ဘန်ကောက်၏ အတက်ကာလများက နောက်မှာ ကျန်ခဲ့ပြီ။
၂၀၁၄ မှာ ထိုင်း စစ်တပ် အာဏာသိမ်းချိန်က စပြီး ဘန်ကောက်သည် အကျပိုင်းထဲ ဝင်သွားပြီ ဖြစ်သည်။
အတက်ကာလများမှာတော့ ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ်က ခေါင်းမော်နိုင်သည်။
သူက အင်ဒိုနီးရှားနှင့် ထိုင်းနိုင်ငံများသည် အာဆီယံထဲမှာ Noisy Democray တွေပေါ့ဟု စင်ပေါ်က ပြုံးပြီး ပြောဖူးသည်။
သူပြောသည်မှာ မမှား။ ၁၉၉၇ တွင် သမ္မတကြီး ဆူဟာတို ပလ္လင်ပေါ်က ဆင်းသွားရသည်။ Reformasi ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး တောင်းဆိုသူများ ဂျကာတာ လမ်းမများပေါ်မှာ ပြည့်နေသည်။
၁၉၈၈ ကို ပြန်ရောက်သွားသလို ခံစားရသည်။ သတင်းစာ ဆရာများ စိတ်လှုပ်ရှားနေကြသည်။
သတင်းစာများ၏ခေါင်းကြီးများ နေရာအတော်များများမှာ Asean ရဲ့ အကိုကြီး အင်ဒိုနီးရှား သတင်းတွေက အပြည့်နေရာယူထား။
ဂျကာတာ လမ်းမများပေါ်မှာ ကျနော် တပတ်ကျော်ကျော်လောက် လေ့လာ စူးစမ်းခဲ့သည်။ ဂဏန်းတွေက မငြိမ်သေး။
ယနေ့တွင်တော့ အင်ဒိုနီးရှားသည် ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေး လမ်းကြောင်းပေါ်က ပြန်မဆင်းတော့ဟု သုံးသပ်၍ ရသည်။
သို့သော် ၁၉၉၈-၉၉ ကာလများသည် အာဆီယံ၏ အစ်ကိုကြီးဟု အခေါ်ခံရသည့် အင်ဒိုနီးရှား အတွက် တကယ့် စိန်ခေါ်မှုများ၊ နိုင်ငံရေး မုန်တိုင်းများနှင့် ရင်ဆိုင်ခဲ့ရသည်။
အရှေ့ တီမောက သွေးချောင်း စီးမည့် အရေးကို UN က ဝင်ရောက် ဖြေရှင်းရန် ကြိုးပမ်းခဲ့ရသည်။ အမေရိကန် သမ္မတ ဘီလ် ကလင်တန် (Bill Clinton) က စီးပွားရေး အကူအညီ အထောက်အပံ့များ အတွက် ကတိပေးသည်။
အာဆီယံက ဝင်ညှိသည်။
အရှေ့ တီမော ပြည်သူများ လိုချင်သည်က လွတ်လပ်ရေး၊ ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ရေးမဟုတ်။
International Force East Timor (INTERFET) ကို ဖွဲ့စည်းပြီး သြစတြေးလျ တပ်များနှင့် အတူ နိုင်ငံတကာ ငြိမ်းချမ်းရေး တပ်များ စတင်ပြီး ဝင်ရောက်ခဲ့သည်။ အင်ဒိုနီးရှား တပ်များ နောက်ဆုတ်ပေးခဲ့သည်။
အာဆီယံထဲက ထိုင်းနိုင်ငံကလည်း ဗိုလ်ချုပ် တဦးနှင့် အတူ သူ့တပ်များကို လွှတ်ပြီး INTERFET ကို ပေါင်းသည်။
အရှေ့ တီမောသည် လွတ်လပ်သော နိုင်ငံတနိုင်ငံ ဖြစ်ခဲ့ပြီ။ အာဆီယံ အဖွဲ့ဝင်လည်း တနေ့ ဖြစ်လာနိုင်သည်။
