စံချိန်သစ်တင်သည့် အပူလှိုင်းသည် တောင်နှင့်အရှေ့တောင်အာရှတွင် ကျရောက်နေပြီး အိန္ဒိယနိုင်ငံ၊ အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ် ကဲ့သို့သောနေရာများတွင် လူများ မွန်းတည့်နေအောက်တွင် ကြက်ဥကြော်နေကြသည်။
မိုးလေဝသပညာရှင်များသည် ၄၅ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးယပ်အထိ မြင့်မားသည့် အပူချိန်များကို အိန္ဒိယ၊ ထိုင်းနှင့် မြန်မာတွင်လည်းကောင်း၊ ၄၂ မှ ၄၃ ဒီဂရီဆဲလ်စီးယပ်အထိ အပူချိန်များကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်၊ လာအို၊ ဗီယက်နမ်၊ နီပေါနှင့် တရုတ်နိုင်ငံများတွင်လည်းကောင်း မှတ်တမ်းတင်နိုင်ခဲ့သည်။ ယင်းအပူချိန်များသည် ထိုနိုင်ငံများအတွက် ဆယ်စုနှစ်များစွာအတွင်း မကြုံဖူးသောအပူချိန်များ ဖြစ်သည်။
အာရှတိုက်တလွှားမှ ပြည်သူများသည် လေအေးပေးစက်များနှင့် လျှပ်စစ်ပန်ကာများကို အရှိန်မြှင့် အသုံးချနေသလို ဈေးဝယ်စင်တာများနှင့် ရုံးခန်းများတွင် အပူရှောင် သို့မဟုတ် မိုးရွာရန် ဆုတောင်းနေရသည်။
အာရှတိုက်တလွှားမှ ပြည်သူများသည် လေအေးပေးစက်များနှင့် လျှပ်စစ်ပန်ကာများကို အရှိန်မြှင့် အသုံးချနေသလို ဈေးဝယ်စင်တာများနှင့် ရုံးခန်းများတွင် အပူရှောင် သို့မဟုတ် မိုးရွာရန် ဆုတောင်းနေရသည်။
ပြည်သူများသည် နေရောင်အောက်တွင် လူစုလူဝေးဖြင့် စုဝေးရသောအခါ အပူဖြတ် သေဆုံးနေသည်။ စာသင်ကျောင်းများတွင် အပူရှိန်မြင့်နေသောကြောင့် ကျောင်းသားကျောင်းသူများ ဆေးရုံရောက်ကုန်သည်။
ဓာတ်အားလိုင်းများသည် ၎င်းတို့ပေးနိုင်သည့် စွမ်းရည်ထက် ပိုမိုပေးနေရပြီး လယ်သမားများ သီးနှံမအောင်မမြင် ဖြစ်ရသည်။
အာရှတိုက်သည် သမိုင်းတွင် “အဆိုးရွားဆုံး ဧပြီလအပူလှိုင်း” ကို ရင်ဆိုင်နေရသည်ဟု ပြင်းထန်သောရာသီဥတုများကို လေ့လာနေသည့် မိုးလေဝသပညာရှင်နှင့် မိုးလေဝသ သမိုင်းပညာရှင် မက္ကဆီမီလီယာနို ဟာရာနာက သူ၏ Twitter အကောင့်တွင် ပြောသည်။
“ပိုဆိုးလာဖို့ပဲရှိတယ်” ဟု ၎င်းကသတိပေးသည်။
မိုးလေဝသပညာရှင်များနှင့် သိပ္ပံပညာရှင်များကလည်း ယခုအခြေအနေသည် ၂၀၂၃ ခုနှစ် နှောင်းပိုင်းတွင် ရင်ဆိုင်ရမည့် အယ်လ်နီညိုရာသီဥတုအခြေအနေက ပိုမိုဆိုးရွားစေမည့် ပူပြင်းသောကာလ အစဖြစ်သည်ဟု ပြောသည်။
အာရှသည် ပိုမိုပူလောင်သော ရာသီဥတုကို ရင်ဆိုင်ရဦးမည်ဟု ၎င်းတို့က သတိပေးသည်။
သေဆုံးမှုများနှင့် ကတ္တရာလမ်း အရည်ပျော်ခြင်း
အိန္ဒိယနိုင်ငံအနောက်ပိုင်း မဟာသျှတ္တရ ပြည်နယ်တွင် လူတသန်းကျော်တက်ရောက်သည့် တနင်္ဂနွေနေ့ ပြည်နယ်ဆုပေးပွဲအခမ်းအနားပြီးနောက်လူ ၁၃ ဦး အပူဖြတ် သေဆုံးသည်။
ဂူဂျာရတ်ပြည်နယ်မှ လူဦးရေအများဆုံးမြို့ဖြစ်သော အာမက်ဒါဘက်တွင် လေထုသည် လွန်စွာ ပူအိုက်စွတ်စိုသောကြောင့် အသစ်ခင်းထားသည့် ကတ္တရာလမ်းများသည် မာမလာဘဲ ထပ်မံအရည်ပျော်သည်ဟု သိရသည်။
