သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် ငွေပေးငွေယူရှင်းတမ်း အကျပ်အတည်းနှင့် ရင်ဆိုင်ရန် နီးကပ် လာသောကြောင့် ဒေသတွင်းအဓိက မဟာမိတ်များထံမှ ဘဏ္ဍာရေး အကူအညီများ တောင်းခံနေရသည်။
ယခင် မကြုံဖူးလောက်အောင် များပြားသော ပြည်ပကြွေးမြီ ပေးဆပ်ရမည့် တာဝန်များကို ဖြည့်ဆည်းနိုင်ရန် အားထုတ်သည့် အနေဖြင့် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် တရုတ်၊ အိန္ဒိယ နိုင်ငံများနှင့် ဆွေးနွေးနေကြောင်း သိရသည်။
အိန္ဒိယ ဗဟိုဘဏ်သည် သီရိလင်္ကာဗဟိုဘဏ်သို့ ငွေလဲလှယ်မှု အစီအစဉ်တခုအရ ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ ထုတ်ပေးရန် ယခုလ အစောပိုင်းက သဘောတူခဲ့သည်။
“အိန္ဒိယ ဗဟိုဘဏ်၏ လျင်မြန်ပြီး ကာလအကန့်အသတ်မဲ့သော အကူအညီသည် သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ ပြည်ပ အရန်ငွေကို လုံလောက်သော အဆင့်တွင် ထိန်းသိမ်းထားရန် အထောက်အကူပြုခြင်းဖြင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ၏ ယုံကြည်မှုကို မြှင့်တင်ပေးမည်” ဟု သီရိလင်္ကာ ဗဟိုဘဏ်က ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
တချိန်တည်းတွင် တရုတ်နိုင်ငံဘဏ်ကလည်း သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသို့ ချေးငွေ ဒေါ်လာ သန်း ၃၀၀ ထုတ်ပေးသည်ဟု သတင်းများက ဆိုသည်။
အိန္ဒိယ ဗဟိုဘဏ်နှင့် တရုတ်နိုင်ငံဘဏ်တို့သည် ၎င်းတို့၏ အကူအညီများကို ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံစီအထိ စဉ်းစားနေကြောင်း ကိုလံဘိုတွင် ကျင်းပသည့် ညီလာခံတခုတွင် သီရိလင်္ကာဗဟိုဘဏ် ဥက္ကဋ္ဌ အင်ဒရာဂျစ် ကွန်မာရာဆွာမိက ပြောသည်။
“သီရိလင်္ကာရဲ့ မိတ်ဆွေတွေဖြစ်တဲ့ နိုင်ငံကြီးနှစ်ခုက ကျနော်တို့နိုင်ငံ ပိုမိုကြီးမားတဲ့ အကျပ်အတည်း ကြုံရချိန်မှာ အကူအညီတွေကို မြှင့်တင်ပေးကြပါတယ်” ဟု ၎င်းက သီဟိုဠ် ကုန်သည်ကြီးများအသင်းက စီစဉ်သော အစည်းအဝေးတွင် ပြောခဲ့သည်။
လွန်ခဲ့သောနှစ်ကုန်က နိုင်ငံ၏ အကြွေး ပေးဆပ်နိုင်သည့်နှုန်းကို ကျသွားစေသော နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုကြောင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများကို ထိတ်လန့်စေသောအခါ သီရိလင်္ကာ၏ အရန် နိုင်ငံခြားသုံးငွေသည် ဒေါ်လာ ၆.၉ ဘီလျံအထိ ကျဆင်းသွားခဲ့သည်။
သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် နိုင်ငံတကာ ငွေချေး စာချုပ်ဈေးကွက်ကို မြှင့်တင်ရန် အားထုတ်မှု မအောင်မြင်သောအခါ နိုင်ငံခြားသုံး အရန်ငွေကို သုံးပြီး နိုင်ငံတကာ အစိုးရငွေချေးစာချုပ် ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံဖိုးကို ပြန်လည် ပေးဆပ် ခဲ့ကြောင်း သီရိလင်္ကာ ဗဟိုဘဏ်က လွန်ခဲ့သောတပတ်က ကြေညာခဲ့သည်။
၂၀၁၉ ခုနှစ် နှစ်ကုန်တွင် ပြန်လည်ပေးဆပ်ရမည့် ပြည်ပအကြွေးမှာ စံချိန်တင်ပြီး ဒေါ်လာ ၅.၉ ဘီလျံရှိနေကာ နိုင်ငံအနေဖြင့် ထိုနည်းအတိုင်း ဆက်လက်သွားပါက နိုင်ငံခြားအရန်ငွေကြေး ကုန်ခမ်း သွားမည်ဖြစ်သည်။
စုစုပေါင်းတန်ဖိုး ဒေါ်လာ ၈၇ ဘီလျံရှိသော သီရိလင်္ကာ စီးပွားရေးတွင် ကြွေးမြီ မကြုံစဖူး များပြားနေသည်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် ၂၀၁၉ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၂၂ ခုနှစ်အတွင်း ပြန်လည်ပေးဆပ်ရမည့် ကြွေးမြီမှာ ဒေါ်လာ ၂၀.၉ ဘီလျံရှိသည်ဟု ဘဏ်လုပ်ငန်း သတင်းရင်းမြစ်များက ဆိုသည်။
တရုတ်နိုင်ငံသည် သီရိလင်္ကာ၏ နောက်ဆုံး အားကိုးစရာ မြီရှင်နိုင်ငံဖြစ်နေသည်။ တရုတ်နိုင်ငံဘဏ်သည် ကိုလံဘိုတွင် လွန်ခဲ့သော နှစ်က ရုံးခန်းဖွင့်ခဲ့ပြီး သီရိလင်္ကာက နိုင်ငံတကာ ငွေရင်းဈေးကွက်မှ ဒေါ်လာရှာရန် ကြိုးစားသောအခါ တရုတ်က ၎င်းတို့တွင် ငွေကြေးများစွာရှိသောကြောင့် အစိုးရငွေချေးစာချူပ်များ အားလုံးကို ဝယ်ယူရန် ကမ်းလှမ်းခဲ့သည်ဟု အတွင်းသတင်းများအရ သိရသည်။
သို့သော် မြီရှင်နိုင်ငံ အများအပြား ခွဲထားလိုသောကြောင့် ထိုကမ်းလှမ်းမှုကို ပယ်ချခဲ့သည်ဟု သိရသည်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တရုတ်ဘဏ်များသည် အဓိက အခြေခံအဆောက်အအုံ စီမံကိန်း အများအပြားကို ငွေကြေး စိုက်ထုတ်ခဲ့သည်။ သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ ၂၀၁၈ ခုနှစ်ကုန်အထိ ပြည်ပကြွေးမြီ စုစုပေါင်း ဒေါ်လာ ၅၃.၁ ဘီလျံ၏ ၁၅ ရာခိုင်နှုန်းနီးပါးကို တရုတ်ကပိုင်သည်ဟု ကိုလံဘိုအခြေစိုက် အတိုင်ပင်ခံလုပ်ငန်း Verite သုတေသန လုပ်ငန်းက ခန့်မှန်းသည်။ နိုင်ငံ၏ ဒေါ်လာဖြင့် သတ်မှတ်သော ပြည်ပကြွေးမြီအများစုကို နိုင်ငံတကာ အစိုးရငွေချေးစာချုပ်များဖြင့် ရယူထားပြီး ၅၀ ရာခိုင်နှုန်းရှိကာ ကျန်ငွေများမှာ ဂျပန်၊ အာရှ ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်နှင့် ကမ္ဘာ့ဘဏ်များမှ ရယူထားသည်။
လွန်ခဲ့သောနှစ်က သီရိလင်္ကာနိုင်ငံသည် တရုတ်ဖွံ့ဖြိုးရေးဘဏ်မှ ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံချေးငွေရယူထားပြီး တရုတ်ဗဟိုဘဏ်ကလည်း ဒေါ်လာ သန်း ၂၅၀ နှင့် ညီမျှသော ငွေချေးစာချုပ်များ ပေးအပ်ထားသည်။