အရှေ့ တီမော ခေါင်းဆောင်များသည် မြန်မာ၏ ဒီမိုကရေစီရေး ဖက်ဒရယ်ရေးကြိုးပန်းမှုကို အမြဲထောက်ခံအားပေးခဲ့သည်။ သူတို့ လည်း တော်လှန်ရေး ကို ဖြတ်သန်းခဲ့ရသူတွေ။
ထိုအချိန်က ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် က အာဆီယံ ၏ Non-Interference (ကြားဝင် စွက်ဖက်မှု မပြုရေး) Policy ကို ကျင့်သုံးသည် ဆိုသော်လည်း အရှေ့ တီမော အရေးမှာ (အင်ဒိုနီးရှား၏ လက်အောက်ခံ ဖြစ်နေစဉ်) ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် ဝင်ရောက် ကူညီ ဖြေရှင်းပေးနိုင်ခဲ့ကြောင်း ဂုဏ်ယူစွာ ပြောကြားလေ့ရှိသည်။
ထိုကဲ့သို့ ဒေသတွင်းက အကြပ်အတည်းများ၊ ပဋိပက္ခများ ဖြေရှင်းရာ၌ ကန့်လန့်ကာ နောက်ကွယ်မှာ စကားပြော၊ ညှိနှိုင်း၊ အဖြေရှာ၊ ဖြေရှင်းရသည်များကိုမူ လူအများစုက မသိကြပါ။
“အပေါ်ယံကို ကြည့်ပြီး ဝေဖန်လို့ မရဘူး” ဟု ဆူရင်က ပြောဖူးသည်။
သူက Human Security ကို အထူးပြု ပြောဆိုလေ့ရှိသည်။ သူ စိတ်ဝင်စားသော ဘာသာရပ် တခု။
ဆူရင်က အာဆီယံ အဖွဲ့ကြီးကို နိုင်ငံတကာမှာ လှည့်ပြီး ဈေးကွက်တင် ရောင်းနိုင်သူ ဖြစ်သည်။
အာဆီယံကို ၁၉၆၇ မှာ ထိုင်းနိုင်ငံ ဘန်ကောက်မြို့တွင် စတင် တည်ထောင်ခဲ့သည်။ အာဆီယံ ဒေသသည် ပထဝီဝင် အနေအထားအရ အချက်အချာ ကျသောနေရာ ဆုံမှတ်တွင် ရှိသည့် အင်ဒို-ပစိဖိတ် ၏ အရေးပါသော တည်နေရာ ဖြစ်သည်။
ဂျပန်၊ တောင်ကိုရီးယား၊ တရုတ်၊ ရုရှား၊ အိန္ဒိယ၊ သြစတြေးလျ၊ နယူးဇီလန်၊ ကနေဒါ၊ EU ၊ အမေရိကန် နိုင်ငံများက အာဆီယံ၏ Dialogue Partners များ ဖြစ်သည်။
လူဦးရေက သန်း ၆၀၀ ရှိသည်။ ကမ္ဘာမှာ အကြီးဆုံး ဈေးကွက်ကြီး တခုပဲ ဖြစ်သည်။
အာဆီယံ မတည်ငြိမ်ပါက ဘေးပတ်ဝန်းကျင် နိုင်ငံများ အားလုံးကိုလည်း ထိခိုက်မှုများ ရှိသည်ဟု ဆူရင်က ပြောဖူးသည်။
ဆူရင် ဒုတိယအကြိမ် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ရာထူးက နားသည့်အချိန်တွင်တော့ ကျနော် သူနှင့် တွေ့သည်။ စီစဉ်ပေးသူမှာ ကျနော့် အစ်ကိုကြီး ကဝီ ပဲ ဖြစ်သည်။ ဘန်ကောက်က သူ၏ ရုံးခန်း၌ တွေ့ကြသည်။ မြန်မာအကြောင်း ပြောကြသည်။ သူကမေး၊ ကျနော်က ပြော။
မှတ်မှတ်ရရ ကျနော် သူ့အကြောင်း ရေးထားသည့် Asia Inc မဂ္ဂဇင်းက ဆောင်းပါးကို ယူသွားပြီး သူ့ကို ပြတော့ သူက “ဟာ … ဒီဟာကို ကျနော်မဖတ်ရသေးဘူး.. တွေ့လည်း မတွေ့ခဲ့ဘူး” ဟု ပြောသည်။ “ကျနော်ကို ပေးခဲ့ပါလား” ဟု ပြောတော့ ကျနော် သူ့ကို Asia Inc မဂ္ဂဇင်းကို လက်ဆောင် ပေးခဲ့သည်။
