မြန်မာတွင် အလုပ်လုပ်ရန် လွန်ခဲ့သော ၆ လက ခေါ်ယူခံရသည့် ၂၆ နှစ်အရွယ် သားဖြစ်သူ သေသည် ရှင်သည်ကို ဖခင်ဖြစ်သူက မသိခဲ့ပေ။
သို့သော် သူ၏သားကို တရုတ်မှ ဘန်ကောက်သို့ နိုဝင်ဘာလ ၂၀ ရက်နေ့တွင် ကယ်ဆယ်ခဲ့သည်ဟု သိရသောအခါမှသာ ပိုပီစစ်ဟု အမည်ဖော်ပြသော ထိုဖခင် စိတ်သက်သာရာရခဲ့သည်။
နိုင်ငံတကာ ကုမ္ပဏီတခုတွင် အခွင့်အလမ်းကောင်းသောအလုပ် ကမ်းလှမ်းခံရသည့် သားဖြစ်သူသည် မြန်မာနိုင်ငံ လောက်ကိုင်မှ ငွေကြေးလိမ်လည်သည့်လုပ်ငန်းတွင် လုပ်ကိုင်ရန် လိမ်လည် ခေါ်ယူခံရသည်ဟု အသက် ၅၂ နှစ်အရွယ် ဖခင်က ပြောသည်။
“အလုပ်ရှင်တွေက ကျနော့်သားကို အမြတ်ထုတ်မယ်၊ သတ်မယ်၊ သူ့ကျောက်ကပ်ကို ရောင်းမယ်။ ကျနော် သူ့ရဲ့အရိုးတွေပဲ ပြန်ရမယ်လို့တောင် တွေးမိခဲ့ဖူးတယ်” ဟု ပိုပီစစ်က ပြောသည်။
“အခုတော့ သူ့ဘဝသစ်ကို စတင်ဖို့ ဒုတိယအခွင့်အလမ်းကို ပေးလိုက်ပါပြီ” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
“သူလောက်ကိုင်မှာ ပိတ်မိနေတုန်းက ဘယ်အချိန် ဗုံးတွေ တိုက်ပွဲတွေ သူ့ဆီကို ရောက်လာမယ်ဆိုတာ ကျနော် မသိဘူး” ဟုလည်း ပြောသည်။
“အလုပ်ရှင်တွေက ကျနော့်သားကို အမြတ်ထုတ်မယ်၊ သတ်မယ်၊ သူ့ကျောက်ကပ်ကို ရောင်းမယ်။ ကျနော် သူ့ရဲ့အရိုးတွေပဲ ပြန်ရမယ်လို့တောင် တွေးမိခဲ့ဖူးတယ်”
စစ်တပ်ထိန်းချုပ်မှုကို ခုခံတော်လှန်နေသည့် စစ်အာဏာသိမ်းမှုဆန့်ကျင်ရေး တိုက်ခိုက်ရေးသမားများနှင့် မြန်မာနိုင်ငံတဝန်း တိုက်ပွဲများဖြစ်နေစဉ် ထိုဖြစ်ရပ်ဖြစ်လာသည်။
တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများသည် နယ်စပ်ဒေသတွင် မြန်မာစစ်တပ် စခန်းပေါင်း ၁၅၀ ကျော်ကို သိမ်းပိုက်ခဲ့သည်ဟု သတင်းများတွင် ဖော်ပြသည်။
စစ်တပ်သည် စခန်းများနှင့် ဒေသများကို ဆုံးရှုံးသွားသော်လည်း ထိုလက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခတွင် စစ်တပ်ကသာ အနိုင်ရမည်ဟု ကျွမ်းကျင်သူအချို့က ယူဆသည်။
“နောက်ဆုံးကျတော့ စစ်တပ်က ပစ်အားအရ အင်အားအကောင်းဆုံး ဖြစ်နေမှာပဲ။ ဒါကြောင့် ပဋိပက္ခအများစုမှာ အနိုင်ရနိုင်တယ်” ဟု ကမ္ဘာ့ဆုံးရှုံးနိုင်ခြေဆိုင်ရာ အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်း Control Risks မှ တွဲဖက် ဒါရိုက်တာ မစ္စ ဆာရာယန်းက ပြောသည်။
တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများသည် ၎င်းတို့ ကိုယ်ကျိုးစီးပွားများအတွက် အခွင့်အလမ်း ရှာနေသောကြောင့် ညီညွတ်မည် မဟုတ်ကြောင်း၊ စစ်တပ်သည် ပေးဆပ်ရမည့်တန်ဖိုး လွန်စွာမြင့်မားသောကြောင့် အာဏာတည်မြဲရေးအတွက် အသေအလဲ တိုက်မည်ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက မှတ်ချက်ချသည်။
