ကောင်းကင်တွင် တိုက်လေယာဉ်တစီး ရောက်လာသောကြောင့် လွန်ခဲ့သောနှစ် ဇွန်လ နေ့လယ်ခင်းတခုတွင် မြန်မာနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံအကြား နယ်စပ်ရွာငယ်မှ စာသင်ကျောင်းတွင် တုန်လှုပ်ခြောက်ခြားသွားကြသည်။
ထိုလေယာဉ်က နယ်စပ်မှ မြန်မာဘက်ခြမ်းကို မပစ်ခတ်မီ ထိုင်းနိုင်ငံ ဝေါ်လေကျေးရွာမှ ရွာသူရွာသားများသည် ရွာပေါ်တွင် ရစ်ဝဲနေသော ထိုလေယာဉ်ကို ကြည့်နေကြသည်။
လူအများအော်ဟစ်နေပြီး မြန်မာဘက်ခြမ်းတွင်နေထိုင်သူများ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးလာကြသည်။ ရွာကျောင်းမှ ကျောင်းသားများကို ဗုံးခိုကျင်းများသို့ အရေးပေါ် ရွှေ့ပြောင်းရသည်။
လူအများအော်ဟစ်နေပြီး မြန်မာဘက်ခြမ်းတွင်နေထိုင်သူများ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ကာ ထိုင်းနိုင်ငံသို့ ထွက်ပြေးလာကြသည်။ ရွာကျောင်းမှ ကျောင်းသားများကို ဗုံးခိုကျင်းများသို့ အရေးပေါ် ရွှေ့ပြောင်းရသည်။
ထိုတိုက်လေယာဉ်သည် မြန်မာလေတပ်မှဖြစ်ပြီး ၂၀၂၁ ခုနှစ် စစ်အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ပြင်းထန်လာသော တိုက်ပွဲအတွင်း တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်း စခန်းများကို တိုက်ခိုက်ခြင်းဖြစ်သည်။
နယ်စပ် နှစ်ဘက်လုံးတွင် ထိတ်လန့်မှုများ ဖြစ်စေသည့်အပြင် ထိုဂျက်လေယာဉ်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ လေကြောင်းပိုင်နက်ကိုလည်း ချိုးဖောက်သောကြောင့် ထိုင်းလေတပ်ကလည်း ထိုလေယာဉ်ကို ကြားဖြတ်ဟန့်တားရန် ဂျက်တိုက်လေယာဉ် နှစ်စီး စေလွှတ်ရသည်။
“အဲဒီနေ့က တိုက်ပွဲနဲ့တင် ကလေးတွေက တုန်လှုပ်နေကြတယ်။ နောက်ပြီးတော့ လေယာဉ်က အနိမ့်ပျံလာတော့ ဖရိုဖရဲဖြစ်ကုန်တယ်” ဟု ဝေါ်လေကျေးရွာအကြီးအကဲ မစ္စတာ ချက်ချာဝန် ဆရီစုဝန်က ပြောသည်။

“မြန်မာနိုင်ငံက မတည်ငြိမ်မှုဟာ မြန်မာစစ်တပ်က ထိုင်းလေကြောင်းပိုင်နက်ထဲ ကျူးကျော်တဲ့အဆင့် ရောက်လာမယ်လို့ ကျနော်တို့ အိပ်မက်တောင် မမက်ခဲ့ဘူး”ဟု ၎င်းကပြောသည်။
“လူတိုင်းလူတိုင်းက တုန်လှုပ်နေပြီး အဲဒီလေယာဉ်က ကျနော်တို့ ရွာပေါ်ကို သုံးခါပတ်ပြီး ပစ်ခတ်တဲ့အတွက် အဲဒါက ထိုင်းလေယာဉ်လား၊ မြန်မာလေယာဉ်လားလို့ ကျနော့်ကိုမေးကြတယ်” ဟု မစ္စတာ ချက်ချာဝန်က ပြောသည်။
တိုးလျှိုးပေါက် အိမ်နီးချင်းများ
ထိုင်းနိုင်ငံအနောက်ပိုင်း တာ့က်ခရိုင်တွင်တည်ရှိသော ဝေါ်လေကျေးရွာသို့ ဘန်ကောက်မြို့တော်မှ ကားဖြင့်သွားလျှင် ၆ နာရီသာ သွားရသည်။