သူ့ကို ဘန်ကောက်က ပွဲများတွင် မကြာခဏ တွေ့ရသည်။ စကားပြောကောင်းသူ ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာက ပြုလုပ်သည့် ပွဲကြီးများတွင် သူ့ကို တောင်းဆိုကြသည်။ နိုင်ငံတကာသို့ လှည့်ပြီးတော့လည်း စကားပြောရသည်။ ထို့ကြောင့် တခါက သူ၏ ထိုင်းမိတ်ဆွေများကို ပြောဖူးသည်။
“ကျနော့်ရဲ့ ရုံးခန်းကတော့ လေယာဉ်ပေါ်မှာပဲ”ဟု ဖြစ်သည်။
တခါတုန်းကတော့ East West Center (EWC) က ကျင်းပသည့် အစည်းအဝေးပွဲကြီးတွင် နိုင်ငံတကာ သတင်းစာ ဆရာများ၊ သတင်းထောက်များ၊ အယ်ဒီတာများ ဆုံကြရသည်။ ကျနော်လည်း Panel တခုတွင် တက်ပြောရသည်။
ထိုပွဲ၏ ညစာစားပွဲတွင် ဆူရင်က စကားတက်ပြောရသည်။ Keynote Speech လူများက အပြည့် ဖြစ်သည်။
ဆူရင်က သတင်းစာ လွတ်လပ်ခွင့် အရေးကြီးပုံကို ပြောဆိုသွားရင်း ဧရာဝတီ ကို ထည့်ပြောသွားသည်။ ကျနော် သူ့နားက စားပွဲဝိုင်း၌ ထိုင်နေသည်ကို သူက အစောကြီးကတည်းက မြင်ပြီးသား။
သူသည် ဧရာဝတီကိုတော့ ဖတ်ပုံရသည်။ ရင်းနှီးမှုကို ပြသည်။ ကျနော်၏ ဆောင်းပါးများကိုလည်း ဖတ်သည်။ သူက ကျနော်တို့ကို မျက်စိ စပါးမွေး မစူး။
နောက်ပိုင်း သံရုံး ဧည့်ခံပွဲများတွင်လည်း သူနှင့် မကြာခဏ ဆုံဖြစ်သည်။
ကျနော့် မိတ်ဆွေကြီး (ထိုအချိန်က) နော်ဝေ သံအမတ်ကြီး Mrs. Ragne Brite Lund က သူနှင့် အရင်က ကျောင်းအတူ တက်ခဲ့သူ ဖြစ်၍ ဘန်ကောက်ရှိ နော်ဝေသံရုံး၏ ဧည့်ခံပွဲများတွင် သူနှင့် ကျနော် မကြာခဏ ဆုံကြသည်။ နော်ဝေ သံအမတ်ကြီး ကတော့ ယနေ့အထိ မိတ်ဆွေအဖြစ် ရှိနေဆဲ။
ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ်က အစ္စလမ် ဘာသာဝင် မွတ်စလင် တယောက်။ သူ့မှာ အစွန်းရောက် အတွေးအခေါ် မရှိသည့် အတွက်ကြောင့်လည်း ပြည်တွင်းမှာရော၊ နိုင်ငံတကာမှာပါ သူ့ကို လက်ခံကြခြင်း ဖြစ်သည်။
အာဆီယံတွင် အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ ဘရူနိုင်ငံများက အစ္စလမ် ဘာသာဝင် အများစု နေထိုင်ကြသည်။ အင်ဒိုနီးရှားမှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်၊ မလေးရှားမှာ ၆၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်၊ ဘရူနိုင်းမှာ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကျော်၊ ထိုင်းမှာ ၅ ရာခိုင်နှုန်းခန့် ရှိသည်။
