အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံအများစုက ကျင့်သုံးသည့်နည်းလမ်းနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်သည့် အိန္ဒိယ၏ မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် စိတ်အားထက်သန်ခြင်းသည် နယ်စပ်လုံခြုံရေးကိစ္စများကို စိုးရိမ်ပူပန်ခြင်းနှင့် မြန်မာစစ်တပ်သည် အာဏာမရှိတော့သည့်တိုင် သြဇာ ဆက်လက် ကြီးမားနေမည်ဆိုသည့် တွက်ချက်မှုကြောင့်ဖြစ်ကြောင်း သုတေသီများက ပြောသည်။
ယခု ဇူလိုင်လအစောပိုင်းက ဘန်ကောက်တွင် ကျင်းပသည့် ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနှင့် ဗီယက်နမ်အရာရှိများလည်း တက်ရောက်သည့် မဲခေါင်-ဂင်္ဂါ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး အစည်းအဝေးတွင် သီးသန့်တွေ့ဆုံမှုများ၌ အိန္ဒိယ ပြည်ပရေးရာဝန်ကြီး မစ္စတာ အက်စ် ဂျိုင်ရှန်ကာသည် စစ်ကောင်စီခန့် မြန်မာနိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဦးသန်းဆွေနှင့် တွေ့ဆုံသည်။
နှစ်နိုင်ငံ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများသည် နယ်စပ်နှင့်ပတ်သက်သည့် ပြဿနာများကို ဆွေးနွေးကြပြီး မစ္စတာ ဂျိုင်ရှန်ကာက အိန္ဒိယ၏ မြန်မာနိုင်ငံ လူသားချင်းစာနာမှုအခြေအနေနှင့် ပတ်သက်သည့် စိုးရိမ်မှုများကို ပြောသည်။
အာဏာသိမ်းပြီးချိန်မှ စတင်ပြီး လွန်ခဲ့သောလကုန်အထိ ကလေးသူငယ် ၄၁၁ ဦး အပါအဝင် လူပေါင်း ၃,၇၃၆ ဦး အသတ်ခံရကြောင်း နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း (AAPP) က ဆိုထားသည်။
အရပ်သားများသည် စစ်တပ်နှင့် ဒီမိုကရေစီ လိုလားသော အုပ်စုများအကြား တိုက်ပွဲများတွင် ပိတ်မိနေပြီး အရပ်သားများကို စစ်တပ်က ပစ်မှတ်ထား တိုက်နေသည်ဆိုသည့် စွပ်စွဲချက်များလည်း မကြာခဏ ထွက်ပေါ်နေသည်။
လူပေါင်း ၂၃,၀၀၀ ကျော် အဖမ်းခံရပြီး ၎င်းတို့အနက် ၁၉,၀၀၀ ကျော်ကို ဇွန်လ ၃၀ ရက်နေ့အထိ ဆက်လက် ဖမ်းဆီးထားဆဲ ဖြစ်သည်။ မြန်မာတွင် သေဒဏ်စီရင်ခြင်းကို ဆယ်စုနှစ်တခုကြာ ဆိုင်းငံ့ထားပြီးနောက် လွန်ခဲ့သောနှစ်က ပြန်လည်ကျင့်သုံးပြီး တရားခွင်အတုဖြင့် သေဒဏ်စီရင်မှုအများအပြား ဖြစ်လာသည်။
မည်သို့ပင်ဖြစ်စေ အိန္ဒိယသည် မြန်မာစစ်ကောင်စီကို လက်နက်များ ဆက်လက် ရောင်းချနေသည်။ မေလက ထုတ်ပြန်သည့် ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာတစောင်အရ မြန်မာတွင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အိန္ဒိယက မြန်မာစစ်ကောင်စီသို့ လက်နက်ထုတ်လုပ်ရန် ကုန်ကြမ်းနှင့် ကိရိယာများအပါအဝင် လက်နက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၁ သန်းဖိုး ရောင်းသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