“ဒီမှာ အဓိကအချက်ကတော့ ကျမတို့တွေ မြန်မာမှာ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ မတည်ငြိမ်မှု သံသရာကို ဆက်လက် မြင်တွေ့နေရမှာပဲ” ဟု မစ္စ ယန်းက CNA ၏ Asia First အစီအစဉ်သို့ နိုဝင်ဘာလ ၂၂ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
“ဒါပေမယ့် အခြေအနေက အရမ်း အပြောင်းအလဲမြန်နေပြီး စစ်တပ်က အလျှော့ပေးမယ့် လက္ခဏာ မရှိသေးဘူး” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
ပြန်ရောက်လာသော ထိုင်းများ ဆွေမျိုးများ တွေ့ခွင့်မရသေး
တချိန်တည်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသည် မြန်မာမှ တိုက်ပွဲတွင် ပိတ်မိနေသည့် ထိုင်းနိုင်ငံသား ၃၀၀ ခန့်ကို ကယ်ဆယ်ခဲ့သည်။
မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့မြောက်ပိုင်း လောက်ကိုင်တွင် ထိုင်းနိုင်ငံသား အနည်းဆုံး ၃၀ ပိတ်မိနေဆဲ ဖြစ်သည်ဟု ယူဆရသည်။
“ဒီမှာ အဓိကအချက်ကတော့ ကျမတို့တွေ မြန်မာမှာ အကြမ်းဖက်မှုနဲ့ မတည်ငြိမ်မှု သံသရာကို ဆက်လက် မြင်တွေ့နေရမှာပဲ”
မလေးရှားနှင့် ဖိလစ်ပိုင်ကဲ့သို့သော အခြားနိုင်ငံသားများလည်း လောက်ကိုင်တွင် ထိုသို့ပိတ်မိနေသည်ဟု ဆိုသည်။
ထိုနိုင်ငံခြားသားများသည် အစားအစာနှင့် ရေမလုံလောက်မှုကိုလည်း ပိုမိုရင်ဆိုင်နေရသည်။
လောက်ကိုင်တွင် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အစည်းများနှင့် ၂၀၂၁ ခုနှစ်တွင် အာဏာသိမ်းခဲ့သည့် မြန်မာစစ်တပ်အကြား တိုက်ပွဲများ ပြင်းထန်နေသည်။
သူ၏ချစ်သူသည် မြန်မာသို့ လွန်ခဲ့သော နှစ်လကမှ သွားရောက် အလုပ်လုပ်ခဲ့ကြောင်း ပန်း အမည်ရှိ အသက် ၃၀ အရွယ် ထိုင်းအမျိုးသမီးတဦးက ပြောသည်။
သူ့ကို နေထိုင်စားသောက်စရိတ်ငြိမ်း တလလျှင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈၅၀ ပေးမည်ဟု ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်။
ယခင်က ပြည်ပသို့ မရောက်ဖူးသော သူ၏ချစ်သူက ကမ်းလှမ်းမှုသည် မြန်မာတွင် ပြည်ပ အလုပ်လုပ်ရန် ကြီးမားသော အခွင့်အလမ်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆခဲ့သည်။
သို့သော် သူ့ချစ်သူသည် သူအလုပ်လုပ်သည့် အဆောက်အအုံအနီးတွင် လက်နက်ကိုင်ထားသူများကို တွေ့ပြီး သံသယဝင်လာသည်ဟု ပန်းက ပြန်ပြောပြသည်။
သူ့ချစ်သူက သူ့ကိုဆက်သွယ်ပြီး ထိုင်းအာဏာပိုင်များကို အကြောင်းကြားရန် ပြောခဲ့သည်။
သို့သော် သူက “ကျမ အဲဒီလိုမလုပ်ရဲဘူး။ သူတိုင်တာကို သိသွားပြီး သူ့ကို ထိခိုက်အောင်လုပ်ရင် သူ့အတွက် အန္တရာယ်များတယ်” ဟု ၎င်းကပြောသည်။