မွတ်စလင် အသိုင်းအဝိုင်း သို့မဟုတ် မွတ်စလင် နိုင်ငံများက ဖိတ်ကြားပြီး ပြောဆိုရသည့် ပွဲများတွင် ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ်သည် အစ္စလမ် ဘာသာဝင်များ၏ နောက်ကျ ကျန်ခဲ့မှု၊ လှေနံ ဓားထစ် တရားသေ အယူအဆများနှင့် နောက်ချန်ပြီး မနေရစ် ကြရန် သူက ပြောလေ့သည်။
ဆူရင်က သူ့ကိုယ်သူ Muslim Democrat ဟု ယုံကြည်သူ ဖြစ်သည်။
“ငါတို့ တဦးတည်း တယောက်တည်း မှန်နေတာ မဟုတ်ဘူး၊ အခြား တပါးသူတွေရဲ့ အမြင်တွေကိုလည်း ပွေ့ဖက်ဖို့၊ Diversity ကို နားလည်ဖို့၊ Tolerance ရှိဖို့၊ ပြီးတော့ Education ၊ ပညာရေးက အရေးကြီးကြောင်း (မျက်စိဖွင့် နားဖွင့်ဖို့)” သူက ပြောလေ့ရှိသည်။
ပြဿနာများထဲက လူတွေ မဟုတ်ဘဲ အဖြေကို ရှာပေးနိုင်သူများ ဖြစ်ရန် လိုသည်ဟုလည်း သူက မွတ်စလင်များကို တိုက်တွန်းလေ့ ရှိပါသည်။
ထိုင်းတောင်ပိုင်းက မွတ်စလင် အရေးတွင်လည်း ဆူရင်က ဒေသ ဖွံ့ဖြိုးတိုးတက်ရေးသည် ထိုဒေသ ငြိမ်းချမ်းရေး အတွက် အဓိက သော့ချက်ဟု ပြောဖူးသည်။
ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် နှင့် နောက်ဆုံး တွေ့ဆုံခွင့်
ဆူရင် နှင့် ကျနော် နောက်ဆုံး တွေ့ခဲ့သည်ကတော့ ၂၀၁၂ ခုနှစ်အတွင်း ဖြစ်ပြီး Le Méridien Chiang Mai ဟိုတယ်၌ ဖြစ်သည်။ သူက EU-Asean အစည်းအဝေး တခုကို လာရင်း ရောက်နေသည်။
ကျနော်က ဗီဇာများ စတင် ထုတ်ပေးနေသော မြန်မာပြည်ကို ခဏခဏ ပြန်နေချိန်။ ထိုအချိန် သူနှင့် ကျနော်က အီးမေးလ် အဆက်အသွယ် ရှိနေပြီ။ ကဝီ ကိုလည်း ကျနော့်အကြောင်း မကြာခဏ မေးသည်ဟု သိရသည်။
၂၀၁၃ မှာတော့ မြန်မာနိုင်ငံ၌ အမျိုး ဘာသာ သာသနာ စောင့်ရှောက်ရေး အဖွဲ့ (မ.ဘ.သ) ခေါင်းထောင်လာသည့် အချိန်၊ မ.ဘ.သ ကို ဖန်တီးပြီး ဘာသာရေး မီးမွှေးချိန်၊ ရခိုင်၌ အခြေအနေများ ရှုပ်ရှုပ်ထွေးထွေး ဖြစ်နေချိန်၊ ရိုဟင်ဂျာများ အရေး သတင်းစာ ခေါင်းစည်းများတွင် ပေါ်လာချိန် ဖြစ်သည်။
ဦးသိန်းစိန် ပြုပြင် ပြောင်းလဲရေး လမ်းကြောင်း အပေါ် မေးခွန်းများ ထွက်လာချိန်လည်း ဖြစ်သည်။
ကျနော်က လေယာဉ်ပေါ်က ဆင်းပြီး ချက်ချင်းဆိုသလို Le Méridien ကို ပြေးရသည်။ ထိုစဉ်က ချင်းမိုင်-ရန်ကုန် တိုက်ရိုက် မရှိ၊ ဘန်ကောက်က ပတ်ပြန်ရသည်။
ဟိုတယ် ဧည့်ခန်း (Lobby) ၌ ဆူရင်နှင့် တွေ့ပြီး မြန်မာ့အရေးကို ပြောကြသည်။
