တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ တောင်းဆိုနေသည့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု စနစ် ကျင့်သုံးမည်ဆိုပါက ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပဒေပါ အချက်အလက်များကို ပြင်ဆင်ရမည် ဖြစ်ကြောင်း ပြည်သူ့လွှတ်တော် ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရွှေမန်းက ပြောသည်။
“တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုများ အခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေး ဥပဒေကြမ်း”နှင့်ပတ်သက်၍ ဆွေးနွေးပွဲ တခုကို နေပြည်တော်၌ သြ ဂုတ်လ ၆ ရက်နေ့က ကျင်းပရာတွင် ဦးရွှေမန်းက ထိုသို့ပြောခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေတွင် တိုင်းရင်းသားများ အတွက် ဖက်ဒရယ်ကို အခြေခံသော အခွင့်အရေးများ ပေးထားပြီး ဖြစ် ကြောင်း၊ ပေးထားသည့် အခွင့်အရေးများနှင့် မလုံလောက်သေးဟု ယူဆပါက လုံလောက်မှုရရှိရေး ပြုလုပ်ပေးရန် ပြည် ထောင်စု လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်များတွင် တာဝန်ရှိသည်ဟု ဦးရွှေမန်း က ပြောဆိုကြောင်း ဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်ခဲ့ကြ သည့် ကိုယ်စားလှယ်တချို့က ဧရာဝတီ ကို ပြောသည်။
ထို့အတူ ပြည်နယ်နှင့်တိုင်းဒေသ အစိုးရများအတွက် လက်ရှိဖွဲ့စည်းပုံတွင် ပေးထားသည့် အချက်များကို အကောင် အထည် ဖော်ပေးရန် ပြည်ထောင်စု အစိုးရအဖွဲ့၌ တာဝန်ရှိကြောင်းလည်း ဦးရွှေမန်း က ပြောခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
ဦးရွှေမန်းက “ဖက်ဒရယ် စနစ်အတွက် ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံဥပဒေမှာ ပေးထားတဲ့ အခွင့်အရေးနဲ့ မရသေးဘူး ဆိုရင် ရအောင် လုပ်ပေးဖို့ ပြည်ထောင်စု အဆင့်အဖွဲ့တွေမှာ တာဝန်ရှိတယ်”ဟု ဆိုသည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံ အခြေခံ ဥပေဒတွင် ပေးထားသည့် ဖက်ဒရယ် စနစ်ဆိုသည်မှာ လူအများက ထင်ယောင်ထင်မှား ဖြစ်စေ မည့် အတုအယောင် ဖက်ဒရယ် အခွင့်အရေးသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ ဦးရွှေမန်း၏ ပြောဆိုမှုသည် ဖွဲ့စည်းပုံသစ် ရေးဆွဲမည်ဟု ညီ ညွတ်သော တိုင်းရင်းသား လူမျိုးများ ဖက်ဒရယ်ကောင်စီ(UNFC ) အစည်းအဝေးမှ သဘောတူ ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြခြင်းကို ကာ ကွယ်လိုသည့်အတွက် ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်ကြောင်း UNFC အထွေထွေ အတွင်းရေးမှူး နိုင်ဟံသာ က ဧရာဝတီ ကိုပြောသည်။
