွင် ထိုင်းနိုင်ငံရောက် မြန်မာရွှေ့ပြောင်း လုပ်သားများ ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရရေး လိုအပ်သော လျွှောက်လွှာပုံစံများ ဖြည့်စွက်မှုကို သတ်မှတ်ကာလမတိုင်ခင် ဇူလိုင်လနှောင်းပိုင်းနှင့် သြဂုတ်လအစောပိုင်း အထိ စေတနာ့ဝန်ထမ်းလူပုဂ္ဂိုလ်၊ အဖွဲ့အစည်းများက အင်တိုက်အားတိုက် ကူညီပေးခဲ့ကြသည်။ ထိုအထဲတွင် ထိုင်းနိုင်ငံမြို့တော် ဘန်ကောက်အနီးရှိ ဘန်ဘွန်ခရိုင်မှ မယမင်းလည်း အပါအဝင် ဖြစ်သည်။
သူမ နေအိမ်တွင် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများကို ကြိုဆိုလက်ခံ၊ ပုံစံများကို အချက်အလက် မှန်ကန်စွာဖြည့်ပြီး နိုင်ငံကူးလက်မှတ်များကို မိတ္တူကူးကာ လျှောက်လွှာများနှင့် ချိတ်တွဲပေးသည်။ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ပုံမှန် အလုပ်ဆင်းချိန်အတိုင်း လုပ်ရသူရှိသကဲ့သို အချိန်ပိုဆင်းရသူများလည်း ရှိသဖြင့် ညဦးပိုင်းမှ ည ၁၀ နာရီပတ်ဝန်ကျင်းအထိ သူမ နေအိမ်တွင် လူအများ စုရုံးနေလေ့ရှိသည်။
စေတနာ့ဝန်ထမ်းအများအပြားအနက် သူမကဲ့သို့ ကူညီနေသူအချို့မှာ တသီးပုဂ္ဂလများ၊ အချို့မှာ စမွတ်စခွန်ခရိုင် မဟာချိုင်တွင် အခြေစိုက်သည့် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား အခွင့်အရေး ကွန်ရက်ကဲ့သို့သော အဖွဲ့အစည်းများဖြစ်သည်။
၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အထွေထွေရွေးကောက်ပွဲကို ၂၀၁၅ ခုနှစ် အထွေထွေ ရွေးကောက်ပွဲ ကျင်းပသည့်ရက်ဖြစ်သည့် နိုဝင်ဘာလ ၈ ရက်နေ့တွင် ကျင်းပမည်ဟု ပြည်ထောင်စု ရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (UEC) က ကြေငြာထားသည်။ ယခင်နှင့်မတူသည့်အချက်မှာ ပြည်ပရောက် နိုင်ငံသားများအနေဖြင့် ကြိုတင်မဲပေးရန် မှတ်ပုံတင်နိုင်သည်ဟု (UEC) က ကြေညာပြီးချိန် ထိုင်းနိုင်ငံရှိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားထောင်ပေါင်းများစွာ သည် ကြိုတင်မဲစာရင်း မှတ်ပုံတင်ရန် စည်းရုံးလှုပ်ရှားလာခြင်းဖြစ်သည်။
ထိုသို့မှတ်ပုံတင်ရန်အတွက် မိမိတို့၏ မဲဆန္ဒနယ် ပြင်ပရောက်နေသော မဲပေးခွင့်ရှိသူများသည် ကနဦးတွင် ဇူလိုင်လ ၁၆ ရက်နေ့မှ သြဂုတ်လ ၅ ရက်အတွင်း ကြိုတင်မဲဖောင် (ပုံစံ ၁၅) တင်သွင်းရန်လိုသည်။ (နောက်ပိုင်း ပုံစံ ၁၅ တင်လိုသူ များပြားသည့်အတွက် မဲပေးခွင့်မဆုံးရှုံးစေရန်ဟုဆိုကာ UEC က သြဂုတ်လလယ်အထိ ရက်တိုးပေးခဲ့သည်။)
“ထိုင်းနိုင်ငံက ကျမတို့ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအများအပြားက ကြိုတင်မဲပေးဖို့ စိတ်ဝင်စားကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ဘာလုပ်ရမယ်၊ ပုံစံတွေကို ဘယ်မှာယူရမယ်ဆိုတာကို သူတို့မသိကြဘူး။ သတင်းအချက်အလက်တွေကိုတော့ မိုဘိုင်းဖုန်းတွေကနေ ရနေကြတယ်။ ဒါကြောင့် လျှောက်လွှာတင်နိုင်ဖို့ ကျမ သူတို့ကို ကူညီနေတာ” ဟု သူကူညီနေရသောအကြောင်းကို မယမင်းက ရှင်းပြသည်။
