လွန်စွာလိုအပ်နေသော အကူအညီများမှတဆင့် သမ္မတ ဘာရှား အာဆတ်သည် ဆီးရီးယား၏ နိုင်ငံတကာ အထီးကျန်မှု အဆုံးသတ်ရေး၊ အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ ရုတ်သိမ်းရေးနှင့် နိုင်ငံတကာ ဇာတ်ခုံသို့ ပြန်လည်သွားရောက်ရေး စသည့် သူ၏ရည်မှန်းချက်များ အကောင်အထည်ဖော်ရန် အရှိန်မြှင့် လုပ်ဆောင်နေသည်။
ဆီးရီးယားသမ္မတ အာဆတ်သည် ဆီးရီးယားနိုင်ငံမြောက်ပိုင်းနှင့် တူရကီနိုင်ငံတောင်ပိုင်းတွင် ဖြစ်ပွားသော ဖျက်အားပြင်းငလျင်အပြီး သူ့နိုင်ငံအနေဖြင့် နိုင်ငံတကာဇာတ်ခုံသို့ ပြန်သွားနိုင်ရေးအတွက် အားထုတ်မှုများကို အရှိန်မြှင့်တင်လိုက်သည်။
နိုင်ငံတကာတောင်းဆိုမှုများကို သဘောတူပြီး အစိုးရထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် မရှိသော ဒေသများသို့ အကူအညီများ ခွင့်ပြုမည်ဖြစ်ကြောင်း၊ အကူအညီများကို မြို့တော် ဒမတ်စကတ်မှတဆင့် ပေးပို့ရန် မလိုတော့ကြောင်း ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၀ ရက်နေ့တွင် သမ္မတ အာဆတ်က ပြောသည်။ ယခုအပတ်တွင်မူ ဆီးရီးယား ခေါင်းဆောင်က ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းနှစ်ခု ထပ်မံဖွင့်ပေးရန် သဘောတူပြီး လာမည့် သုံးလအတွင်း အကူအညီများ တူရကီမှ ဆီးရီးယားသို့ ပိုမိုလွယ်ကူစွာရောက်စေရန် ခွင့်ပြုသည်။ ယခင်က လမ်းကြောင်းတခုတည်းသာ ဖွင့်ထားပေးပြီး ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေးကောင်စီ၏ လုပ်ပိုင်ခွင့် ပုံမှန်တိုးချဲ့ပေးခြင်းကိုသာ မှီခိုနေရသည်။
ဆီးရီးယား ခေါင်းဆောင်က ပိုမိုကျယ်ပြန့်သည် နယ်စပ်လမ်းကြောင်းနှစ်ခု ထပ်မံဖွင့်ပေးရန် သဘောတူပြီး လာမည့် သုံးလအတွင်း အကူအညီများ တူရကီမှ ဆီးရီးယားသို့ ပိုမိုလွယ်ကူစွာရောက်စေရန် ခွင့်ပြုသည်။
နိုင်ငံတကာအသိုက်အဝန်းအနေဖြင့် တရားမျှတမှုမရှိသော ပိတ်ဆို့မှုများနှင့် ဆီးရီးယား ပြည်သူများအပေါ် ချမှတ်ထားသည့် တဖက်သတ် အတင်းအကျပ်ပြုလုပ်သည့် အစီအမံများ ချက်ချင်းရုတ်သိမ်းပေးရန် ဆီးရီးယား ပါလီမန်က အစောပိုင်းတွင် တောင်းဆိုခဲ့သည်ဟု နိုင်ငံပိုင် ဆားနားသတင်းဌာနက ဖော်ပြသည်။
“ဒီငလျင်က ဒမတ်စကတ်ဟာ ဆီးရီးယားပိုင်နက် တခုလုံးရဲ့ တခုတည်းသော အာဏာပိုင်ဖြစ်တယ်ဆိုတဲ့ အခြေခံပေါ်မှာ အားထုတ်မှုအားလုံးကို ညှိနှိုင်းဖို့၊ ဒါမှမဟုတ်ရင် အာဆတ်ထိန်းချုပ်တဲ့ ဒေသတွေကို ဖြတ်ပြီး ဘာအကူအညီမှ ဆီးရီးယား အနောက်မြောက်ပိုင်းကို ပေးပို့ခွင့်မပြုဘူးလို့ (လေးရက်ကြာ ပြောပြီး) နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းကို အတင်းအကျပ်လုပ် ဖိအားပေးလိုက်တယ်” ဟု လန်ဒန်အခြေစိုက် ကမ္ဘာ့အန္တရာယ်လေ့လာရေးနှင့် ထောက်လှမ်းရေး ကုမ္ပဏီ International Interest ၏ မန်နေဂျင်း ဒါရိုက်တာ ဆမီဟမ်ဒီက ပြောသည်။