ထိုကျေးရွာတွင် လူဦးရေ ၇၀၀ ပင်မပြည့်ဘဲ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လမ်းလျှောက်သွားလျှင် မကြာမီရောက်သည့် မြန်မာဘက်မှ အိမ်နီးချင်းမြို့ဖြစ်သည့် ဝေါ်လေနှင့် ချစ်ခင်ရင်းနှီးသူများ ဖြစ်သည်။
ထိုကျေးရွာတွင် လူဦးရေ ၇၀၀ ပင်မပြည့်ဘဲ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော် လမ်းလျှောက်သွားလျှင် မကြာမီရောက်သည့် မြန်မာဘက်မှ အိမ်နီးချင်းမြို့ဖြစ်သည့် ဝေါ်လေနှင့် ချစ်ခင်ရင်းနှီးသူများ ဖြစ်သည်။
ကိုဗစ်နိုင်တင်း မတိုင်မီက နှစ်ဘက်လုံးမှ ကျေးရွာသားများ တဦးနှင့်တဦး ကုန်သွယ်ကြသော်လည်း ကိုဗစ်ကပ်ရောဂါ ဖြစ်ပွားပြီးနောက် နယ်စပ်ကို တရားဝင် ပိတ်ထားလိုက်သည်။
သို့သော် အိမ်နီးချင်းများသည် ကုန်သွယ်ရန်၊ တဦးနှင့်တဦး တွေ့ဆုံရန် တံတိုင်း သို့မဟုတ် သံဆူးကြိုး ကာမထားသည့် တရားမဝင် နယ်စပ်ကို အလွယ်တကူ ဖြတ်ကျော်နေကြဆဲ ဖြစ်သည်။
မြန်မာတွင် အာဏာသိမ်းမှုဖြစ်ပွားပြီးနောက် ထိုင်းနိုင်ငံဘက်ခြမ်းမှ လူများသည် အခြေအနေကို အနီးကပ် စောင့်ကြည့်နေကြသော်လည်း နယ်စပ်တွင် ဖြစ်နေသည့် အခြေအနေများကြောင့် တုန်လှုပ်လာကြသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် မတည်ငြိမ်မှုစတင်ပြီးနောက် သေနတ်သံများကို မကြာခဏ ကြားနေရသော်လည်း အခြေအနေထိုမျှအထိ တင်းမာလာမည်ဟု မည်သူမျှ မျှော်လင့်မထားကြကြောင်း မစ္စတာ ချက်ချာဝန်က ပြောသည်။
မြန်မာလေယာဉ်ကျူးကျော်မှုတွင် မည်သူမျှ ဒဏ်ရာမရဘဲ နောက်ဆက်တွဲ ဖရိုဖရဲအခြေအနေအတွင်း မော်တော်ယာဉ်တစီးသာ ပျက်စီးသွားသော်လည်း ထိုဖြစ်ရပ်ကြောင့် ကျေးရွာသွားများ စိတ်ရှုပ်ထွေး ဒေါသဖြစ်ရသည်။
သံတမန်ဆက်ဆံရေး
ထိုင်းဝန်ကြီးချုပ် ပရာယွတ်ချန်အိုချာက ထိုကိစ္စသည် အရေးကြီးသည့် ကိစ္စမဟုတ်ကြောင်း ပြောဆိုပြီး ထိုပြဿနာကို နှစ်နိုင်ငံ အလျင်အမြန် ဖြေရှင်းပြီးကြောင်း ပြောသည်။

“ထိုင်းလေပိုင်နက်ကို ကျူးကျော်တယ်ဆိုတာကို မြန်မာက ဝန်ခံတယ်။ ဒါပေမယ့် ရည်ရွယ်ချက်နဲ့ လုပ်တာမဟုတ်ဘူးလို့ ပြောတယ်။ သူတို့က လေယာဉ်ကို ကွေ့လိုက်တော့ နည်းနည်းလမ်းကြောင်း ချော်သွားတာ။ စံလုပ်ထုံးလုပ်နည်းအတိုင်း သတိပေးဖို့ ကျနော်တို့ လေယာဉ်တွေကို စေလွှတ်ခဲ့တယ်” ဟု မစ္စတာ ပရာယွတ်က ပြောသည်။
“ကျနော်တို့ စစ်သံမှူးတွေ ဆွေးနွေးတယ်။ မြန်မာက တောင်းပန်တယ်။ ကျနော်တို့မှာ ကောင်းမွန်တဲ့ဆက်ဆံရေး ရှိတယ်။ အရေးအကြီးဆုံးကတော့ ကျနော်တို့နိုင်ငံကို ကာကွယ်နိုင်တဲ့စွမ်းရည် ကျနော်တို့မှာရှိတယ်။ ဒါ ကြီးမားတဲ့ ပြဿနာမဟုတ်ဘူး” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