“နောက်ဆုံးမှာ ကိုယ့်မိသားစုအတွက် ကိုယ်ပဲလုပ်ရမှာမို့ ဘယ်သူတွေအာဏာရနေတယ်၊ ဘယ်လို အစိုးရမျိုးဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သူတို့စိတ်မဝင်စားဘူးလို့ ပြောကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ လွတ်လပ်စွာမဲပေးဖို့ ကျမတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးကို ရအောင်ယူရမယ်လို့ သူတို့ကိုပြောရတယ်”
သို့သော် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတိုင်း မဲပေးရန် စိတ်ဝင်စားကြသည် မဟုတ်ပေ။ “တချို့ကျတော့လည်း စိတ်မဝင်စားကြဘူး” ဟု သူပြောသည်။
“နောက်ဆုံးမှာ ကိုယ့်မိသားစုအတွက် ကိုယ်ပဲလုပ်ရမှာမို့ ဘယ်သူတွေအာဏာရနေတယ်၊ ဘယ်လို အစိုးရမျိုးဖြစ်တယ်ဆိုတာကို သူတို့စိတ်မဝင်စားဘူးလို့ ပြောကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲမှာ လွတ်လပ်စွာမဲပေးဖို့ ကျမတို့ရဲ့ အခွင့်အရေးကို ရအောင်ယူရမယ်လို့ သူတို့ကိုပြောရတယ်”ဟု သူမက ပြောသည်။
မယမင်းသည် ၂၀၁၅ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲတွင်လည်း ကြိုတင်မဲပေးခဲ့သည်။ ထိုစဉ်က ကြိုတင်မဲ လျှောက်လွှာတင်စဉ်နှင့် ကြိုတင်မဲပေးသည့်နေ့တွင် အခက်အခဲများရှိခဲ့ကြောင်း သူမက ဆိုသည်။ ယခုအချိန်တွင် မြန်မာသံရုံးသည် လိုအပ်သော သတင်းအချက်အလက်များကို ပွင့်လင်းမြင်သာစွာ မျှဝေနေသောကြောင့် အခြေအနေမှာ ၂၀၂၀ တွင် လွန်စွာ ပြောင်းလဲသွားကြောင်း သူပြောသည်။
သံရုံး၏ အခန်းကဏ္ဍ
၂၀၁၅ ခုနှစ်က ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာနိုင်ငံသား ၅၆၁ ဦး ကြိုတင်မဲပေးခဲ့ကြပြီး ထိုသူများတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား အနည်းငယ်သာပါကြောင်း UEC ၏ မှတ်တမ်းအရ သိရသည်။ ဘန်ကောက်ရှိ သံရုံးတွင် ကြိုတင်မဲပေးရန် အချိန်တရက်သာ ရသည်။
၂၀၁၅ ခုနှစ်က နိုင်ငံပေါင်း ၃၇ နိုင်ငံရောက်မြန်မာနိုင်ငံသား သုံးသောင်းခန့် ကြိုတင်မဲပေးရန် မှတ်ပုံတင်ခဲ့ပြီး စင်္ကာပူတွင် ကြိုတင်မဲပေးသူ အများဆုံးဖြစ်သည်။ (ယခုနှစ်အတွက် နိုင်ငံရပ်ခြားမှ ကြိုတင်မဲ လျှောက်လွှာ တသိန်းကျော် ရရှိထားကြောင်း နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဌာနက လွန်ခဲ့သော နှစ်ပတ်ခန့်က ထုတ်ပြန်ထားသည်။) ၂၀၁၅ တွင် ထိုင်းနိုင်ငံနှင့် အခြား နိုင်ငံအများအပြားတွင် မဲပေးလိုသူများသည် မဲမပေးနိုင်ဘဲ ဖြစ်ခဲ့သည်။
ထိုစဉ်က ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအချို့က ကြိုတင်မဲပေးနိုင်ကြောင်းကို ထိုသို့ကြိုတင်မဲပေးရသည့်နေ့ ဖြစ်သည့် ၂၀၁၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၁၇ ရက်နေ့ ရောက်မှသာ သိရှိကြရပြီး ကြိုတင်မဲပေးရန် မည်သည့်နေရာတွင် မည်သို့ တောင်းဆိုရမည်ကို မသိကြဟု ပြောဆိုခဲ့ဖူးသည်။ ၂၀၁၅ ရွေးကောက်ပွဲတွင် သံရုံးသည် ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာနိုင်ငံသားများကို အသိပေးရန်၊ မဲပေးရမည့် ကြိုတင်မဲရုံနေရာများ သတ်မှတ်ရန် ပျက်ကွက်ခဲ့ပြီး၊ မဲပေးလိုသူများ ပါဝင်ခွင့် အတားအဆီးဖြစ်ခဲ့သည်။
