တရုတ်နိုင်ငံ၏ ဖောင်းပွနေသည့် စီးပွားရေးကို ဖြေရှင်းရန်အတွက် တရုတ်အာဏာပိုင်များက ဘဏ္ဍာရေးဆိုင်ရာ တင်းကျပ် ကန့်သတ်မှု အသစ်များ ချမှတ်လာခြင်းကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံ မြောက်ပိုင်းမှ အငြင်းပွားဖွယ်ရာ မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းကို တိတ်ဆိတ်စွာ စွန့်လွှတ်ရန် အကြောင်းများဖြစ်လာနေသည်။
China Power Investment Corporation (CPI) က ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် သမ္မတဦးသိန်းစိန်က မြစ်ဆုံဆည် တည်ဆောက် ခြင်းကို ရပ်နားရန်ဆုံးဖြတ်လိုက်ခြင်းအား ပယ်ဖျက်ပေးရန် မြန်မာ အစိုးရအား ဖိအားပေးခဲ့သော်လည်း တရုတ်အစိုးရ၏ ဘဏ္ဍာရေး ဦစားပေးချက် အသစ်များအရ မြစ်ဆုံဆည်စီမံကိန်းသည် ပျက်စီးသွားဖွယ်ရှိကြောင်း လေ့လာအကဲခတ်သူ များက ပြောကြသည်။
“မကြာသေးခင်ကာလအထိ တရုတ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ် နဲ့ သူ့လောက် မကြီးတဲ့ တရုတ် ထုတ်ကုန်သွင်းကုန်ဘဏ် တို့ဟာ ကြီး ထွားလာတဲ့ ဈေးကွက်တွေအတွက် အမြဲတမ်း မိတ်ဆွေကောင်းဖြစ်ခဲ့ပါတယ်။ အရင်းအနှီး နည်းနေတဲ့ နေရာတွေအတွက် သူတို့က အစိုးရကိုရော ကုမ္ပဏီတွေကိုပါ အတိုးနှုန်းမြင့်မြင့်နဲ့ ကာလတိုချေးငွေ ထုတ်ချေးခဲ့ပါတယ်။ ဒါပေမယ့် အခုတော့ အဲဒီ တရုတ်နိုင်ငံပိုင် ဘဏ်ကြီးတွေ နောက်ပြန်ဆုတ်သွားကြပါပြီ” ဟု လန်ဒန်မြို့မှ Financial Times သတင်းစာက ရေး သားခဲ့သည်။
“တရုတ်အစိုးရက ဘဏ်တွေကို မှန်မှန်ဖိအားပေးလာတာနဲ့ အမျှ ပြည်မကြီးရဲ့ချေးငွေက ပြည်တွင်းမှာရော ပြည်ပမှာပါ ခက်ခဲ လာပါတယ်။ အမေရိကန်မှာ ချေးငွေထိန်းချုပ်မှု ဆက်လက်ရှိနေမယ်လို့ ခန့်မှန်းချက်တွေ ထွက်ပေါ်နေချိန်မှာ တရုတ်နိုင်ငံမှာတော့ အကြီးအကျယ်ကို ဖြစ်ပေါ်နေပါပြီ” ဟု Financial Times ကဆိုသည်။
မြန်မာ့အရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာနေသူ ပညာရှင်တဦးဖြစ်သော Sean Turnell က တရုတ်အစိုးရ၏ ချေးငွေ အတားအဆီး များကြောင့် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၃.၆ ဘီလီယံတန်ဖိုးရှိသည့် မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းသည် တိတ်တဆိတ် အဆုံးသတ်သွား နိုင်သည်ဟု ဆိုသည်။
“မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းက ၂ ဘက်လုံးအတွက် စိတ်ကသိကအောင့်ဖြစ်စရာတခု ဖြစ်ပါတယ်။ ဒီတိုင်းဆက်သွားမယ် ဆိုရင်လည်း တဘက်ဘက်က မျက်နှာပျက်ရမယ်။ ဒါပေမယ့် တရုတ်နိုင်ငံက ဘဏ်တွေရဲ့ ချေးငွေကို ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းက ရှုပ်ထွေးနေတဲ့ အခြေအနေတခုအတွက် အဖြေဖြစ်လာမှာ သေချာပါတယ်” ဟု သူကပြောသည်။