“ပြည်နယ်၊ တိုင်း အစိုးရတွေ၊ လွှတ်တော်တွေ ရှိတယ်၊ ဒါကို ကြည့်လိုက်ရင် ဖက်ဒရယ်ပုံစံ ဖြစ်နေတာပေါ့၊ ဒါပေမယ့် ဟန်ပြ တွေသာ ဖြစ်နေပြီး ဘာလုပ်ပိုင်ခွင့်မှ မရှိဘူး၊ တိုင်းရင်းသားတွေလိုချင်တာက လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိတဲ့ အစစ်အမှန် ဖက်ဒရယ် စနစ် ပါ”ဟု နိုင်ဟံသာ က ဆိုသည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံသည် ဒီမိုကရေစီ အနှစ်သာရရော ဖက်ဒရယ် အနှစ်သာရပါ ကင်းမဲ့နေသည့် အတွက် ဖွဲ့စည်းပုံ အသစ်တခု ကို ၂၀၁၃ ခုနှစ် အတွင်း အပြီးရေးဆွဲရန် ထိုင်းနိုင်ငံ ချင်းမိုင်မြို့၌ ပြီးခဲ့သည့် ဇူလိုင်လကုန်ပိုင်းက ကျင်းပခဲ့သည့် UNFC ညီလာခံက ဆုံးဖြတ်ခဲ့ကြသည်။
“ပြင်ဖို့ ခက်ခဲအောင်ကို လုပ်ထားတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံကို ဘယ်လိုပြင်မလဲ၊ ၇၅ ရာခိုင်နှုန်း အထက် ထောက်ခံမှဆိုတော့ ကြံ့ခိုင်ရေး ကိုယ်စားလှယ်တွေ အပြင် စစ်သားကိုယ်စားလှယ်ပါ အနည်းဆုံး ၂ ဦး၊ ၃ ဦးထောက်ခံမှ ပြင်လို့ရမယ်ဆိုတော့ အတော်ခက်တဲ့ အလုပ်ပါ”ဟု UNFC အတွင်းရေးမှူး က ပြောသည်။
၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံပါ ပြည်နယ်၊ တိုင်းဒေသ အစိုးရ များကို ပေးထားသည့် အချက်များကို လက်တွေ့ အကောင်အထည်ဖော်ရန် အတွက် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ အဖွဲ့မှ ဆောင်ရွက်ပေးရေး တို့ကိုလည်း ဦးရွှေမန်းက ပြောဆိုဆွေးနွေးသွားကြောင်း သိရ သည်။
သို့သော် ၂၀၀၈ ဖွဲ့စည်းပုံပါ ပြည်နယ်၊ တိုင်းဒေသ အစိုးရ အဖွဲ့များကို ပေးအပ်ထားသည့် အချက်များတွင် ထိရောက်သည့် လုပ်ပိုင်ခွင့် အာဏာများ ပေးအပ်ထားခြင်း မရှိပေ။
ပြည်နယ်၊ တိုင်းဒေသ အစိုးရများသည် မိမိတို့ဒေသရှိ သယံဇာတများ၊ စီမံကိန်းများ စသည်ဖြင့် အရေးပါသည့် လုပ်ပိုင်ခွင့် များမရှိဘဲ စည်ပင်သာယာ အခွန် ကောက်ခံပိုင်ခွင့်ကဲ့သို့သော အသေးစား လုပ်ငန်းမျိုးကိုသာ လုပ်ပိုင်ခွင့်ရှိသည်။ ထို့အတူ ပြည်နယ် လွှတ်တော်သည်လည်း အရေးပါသည့် ဥပဒေများကို ရေးဆွဲပြဌာန်းပိုင်ခွင့် မရှိပေ။