အိန္ဒိယနိုင်ငံမှအနည်းဆုံး အခြား ပြည်နယ်နှစ်ခုဖြစ်သော အရှေ့မြောက်မှ ထရီပူရနှင့် အရှေ့ပိုင်းမှ အရှေ့ဘင်္ဂလားပြည်နယ်တွင် အပူချိန် ၄၀ ဒီဂရီဆဲလ်စီးရပ်အထက် ရောက်နေသောကြောင့် ယခုအပတ်အတွင်း ကျောင်းများပိတ်ထားရန် အမိန့်ထုတ်ရသည်။
အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ်မှ ဗီဒီယို ဘလော့သမားတဦးသည် အိမ်အပေါ်ထပ်တွင် ဒယ်အိုးအတွင်း ကြက်ဥ တလုံးဖောက်ချပြီး ကြက်ဥမွှေကြော် လုပ်ပြသည်။
အနောက်ဘင်္ဂလားပြည်နယ်မှ ဗီဒီယို ဘလော့သမားတဦးသည် အိမ်အပေါ်ထပ်တွင် ဒယ်အိုးအတွင်း ကြက်ဥ တလုံးဖောက်ချပြီး ကြက်ဥမွှေကြော် လုပ်ပြသည်။
အင်ဒိုနီးရှားတွင် အပူချိန် ၃၃ ဒီဂရီဆဲလ်စီးရပ်အထိ မြင့်တက်နေသော ဗဟိုဂျာဗားမှ ဆူကိုဟာဂျို ရပ်ကွက်တွင်လည်း အလားတူပင် ငုံးဥတလုံးကို နေရောင်အောက်တွင် ကြော်ပြသည်။ အခြားသူများကလည်း အလားတူ ချက်ပြုတ်ခြင်းများကို ပြသခဲ့သည်။
အပူချိန် ၃၇ ဒီဂရီ ဆဲလ်စီးရပ်အထိမြင့်သည့် ဖိလစ်ပိုင်နိုင်ငံတွင် မနီလာမြို့တော် တောင်ဘက် ပြည်နယ်တခုမှ ကျောင်းတကျောင်းတွင် လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပြတ်တောက်ပြီးနောက် အထက်တန်းကျောင်းသား ၁၅၀ အပူရှပ်သည်။ ခုနစ်ဦးသတိလစ်သွားပြီး နှစ်ဦးကို ဆေးရုံပင်တင်ရသည်။
ထိုကျောင်းမှ စာသင်ခန်းတခုတွင် ကျောင်းသား ၆၀ ကျော်ထားပြီး လျှပ်စစ်ပန်ကာများသာ ရှိကြောင်း သိရသည်။
မနီလာမှ ကြော်ငြာရေးသားပေးသည့် အသက် ၅၀ ရှိပြီဖြစ်သော မစ္စ ဒင်ကီ ရိုဒရီဂက်ဇ်က “ကျမတို့က အပူဒဏ်ကို တတ်နိုင်သမျှခံတယ်။ နောက်ဆုံးသည်းမခံနိုင်တော့ အဲယားကွန်း ဖွင့်ရတာပဲ” ဟု ပြောသည်။
မနီလာတောင်ပိုင်း ပါရာနက်မြို့မှ အသက် ၅၂ နှစ်အရွယ် စီးပွားရေးအတိုင်ပင်ခံ မစ္စတာ မွန် လော်ရွန်ကလည်း သူသည် အပူချိန်မြင့်သည့် မွန်းလွဲချိန်များတွင် ဈေးဝယ်စင်တာများသို့ သွားရောက်နေထိုင်ကြောင်း ပြောသည်။
“ဒါက အကုန်အကျသက်သာတဲ့ အခြားရွေးချယ်စရာတခုပဲ။ အိမ်နားမှာ ဈေးဝယ်စင်တာရှိတာ ကောင်းတယ်” ဟု သူက ပြောသည်။
တနိုင်ငံလုံးမှ လူမှုကွန်ရက် သြဇာလွှမ်းမိုးသူများကလည်း ပြည်သူများအနေဖြင့် နေကာ ခရင်မ်များလိမ်းရန်း အကြံပြုနေပြီး Grab ကဲ့သို့သော ဝန်ဆောင်မှုများကလည်း ကော်ဖီအေးများ အခမဲ့ပေးပြီး ၎င်းတို့၏ ဝန်ဆောင်မှုများကို ကမ်းလှမ်းလာသည်။
မြန်မာစီးပွားရေးမြို့တော် နေပြည်တော်မှ အသက် ၄၂ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော တက္ကစီသမား ကိုသက်အောင်ကလည်း နေပူချိန်တွင် ကားမမောင်းနိုင်ကြောင်း ပြောသည်။
“နေ့ဘက်မှာ အပူချိန် အရမ်းမြင့်မားနေရင် ကျနော် ကားမမောင်းနိုင်ဘူး” ဟု AFP သို့ ပြောသည်။