လာမည့်နိုဝင်ဘာရွေးကောက်ပွဲအတွက် မြန်မာသံရုံး၏ ဆောင်ရွက်ချက်များ ပြောင်းလဲလာသည်။ သာမန်နိုင်ငံကူးလက်မှတ်၊ အလုပ်လုပ်ခွင့်ကိုင်ဆောင်သော နိုင်ငံကူးလက်မှတ် သို့မဟုတ် နိုင်ငံသားဖြစ်ကြောင်း အသိအမှတ်ပြုလက်မှတ် (CI) ကဲ့သို့သော တရားဝင် စာရွက်စာတမ်းကိုင်ဆောင်သော မည်သည့် မြန်မာနိုင်ငံသားမဆို ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲအတွက် ကြိုတင်မဲပေးနိုင်ကြောင်း ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာမဲဆန္ဒရှင်များကို သံရုံးက ဇူလိုင်လ ၃ ရက်နေ့တွင် အကြောင်းကြားခဲ့သည်။
မြန်မာသံရုံးသည် သတင်းအချက်အလက်များကို မျှဝေရန် မြန်မာပြည်သူများအကြား ရေပမ်းအစားဆုံးနှင့် အကျယ်ပြန့်ဆုံး လူမှုကွန်ရက်ဖြစ်သည့် ဖေ့ဘွတ်ကို အသုံးပြုသည်။ ဖေ့ဘွတ်၏ ကျေးဇူးကြောင့် မိုဘိုင်းဖုန်းဖြင့် အင်တာနက် 3G/4G ချိတ်ဆက်ကာ ဖေ့ဘွတ်အသုံးပြုသူ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအများအပြားသည် မဲပေးခြင်းဆိုင်ရာ အကြောင်းအရာနှင့် မြန်မာနိုင်ငံရှိ မိမိဒေသတွင် မဲစာရင်းစစ်ရန် လိုအပ်ခြင်းကို သိရှိလာကြသည်။
ကြိုတင်မဲပေးရာတွင် ပါဝင်နိုင်ရန် ထိုင်းနိုင်ငံမှ မြန်မာပြည်သူများသည် ဘန်ကောက်ရှိ သံရုံး သို့မဟုတ် ချင်းမိုင်ရှိ ကောင်စစ်ဝန်ချုပ်ရုံးသို့ အွန်လိုင်းမှဖြစ်စေ၊ စာတိုက်မှဖြစ်စေ၊ လူကိုယ်တိုင်ဖြစ်စေ သွားရောက်ပြီး မှတ်ပုံတင်နိုင်ခဲ့သည်။
မှတ်ပုံတင်မှုများအားလုံးကို ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင် (UEC) က စစ်ဆေးအတည်ပြုပြီးသောအခါ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ကြိုတင်မဲပေးရန် မှတ်ပုံတင်သည့် မြန်မာနိုင်ငံသား အရေအတွက်အပေါ် မူတည်ပြီး ကြိုတင်မဲပေးရက်များနှင့် နေရာများကို ကြေညာမည်ဖြစ်ကြောင်း ဘန်ကောက်ရှိ မြန်မာသံရုံးက ဇူလိုင်လ ၂၄ ရက်နေ့တွင် ထုတ်ပြန်ထားသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသားများအနေဖြင့် ကြိုတင်မဲပေးနိုင်ရေး မှတ်ပုံတင်ရန် တိုက်တွန်းပြီး မဲပေးခြင်းသည် ၎င်းတို့၏ တာဝန်နှင့် အခွင့်အရေးဖြစ်ကြောင်း သတိပေးသည်။ ကြိုတင်မဲပေးရန် တောင်းဆိုမှုကို မှန်ကန်စွာ လက်ခံရရှိကြောင်းနှင့် ထပ်မံ ပြင်ဆင်ဖြည့်စွက် ရမည်များရှိသည့် စာရင်းကိုလည်း သံရုံးက ထုတ်ပြန်ပြီး မှားယွင်းသောလျှောက်လွှာကို အချိန်မီ ပြန်လည်တင်သွင်းစေခဲ့သည်။
ပထမဆုံးအကြိမ် မဲပေးမည့်သူများ စိတ်လှုပ်ရှားနေ