ရခိုင်ပြည် ရိုဟင်ဂျာများ ကိစ္စကို မေးသည်။ သူ့မျက်နှာတွင် စိုးရိမ်သည့် သင်္ကေတများကို တွေ့ရသည်။ နာဂစ်မှာ Asean နှင့် UN ကို ညှိပြီး မြန်မာ စစ်အစိုးရကို ညှိခဲ့သူသည် စိုးရိမ်နေပုံရသည်။ သူ့တွင်လည်း သူသိထားသည့် အချက်အလက်များ ရှိထားသည်။ ဤသည်ကို ငြင်း၍ မရ။
Asean က မြန်မာစစ်တပ်၏ သဘောထားကို စိတ်ဝင်စားသည်။
သူမေးသည့် မေးခွန်းက “မြန်မာ့ ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးက အစစ်အမှန် ဟုတ်ရဲ့လား” ဆိုသည်ပင် ဖြစ်သည်။
မဟုတ်လျှင်တော့ အာဆီယံလည်း ဒုက္ခရောက်ပြီ ဆိုသည့် သဘော။ အခုတော့ အာဆီယံ အဖွဲ့ကြီးလည်း ဝရမ်းပြေးကို အိမ်ပေါ် ခေါ်တင်ထားသည့် ဒုက္ခကို ကြုံတွေ့ခံစားနေရပြီ။
ကျနော် သူနှင့် တနာရီခန့် ပြောဆိုခဲ့ပြီး ပြန်ခဲ့သည်။ သူနှင့် နောက်ဆုံး တွေ့ဆုံခွင့် ရခြင်းပင် ဖြစ်သည်။
ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ်နှင့် ကျနော် တခါတရံ အီးမေးလ် အဆက်အသွယ် ရှိခဲ့သည်။ ကျနော်ရေးတာတွေပို့ပေးသည်။ အာဆီယံ ရာထူးက အချိန် စေ့ခဲ့သော်လည်း သူက စတား ဆိုတော့ နိုင်ငံတကာက ဖိတ်သည့် ပွဲများကို တက်နေရသည်။
နိုင်ငံခြား ခရီးတခုက အပြန် ဘန်ကောက်က ပွဲတွင် သူ စကား ပြောရမည့် အချိန် နှလုံးရောဂါဖြင့် ဆုံးပါးခဲ့ရသည်။ ၂၀၁၇ နိုဝင်ဘာလထဲမှာ။ သူစိုးရိမ်ခဲ့သလို ရခိုင်ပြည်မှာ ပဠိပက္ခတွေပိုပြီး ကြီးထွားလာခဲ့သည်နှစ်။ သူ၏ အသက်က ၆၈။ မြန်မာပြည် အရေးကို အလုပ်များစွာ လုပ်ပေးခဲ့သော ထိုင်းတယောက်။
ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ်သည် ထိုင်းနိုင်ငံ အတွက်သာမက အာဆီယံ ဒေသတွင်း အကျိုးကိုပါ သယ်ပိုးခဲ့သူ။
အထူးသဖြင့် မြန်မာပြည် အရေးကို များစွာ ဆောင်ရွက် ပေးခဲ့သည့် ဦးနှောက်ကြီးကြီးနှင့် နှလုံးသား လှသော ထိုင်းတယောက် အဖြစ် ကျနော်တို့ ရင်ထဲတွင် ထာဝစဉ် သတိရနေမည်သာ ဖြစ်ပါသည်။ ။
(အောင်ဇော်သည် ဧရာဝတီ သတင်းဌာနကို တည်ထောင်သူနှင့် အယ်ဒီတာချုပ် ဖြစ်သည်။)
You may also like these stories:
ဘန်ကောက် အတက်အကျ၊ ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် နှင့် မြန်မာ
ဘန်ကောက် အတက်အကျ၊ ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် နှင့် မြန်မာ (၂)
ဘန်ကောက် အတက်အကျ၊ ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် နှင့် မြန်မာ (၃)
ဘန်ကောက် အတက်အကျ၊ ဆူရင် ပစ်ဆူဝမ် နှင့် မြန်မာ (၄)