ဓာတ်အားလိုအပ်ချက် မြင့်မားနေခြင်းသည် မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကဲ့သို့သော စွမ်းအင် နွမ်းပါးသော နိုင်ငံများတွင် “ညဘက်မှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားမရရင် အိပ်ဖို့တောင်ခက်တယ်။ အစာရှောင်တဲ့ ဥပုသ်လတွေမှာ ပိုတောင်ခက်တယ်” ဟု ဒါကာမြို့စွန် အက်ရှ်ဟူလာမှ ဒေသခံ မစ္စတာ မန်နာ ခန်က ပြောသည်။
ဓာတ်အားလိုအပ်ချက် မြင့်မားနေခြင်းသည် မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် ကဲ့သို့သော စွမ်းအင် နွမ်းပါးသော နိုင်ငံများတွင် “ညဘက်မှာ လျှပ်စစ်ဓာတ်အားမရရင် အိပ်ဖို့တောင်ခက်တယ်။ အစာရှောင်တဲ့ ဥပုသ်လတွေမှာ ပိုတောင်ခက်တယ်” ဟု ဒါကာမြို့စွန် အက်ရှ်ဟူလာမှ ဒေသခံ မစ္စတာ မန်နာ ခန်က ပြောသည်။
ဒါကာတွင် လူရာပေါင်းများစွာသည် မိုးခေါ်ပွဲတွင် ပါဝင်ခဲ့သည်။
လေအေးပေးစက် အသုံးများခြင်းနှင့် လယ်ယာရေပေးရန် ရေစုပ်စက် သုံးခြင်းကြောင့် ဓာတ်အားပေးစက်ရုံများသုံးသည့် လောင်စာ ပြတ်တောက်မည်ဖြစ်ကြောင်း အိန္ဒိယက သတိပေးထားသည်။
ဖိလစ်ပိုင်တွင် ပြည်သူများသည် လူမှုကွန်ရက်သို့သွားပြီ အပူဒဏ်ကို ဟာသလုပ် တွန်းလှန်ကြသည်။
“အရမ်းပူတယ် စေတန်။ ဘာလို တွယ်ကပ်နေရမှာလဲ” ဟု Facebook အသုံးပြုသူ ဂျွန် မိုက်ကယ် ဗယ်ဒက်ဇ်က ပြောသည်။
Oppa Philippines အမည်ရှိ Twitter အကောင့်ကလည်း “ပူလွန်းလို့ မီးကိုရှူနေရသလိုပဲ” ဟု ရေးသည်။
အဆင်မပြေရုံမျှသာ မဟုတ်
သို့သော် သိပ္ပွံပညာရှင်များသည် မရယ်မောနိုင်ပေ။ ထိုသို့ ပိုမိုပူလာခြင်းသည် ရာသီဥတု ပြောင်းလဲမှုကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း ပြောကြသည်။
AccuWeather မှ မိုးလေဝသ ပညာရှင် ဂျေဆင် နစ်ခိုးက လူကြောင့်ဖြစ်သော ကမ္ဘာကြီး ပိုမိုနွေးထွေးလာမှုသည် အပူလှိုင်းများကို ပိုမိုရှည်ကြာစေပြီး ပိုမိုပြင်းထန်စေကြောင်း ပြောသည်။
Climate Analytics မှ ရာသီဥတုမူဝါဒဆိုင်ရာ အကြီးအကဲ ဒေါက်တာ ဖာဟက် ဆာအိက “အခုနှစ်မှာ ထိုင်း၊ တရုတ်နဲ့ တောင်အာရှမှာ အပူချိန် စံချိန်ချိုးတာက ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုလမ်းကြောင်းကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြပြီး လာမယ့်နှစ်တွေမှာ အများပြည်သူကျန်းမာရေး ပိုမိုထိခိုက်စေမယ်” ဟုပြောသည်။
“အခုနှစ်မှာ ထိုင်း၊ တရုတ်နဲ့ တောင်အာရှမှာ အပူချိန် စံချိန်ချိုးတာက ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုလမ်းကြောင်းကို ရှင်းရှင်းလင်းလင်း ဖော်ပြပြီး လာမယ့်နှစ်တွေမှာ အများပြည်သူကျန်းမာရေး ပိုမိုထိခိုက်စေမယ်”
ထိခိုက်လွယ်ပြည်သူများအပေါ် သက်ရောက်မှုသည် ပိုမိုဆိုးရွားမည်ဟု ၎င်းကပြောသည်။