ဘန်ကောက်နှင့် အနီးတဝိုက် စမွတ်ပရာကန်၊ စမွတ်စခွန်တို့တွင် ၁၀ နှစ်ကျော် အလုပ်လုပ်နေသော အချို့ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများသည် ၂၀၂၀ ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပထမဆုံးအကြိမ်မဲပေးမည့်သူများ ဖြစ်သည်။
၂၀၁၅ တွင် ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်သည့် သတင်းအချက်အလက်များကို ကြိုတင်မသိရှိသောကြောင့် ၎င်းတို့ မဲပေးခွင့်မရခဲ့ပေ။
အသက်အရွယ်အားဖြင့် ၂၀ မှ ၅၀ နှစ်အတွင်းရှိ မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများထဲ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် နှစ်ပေါင်း ၁၀ နှစ်မှ ၃၀ အထိ နေထိုင် အလုပ်လုပ်နေသူများ ပါဝင်ပြီး သူတို့အားလုံး ယခုရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင် ဆန္ဒပြုနိုင်မည်ဖြစ်သည်။
အများစုမှာ စက်ရုံလုပ်သားများဖြစ်ပြီး ၎င်းတို့နားရက်သည်လည်း တနင်္ဂနွေနေ့ ဖြစ်သောကြောင့် လျှောက်လွှာများကို ၎င်းတို့ကိုယ်တိုင်တင်ရန် ခက်ခဲကြသည်။ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများနှင့် အလုပ်သမားအခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်းများ၏ ကျေးဇူးကြောင့် ကြိုတင်မဲပေးရန် ခွင့်ပြုချက်တောင်းခံသော ပုံစံများကို စေတနာ့ဝန်ထမ်းများထံမှ ရရှိနိုင်ခဲ့ကြသည်။
ထိုင်းနိုင်ငံအလုပ်အကိုင်ဌာန၏ အဆိုအရ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၉ ခုနှစ်သြဂုတ်လအထိ မှတ်ပုံတင်ထားသော မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ၁.၁၅ သန်းရှိသည်။ စာရွက်စာတမ်း အထောက်အထားမဲ့ လုပ်သား မည်မျှရှိကြောင်းကို မသိရပေ။ ကူးစက်မြန် ကိုရိုနာ ဗိုင်းရပ်ပိုး (COVID-19) ရောဂါ ဖြစ်ပွားနေမှုကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံတွင် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ ထိခိုက်ရပြီး ပိတ်သိမ်းမှုများရှိသဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား တသိန်း (၁၀၀၀၀၀) ကျော် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်သွားကြသည်။ အစောပိုင်းအုပ်စုသည် မတ်လတွင်ပြန်ကြခြင်းဖြစ်ပြီး မေလ ၂၃ ရက်နေ့မှ စတင်ပြီး ဆက်တိုက်ပြန်နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။
“ဒီမဲပေးဖို့ အခွင့်အရေးကို ကျနော်တို့က ၅ နှစ် တကြိမ်ရတယ်။ ဒါက ကျနော့်အတွက် ပထမဆုံး မဲပေးရမယ့် အကြိမ်ဖြစ်လို့ စိတ်လှုပ်ရှားနေတယ်”
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလအထိ မြန်မာ၊ လာအိုနှင့် ကမ္ဘောဒီးယားနိုင်ငံများမှ မှတ်ပုံတင်ထားသည့် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား စုစုပေါင်း ၂.၇၉ သန်း ရှိခဲ့သည်။ (COVID-19) ကိုဗစ်-၁၉ ကူးစက်မြန် ကပ်ရောဂါကြောင့် အလုပ်လက်မဲ့ဖြစ်ရသူ လူ သုံးသိန်းကျော် (၃၁၀၀၀၀ ကျော်) သည် ၎င်းတို့ နိုင်ငံအသီးသီးသို့ မတ်လမှ စတင်ကာ ပြန်သွားသဖြင့် ယခုနှစ် ဇွန်လအထိ ဆိုပါက ထိုင်းနိုင်ငံစီးပွားရေးကဏ္ဍ အမျိုးမျိုးတွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ၂.၅၈၉ သန်း ကျန်နေသေးကြောင်း ထိုင်းအလုပ်အကိုင်ဌာနက ထုတ်ပြန်ထားသည်။
