ပြီးခဲ့သည့် ဂျကာတာ အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (အာဆီယံ) ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် ပိတ်ပင်ခံရပြီးနောက် မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် အာဆီယံကို ဖိအားပေးရန်နှင့် ဗိုလ်ချုပ်များ၏ တရားဝင်မှုမြှင့်တင်ရေး အိမ်နီးချင်း နိုင်ငံကြီးများကို အသုံးချရန် ကြိုးစားသည့်အနေဖြင့် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ထိုင်းနိုင်ငံများမှ ကိုယ်စားလှယ်များနှင့် သီးခြားဆွေးနွေးပွဲများ ကျင်းပကြောင်း သုတေသီများက ပြောသည်။
အာဆီယံခေါင်းဆောင်များ အင်ဒိုနီးရှားနိုင်ငံတွင် တွေ့ဆုံနေစဉ် မြန်မာ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များသည် တရုတ်၊ ထိုင်းနှင့် အိန္ဒိယနိုင်ငံတို့မှ သံတမန်များ၊ စစ်ခေါင်းဆောင်များနှင့် ကာကွယ်ရေး ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေး၊ ကုန်သွယ်ရေးနှင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကိစ္စများကို ဆွေးနွေးနေသည်။
မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ထိုင်းနှင့် ရုရှားစသည့် အဓိကနိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးကို အာဆီယံက မြန်မာနိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်း အဆုံးသတ်ရန် စစ်ကောင်စီကို ဖိအားပေးသည့် အားထုတ်မှုများကို လျော့ကျစေရန်နှင့် တန်ပြန် ဖိအားပေးရန် နည်းလမ်းတခုအဖြစ်မြင်ကြောင်း ယူရေးရှားအုပ်စုမှ တောင်နှင့် အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ ဝါရင့်အကြီးအကဲ ပီတာ မမ်ဖို့က ပြောသည်။
အာဆီယံသည် မြန်မာကို အဖွဲ့မှထုတ်ပယ်ခြင်း ကဲ့သို့သော ပြင်းထန်သည့် အစီအမံများကို သုံးမည်မဟုတ်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် မြန်မာဗိုလ်ချုပ်များသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မပြုလုပ်ဘဲ နေနိုင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
“အာဆီယံရဲ့ညီညွတ်မှု၊ ယုံကြည်အားထားနိုင်မှုနဲ့ ဂုဏ်သတင်းကို စစ်ကောင်စီရဲ့ ခေါင်းမာမှုကဖြစ်စေတဲ့ ထိခိုက်မှုကို စစ်ကောင်စီက ဂရုမစိုက်ဘူး” ဟု မမ်ဖို့ဒ်က ပြောသည်။
အာဆီယံသည် မြန်မာကို အဖွဲ့မှထုတ်ပယ်ခြင်း ကဲ့သို့သော ပြင်းထန်သည့် အစီအမံများကို သုံးမည်မဟုတ်ဟု ယုံကြည်သောကြောင့် မြန်မာဗိုလ်ချုပ်များသည် ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်မှု မပြုလုပ်ဘဲ နေနိုင်ခြင်းဖြစ်သည်။
ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို သဘောတူခဲ့သော်လည်း မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် ထိုငြိမ်းချမ်းရေးအစီအစဉ်ကို ဆက်လက် လျစ်လျူရှုနေသည်။ ထိုဘုံသဘောတူညီချက်တွင် အကျပ်အတည်းမှ ဘက်များအားလုံး တွေဆုံဆွေးနွေးရေးနှင့် နိုင်ငံတွင်း အကြမ်းဖက်မှု ချက်ချင်းရပ်စဲရေးနှင့် အခြားအချက်များလည်း ပါဝင်သည်။
ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားနေသော မြန်မာသည် ၂၀၂၁ ခုနှစ် အာဏာသိမ်းမှုနောက်ပိုင်း နိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ပြင်းထန်သော ပြည်တွင်းစစ်နှင့် အရပ်သားခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ကို ဆက်လက် ဖမ်းဆီးထားခြင်းတို့ကြောင့် မူလစီစဉ်ထားသည့်အတိုင်း အလှည့်ကျဥက္ကဋ္ဌတာဝန်ကို ၂၀၂၆ ခုနှစ်တွင် မပေးဟု အာဆီယံခေါင်းဆောင်များက စက်တင်ဘာလ ၅ ရက်နေ့တွင် ဆုံးဖြတ်သည်။
မြန်မာအစား ဖိလစ်ပိုင်က ဥက္ကဋ္ဌတာဝန် ယူမည်ဖြစ်သည်။
တရုတ်၊ အိန္ဒိယ၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့နှင့် ဆွေးနွေးပွဲများ အရှိန်မြှင့်တင်ခြင်းဖြင့် စစ်ကောင်စီသည် အနီးကပ်အိမ်နီးချင်းများ အမြင်တွင် တရားဝင်မှု ဆက်လက် ခံစားနေရကြောင်း ပြသရန် ကြိုးစားနေသည်ဟု အမေရိကန် ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေးအင်စတီကျုရှင်း (USIP) မှ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာဒါရိုက်တာ ဂျေဆင်တာဝါက ပြောသည်။
မြန်မာပြဿနာနှင့် ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံအတွင်း ဘုံသဘောတူညီမှု ကင်းမဲ့နေကြောင်း မှတ်ချက်ချပြီး တာဝါက မြန်မာစစ်တပ်သည် ဒေသတွင်းလုံခြုံရေးကို ပိုမိုထိခိုက်လာစေသည် ဆိုသည့်အချက်ကို ကမ္ဘောဒီးယား၊ လာအိုနှင့် ထိုင်းကဲ့သို့သော အရှေ့တောင်အာရှ ပင်မကုန်းမြေနိုင်ငံများ စတင် သဘောပေါက်လာပြီဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
မြန်မာစစ်တပ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကြောင့် ထွက်ပြေးသော ဒုက္ခသည်များ၊ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူကုန်ကူးမှု စသည့် ကြီးထွားနေသည့် လုံခြုံရေးပြဿနာများကို စစ်ကောင်စီသည် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်သည့် စွမ်းရည်မရှိကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
မြန်မာစစ်တပ်၏ ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်မှုများကြောင့် ထွက်ပြေးသော ဒုက္ခသည်များ၊ နိုင်ငံဖြတ်ကျော် ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လူကုန်ကူးမှု စသည့် ကြီးထွားနေသည့် လုံခြုံရေးပြဿနာများကို စစ်ကောင်စီသည် ကိုင်တွယ်ဖြေရှင်းနိုင်သည့် စွမ်းရည်မရှိ
“ရာဇဝတ်ဂိုဏ်းတွေက အာဆီယံဒေသတလွှား၊ တရုတ်နိုင်ငံတလွှားနဲ့ ကမ္ဘာတလွှားက လူသောင်းပေါင်းများစွာကို မြန်မာက ငွေလိမ်လုပ်ငန်း ခြံဝန်းကြီးတွေဆီကို မှောင်ခိုကူးကြတယ်။ ဟိုကိုရောက်တော့ သူတို့ကို တကမ္ဘာလုံးက လူတွေကို ပစ်မှတ်ထားပြီး ရှုပ်ထွေးတဲ့ အွန်လိုင်း ငွေကြေးလိမ်လည်မှုတွေက် အတင်းအကျပ် ကျူးလွန်ခိုင်းတယ်” ဟု တာဝါက မှတ်ချက်ချသည်။