သမ္မတ အာဆတ်သည် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေးကို ဦးစားမပေးဘဲ “ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရေး၊ နိုင်ငံတကာနှင့် ယခင်အနေအထား ပြန်လည်ရောက်ရှိရေး” ကို မျှော်လင့်နေကြောင်း မစ္စတာ ဟမ်ဒီက ပြောသည်။
သမ္မတ အာဆတ်သည် သဘာဝဘေးအန္တရာယ် ကယ်ဆယ်ရေးကို ဦးစားမပေးဘဲ “ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်ပြန်ဖြစ်ရေး၊ နိုင်ငံတကာနှင့် ယခင်အနေအထား ပြန်လည်ရောက်ရှိရေး” ကို မျှော်လင့်နေကြောင်း မစ္စတာ ဟမ်ဒီက ပြောသည်။
အစိုးရထိန်းချုပ်မှုအောက်တွင် မရှိသော ဒေသများသို့ အကူအညီများအား သမ္မတ အာဆတ်က ကနဦးတွင် ပိတ်ပင်ထားခြင်းကို တုံ့ပြန်သည့် အနေဖြင့် တူရကီနိုင်ငံက ဆီးရီးယားနှင့် ၎င်းတို့နယ်စပ်မှ ဘက် အယ်လ် ဟာဝါ နယ်စပ်ဖြတ်ကျော်ရေး လမ်းကြောင်းကို ကုလသမဂ္ဂ ထရပ်ကားများအား ဖေဖော်ဝါရီလ ၉ ရက်နေ့တွင် စတင် အသုံးပြုခွင့်ပေးခဲ့သည်။
ထို့ကြောင့် နိုင်ငံတကာအကူအညီများသည် နိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းရှိ သူပုန်များထိန်းချုပ်ထားသည့် ဒေသများမှ ဆီးရီးယားများထံသာမက အရှေ့မြောက်ပိုင်းရှိ ကာ့ဒ် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့် တစိတ်တပိုင်းရဒေသသို့ပါ ရောက်ရှိနိုင်ခဲ့သည်။
အာရပ်အဖွဲ့ချုပ် ပြန်လာမည်လော
ငလျင်၏ အကျိုးဆက်အဖြစ် ဆီးရီးယားအစိုးရသည် အာရပ်နိုင်ငံများ၏ ပိုမိုထောက်ခံမှု ရရှိနေသည်။ ၂၀၁၁ ခုနှစ် နောက်ပိုင်းကတည်းက ဖြစ်ပွားနေသော ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ဒမတ်စကတ်နှင့် အဆက်အသွယ် ဖြတ်တောက်ထားသော နိုင်ငံများမှပင် ထောက်ခံမှုရလာနေသည်။
လွန်ခဲ့သော ဖေဖော်ဝါရီလ ၁၃ ရက်နေ့တွင် အီဂျစ်သမ္မတ အဗ္ဗဒယ် ဖာတား အယ်လ် ဆစ်စီသည် ပြည်တွင်းစစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် သမ္မတ အာဆတ်ထံ ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် အီဂျစ်သည် အကူအညီပေးပို့မှုများအတွက် ဒမတ်စကတ်မှ အစိုးရနှင့် ညှိနှိုင်းနေကြောင်း အီဂျစ်ဘက်က အတည်ပြုပေးသည်။