သူ၏ချစ်သူ ဘေးကင်းစွာ ပြန်လည် ရောက်ရှိလာသည်ကို ပန်း သိသော်လည်း သူသည် ချစ်သူအတွက် နောက်ထပ် စိုးရိမ်စရာတခုနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ထိုသို့ မြန်မာမှ ကယ်ဆယ်လာသူများသည် ဝင်ငွေကောင်းသောကြောင့် မြန်မာတွင် ဆိုက်ဘာလိမ်လည်သူများအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်ဟု ထိုင်းအာဏာပိုင်များက ယူဆနေသောကြောင့် ဖြစ်သည်။
“ကျမရဲ့ချစ်သူကို ဆိုက်ဘာလိမ်လည်မှုနဲ့ စွပ်စွဲမခံရအောင် အထောက်အထားတွေ ပေးနိုင်ချင်တယ်။ ဒီလူတွေဟာ ငွေကြေးလိမ်လည်သူတွေလို့ လူအများက ထင်နေကြတယ်။ ဒါပေမယ့် အဲဒါ မမှန်ဘူး။ အများအပြားက အဲဒီမှာ မလုပ်ချင်ကြဘူး။ ကျမ ချစ်သူကလည်း အဲဒီလိုလူ တယောက်ပဲ” ဟု ၎င်းက ဆက်လက်ပြောသည်။
ထိုကယ်ဆယ်လာသူများကို ၎င်းတို့၏ ဆွေမျိုးများ တွေ့ခွင့်မရသေးပေ။
လက်ရှိအချိန်တွင် အစိုးရအဆောက်အအုံတခု၌ ထိန်းသိမ်းထားသည့် ကယ်ဆယ်ထားသူများကို မိသားစုများနှင့် တွေ့ခွင့်မပေးနိုင်သေးသော်လည်း ထိုသူများသည် ကျန်းမာကြောင်း အာမခံသည်ဟု အာဏာပိုင်များက ပြောသည်။
အာဏာပိုင်များသည် ထိုပြန်လာသူများ၏ ပါဝင်ပတ်သက်မှုအဆင့်နှင့် မည်သည့်အတွက် မြန်မာသို့ ရောက်နေသည်ကို သိရန် ဦးစွာ မေးမြန်းနေသည်။
မြန်မာမှ ကယ်ဆယ်လာသူများသည် ဝင်ငွေကောင်းသောကြောင့် မြန်မာတွင် ဆိုက်ဘာလိမ်လည်သူများအဖြစ် လုပ်ကိုင်ခဲ့သည်ဟု ထိုင်းအာဏာပိုင်များက ယူဆနေသည်။
ပြန်လာသူအနည်းငယ်တွင်သာ ရာဇဝတ်မှု မှတ်တမ်းရှိပြီး လိုအပ်သလို လုပ်ဆောင်မည်ဟု အာဏာပိုင်များက ပြောသည်။
ထိုင်းအစိုးရသည် ဆိုက်ဘာလိမ်လည်မှု အခြေအနေကို ဆက်လက် စုံစမ်းစစ်ဆေးမည်ဖြစ်ပြီး စစ်ဖြစ်နေသော မြန်မာမှ ထိုင်းနိုင်ငံသားများကို ဆက်လက် ကယ်ဆယ်မည် ဖြစ်သည်။
ပြန်လာသူများအတွက် တရားမျှတမှု အာမခံမည်
စိုးရိမ်ပူပန်နေသည့် မိသားစုဝင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည့် ထိုင်းလွှတ်တော်အမတ် မစ္စတာ ကန်နာဗီ ဆူဘဆန်က ပြန်လာသူများအတွက် တရားမှုတမှုရှိစေရန် လုပ်ဆောင်မည်ဟု ကတိပြုထားသည်။
အာဏာပိုင်များသည် လူကုန်ကူးခံရသူများကို တိကျစွာ ဖော်ထုတ်နိုင်ရန် National Referral Mechanism မူဘောင်ကို အသုံးပြုပြီး ထိုလူကုန်ကူးခံရသူများ စနစ်တကျ အထောက်အကူရအောင် လုပ်သင့်ကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
“လူကုန်ကူးမှုသားကောင် ဖြစ်ရတဲ့ အဓိက အကြောင်းရင်းကတော့ ထိုင်းမှာ အလုပ်မရှိတာပဲ” ဟုလည်း မစ္စတာ ကန်နာဗီက ပြောသည်။