မြန်မာစစ်တပ်၏ နယ်ခြားစောင့်တပ်များဖြစ်သော တရုတ်နယ်စပ်မှ ကိုးကန့်တပ်များနှင့် ထိုင်နယ်စပ် ကရင်တပ်များ၏ အကာအကွယ်အောက်တွင် ထိုလိမ်လည်မှုများသည် ကမ္ဘာတလွှား ဘဏ္ဍာရေးဆုံးရှုံးမှု ဒေါ်လာဘီလီယံ ဆယ်ပေါင်းများစွာ ဆုံးရှုံးမှု ဖြစ်စေခဲ့သည်
“ဒီဂိုဏ်းတွေလည်း လူကုန်ကူးမှု၊ ခေတ်သစ်ကျေးကျွန်စနစ်နဲ့ အတင်းအကျပ် လုပ်အားခိုင်းစေမှု စတဲ့ ပြင်းထန်တဲ့ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုတွေကို ဖြေရှင်းရာမှာ နိုင်ငံတကာ တိုးတက်မှုကိုလည်း ထိခိုက်စေတယ်” ဟု တာဝါက ပြောပြီး ယခုအခါ ထိုင်း၊ အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်ရဲတပ်ဖွဲ့များသည် မြန်မာတွင် အဖမ်းခံထားရသော ၎င်းတို့ နိုင်ငံသား ရာပေါင်းများစွာကို ကယ်တင်ရန် အပြင်းအထန် ကြိုးစားနေကြောင်း မှတ်ချက်ချသည်။
စစ်ကောင်စီ၏ ပြည်ပခေါင်းဆောင်များနှင့် အစည်းအဝေးများကို မြန်မာနိုင်ငံတွင်းတွင် အကြီးအကျယ် ကျယ်ကျယ်ပြန်ပြန့် ထင်ထင်ရှားရှား ကြော်ငြာကြောင်း သြစတြေးလျနိုင်ငံ၊ ကာတင် တက္ကသိုလ်မှ မြန်မာစီးပွားရေးလုပ်ငန်းနှင့် စီးပွားရေးတိုးတက်မှုကို အထူးပြုလေ့လာသော တွဲဖက် ပါမောက္ခ ဒေါက်တာ ထွေးထွေးသိန်းက ပြောသည်။
“ဒါတွေက စစ်ကောင်စီက သူတို့မှာ မိတ်ဆွေတွေ ရှိသေးတယ်၊ နိုင်ငံအနည်းငယ်ဟာ စစ်ကောင်စီနဲ့ ထိတွေ့ဆက်ဆံပြီး ဆက်ဆံရေး ပုံမှန်လုပ်ချင်တယ် ဆိုတာကို ပြည်သူလူထု ယုံကြည်အောင်လုပ်တဲ့ အားထုတ်မှုတွေပဲ” ဟု ၎င်းကပြောပြီး ထိုအစည်းအဝေးများက စစ်ကောင်စီသည် နိုင်ငံတကာအပယ်ခံ ဖြစ်သည်ဆိုသည့် ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ယုံကြည်ထားသည့် အယူအဆကို ခုခံကာကွယ်ရာတွင် အထောက်အကူဖြစ်မည်ဟု စစ်ကောင်စီက မျှော်လင့်နေကြောင်း မှတ်ချက်ချသည်။
“နိုင်ငံပိုင်မီဒီယာကနေ ဒီပုံတွေကို ဖြန့်ချိတာက အတိုက်အခံတွေကို စစ်ကောင်စီက လုပ်နေတဲ့ စိတ်ဓာတ်စစ်ဆင်ရေး တမျိုးပဲဖြစ်တယ်” ဟု ဒေါက်တာ ထွေးထွေးသိန်းက ပြောသည်။
စစ်ဗိုလ်ချုပ်များနှင့်တွေ့ဆုံ၊ နှုတ်ဆက်၊ ဓာတ်ပုံရိုက်ခံလိုသော နိုင်ငံများက ပေးပို့နေသော သတင်းစကားမှာ ၎င်းတို့အတွက် မြန်မာမှ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းရေးထက် သယံဇာတ၊ ကုန်သွယ်ရေး ကိစ္စများနှင့် ၎င်းတို့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ပိုမိုအရေးကြီးသည်ဆိုသည့် သတင်းစကားဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားသည်။