“တရုတ်နိုင်ငံကနေ ငွေချေးတဲ့အခါ အတိုးနှုန်းက ၂ ရာခိုင်နှုန်းဆိုတော့ နိုင်ငံတကာ ငွေချေး စာချုပ်တွေနဲ့ ယှဉ်ရင် သီရိလင်္ကာအတွက် အကျိုးပိုရှိတယ်။ နိုင်ငံတကာ ငွေချေးစာချုပ်တွေက အတိုးနှုန်း ၆.၂၉ ရာခိုင်နှုန်းလောက် ရှိတယ်” ဟု လွန်ခဲ့သောတပတ်က ကိုလံဘိုတွင် ကျင်းပသည့် တရုတ်ကြွေးမြီများ ဆွေးနွေးပွဲတခုတွင် Verite ၏ အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ နီရှန် ဒီ မယ်လ်က ပြောသည်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း အိန္ဒိယ ဗဟိုဘဏ်သည် သီရိလင်္ကာ၏ ငွေဖော်နိုင်မှုနှင့် ငွေပေးချေမှု အကျပ်အတည်း များတွင် ဝင်ရောက်ကူညီလာသည်။ ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ထိုဘဏ်သည် သီရိလင်္ကာ ဘဏ်ကို ဒေါ်လာ သန်း ၇၀၀ ခန့် ၃ လကြာ အကူအညီပေးခဲ့သည်။ နောက်ဆုံးပေးခဲ့သည့် ဘဏ္ဍာရေးအကူအညီ ဒေါ်လာ သန်း ၄၀၀ သည် အိန္ဒိယနိုင်ငံအနေဖြင့် နှစ်နိုင်ငံဆက်ဆံရေးကို ကာကွယ်လိုကြောင်း ပြသနေသည်။
တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့မှ ဘဏ္ဍာရေး အကူအညီများသည် အိန္ဒိယ သမုဒ္ဒရာမှ အချက်အခြာကျသော သီရိလင်္ကာအပေါ် သြဇာလွှမ်းမိုးရန် အားပြိုင်မှုကိုလည်း ပြသနေသည်။ နှစ် ၃၀ ကြာ ပြည်တွင်းစစ် ၂၀၀၉ ခုနှစ်တွင် ပြီးဆုံးပြီးနောက် တရုတ်နိုင်ငံသည် အိန္ဒိယ၏ အနီးကပ် အိမ်နီးချင်း သီရိလင်္ကာသို့ ထိုးဖောက် လာသည်။
သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး ပြဿနာများကို ၎င်း၏ နိုင်ငံရေးပြဿနာများက ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ် နှစ်ကုန်တွင် သမ္မတ မိုင်သရီပါလာ ဆီရီဆန်နာ ပြုလုပ်ခဲ့သည့် ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေအရ အာဏာသိမ်းမှုမှာ နိုင်ငံရေး အကျပ်အတည်းကို ပိုမိုဆိုးရွားစေခဲ့သည်။ သမ္မတက ဝန်ကြီးချုပ်ကို သူ၏ ညွန့်ပေါင်းအစိုးရမှ အကျဉ်းနည်းဖြင့် ဖြုတ်ချလိုက်ပြီး နိုင်ငံရေးအရ ပိုမိုလူကြိုက်များသူကို အစားထိုး လိုက်သည်။ သို့သော် ထိုသူကို ပါလီမန်က ထောက်ခံခြင်း မရှိပေ။
ချေးငွေပြန်လည် ပေးဆပ်နိုင်မှုအဆင့် သတ်မှတ်သည့် ထိပ်တန်းလုပ်ငန်းကြီး ၃ ခုဖြစ်သော Fitch Ratings, Standard & Poor’s နှင့် Moody’s Investor Services တို့က သီရိလင်္ကာ၏ အဆင့်ကို နှိမ့်ချလိုက် သောကြောင့် နိုင်ငံတကာချေးငွေများကို ပိုမိုကုန်ကျစရိတ် များစေခဲ့သည်။ Fitch က သီရိလင်္ကာကို B+ အဆင့်မှ အကြွေးဆုံးအဆင့်အထက် ၄ မှတ်သာ မြင့်တော့သော B သို့ လျှော့ချလိုက်သည်။