“ဒီမဲပေးဖို့ အခွင့်အရေးကို ကျနော်တို့က ၅ နှစ် တကြိမ်ရတယ်။ ဒါက ကျနော့်အတွက် ပထမဆုံး မဲပေးရမယ့် အကြိမ်ဖြစ်လို့ စိတ်လှုပ်ရှားနေတယ်”ဟု အသက် ၂၄ နှစ်အရွယ် ကိုဝင်းကိုဦးက ပြောသည်။
သူသည် အခြားသူများ၏ ကြိုတင်မဲ လျှောက်လွှာတင်နိုင်ရေး စေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် ကူညီကာ သြဂုတ်လ ၄ ရက်တွင် စမွတ်စခွန် ပြည်နယ် မဟာချိုင်ရှိ ၎င်း၏အလုပ်မှ ခွင့်ယူခဲ့သည်။
အလုပ်ပျက်မရသည့် သို့မဟုတ် ခွင့်မယူနိုင်သည့် အခြားသူများကို ကူညီရန် စေတနာ့ဝန်ထမ်း ကူညီပေးနေသူ ကိုဝင်းကိုဦးသည် သံရုံးသို့ လျှောက်လွှာ တဒါဇင်ကျော်ကို ပို့ဆောင်ပေးခဲ့သည်။ ဇူလိုင်လ ၂၂ ရက်နေ့မှ စတင်ပြီး လျှောက်လွှာများ တင်ပေးနေသည်မှာ သုံးကြိမ်ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း ပဲခူးတိုင်း တောင်ငူမှ ဖြစ်သော ကိုဝင်းကိုဦးက ပြောသည်။
၂၀၁၅ ခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲတွင် မှတ်ပုံတင်မရှိသောကြောင့် ကိုဝင်းကိုဦး မဲမပေးနိုင်ခဲ့ပေ။ သံရုံးက နိုင်ငံသားဖြစ်ကြောင်းအသိအမှတ်ပြုလက်မှတ် (CI) ထုတ်ပေးပြီးသောအခါတွင် မြန်မာနိုင်ငံသို့ ပြန်ပြီး မှတ်ပုံတင်နှင့် နိုင်ငံကူးလက်မှတ်ပြုလုပ်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံတွင်း ပြန်လည် လာရောက်အလုပ်လုပ်နေသူ ဖြစ်သည်။
စေတနာ့ဝန်ထမ်းများ၏ အကူအညီမယူဘဲ သံရုံးသို့ ကိုယ်တိုင်သွားရောက်ကာ ကြိုတင်မဲဖောင် တင်ခဲ့သူအနည်းငယ်ကိုလည်း ဧရာဝတီ သတင်းဌာနက တွေ့ခဲ့သည်။
အသက် ၄၆ နှစ်အရွယ် ကရင်တိုင်းရင်းသား ကိုအောင်နိုင်ဝင်းသည် ပုံစံ ၁၅ (နိုင်ငံပြင်ပရောက်နေသူများ ကြိုတင်မဲပေးခွင့် လျှောက်လွှာ) တင်ရန်အတွက် သြဂုတ်လ ၄ ရက် (အင်္ဂါနေ့) က စမွတ်ပရာကန်ရှိ သူ၏ အလုပ်မှ ခွင့်တရက် ယူခဲ့သည်။
မွန်ပြည်နယ် သံဖြူဇရပ်ဇာတိဖြစ်ပြီး ထိုင်းနိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်နေသည်မှာ နှစ်ပေါင်း ၂၀ နီးပါးရှိပြီဖြစ်သည့် ကိုအောင်နိုင်ဝင်းသည် ရွေးကောက်ပွဲတွင် တကြိမ်မျှ မဲပေးဖူးခြင်း မရှိပေ။ ကြိုတင်မဲ လျှောက်လွှာတင်အပြီး သံရုံးမှ ပြန်ထွက်လာချိန်တွင် ယခုနှစ်ရွေးကောက်ပွဲ၌ ပါဝင်မဲပေးခွင့်ရရန် သူမျှော်လင့်နေကြောင်း ဧရာဝတီ သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။
ကိုအောင်နိုင်ဝင်းက ပြည်သူ့ကိုယ်စားလှယ်များ ရွေးချယ်ခံရရန်နှင့် ပြည်သူ ကောင်းကျိုး ဆောင်ရွက်ပေးမည့် အစိုးရကို ရွေးချယ်ရန် ဆန္ဒရှိကြောင်း ဆိုသည်။
ရွှေ့ပြောင်းအလုပ်သမားအများစု၏ သဘောထားဖြစ်သည့် ၎င်းတို့ ဘဝ၊ ၎င်းတို့မျိုးဆက်များ၏ ဘဝကို ပြောင်းလဲပေးနိုင်သော ခေါင်းဆောင်များကို ရွေးချယ်လိုသည့် အမြင်မျိုးကိုလည်း သူ့တွင် တွေ့ရသည်။