“မကြာသေးမီရက်တွေတုန်းက ကျနော်တို့ ရင်ဆိုင်ရတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့အပူချိန်ဟာ အဆင်းရဲဆုံးသူတွေကို အပြင်းထန်ဆုံး ထိခိုက်မယ်၊ အအေးပေးစနစ်မရှိသူတွေ၊ အမိုးအကာမဲ့သူတွေကို ပိုလို့ခြိမ်းခြောက်နေတယ်” ဟု ဒေါက်တာ ဖာဟက် ဆာအိက ပြောသည်။
အိန္ဒိယမှ ပြင်းထန်လှသောအပူချိန်သည် ကမ္ဘာ့လူဦးရေအများဆုံး ဖြစ်တော့မည့် လူဦးရေ ၁ ဒသမ ၄ ဘီလီယံအတွက် ရောဂါများနှင့် အငတ်ဘေး ထိခိုက်လွယ်မှုကို ပိုမိုဆိုးရွားစေကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံသည် ပြင်းထန်လှသော ၎င်း၏ရာသီဥတုကြောင့် စက်မှုထုတ်ကုန် တိုးတက်မှုတွင် အဓိက အတားအဆီးအဖြစ် မြင်ကြသည်။ ထိုအမြင်သည် လယ်မြေများကို ရေသွင်းရာတွင် အဓိကကျပြီး လျှိုမြှောင်သုံးသွယ်ဆည်ကို ရေးပေးသည့် ယန်စီမြစ်တွင် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း မိုးခေါင်ရေရှားမှုကြောင့် ပိုမိုဆိုးရွားလာသည်။
မိုးလေဝသပညာရှင် မစ္စတာ ဟာရိယက အာရှသည် ယခင်မကြုံဖူးသည် အပူလှိုင်းများ ကြုံရမည်ဖြစ်ကြောင်း သတိပေးသည်။
အယ်လ်နီညိုသည် အခြေအနေကို ပိုမိုဆိုးရွားစေနိုင်သည်။
ဥရောပသမဂ္ဂ၏ ကိုပါးနီးကပ် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှုဌာန ဒါရိုက်တာ ကာလို့စ် ဗျုရိုတမ်ပိုက “အယ်လ်နီညိုက တကမ္ဘာလုံးမှာ ပုံမှန်အားဖြင့် စံချိန်တင် အပူချိန်တွေနဲ့ ဆက်စပ်နေတယ်။ ၂၀၂၃ နဲ့ ၂၀၂၄ မှာ အယ်လ်နီညို ဖြစ်မလား၊ မဖြစ်ဘူးလား မသိရသေးဘူး။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်နိုင်ခြေအရမ်းများနေတယ်” ဟု ပြောသည်။
“လူသားတွေက ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း လောင်စာတွေကို ဆက်လက်မီးရှို့နေလို့ အယ်လ်နီညိုဖြစ်လာရင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်ဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ထက် ပိုပူလောင်မယ်”
ကမ္ဘာမြေ၏ အပူလောင်ဆုံးသောနှစ်သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်ဖြစ်ပြီး ပြင်းထန်သော အယ်လ်နီညိုနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။
“လူသားတွေက ကျောက်ဖြစ်ရုပ်ကြွင်း လောင်စာတွေကို ဆက်လက်မီးရှို့နေလို့ အယ်လ်နီညိုဖြစ်လာရင် ၂၀၂၃ ခုနှစ်ဟာ ၂၀၁၆ ခုနှစ်ထက် ပိုပူလောင်မယ်” ဟု အင်ပီရီရယ်ကောလိပ် လန်ဒန်မှ ဂရန်သမ်အင်စတီကျု ဝါရင့်ဆရာ ပါမောက္ခ ဖရီဒါရိုက်အော့တို ပြောသည်။
ကိုးကား ။ ။ The Straits Times သတင်း Record heatwave of up to 45 deg C scorches much of Asia, and it’s going to get worse
You may also like these stories:
အပူချိန်လွန်ကဲမှုကြောင့် အညာစစ်ဘေးရှောင်များ ကျန်းမာရေး စိုးရိမ်ရ
စစ်ဒဏ်ခံမြန်မာတွင် ငှက်ဖျားကူးစက်မှု ရာခိုင်နှုန်း တထောင်ကျော် ခုန်တက်