မေလက ထုတ်ပြန်သည့် ကုလသမဂ္ဂ အစီရင်ခံစာတစောင်အရ မြန်မာတွင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက်ပိုင်း အိန္ဒိယက မြန်မာစစ်ကောင်စီသို့ လက်နက်ထုတ်လုပ်ရန် ကုန်ကြမ်းနှင့် ကိရိယာများအပါအဝင် လက်နက် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၅၁ သန်းဖိုး ရောင်းသည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ) ၏ မြန်မာအကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရေးအတွက် အဓိက သေနင်္ဂဗျူဟာမှာ ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ဖြစ်ပြီး ထိုအချက်များကို မြန်မာစစ်ကောင်စီက ၂၀၂၁ ခုနှစ်၊ ဧပြီလတွင် သဘောတူခဲ့သည်။ ထိုအချက် ၅ ချက်တွင် အကြမ်းဖက်မှု ချက်ချင်းရပ်စဲရေး၊ သက်ဆိုင်သူအားလုံး တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် အထူးသံတမန်တဦး ခန့်အပ်ရေး ပါဝင်သည်။
လွန်ခဲ့သော နှစ်နှစ်အတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်တွင် မြန်မာက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မရှိခြင်းကို စိတ်ပျက်သောကြောင့် အာဆီယံအဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံအနက် အများစုသည် မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်းကို ရှောင်ရှားကြသည်။
သို့သော် ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့် ဆက်လက် ဆက်ဆံသောကြောင့် အာဆီယံ၏အား ထုတ်မှုများကို ထိခိုက်စေသည်ဟု ဝေဖန်ခံရသည်။ မကြာသေးမီ လများအတွင်း ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာနှင့်ပတ်သက်သည့် အလွတ်သဘော ဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပသည်။ ဝန်ကြီးအဆင့် စည်းဝေးပွဲများပါဝင်ပြီး ထိုအစည်းအဝေးများသို့ မြန်မာအစိုးရနှင့် ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအို၊ တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယမှ ကိုယ်စားလှယ်များ တက်ရောက်ကြသည်။
အင်ဒို-ပစိဖိတ် ပထဝီနိုင်ငံရေးသုတေသီနှင့် လွတ်လပ်သော မူဝါဒအတိုင်ပင်ခံ အကက်ရှ် ဆာဟူက အိန္ဒိယသည် မြန်မာနှင့် ဆက်လက် ထိတွေ့ဆက်ဆံခြင်းမှာ အရှေ့မြောက်နယ်စပ် ဒေသများတွင် လုံခြုံရေး စိုးရိမ်ပူပန်မှုများကြောင့် ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
“(အိန္ဒိယအစိုးရကို) တော်လှန်ပုန်ကုန်မှု၊ မူးယစ်ဆေးနဲ့ လူကုန်ကူးမှု တိုက်ဖျက်ရာမှာ မြန်မာရဲ့ ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှုက အရမ်းအရေးကြီးတယ်” ဟု ဆာဟူက ပြောကြားပြီး စစ်တပ်မှလွဲ၍ ထိုကိစ္စများကို ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းသည့် အခြားမည်သည့်ဌာနမှ မရှိသောကြောင့် အိန္ဒိယသည် စစ်ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် လိုအပ်လာသည်ဟု ပြောသည်။
မြန်မာအကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရာတွင် အာဆီယံက ဦးဆောင်ခြင်းကို အိန္ဒိယက ထောက်ခံကြောင်း ထောက်ပြပြီး ဆာဟူက ထိုအကျပ်အတည်းအပေါ် ဒေသဆိုင်ရာ အဖွဲ့အစည်းအတွင်း အမြင်အမျိုးမျိုး ဖြစ်နေခြင်းသည် ပြဿနာ၏ ထိုခိုက်လွယ်မှု၊ ရှုပ်ထွေးမှုကို ထင်ဟတ်နေကြောင်း ပြောသည်။
