မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲ သည် နောက်ကြောင်း ပြန်လှည့်မည်၊ မလှည့်မည်ကို သေချာ မပြောနိုင်သေးသည့် အတွက် အမေရိကန် နိုင်ငံ၏ မြန်မာအပေါ် စီးပွားရေးဒဏ်ခတ်မှု ခေတ္တ ရပ်ဆိုင်းမည်ဆိုပါက ကြိုဆိုသော်လည်း သတိနှင့်ဆောင်ရွက် သင့်ကြောင်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောကြားလိုက်သည်။
“အမေရိကန် ပြည်သူတွေအနေနဲ့ အခု လက်ရှိအခြေအနေမှာ စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့မှုတွေကို ဆိုင်းငံ့ပေးဖို့ သင့်လျော်တယ်လို့ ယူဆရင် ဒီကိစ္စအပေါ် ကျမအနေနဲ့ ကန့်ကွက်စရာ မရှိပါဘူး။ ဒါပေမယ့် ဒီနေရာမှာ သတိထားဖို့ ကျမ ထောက်ပြ လိုပါတယ်”ဟု ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဆိုသည်။
ဆက်လက်ပြီး ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က “လူတွေက မြန်မာ့နိုင်ငံရေး အပြောင်းအလဲတွေအပေါ် သိပ်ပြီး အကောင်းမြင်လွန်းကြ တယ်လို့ ကျမ တခါတလေ ခံစားရတယ်။ ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်မှုဟာ နောက်ပြန်မဆုတ်နိုင်ဘူးလို့ ပြောလို့ မရနိုင်ဘူး ဆိုတဲ့ အချက်ကို ကျမတို့ မမေ့အပ်ပါဘူး”ဟုလည်း ပြောဆိုသည်။
အမေရိကန်နိုင်ငံ ဝါရှင်တန်ဒီစီတွင် မေလ ၁၅ ရက် နေ့က ကျင်းပသော သမ္မတ ဟောင်း ဂျော့ဘုရှ် အမှတ်တရ ဌာနက ကြီး မှူး ကျင်းပသည့် လူသားနှင့် လွတ်လပ်မှု အခွင့်အရေး(Acceleration of Human Freedom)အခမ်းအနား၌ မြန်မာ့ ဒီမိုကရေစီ ခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က Skype အွန်လိုင်းမှတဆင့် ဝါရှင်တန်ပို့စ် သတင်းထောက်၏ မေးမြန်းချက် ကို ဖြေ ကြားသွားခြင်းဖြစ်သည်။
တပ်မတော်ဘက်ကလည်း ဒီမိုကရေစီဖော်ဆောင်ရာတွင် လေးနက်ခိုင်မာစွာ ဆုံးဖြတ်ထားမှု မချမှတ်မချင်း နောက် ပြန် ဆုတ် သွားမည်၊ မသွားမည် သေချာ မပြောနိုင်ကြောင်း သူကဆိုသည်။
အမေရိကန်က မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ် ပိတ်ဆို့ထားသည်များကို ယာယီ ရုပ်သိမ်းပေးရေးအတွက် မကြာသေး ခင် ရက်ပိုင်းက အမေရိကန် အထက်လွှတ်တော် အမတ် ဂျွန်မက်ကိန်းက ပြောကြားခဲ့ ခြင်းအပေါ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည် က တုံ့ပြန် ပြောကြားလိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
၁၉၈၈ ခုနှစ်တွင် ဒီမိုကရေစီအရေးလှုပ်ရှားမှုကို မြန်မာ အစိုးရက ရက်စက်စွာဖြိုခွင်းခဲ့ပြီးနောက်ပိုင်း မြန်မာနိုင်ငံကို အမေရိကန်က သံတမန် အဆင့်လျှော့ချခဲ့သည်။ ၁၉၉၇ ခုနှစ်မှ စတင်၍ စစ်အစိုးရ အဖွဲ့ဝင်များနှင့် ၎င်းတို့၏ မိသားစုဝင်များကို ပြည်ဝင်ခွင့် ဗီဇာ ကန့်သတ်ခြင်းနှင့် စီးပွားရေး ဒဏ်ခတ်အရေးယူမှုများ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။