ထိုင်းလေတပ်ဗိုလ်ချုပ် နာပါဒက် သူပါတေမီကလည်း “ကျနော်တို့ မြန်မာဗိုလ်ချုပ်တွေနဲ့ ဆက်သွယ်ပြီး သူတို့လုပ်ရပ်ကို သတိထားဖို့ပြောခဲ့တယ်” ဟု ပြောသည်။
ထိုင်းနှင့် မြန်မာအစိုးရများကို အာဏာသိမ်းထားသော စစ်သားများက ဦးဆောင်နေသည်။
မစ္စတာ ပရာယွတ်သည် ၂၀၁၄ ခုနှစ်တွင် မစ္စ ယင်လတ် ရှင်နာဝပ်၏ ဒီမိုကရေစီနည်းကျ ရွေးကောက်ခံ အစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီး စစ်အစိုးရ ဝန်ကြီးချုပ် မဖြစ်မီက စစ်ဗိုလ်ချုပ်ဖြစ်သည်။ ထို့နောက် ၂၀၁၉ ခုနှစ် ရွေးကောက်ပွဲအပြီးတွင် ရွေးကောက်ခံ ဝန်ကြီးချုပ် ဖြစ်လာသည်။
မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ထိုပုံစံမျိုးအတုခိုးလိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် သဘောမျိုး ပြောနေသော်လည်း အရေးပေါ်ကာလ အခြေအနေကို တိုးချဲ့ရပြီး နိုင်ငံမှ မတည်ငြိမ်သော ဒေသများတွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာထားသောကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲများကို မကြာမီ ကျင်းပမည့် အခြေအနေမရှိပေ။
မြန်မာစစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်သည် ထိုပုံစံမျိုးအတုခိုးလိုပြီး ရွေးကောက်ပွဲကျင်းပမည့် သဘောမျိုး ပြောနေသော်လည်း အရေးပေါ်ကာလ အခြေအနေကို တိုးချဲ့ရပြီး နိုင်ငံမှ မတည်ငြိမ်သော ဒေသများတွင် စစ်အုပ်ချုပ်ရေး ကြေညာထားသောကြောင့် ရွေးကောက်ပွဲများကို မကြာမီ ကျင်းပမည့် အခြေအနေမရှိပေ။
မြန်မာနှင့် နယ်နိမိတ်ထိစပ်နေခြင်း
တိုက်ရိုက်အိမ်နီးချင်းအဖြစ် ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနှင့် နည်းလမ်းများစွာ ပတ်သက်နေရသည်။ ထို့ကြောင့်ပင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် မြန်မာစစ်တပ်က ကျူးလွန်နေသည့် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကို ထိုင်းအစိုးရက ဝေဖန်ရန် တုံ့ဆိုင်းနေခြင်းဖြစ်ကြောင်း ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ထောက်ပြကြသည်။
နယ်စပ်တလျှောက် လုံခြုံရေးအပြင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာကို လုပ်အားနှင့် စွမ်းအင်အတွက် မှီခိုရသည်။