စစ်ဗိုလ်ချုပ်များနှင့်တွေ့ဆုံ၊ နှုတ်ဆက်၊ ဓာတ်ပုံရိုက်ခံလိုသော နိုင်ငံများက ပေးပို့နေသော သတင်းစကားမှာ ၎င်းတို့အတွက် မြန်မာမှ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီ ပြန်လည် ထိန်းသိမ်းရေးထက် သယံဇာတ၊ ကုန်သွယ်ရေး ကိစ္စများနှင့် ၎င်းတို့ အမျိုးသားလုံခြုံရေးကို ပိုမိုအရေးကြီးသည်ဆိုသည့် သတင်းစကားဖြစ်သည်။
အာဆီယံသည် မြန်မာစစ်ကောင်စီ ကိုယ်စားလှယ်များကို အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုမှ လုံခြုံရေးညီလာခံနှင့် လေ့ကျင့်ရေး အစီအစဉ်တခု တက်ရောက်ရန် ဖိတ်ထားကြောင်း လွတ်လပ်သော သတင်းဌာနတခုဖြစ်သည့် Myanmar Now က အမေရိကန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးဌာန သတင်းရင်းမြစ်များကို ကိုးကားဖော်ပြသည်။
အာဆီယံ အပေါင်း ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီးများ အစည်းအဝေး (ADMM-Plus) ရေကြောင်းလုံခြုံရေးညီလာခံနှင့် အနာဂတ်ခေါင်းဆောင်များ အစီအစဉ်ကို ယခုတပတ်အတွင်း ဟာဝိုင်အီတွင် ကျင်းပမည်ဖြစ်သည်။
“အဲဒါမှန်ရင် စစ်ကောင်စီနဲ့ ပုံမှန်ဆက်ဆံရေးလုပ်ပြီး တရားဝင်မှုပေးတဲ့ နောက်ထပ်ပုံစံ တမျိုးဖြစ်တယ်” ဟု ဒေါက်တာ ထွေးထွေးသိန်းက ပြောကြားလိုက်ပြီး အာဆီယံက မြန်မာအကျပ်အတည်းကို တုံ့ပြန်မှုသည် စိတ်ရှုပ်ထွေးစရာ၊ စိတ်ပျက်စရာ ဖြစ်သောကြောင့် အံ့သြစရာမရှိကြောင်း မှတ်ချက်ပေးသည်။
“အာဆီယံက ဘုံသဘောတူညီချက် ၅ ချက်ကို အောင်မြင်အောင် မလုပ်နိုင်တော့ မြန်မာပြည်သူတွေကို စိတ်ပျက်စေတယ်။ အဲဒီဘုံသဘောတူညီချက်က ထိရောက်မှုလည်း မရှိသလို ထပ်မံအားဖြည့်ပေးတာလည်း မရှိဘူး” ဟု ဒေါက်တာ ထွေးထွေးသိန်းက ပြောကြားပြီး နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းသည် စစ်ကောင်စီအပေါ် ကျင့်သုံးသော နည်းလမ်းသည် ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှု မရှိကြောင်း မှတ်ချက်ချသည်။
“ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှုနဲ့ ညှိနှိုင်းမှုဟာ မြန်မာအကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရာမှာ ထိရောက်မှုအတွက် အရေးကြီးတယ်လို့ သတိပေးချက်အားလုံး ရှိနေတာတောင်မှ အဲဒီလို ဖြစ်နေကြတာ”
“ရှေ့နောက်ညီညွတ်မှုနဲ့ ညှိနှိုင်းမှုဟာ မြန်မာအကျပ်အတည်း ဖြေရှင်းရာမှာ ထိရောက်မှုအတွက် အရေးကြီးတယ်လို့ သတိပေးချက်အားလုံး ရှိနေတာတောင်မှ အဲဒီလို ဖြစ်နေကြတာ” ဟုလည်း ၎င်းကဆက်ပြောသည်။
(South China Morning Post ပါ Maria Siow ၏ Myanmar’s ‘little regard’ for Asean on show as it turns to China, India, Russia for leverage ကို ဘာသာပြန်သည်။)
You may also like these stories:
မြန်မာ့အရေးနှင့် အာဆီယံသေဆုံးခြင်း
စစ်ကောင်စီကျင်းပမည့် အာဆီယံလေတပ် ညီလာခံ မတက်ကြရန် NUG တောင်းဆို
စစ်ကောင်စီပါမည့် ရုရှား- အာဆီယံစစ်ရေးလေ့ကျင့်မှု JFM ရှုတ်ချ
အာဆီယံ နိုင်ငံတိုင်းက စစ်ကောင်စီကို စိတ်ပျက်နေတာ သေချာတယ် (ရုပ်/သံ)