သမ္မတဦးသိန်းစိန်က သူ၏ သမ္မတသက်တမ်းပြီးဆုံးသည့် ၂၀၁၅ ခုနှစ်အထိ ဆည်တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းများကို ရပ်တန့်ထားရန် အမိန့်ထုတ်လိုက်ပြီး များမကြာမီမှာပင် CPI က လုပ်ငန်းများကို အမြန်ဆုံးပြန်လည် စတင်နိုင်ရေး အတွက် ဆူဆူညံညံတောင်းဆိုခဲ့သည်။ သြစတြေးလျနိုင်ငံ ဆစ်ဒနီမြို့ရှိ Macquarie တက္ကသိုလ်၏ ပါမောက္ခဖြစ်၍ Burma Economic Watch ၏ ပူးတွဲ အယ်ဒီတာလည်းဖြစ်သူ Sean Turnell က အစိုးရပိုင် လုပ်ငန်းကြီးများ၏ ပင်လယ်ရပ်ခြား ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများအတွက် ချေးငွေကို တရုတ်အစိုးရက ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းသည် ပြဿနာအတွက် အလွန်မှန်ကန်သည့် ထွက်ပေါက်ဗျူဟာ တခုဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
“ပြုပြင်ပြောင်းလဲရေးအတွက် အထင်ရှားဆုံးသာဓက ဖြစ်တဲ့ မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်းရပ်တန့်ထားခြင်းကို ဆက်ထိန်းလိုက်နိုင်တဲ့ အတွက် မြန်မာအစိုးရအနေနဲ့လည်း အသက်ရှူချောင်ပြီး သက်သာရာ ရသွားနိုင်ပါတယ်။ တရုတ်နိုင်ငံလည်း ဣန္ဒြေ မပျက် စီမံကိန်းကနေ ပြန်ထွက်သွားလို့ရပါပြီ။ ၂ ဘက်လုံးအတွက် အကျိုးရှိမယ်လို့ ကျနော်မြင်ပါတယ်” ဟု သူကပြော သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် တရုတ်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုများ နှေးကွေးကျဆင်း သွား ရခြင်းမှာ တရုတ်အစိုးရ၏ ဘဏ္ဍာရေးမူဝါဒ ပြင်းထန် တင်းကျပ် လာမှုကြောင့်ဟုလည်း ဆိုနိုင်ပါသည်။
ဧပြီလ အစောပိုင်းတွင် China Radio International အသံလွှင့်ဌာနက ၂၀၁၃ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်တွင် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံ မှု အမေရိကန် ဒေါ်လာ သန်း ၂၀ သာရှိခဲ့ပြီး ၂၀၁၂ အတွင်း ရင်းနှီးမြှုပ်နှံခဲ့မှု၏ ၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ တရုတ် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံမှု အများဆုံး ဖြစ်သည့် ၂၀၁၀ ခုနှစ်၏ ၁ ရာခိုင်နှုန်းသာ ဖြစ်သည်ဟု ထုတ်လွှင့်ခဲ့သည်။
The China Business News သတင်းစာကလည်း တရုတ်နိုင်ငံသည် မြန်မာနိုင်ငံသို့ လာရောက်သည့် နိုင်ငံခြားရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများထဲတွင် ၄ နှစ် အတွင်း ပထမဆုံးအနေဖြင့် အဆင့် ၁၀ ဝန်းကျင်သို့ ကျသွားကြောင်းရေးသားခဲ့သည်။
“ဖြစ်ပေါ်နေတဲ့ ဈေးကွက်အခြေအနေတွေကို ရင်ဆိုင်တဲ့နေရာမှာ လက်တွေ့ကျဖို့ အရေးကြီးပါတယ်။ အခုအချိန်မှာ တရုတ် နိုင်ငံက သူရဲ့ ပြည်တွင်းပြဿနာတွေနဲ့ လိုအပ်ချက်တွေ အပေါ်မှာ အရမ်းကို ပိုပြီး အာရုံစိုက်နေပါတယ်” ဟု စွမ်းအင် ဆိုင်ရာပညာရှင် တဦးဖြစ်သော John Richardson က ICIS မဂ္ဂဇင်းတွင် မှတ်ချက်ပြုရေးသားခဲ့သည်။