အီဂျစ်သမ္မတ အဗ္ဗဒယ် ဖာတား အယ်လ် ဆစ်စီသည် ပြည်တွင်းစစ်နောက်ပိုင်း ပထမဆုံးအကြိမ်အဖြစ် သမ္မတ အာဆတ်ထံ ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ပြောဆိုခဲ့သည်။ ထို့နောက်တွင် အီဂျစ်သည် အကူအညီပေးပို့မှုများအတွက် ဒမတ်စကတ်မှ အစိုးရနှင့် ညှိနှိုင်းနေကြောင်း အီဂျစ်ဘက်က အတည်ပြုပေးသည်။
အလားတူစွာပင် အာဆတ်အစိုးရကို ဆန့်ကျင်သည့် ကာတာနှင့် အိုမန်တို့ကလည်း တူရကီသို့ အကူအညီများ ပေးပို့မည့် လေကြောင်းအဆက်အသွယ်ကို ကြေညာလိုက်ပြီး ထိုအကူအညီများတွင် ဆီးရီးယားပြည်သူများ အတွက်လည်း ပါဝင်ကြောင်း ပြောကြားသောကြောင့် ဆီးရီးယားအစိုးရကို ကျော်လွှားကူညီခြင်း ဖြစ်သည်။
တချိန်တည်းတွင် အီရတ်အစိုးရကလည်း အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်သို့ ဆီးရီးယား ပြန်လာရေးကို ထပ်တောင်းဆိုလိုက်သည်။ သမ္မတ အာဆတ်က ဆန္ဒပြသူများကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ နှိမ်နင်းသောကြောင့် အဖွဲ့ဝင် ၂၂ နိုင်ငံပါသော အာရပ်အဖွဲ့ချုပ်သည် ဆီးရီးယားကို ၂၀၁၁ ခုနှစ်မှစတင်ပြီး ဆိုင်းငံ့ထားခဲ့သည်။
အလားတူစွာပင် အာရပ်စော်ဘွားများနိုင်ငံ၊ ဘာရိန်း၊ လက်ဘနွန်၊ အိုမန်နှင့် အယ်လ်ဂျီးရီးယားတို့ကလည်း အဖွဲ့ချုပ်အတွင်း ဆီးရီးယား ပြန်လည်ဝင်ရောက်လာခြင်းကို လိုလားသည့်သဘောထား ပြသကြသည်။
နိုင်ငံအနောက်မြောက်ပိုင်းမှ အတိုက်အခံထိန်းချုပ်ဒေသများကို အဓိကထောက်ပံ့နေသည့် တူရကီသည်ပင် ယခုနှစ်အစောပိုင်းက ဒမတ်စကတ်နှင့် ဆက်ဆံရေး စတင်ပြေလည်လာသည်။
“တူရကီက အာဆတ်အစိုးရနဲ့ ဆွေးနွေးနေတယ်” ဟု လန်ဒန်မှ နိုင်ငံရေးအန္တရာယ် လေ့လာရေး သုတေသီနှင့် ဆီးရီးယားဆိုင်ရာ သုတေသီ ဂန်နေ ယီလ်ဒစ်က DW သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ “ဆွေးနွေးမှု အသေးစိတ်တွေကို မသိရသေးပေမယ့် အဲဒီဒေသတွင်းမှာ အာဆတ်အုပ်ချုပ်ရေး တဖြည်းဖြည်း ပြန်လည်ထူထောင်ဖို့လည်း ပါဝင်မယ်လို့ ယူဆနိုင်တယ်” ဟု သူကပြောသည်။
သို့သော် မကြာမီကာလအတွင်း အာဆတ်သည် နိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက် သို့မဟုတ် မြောက်ဘက်တွင် အပေါ်စီးရရန် အလားအလာရှိသည်ဟု မယူဆကြောင်း မစ္စတာ ဟမ်ဒီက ပြောသည်။ “လုံခြုံရေးကို အတိုက်အခံ အုပ်စုတွေကသာမက တူရကီကပါ အာမ မခံဘူး။ ကြားခံဇုန်တွေထားရေး၊ ဒုက္ခသည်တွေ ပြန်လည် ရွှေ့ပြောင်းရေးနဲ့ သြဇာသက်ရောက်မှု နယ်ပယ်တွေနဲ့ပတ်သက်ပြီး သဘောတူညီမှုမရရင် အနောက်မြောက်ဒေသမှ အာဆတ်က သူ့သြဇာ ပြန်လည်ထူထောင်တာကို တူရကီနဲ့ အတိုက်အခံ အုပ်စုတွေက အခိုင်အမာ ဆန့်ကျင်ကြတယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။