သြဂုတ်လ ၃ ရက်အထိ လျှောက်လွှာပေါင်း တသောင်းကျော်ကို လက်ခံရရှိထားကြောင်း မြန်မာသံရုံး၏ အဆိုအရ သိရသည်။ မည်သူ၏လျှောက်လွှာများကို ရရှိထားပြီး အချက်အလက် ထပ်မံဖြည့်စွက်ရန် လိုသည့် လျှောက်လွှာများကို သံရုံးက ၎င်းတို့၏ ဖေ့ဘွတ်စာမျက်နှာတွင် ဇူလိုင်လနှောင်းပိုင်းက စတင်ဖေါ်ပြထားသည်။
ဘန်ကောက်မြို့တောင်ပိုင်း ဘန်ခဲမှ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတဦးဖြစ်သူ မညိုညိုဝင်းသည်လည်း ပထမဆုံးအကြိမ် မဲပေးမည့်သူတဦးဖြစ်သည်။
သြဂုတ်လ ၂ ရက် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် ဘန်ကောက်ရှိသံရုံးသို့ ကြိုတင်မဲလျှောက်လွှာများ ကူညီပေးပို့ပေးနေသော မဟာချိုင်အခြေစိုက် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအခွင့်အရေး ကွန်ရက်မှ စေတနာ့ဝန်ထမ်းများထံ သူမ သွားရောက်ကာ လျှောက်လွှာတင်နိုင်ရေး အချက်အလက်ဖြည့်ခဲ့သည်။
ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်မဝင်စား
ရွေးကောက်ပွဲတွင် ပါဝင်ရန် အချို့က ၎င်းတို့၏ တနေ့တည်းသော အားလပ်ရက်ဖြစ်သည့် တနင်္ဂနွေနေ့တွင် စိတ်အားထက်သန်စွာ ပါဝင်ကြသော်လည်း အချို့သော ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ အထူးသဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံ တိုင်းရင်းသားပြည်နယ်များမှ လူများက ၎င်းတို့သည် ရွေးကောက်ပွဲကို စိတ်မဝင်စားကြောင်း ပြောဆိုကြသည်။
“နိုင်ငံရေးသမားတွေက မဲလိုချင်ရင် ရောက်လာပေမယ့် ပြီးရင် ကျနော်တို့ကို ဂရုစိုက်တာမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေ ဘာတိုးတက်မှုမှ မရှိဘူး”
ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်ပြီး မည်သည်ကိုမျှ မသိကြောင်းနှင့် မဲပေးရန် စိတ်မဝင်စားကြောင်း မွန်ပြည်နယ် သထုံမြို့နယ်မှ အသက် ၃၃ နှစ်အရွယ် စိုင်းချစ်ကိုကိုက ပြောသည်။
ပအို့ဝ် တိုင်းရင်းသား စိုင်းချစ်ကိုကို ရွေးကောက်ပွဲတွင် စိတ်မဝင်စားရခြင်း အကြောင်းရင်းများအနက် တခုက“နိုင်ငံရေးသမားတွေက မဲလိုချင်ရင် ရောက်လာပေမယ့် ပြီးရင် ကျနော်တို့ကို ဂရုစိုက်တာမဟုတ်ဘူး။ ကျနော်တို့ တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုတွေ ဘာတိုးတက်မှုမှ မရှိဘူး”ဟု ခံစားရသောကြောင့် ဖြစ်သည်။
ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ၁၀ နှစ်ကျော် နေထိုင်အလုပ်လုပ်နေသည့် စိုင်းချစ်ကိုကိုသည် ကိုဗစ်-၁၉ ကြောင့် ၃ လခန့် အလုပ်ပြုတ်ခဲ့ရသေးသည်။ ထိုင်းစီးပွားရေးလုပ်ငန်းအချို့ ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်နိုင်သောအခါ အလုပ်သစ်ရခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း မရှိသောကြောင့် အခြားသူများကဲ့သို့ ထိုင်းနိုင်ငံတွင် ဆက်လက်နေထိုင်မည်ဟုလည်း သူက ဆိုသည်။