၂၀၀၃ ခုနှစ် မေ ၃၀ ဒီပဲယင်း လုပ်ကြံမှု အပြီးတွင် Burma Freedom and Democracy Act of 2003 , Tom Lantos Block Burmese JADE ( Junta’s Anti-Democratic Efforts) Act of 2008 ကိုလည်းကောင်း ဥပဒေများ ပြဋ္ဌာန်း၍ ဘဏ္ဍာရေး၊ ကုန်သွယ်ရေး၊ ရင်းနှီးမြုပ်နှံမှုနှင့် နည်းပညာ အကူအညီပေးခြင်း ဆိုင်ရာ အရေးယူမှုများကိုလည်း ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
ထို့အပြင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က အနောက်နိုင်ငံများ၏ မြန်မာနိုင်ငံ ပြုပြင်ပြောင်းလဲလာစေရန် ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုနည်းကို အသုံးပြုခဲ့သည်မှာ ထိရောက်မှုရှိကြောင်း၊၂၀၁၀ ရွေးကောက်ပွဲအပြီး ပထမဆုံး ခေါ်ယူသည့် လွှတ်တော် အစည်းအဝေးတွင် တင်ပြဆွေးနွေးပြီး ပိတ်ဆို့ ဒဏ်ခတ်မှု ရုပ်သိမ်းရေး အဆို အတည်ပြုခြင်းသည် သာဓကဖြစ်ကြောင်း ပြောဆိုသည်။
မြန်မာအစိုးရက ဒီမိုကရေစီ ပြုပြင်ပြောင်းလဲမှု စစ်မှန်ပါက အကျဉ်းထောင်များတွင် နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား လုံးဝမရှိသင့်တော့ ကြောင်း၊ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ်(NLD) ပါတီ၏ အဓိက လုပ်ငန်းစဉ်ဖြစ်သော၂၀၀၈ ခုနှစ် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေပြင် ဆင်ရေးသည် လွှတ်တော်တွင်းရှိ တပ်မတော်သားများ၏ ထောက်ခံမှုမရှိလျှင် မဖြစ်နိုင်သေးသကဲ့သို့ စစ်တပ် ၏ ထောက်ခံမှု ရရန်လိုကြောင်းလည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောသည်။
“ကျမတို့အနေနဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်ရေးကို အရင်ဆုံး လုပ်နိုင်လိမ့်မယ်လို့ မထင်ပါဘူး။ ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဖို့က လွှတ်တော်ရဲ့ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်း ထောက်ခံမှ ဖြစ်မှာပါ။ လွှတ်တော်မှာ ၂၅ ရာခိုင်နှုန်းက စစ်တပ်က ခန့်ထားတဲ့ ကိုယ်စားလှယ်တွေပါ။ ဒါကြောင့် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဖို့ဆိုတာ စစ်တပ်ရဲ့ ထောက်ခံမှု ရှိမှ ရမှာပါ”ဟု သူက ဆိုသည်။
နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသားများ လွှတ်ပေးရေးကိစ္စနှင့်ပတ်သက်၍လည်း ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ပြောကြားရာတွင် ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးနှင့် ဆက်လက်ဆွေးနွေးမှုများ ရှိကြောင်း၊ ကျန်ရှိနေသော နိုင်ငံရေးအကျဉ်းသား ၃၀၀ သည်လည်း NLD မှ တင်ပြ ထားသည့် စာရင်းတွင်ပါရှိကြောင်း ထည့်သွင်းပြောကြားသည်။
ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေးအတွက် အာဏာရ ပြည်ထောင်စု ကြံ့ခိုင်ရေးနှင့် ဖွံ့ဖြိုးရေး ပါတီနှင့် စစ်တပ်ကို ချဉ်းကပ် လုပ်ဆောင်သွားမည်ဖြစ်ကြောင်း မကြာသေးခင်က ကုလသမဂ္ဂ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ အထူး ကိုယ်စားလှယ် မစ္စတာ နမ်ဘီယာကို တယ်လီဖုန်းနှင့် ပြောရာတွင်လည်း ထည့်သွင်းပြောကြားခဲ့သည်။