သီရိလင်္ကာ နိုင်ငံသည် နိုင်ငံရေးမတည်ငြိမ်မှုကြောင့် စတော့နှင့် ချေးငွေ သက်သေခံ လက်မှတ် ဈေးကွက်တွင် ဒေါ်လာ ၁ ဘီလျံခန့် ဆုံးရှုံးရသည်။ နှစ်စဉ် ၄ ရာခိုင်နှုန်းကျဆင်းနေသော သီရိလင်္ကာ ရူပီးငွေသည် နိုင်ငံရေး မတည်ငြိမ်မှုနှင့် စီးပွားရေး စွမ်းဆောင်မှု မကောင်းသောကြောင့် လွန်ခဲ့သော နှစ်ကုန်တွင် ဒေါ်လာနှင့်ယှဉ်လျှင် ၁၆ ရာခိုင်နှုန်း ကျဆင်းသွားသည်။
နိုင်ငံတကာ ငွေကြေးရန်ပုံငွေအဖွဲ့ (IMF) သည် ၂၀၁၆ ခုနှစ်က ဘဏ္ဍာရေးအကူအညီ ဒေါ်လာ ၁.၅ ဘီလျံ၏ နောက်ဆုံးအသုတ်ကို ဆိုင်းငံ့ပြီး သီရိလင်္ကာနိုင်ငံ၏ နိုင်ငံတကာ ငွေရင်းဈေးကွက်မှ ငွေရှာနိုင်သော အလားအလာကို လျှော့ချလိုက်သည်။ သီရိလင်္ကာအစိုးရ ကိုယ်စားလှယ်များက ဝါရှင်တန်မှ အရာရှိများကို သွားရောက် တွေ့ဆုံခဲ့ပြီးနောက် ယခုတပတ်အတွင်းတွင်မူ IMF ဆိုင်းငံ့ထားသော အစီအစဉ်ကို ပြန်လည် သုံးသပ်ရန် သဘောတူခဲ့သည်။
“ထိုကဲ့သို့သော အားထုတ်မှုများတွင် သီရိလင်္ကာ အာဏာပိုင်များကို ကူညီရန် IMF က အသင့်ရှိနေပြီး အစီအစဉ် ဆွေးနွေးမှုများ စတင်ရန်အတွက် IMF ကိုယ်စားလှယ် အဖွဲ့တဖွဲ့သည် ဖေဖော်ဝါရီလလယ်တွင် ကိုလံဘိုသို့ သွားရောက်ရန် စီစဉ်ထားသည်” ဟု မန်နေဂျင်းဒါရိုက်တာ ခရစ်စတင်း လာဂတ်က အင်္ဂါနေ့က ထုတ်ပြန်သော ကြေညာချက်တွင် ဖော်ပြထားသည်။
အစိုးရအနေဖြင့် လက်ရှိတွင် လွန်စွာအားနည်းနေသော ပို့ကုန်မြှင့်တင်ခြင်းနှင့် နိုင်ငံခြား တိုက်ရိုက်ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဆွဲဆောင်ခြင်းတို့ဖြင့် ငွေလုံးငွေရင်း အသုံးစရိတ်ကို မြှင့်တင်ရန်လိုကြောင်း သုတေသီများကပြောသည်။
“ဒေါ်လာကြွေးမြီတွေကို ပြန်ပေးဖို့ ဒေါ်လာဝင်ငွေမရှိဘူး” ဟု သုတေသီတဦးက ထောက်ပြသည်။
ပို့ကုန်သည် လွန်ခဲ့သော နှစ် ၂၀ က စုစုပေါင်း အမျိုးသားထုတ်လုပ်မှု၏ ၃၃ ရာခိုင်နှုန်းရှိနေရာမှ ယခု ၁၃ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရှိတော့ကြောင်းလည်း သူက ပြောသည်။
“တကယ်တော့ သီရိလင်္ကာ ရင်ဆိုင်နေရတာက ဒေါ်လာအကျပ်အတည်းပဲ” ဟု သူက ဆိုသည်။
( Nikkei Asian Review ပါ Marwaan Macan-Markar ၏ Sri Lanka seeks regional bailout as balance of payments crisis looms ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)