“ဒါကြောင့် ထိုင်းနိုင်ငံသားတွေအတွက် ပညာရေးကောင်းကောင်း ပံ့ပိုးပေးပြီး တချိန်တည်းမှာပဲ လူကုန်ကူးမှုသားကောင် ဖြစ်သွားတဲ့ ပြည်သူတွေကို ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ဥပဒေနဲ့ လက်ရှိ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း အားလုံးဟာ မှန်ကန်ဖို့လိုပြီး ချမှတ်ဖို့လိုတယ်” ဟုလည်း ၎င်းကပြောသည်။
“တချိန်တည်းမှာပဲ လူကုန်ကူးမှုတားဆီးရေးလုပ်တဲ့ ဒေသဆိုင်ရာမူဘောင်ကိုလည်း အားပေးဖို့ လိုတယ်” ဟု ပြောသည်။
“ထိုင်းနိုင်ငံသားတွေအတွက် ပညာရေးကောင်းကောင်း ပံ့ပိုးပေးပြီး တချိန်တည်းမှာပဲ လူကုန်ကူးမှုသားကောင် ဖြစ်သွားတဲ့ ပြည်သူတွေကို ကာကွယ်ဖို့ လိုအပ်တဲ့ဥပဒေနဲ့ လက်ရှိ လုပ်ထုံးလုပ်နည်း အားလုံးဟာ မှန်ကန်ဖို့လိုပြီး ချမှတ်ဖို့လိုတယ်”
လူကုန်ကူးမှုသားကောင်များကို ကယ်ဆယ်နေသည့် အစိုးရမဟုတ်သော အဖွဲ့အစည်း Immanuel Foundation သည် မြန်မာမှ ထိုင်းများကို ကယ်ဆယ်ရာတွင် ပါဝင်ဆောင်ရွက်ခဲ့သည်။
“သူတို့ကို မကယ်ဆယ်ရင် သူတို့ အတင်းအကျပ် ဆက်လက် စေခိုင်းခံရပြီး ရိုက်နှက်ခံနေရမယ်” ဟု ထိုဖောင်ဒေးရှင်းကို ပူးတွဲတည်ထောင်သည့် ဒုဥက္ကဋ္ဌ မစ္စတာ ဂျာရူဝတ် ဂျင်မွန်ကာက ပြောသည်။
သူသည် မြန်မာနိုင်ငံ လောက်ကိုင်တွင် ပိတ်မိနေသည့် ထိုင်းနိုင်ငံသား အများအပြားနှင့် အဆက်အသွယ် ရနေဆဲဖြစ်သည်။
မိသားစုများထံ ဖုန်းပြန်ဆက်ခြင်းကို အနီးကပ်စောင့်ကြည့်နေပြီး ဆက်သွယ်ပါက ရိုက်နှက်၊ လျှပ်စစ်ရှော့တိုက်ခံရသည်ကို ထိုသူများက သူ့ကိုပြန်ပြောပြကြောင်း မစ္စတာ ဂျာရူဝတ်က ပြောသည်။
“သူတို့တွေက လူအများအပြားကို ငွေကြေးလိမ်လည်ခဲ့ရမှာပဲ။ ဖျားနာသူတွေကို ဆေးဝါး မပေးဘူး။ သူတို့အတွက် အကောင်းဆုံးရနိုင်တာက ပါရာစီတမောနဲ့ ဆေးသွင်းပေးတာပဲ” ဟု ၎င်းကပြောသည်။
“လူကုန်ကူးခံရသူတွေမှာ လွတ်လပ်မှု မရှိဘူး။ အဆိုးဆုံးကတော့ သူတို့အသတ်ခံရနိုင်တယ် ဆိုတာပဲ” ဟု မစ္စတာ ဂျာရူဝတ်က ပြောသည်။
(CNA ပါ May Wong နှင့် Calvin Yang တို့၏ At least 30 Thai nationals still believed to be trapped in Laukkai town in Myanmar amid intense fighting ကို ဘာသာပြန်သည်။)
လောက်ကိုင်၌ ပိတ်မိနေသည့် ထိုင်း ၂၆၆ ဦးကို တရုတ်မှတဆင့် လွှဲပြောင်း
လောက်ကိုင်တွင် လူသားဒိုင်းအဖြစ်ထိန်းသိမ်းထားသည့် ထိုင်းနိုင်ငံသားများကို နေရာရွှေ့ပြောင်း
လောက်ကိုင်ရှေ့တန်းတွင် ထိုင်းနိုင်ငံသား ၂၀၀ နီးပါး စစ်တပ်က လူသားဒိုင်းလုပ်ထား
စစ်ရေးအရ ပိတ်ဆို့ခံ လောက်ကိုင်မြို့ရှိ လုပ်ငန်းများ ရပ်ဆိုင်းလာ