နေပြည်တော်၌ ဆွေးနွေးခဲ့သည့် တိုင်းရင်းသား လူနည်းစုများ အခွင့်အရေး ကာကွယ်ရေး ဥပဒေကြမ်းသည် တိုင်းရင်းသား စာပေ၊ ယဉ်ကျေးမှု စသည့်တို့အတွက် ဥပဒေကြမ်း တခုသာ ဖြစ်ကြောင်း၊ သို့ဖြစ်၍ ဖက်ဒရယ် စနစ် ဖြစ်လာရန် ဖွဲ့စည်းပုံ ပြင်ဆင်မှသာ ရမည်ဖြစ်ကြောင်း ဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်ခဲ့သူ အမျိုးသား လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဒေါက်တာ ဗညား အောင်မိုးက ပြောသည်။
စစ်မှန်သည့် ဖက်ဒရယ် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာရန် ဗဟိုချုပ်ကိုင်မှုလျှော့ချ၍ ပြည်နယ်၊ တိုင်းဒေသ အတွက် လုပ်ပိုင်ခွင့် အာ ဏာပေးရန်၊ ကိုယ်ပိုင်ပြဌာန်းခွင့်၊ ဥပဒေ ပြုခွင့်၊ ပြည်နယ်၊ တိုင်းဒေသ ဝန်ကြီးချုပ်များကို သမ္မတမှ တိုက်ရိုက် ခန့်အပ် ခြင်း မ ဟုတ်ဘဲ သက်ဆိုင်ရာ လွှတ်တော်များက ရွေးချယ်တင်မြှောက်ရန် စသည်တို့ကို ပြင်ဆင်ပေးမှသာ ဖက်ဒရယ် ကို အခြေခံ သည့် ပြည်ထောင်စု ဖြစ်လာမည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
“ကြံ့ခိုင်ရေး ကိုယ်စားလှယ်တွေရော၊ စစ်တပ်ကိုယ်စားလှယ်တွေကပါ တိုင်းပြည်ငြိမ်းချမ်းရေးကို လိုလားနေတယ် ပြောနေကြ ပြီဆိုတော့ တိုင်းရင်းသားတွေ ပြင်ဆင်ဖို့တောင်းဆိုနေတဲ့ ဖွဲ့စည်းပုံထဲက အချက်တွေ ပြင်ဆင်ရေးကို လိုလိုလားလား ထောက်ခံကြလိမ့်မယ်လို့ မျှော်လင့်ပါတယ်”ဟု ဒေါက်တာ ဗညားအောင်မိုး က ပြောသည်။
၁၉၆၂ ခုနှစ်က ဦးနေဝင်း အာဏာသိမ်းသည့် အချိန်တွင် ရှမ်းစော်ဘွားများက ဖက်ဒရယ်မူကို တင်ပြဆွေးနွေးကာ ခွဲထွက် ရန် ကြိုးစားလာသောကြောင့် မလွှဲမရှောင်သာဘဲ တပ်မတော်က အာဏာသိမ်းလိုက်သည်ဟု ပြည်သူလူထုကို အကြောင်းပြ အယုံသွင်းခဲ့ကြောင်း မကွေး အမျိုးသား လွှတ်တော် အမတ် ဦးလှဆွေ က ပြောသည်။
“ဖက်ဒရယ် ဆိုတာနဲ့ ခွဲထွက်မှာပဲဆိုတဲ့ အယူအဆက မြန်မာလူထုက စွဲနေတယ်။ တကယ်တမ်းက ဖက်ဒရယ်ဆိုတာ ခွဲထွက်တာ မဟုတ်ဘူး။ ပေါင်းစည်းတာပဲ”ဟုလည်း ၎င်းက ဆိုသည်။
နိုင်ငံရေး ဆိုင်ရာ စာပေများကို ရေးသားနေသော စာရေးဆရာ ကျော်ဝင်းကလည်း “ကျနော်တို့က အရင်ကသွားခဲ့တဲ့ တပြည်ထောင် ပုံစံနဲ့ကတော့ သွားလို့မရတော့ဘူး။ အထူးသဖြင့် ပြည်တွင်းစစ်ရပ်စဲရေး၊ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေး ကိစ္စတွေ ဆိုရင် ဖက်ဒရယ် လမ်းကြောင်းနဲ့ သွားမှ ရတော့မယ်ဆိုတာ အစိုးရဘက်ကရော တိုင်းရင်းသားတွေဘက်ကပါ နှစ်ဘက်စလုံးက လက်ခံလာပြီ။ နှစ်ဘက်စလုံးက သဘောထားကြီးကြီးနဲ့ ညှိမယ်ဆိုရင် အဖြေ တခု ရလာလိမ့်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်”ဟု ပြော ဆိုသည်။