“ထိုင်းနိုင်ငံက ခရီးသွားလုပ်ငန်း ပြန်လည်ဖွင့်လှစ်ကာစပဲ ရှိသေးပြီး မြန်မာဆီက လုပ်အားကို လိုအပ်နေတယ်။ ဒါဟာထိုင်းရဲ့ စီးပွားရေး လုံခြုံမှုနဲ့ ပတ်သက်နေတယ်” ဟု ချူလာလောင်ကွန်း တက္ကသိုလ်၊ နိုင်ငံရေးသိပ္ပံဌာန တွဲဘက်ပါမောက္ခ နာရူမွန် သက်ချမ်ပွန်က ပြောသည်။
“ထိုင်းနိုင်ငံဟာ မြန်မာကို စွမ်းအင်လုံခြုံရေးအတွက်လည်း မှီခိုနေရတယ်။ ဒါကြောင့် ထိုင်းအစိုးရက ဘာမှမပြောဘဲနေတာ” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်က မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် ဒီမိုကရေစီခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို ဖြုတ်ချပြီးနောက် စစ်အာဏာသိမ်းမှုကို ဆန့်ကျင်သည့် ကျယ်ပြန့်သော ဆန္ဒပြပွဲများကို နှိမ်နင်းသည်။ ထို့ကြောင့် မြန်မာတွင် လူသားချင်းစာနာမှု အကျပ်အတည်း ဖြစ်ပေါ်နေသည်။
ဝေါ်လေကဲ့သို့သော နယ်စပ်လူမှုအသိုက်အဝန်းများသည် ပဋိပက္ခနှင့် နီးကပ်လာရပြီး အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် လွတ်မြောက်ရန် ထွက်ပြေးလာသည့် ဒုက္ခသည်များကို လက်ခံရသည်။
ဝေါ်လေကဲ့သို့သော နယ်စပ်လူမှုအသိုက်အဝန်းများသည် ပဋိပက္ခနှင့် နီးကပ်လာရပြီး အကြမ်းဖက်မှုများနှင့် လွတ်မြောက်ရန် ထွက်ပြေးလာသည့် ဒုက္ခသည်များကို လက်ခံရသည်။
မတည်ငြိမ်မှုတွေကို သူတို့အိမ်တံခါးအထိ ယူလာသော မြန်မာစစ်တပ်ကို ဒေါသထွက်၊ စိတ်ပျက်ကြရကြောင်း ဝေါ်လေကျေးရွာအကြီးအကဲ မစ္စတာ ချက်ချာဝန်က ပြောသည်။
“နယ်စပ်မျဉ်းက ဘယ်နားမှာလဲဆိုတာကို မြန်မာစစ်တပ်မသိရင် ဒီနေရာမှာ မပစ်သင့်ဘူး။ တခုခုမှားယွင်းသွားရင် သူတို့ ဘယ်လိုတာဝန်ယူမှာလဲ” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
“ကျနော်တို့က ထိုင်းမှာနေတာ။ ဒီစစ်ပွဲနဲ့ ကျနော်တို့နဲ့ ဘာမှမဆိုင်ဘူး။ ဘာလို့ စစ်ဒဏ်ခံရမှာလဲ” ဟုလည်း သူက မေးခွန်းထုတ်သည်။
(CNA မှ Saksith Saiyasombut နှင့် Darrelle Ng တို့၏ ‘We’re not part of this war’: Towns bordering Myanmar brought close to conflict as violence spills over ကို ဘာသာပြန် ဖော်ပြသည်။)
You may also like these stories:
ဘုရားသုံးဆူအနီး စစ်တပ်နှင့် ကရင်ပူးပေါင်းတပ်များကြား စစ်ရေးတင်းမာနေ
မြဝတီ-ဝေါလေလမ်းပိုင်း စစ်ကောင်စီ ထိန်းချုပ်နိုင်ပြီလား
မြဝတီ-ဝေါလေ၌ အထိနာသည့် စစ်တပ်အတွင်း အမိန့်မနာခံမှုများ ဖြစ်နေဟုဆို
ထိုင်းလေပိုင်နက်ကျူးကျော်မှု မြန်မာစစ်တပ် တောင်းပန်
စစ်ခေါင်းဆောင်နှင့် ဆွေးနွေးအပြီး မြန်မာတိုက်လေယာဉ်များ ထိုင်းလေပိုင်နက်သို့ ဝင်ရောက်မှုဖြစ်ပွား