သို့သော် မကြာမီကာလအတွင်း အာဆတ်သည် နိုင်ငံ၏ အရှေ့မြောက် သို့မဟုတ် မြောက်ဘက်တွင် အပေါ်စီးရရန် အလားအလာရှိသည်ဟု မယူဆကြောင်း မစ္စတာ ဟမ်ဒီက ပြောသည်။
“အမေရိကန်က လုံခြုံရေးအာမခံထားတဲ့ အရှေ့မြောက်ဒေသမှာလည်း အလားတူပဲ။ အမေရိကန်က အာဆတ်ကို တားဆီးတဲ့အနေနဲ့ ကာ့ဒ်ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ရေး အဆင်ပြေချောမွေ့ရေးကိုသာ အခိုင်အမာ တောင်းဆိုနေတယ်” ဟုလည်း သူကပြောသည်။
အမေရိကန် နိုင်ငံတကာ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေး အေဂျင်စီ (USAID) က သူပုန်များ ထိန်းချုပ်ထားသည့် အစ်လစ်ဘ် ဒေသမှ ထိခိုက်လွယ်သူ ၄ သန်းခန့်အပါအဝင် တူရကီနှင့်ဆီးရီးယားအတွက် အမေရိကန် ဒေါ်လာ ၈၅ သန်းတန်သည့် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများပေးမည်ဟု သောကြာနေ့တွင် ကြေညာသည်။
“ဆီးရီးယားကို အမေရိကန် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများသည် ဆီးရီးယားပြည်သူများအတွက် အသက်ကယ်ဆယ်ရေး အားထုတ်မှုများကို အဟန့်အတားဖြစ်စေမည် မဟုတ်ပေ” ဟု အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေးဌာနက ကြေညာချက်တစောင်တွင် ဖော်ပြသည်။
“ဆီးရီးယားကို အမေရိကန် အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများသည် ဆီးရီးယားပြည်သူများအတွက် အသက်ကယ်ဆယ်ရေး အားထုတ်မှုများကို အဟန့်အတားဖြစ်စေမည် မဟုတ်ပေ” ဟု အမေရိကန် ဘဏ္ဍာရေးဌာနက ကြေညာချက်တစောင်တွင် ဖော်ပြသည်။
“အမေရိကန်၏ အရေးယူပိတ်ဆို့မှု အစီအစဉ်များတွင် လူသားချင်းစာနာမှု အားထုတ်မှုများကို အခိုင်အမာ ကင်းလွတ်ခွင့်များ ပါဝင်ပြီး ယနေ့တွင် ဘဏ္ဍာရေးဌာနသည် အလိုအပ်ဆုံးဖြစ်သည့် အသက်ကယ်ခြင်းနှင့် ပြန်လည် တည်ဆောက်ခြင်းကို အကူအညီပေးသူများ အာရုံစိုက်နိုင်စေရန် ငလျင်ကယ်ဆယ်ရေး အားထုတ်မှုများကို ခွင့်ပြုသည့် အထွေထွေလိုင်စင်တခုကိုလည်း ထုတ်ပြန်ပေးခဲ့သည်” ဟုလည်း ထိုကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
(ဂျာမန်သတင်းဌာန DW သတင်း Could the Syrian earthquake help rehabilitate Assad? ကို ဘာသာပြန်သည်။
You may also like these stories:
ဂျပန် ငလျင်အတွေ့အကြုံနှင့် တူရကီအတွက် ခက်ခဲသောသင်ခန်းစာများ
ဆီးရီးယားမြေက ဦးထုပ်ဖြူသူရဲကောင်းများ
ငလျင်လှုပ်ရင် ဘယ်လို အကာအကွယ်ယူရမလဲ
တူရကီ ငလျင်လှုပ်ပြီး ၄ ရက်ကြာ ကလေးငယ်တဦးကို အသက်ရှင်လျက် ကယ်တင်