မွန်ပြည်နယ် ကျိုက်မရော မြို့နယ်မှ ကရင်တ်ိုင်းရင်းသား ကိုကျော်ဦးက “ကျနော်က မဲပေးချင်တယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်နိုင်ငံရေး နားမလည်တော့ ခက်ခဲတယ်” ဟု ဆိုသည်။ အတန်းပညာကျောင်းမနေခဲ့ဖူးသလို နိုင်ငံရေးဆိုသည်မှာ သူ့အတွက် အလှမ်းဝေးပြီး မိသားစု ရှင်သန်ရပ်တည်နိုင်ရေးသည်သာ သူ့အတွက် ဦးစားပေးဖြစ်ကြောင်း ကိုကျော်ဦးက ဆိုသည်။
“ကျနော်က နိုင်ငံကို ကောင်းစေချင်တယ်။ အစိုးရက လျှပ်စစ်မီးပေးတာတို့ တခြားနိုင်ငံတွေလို လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး ကောင်းအောင်လုပ်တာတို့လို ကောင်းတာတွေလုပ်ရင် ကောင်းပါတယ်” ဟု သူ့အမြင်ကို ပြောဆိုသည်။
စမွတ်စခွန်ပြည်နယ်အစွန်ရှိ မဟာချိုင်မှ သူ၏ နေအိမ်တန်းလျားသို့ ရောက်ခဲ့စဉ် အချို့သောသူများသည် ရွေးကောက်ပွဲနှင့် မဲပေးရန် စိတ်ဝင်စားသော်လည်း အချိန်နှင့် ဗဟုသုတ အကန့်အသတ်ရှိသောကြောင့် ကြိုတင်မဲလျှောက်လွှာ မည်သို့တင်ရမည်ကို မသိရှိကြကြောင်း ဧရာဝတီက ကြားသိရသည်။ ဖေ့ဘွတ်မှ သတင်းအချက်အလက်များကို ၎င်းတို့ သိရသော်လည်း လက်တွေ့လုပ်ဆောင်ရန် နည်းပညာ ဗဟုသုတမရှိ၊ ထိုလျှောက်လွှာများကို ပရင့်ထုတ် ကူးယူနိုင်မှုမရှိသလို အများအပြားမှာ ထိုပုံစံများကို မှန်ကန်စွာ ဖြည့်စွက်ပြီး သံရုံးသို့ပို့ရမည့် ဗဟုသုတမရှိ ဖြစ်နေသည်။
“ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေက သတင်းအချက်အလက် သိပ်မရကြဘူး။ သူတို့ရဲ့ အချိန်အများစုကို အလုပ်မှာနဲ့ အိမ်မှာပဲ ကုန်ကြရတာ များတယ်။ ကျမတို့ကလည်း ကျမတို့မှာရှိတဲ့ ဗဟုသုတ နည်းနည်းလေးနဲ့ဘဲ စေတနာ့ဝန်ထမ်းလုပ်နေကြတာ။ မဲဆွယ်ကာလမှ သတင်းအချက်အလက်တွေ ပိုမို မျှဝေပေးရင် ပိုကောင်းတယ်”
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများအကြားတွင် ရွေးကောက်ပွဲနှင့်ပတ်သက်ပြီး စိတ်အားထက်သန်မှု ရှိသော်လည်း ရွေးကောက်ပွဲလုပ်ငန်းစဉ်နှင့် ပတ်သက်သော သတင်းအချက်အလက်များကို သိရှိမှု အကန့်အသတ်ဖြင့်သာ ရှိနေသည်။ သို့သော် အနည်းငယ်မှာ ရွေးကောက်ပွဲ အကြောင်း ကောင်းစွာသိပြီး စေတနာ့ဝန်ထမ်းအဖြစ် တက်ကြွစွာ လုပ်ဆောင်နေကြသည်။
ကြိုတင်မဲပေးရန် လျှောက်လွှာတင်ပြီးသူအချို့က ထိုသို့ မဲပေးခွင့်မှတ်ပုံတင်သည်ကို ဆန္ဒမဲပေးပြီးသည်ဟု မှားယွင်းယူဆနေခြင်းများလည်း ရှိသည်။
“ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားတွေက သတင်းအချက်အလက် သိပ်မရကြဘူး။ သူတို့ရဲ့ အချိန်အများစုကို အလုပ်မှာနဲ့ အိမ်မှာပဲ ကုန်ကြရတာ များတယ်။ ကျမတို့ကလည်း ကျမတို့မှာရှိတဲ့ ဗဟုသုတ နည်းနည်းလေးနဲ့ဘဲ စေတနာ့ဝန်ထမ်းလုပ်နေကြတာ။ မဲဆွယ်ကာလမှ သတင်းအချက်အလက်တွေ ပိုမို မျှဝေပေးရင် ပိုကောင်းတယ်”ဟု မယမင်းက ပြောသည်။