“အာဆီယံရဲ့အားထုတ်မှုကို မထိခိုက်စေဘဲ အိန္ဒိယက အာဆီယံရဲ့ စုပေါင်းအားထုတ်မှုကို လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီပေးခြင်းဖြင့် အကျိုးပြုနေတယ်” ဟု ဆာဟူက ပြောသည်။ ဥပမာအားဖြင့်ဆိုပါက အိန္ဒိယသည် မေလက ဆိုင်ကလုန်းမိုခါအတွက် မြန်မာသို့ လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် ကယ်ဆယ်ရေးပစ္စည်း တန်ချိန် ၄၀ ပေးခဲ့သည်။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် ဝီလ်ဆင်စင်တာမှ တောင်အာရှဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာ မိုက်ကယ် ကူဂျဲလ်မန်က အိန္ဒိယသည် စစ်ကောင်စီ၏ လုပ်ရပ်များကြောင့် နယ်စပ်လုံခြုံရေး ထိခိုက်မည်ကို စိုးရိမ်သော်လည်း စစ်ကောင်စီသည် နယ်စပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး စီမံကိန်းများတွင် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော မိတ်ဘက်ဖြစ်သည်ဟု မြင်သည်ဟု ပြောသည်။
အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ဝါရှင်တန်အခြေစိုက် ဝီလ်ဆင်စင်တာမှ တောင်အာရှဆိုင်ရာ ဒါရိုက်တာ မိုက်ကယ် ကူဂျဲလ်မန်က အိန္ဒိယသည် စစ်ကောင်စီ၏ လုပ်ရပ်များကြောင့် နယ်စပ်လုံခြုံရေး ထိခိုက်မည်ကို စိုးရိမ်သော်လည်း စစ်ကောင်စီသည် နယ်စပ်ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးနှင့် လမ်းပန်းဆက်သွယ်ရေး စီမံကိန်းများတွင် မရှိမဖြစ် လိုအပ်သော မိတ်ဘက်ဖြစ်သည်ဟု မြင်သည်ဟု ပြောသည်။
“မြန်မာကို စစ်တပ်က အုပ်ချုပ်သည်ဖြစ်စေ၊ မအုပ်ချုပ်သည်ဖြစ်စေ လက်နက်ကိုင်တပ်တွေဟာ အရေးပါတဲ့ နိုင်ငံရေး၊ သံတမန်ရေးနဲ့ ပတ်သက်နေသူတွေ ဖြစ်တယ်” ဟု ကူဂျဲလ်မန်က ပြောကြားပြီး ထို့ကြောင့်ပင် အိန္ဒိယသည် တရားဝင်မှုပေးသည့် သဘောဖြစ်စေကာမူ စစ်ကောင်စီနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံရန် စိတ်ထက်သန်နေကြောင်း ပြောသည်။
အိန္ဒိယသည် တရုတ်သြဇာကို တန်ပြန်ရန်အတွက်သာမက ကုန်သွယ်ရေးနှင့် စွမ်းအင်အချိတ်အဆက်များ အတွက်ပါ အာဆီယံနှင့် ဆက်ဆံရေး အားကောင်းစေရန် ပြင်းထန်သော ဆန္ဒရှိကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
“ဒါပေမယ့် တကယ်တမ်းကျတော့ အိန္ဒိယဟာ အာဆီယံရဲ့ တရားဝင်အဖွဲ့ဝင် မဟုတ်ဘူး။ ဒါကြောင့် အာဆီယံရဲ့ ရည်မှန်းချက်တွေက အိန္ဒိယရဲ့ အကျိုးစီးပွားကို အနှောင့်အယှက် အဖြစ်ခံမှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ကူဂျဲလ်မန်က ပြောသောကြောင့် အိန္ဒိသည် စစ်ကောင်စီနှင့် အလုပ်ဖြစ်သော ဆက်ဆံရေး ထူထောင်ထားမည့်သဘော သက်ရောက်နေသည်။
(South China Morning Post ပါ Maria Siow ၏ India’s border security interests make Asean’s Myanmar peace plan a ‘second-rank concern’ ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
ဥက္ကဋ္ဌက စစ်ကောင်စီနှင့်တွေ့၍ အိန္ဒိယ နိုင်ငံခြားသတင်းထောက်များအသင်းဝင်များ နုတ်ထွက်
အိန္ဒိယသည် အာဏာသိမ်းစစ်ကောင်စီကို ပူးနေသည်
စိတ်အနှောင့်အယှက်ဖြစ်စရာ မြန်မာစစ်ကောင်စီနှင့် အိန္ဒိယ၏ ဆက်ဆံရေး
စစ်ကောင်စီနှင့် ဆက်ဆံရေးခိုင်မာစေရန် အိန္ဒိယက ဒီပါဝလီပွဲတော်ကို ခုတုံးလုပ်
မြန်မာ့အရေးမှာ လောင်းကြေးအထပ်မှားသည့် အိန္ဒိယ