ထိုသို့ ချေးငွေ ဖြတ်တောက် ထိန်းချုပ်လိုက်ခြင်းကြောင့် တရုတ်နိုင်ငံ၏ ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုဖြင့် ဆောင်ရွက်နေသည့် အခြေခံ အဆောက်အဦး ဖွံ့ဖြိုးရေး စီမံကိန်းများ အပေါ်သို့သက်ရောက် မှုများရှိနိုင်ပြီး အထူးသဖြင့် မြန်မာ၊ ကမ္ဘောဒီးယား နှင့် လာအိုနိုင်ငံများမှ ရေအားလျှပ်စစ် စီမံကိန်းများ ဖြစ်သည်ဟု သူကပြောသည်။
တရုတ် အစိုးရပိုင် ကုမ္ပဏီကြီး ၃ခုဖြစ်သည့် Sinohydro Corporation၊ China Three Gorges Corporation နှင့် China Southern Power Grid တို့က ငွေကြေးစိုက်ထုတ်၍ မြန်မာနိုင်ငံ အရှေ့ပိုင်းရှိ သံလွင်မြစ်ပေါ်တွင် ရေအားလျှပ်စစ်ထုတ် ယူနိုင်မည့် ဆည် အမြောက်အများတည်ဆောက်ရန် စီစဉ်နေကြောင်း သတင်းများထွက်ပေါ်ခဲ့သည်။ ၎င်းတို့ထဲမှ မည်သည့် စီမံကိန်းကို ဆက်လက်ဆောင်ရွက်မည် ဆိုခြင်းကို သေချာစွာ မသိရပေ။
ဝါရှင်တန် အခြေစိုက် Stimson Center မှ ပညာရှင်တဦး ဖြစ်သော Yun Sun က မြစ်ဆုံစီမံကိန်းကို ရွှေ့ဆိုင်းလိုက်ပြီး ကထဲက မြန်မာနိုင်ငံအတွင်းမှ အဓိက ရင်းနှီးမြှုပ်နှဲမှု အသစ်များ အားလုံးကို တရုတ်နိုင်ငံက ရွှေ့ဆိုင်းခဲ့သည်ဟု ဖေဖော် ဝါရီ လ အတွင်းတွင်ပြောကြားခဲ့သည်။
“တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ စီးပွားရေး စီမံကိန်းတခုကို ကံတရားက ပြောင်းလဲပေးတဲ့ အတိုင်းပဲ ထားလိုက်မှာလား၊ တရုတ်-မြန်မာဆက်ဆံရေးရဲ့ အနာဂတ်အပေါ်မှာ သက်ရောက်မှု အဖြစ်ခံ မှာလား ဆိုတာကို အမျှော်အမြင် ရှိရှိနဲ့ ပြန်လည် ဆင်ခြင်စဉ်းစားဖို့ လိုပါတယ်” သူကရေး သားခဲ့သည်။
သို့သော်လည်း တရုတ်နိုင်ငံ၏ လက်ရှိစီးပွားရေးပြဿနာများက ပိုမိုကြီးမားနေသဖြင့် မြစ်ဆုံဆည် စီမံကိန်း မှေးမှိန်သွား ရခြင်းလည်း ဖြစ်နိုင်ပါသည်။
“တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ GDP ဖွံ့ဖြိုးမှုနှုန်းက ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လကုန်အထိ ၃ လပတ် ကာလတွေတိုင်းမှာ ၁.၄ ရာခိုင်နှုန်း အထိ နှေးကွေး သွားပါတယ်။ နိုင်ငံခြားကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုက ပြီးခဲ့တဲ့ နှစ်နဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ၁.၆ ရာခိုင်နှုန်း တိုးလာပါတယ်” ဟု Financial Times သတင်းစာက ဆိုသည်။
“ပြီးခဲ့တဲ့ မတ်လအတွင်းမှာ နိုင်ငံခြား နိုင်ငံခြားကုန်ပစ္စည်းတင်သွင်းမှုက ၂၀၁၃ ခုနှစ် မတ်လနဲ့ နှိုင်းယှဉ်ရင် ၁၁.၃ ရာခိုင် နှုန်းကျဆင်းသွားပါတယ်။ ဒါတွေအားလုံးက ကမ္ဘာ့ဖွံ့ဖြိုးမှုရဲ့ မောင်းနှင် အားအဖြစ်ရှိနေတဲ့ တရုတ်နိုင်ငံရဲ့ အခန်းကဏ္ဍ (အထူးသဖြင့် ပေါ်ထွက်လာနေတဲ့ ဈေးကွက်တွေ အတွက်) က အနာဂတ်ကာလမှာ မှေးမှိန်သွားမယ် ဆိုတာကို ဖော် ပြနေပါတယ်” ဟုလည်း Financial Times ကရေးသားခဲ့သည်။