ဘန်ကောက်တွင်သာမက မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ အလုပ်လုပ်ကိုင်သည့် ချင်းမိုင်၊ ရနောင်း၊ မဲဆောက်နှင့် စမွတ်စခွန် အပါအဝင် နေရာအတော်များများတွင် စေတနာ့ဝန်ထမ်းများသည် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရရေးအတွက် အဓိကအခန်းမှ ပါဝင်နေကြသည်။
မဟာချိုင်တွင် မြန်မာရွှေ့ပြောင်းလုပ်သား ခန့်မှန်းခြေ လေးသိန်း (၄၀၀၀၀၀) ခန့် စက်ရုံ အလုပ်ရုံများတွင် လုပ်ကိုင်နေပြီး အများအပြားမှာ ပင်လယ်စာ ထုတ်လုပ်ရေးကဏ္ဍတွင် အလုပ်လုပ်ကြသည်။ သို့သော် ရွေးကောက်ပွဲတွင် ကြိုတင်မဲပေးရန် စိတ်ဝင်စားသူ အရေအတွက်မှာ လူဦးရေနှင့်ယှဉ်လျှင် နည်းပါးကြောင်း ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအခွင့်အရေး ကွန်ရက် ဥက္ကဌ ဦးအောင်ကျော်က ဆိုသည်။
ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားအခွင့်အရေးကွန်ရက် ဝန်ထမ်းများနှင့် စေတနာ့ဝန်ထမ်းများသည် ကြိုတင်မဲလျှောက်လွှာဖောင်များကို ဖြန့်ချိပြီး မဲပေးရန် စိတ်ဝင်စားသောသူများအနေဖြင့် လျှောက်လွှာပုံစံကို မှန်ကန်စွာဖြည့်ရန်နှင့် ၎င်းတို့ကိုယ်စား ထိုလျှောက်လွှာများကို တင်ရန်ကူညီခဲ့သည်မှာ ကြိုတင်မဲ လျှောက်လွှာတင်ရန် သတ်မှတ်ထားသည့် ကာလ တလျှောက်လုံးတွင် ဖြစ်သည်။
မဟာချိုင်တွင် ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများစွာရှိကြောင်းနှင့် ၎င်းတို့မဲပေးခွင့်ရရန် လျှောက်လွှာ တထောင်ကျော်ကို သူ၏အဖွဲ့က တင်ပေးထားကြောင်း ဦးအောင်ကျော်က ဆိုသည်။ သူကိုယ်တိုင်လည်း ပထမဆုံး မဲပေးရမည့်သူ ဖြစ်သည်။
လာမည့်ကြိုတင်မဲပေးကာလတွင် ကြိုတင်မဲရုံသည် ဘန်ကောက်သံရုံး တနေရာတည်း မဟုတ်ဘဲ မဟာချိုင်ရှိ ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားများ အလွယ်တကူ မဲပေးနိုင်ရန် မဟာချိုင်တွင် ကြိုတင်မဲပေးရုံဖွင့်ပေးလျှင် ကောင်းမည် ဟု သူက ယူဆသည်။
သို့သော် သံရုံးနှင့် ပြည်ထောင်စုရွေးကောက်ပွဲကော်မရှင်က ထိုကိစ္စကို မည်သို့ ဆုံးဖြတ်မည်ကို မသိရသေးပေ။ လျှောက်လွှာများ အတည်ပြုပြီးပါက ကြိုတင်မဲပေးခွင့်ရ မဲဆန္ဒရှင်များသည် သံရုံး သို့မဟုတ် ချင်းမိုင်ရှိ ကောင်စစ်ဝန်ရုံးတွင်သာ မဲပေးရမည် (သို့မဟုတ်) သံရုံးအနေဖြင့် ရွေ့လျားမဲရုံများကို ကြိုတင်မဲပေးခွင့်စာရင်းဝင်သော ရွှေ့ပြောင်းလုပ်သားမဲပေးသူ များပြားသောနေရာများတွင် စီစဉ်ပေးမည် မပေးမည်ကို မသိရသေးပေ။
Nyein Nyein ၏ Volunteers Help Myanmar Migrant Workers Register to Vote in Thailand ကို ဘာသာပြန်ဆိုပြီး အချက်အလက်အချို့ ဖြည့်စွက်ထားပါသည်။
You may also like these stories:
ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါကာလ အလုပ်သမားအခွင့်အရေး ပိုကာကွယ်ရန် လိုအပ်
ဖားကန့်မှာ မြေပြိုပြီး လူသေတာ ရေမဆေးသမားတွေက တရားခံတဲ့လား
မောင်ဝင်းဇော်ထွန်း၊ မောင်ဇော်လင်းနှင့် ထိုင်းထောင်ထဲက မြန်မာများ