ဧရာဝတီတိုင်း ဒေသကြီး ပုသိမ်မြို့ အခြေစိုက် အနောက် တောင်တိုင်း စစ်ဌာနချုပ်က (နတခ) တပ်ပိုင် ငါးမွေးမြူရေးကန် တူးဖော်ရန် အတွက် ပုသိမ်မြို့ ကိုးဆူကျေးရွာရှိ မိသားစု ၁၁ စုပိုင် နေအိမ်များအား အဓမ္မ ပြောင်းရွှေ့ ခိုင်းနေကြောင်း သိရသည်။
“ကျနော့်ကို ဗိုလ်ကြီးဇင်မောင်ဦး (တိုင်းမွေးမြူရေး ကုန်ထုတ် စခန်းတာဝန်ခံ) က ခေါ်ပြီးတော့ မင်းတို့ အိမ်တွေ မမြင်ချင်ဘူး။ ဖျက် ပေး ဆိုတော့ ကျနော့်မှာ ဂွန်ဒေါင်း (ထော်လာဂျီ) ခတောင် မရှိဘူးလို့ ပြောတယ်။ ရတယ်။ ဖျက်မှာသာဖျက် ငါကား စီစဉ်ပေး မယ် လို့ ပြောတာနဲ့ ကျနော်လည်း အိမ်ကိုဖျက်ပေးလိုက်ပြီး ပုံထားလိုက်တယ်။ ရွှေ့ဖို့လည်း နေရာမရှိဘူး။ ဘယ်နား သွားနေရမှန်း တောင် မသိတော့ဘူး”ဟု ကိုးဆူကျေးရွာ ဥယျာဉ်ကုန်း ရပ်ကွက်မှ ကိုဇော်လင်းထိုက်က ဧရာတီကို ပြောသည်။
ဥယျာဉ်ကုန်း ရပ်ကွက်ရှိ မြေနေရာများအား ကုန်းလမ်း ပို့ဆောင်ရေး ညွှန်ကြားမှုး ဦးစီးဌာန (ကပရ) က ၁၉၈၄ ခုနှစ်တွင် သိမ်းယူခဲ့ခြင်း ဖြစ်ပြီးကြောင်း၊ ၁၉၉၈ ခုနှစ်တွင် နတခက လွှဲပြောင်း ရယူလုပ်ကိုင်ခဲ့ပြီး လက်ရှိတွင် တပ်ပိုင် မွေးမြူရေးလုပ်ငန်း တိုးချဲ့ရန် အတွက် ဒေသခံ နေအိမ်များအား ပြီးခဲ့သည့် ဒီဇင်ဘာ လကုန်ပိုင်းက စ၍ ဖယ်ရှားခိုင်းခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
ကုန်းလမ်း ပို့ဆောင်ရေး ဌာန(ကပရ)က ဥယျာဉ်ကုန်း ရပ်ကွက်ရှိ ဥယျာဉ်ခြံမြေ ၂၅ ဧကကို သိမ်းယူခဲ့ရာတွင် လျော်ကြေး ပေးခြင်း မရှိသကဲ့သို့ မြေနေရာအစား ပြန်ပေးခြင်းလည်း မရှိကြောင်း၊ ကားဝင်း တည်ဆောက်ရန် အတွက် လူနေအိမ်များကိုပါ ဖယ်ခိုင်းခဲ့ရာ ၁၉၈၄ ခုနှစ်မှစ၍ ကားဝင်း အပြင်ဘက်သို့ ပြောင်းရွှေ့ နေထိုင်ခဲ့ရကြောင်း ဒေသခံများက ပြောပြကြသည်။
“ကပရ သိမ်းတုန်းက ဆိုရင် သူတို့က ဝင်းခတ်ပစ်လိုက်တော့ ကားဝင်းထဲက အိမ်တွေ ဝင်းအပြင်ဘက်ကို ပြောင်းပေးရတယ်။ မြေ အတွက် လျော်ကြေးလည်း မရသလို မြေနေရာလည်း အစားပြန်မရဘူး။ အခုတခါ ဝင်းအပြင်ဘက်မှာ ပြောင်းရွှေ့နေကြတဲ့ အိမ် တွေကို တပ်က ထပ်ဖယ်ခိုင်းပြန်ပြီ။ ကျနော်တို့ မရှိဆင်းရဲသား တနေ့လုပ်မှ တနေ့စားသမားတွေက ဘယ်သွားနေရမလဲ”ဟု ဒေသခံ ဦးမြစိန်က ပြောသည်။
လက်ရှိတွင် ဥယျာဉ်ကုန်း ရပ်ကွက်မှ နေအိမ် ၁၁ လုံးရှိသည့် အနက် ၈ လုံးမှာ ဖျက်ပေးလိုက်ရပြီဖြစ်ပြီး ဒေသခံများမှာလည်း ကိုးဆူ ကျေးရွာတွင် အိမ်ငှားနေသူများရှိသကဲ့သို့ နီးစပ်ရာမိတ်ဆွေများထံတွင် ခွင့်တောင်း၍ နေရသူများ ရှိကြောင်း သိရသည်။
“ကျနော်တို့ အိမ်ဖျက်ပေးဆိုတော့ ဖျက်ပေး လိုက်ရပြီ။ အခုလတ်တလောတော့ ဓမ္မာရုံမှာ နေတယ်။ နောက်နေ့တော့ ကျနော့် ဆရာခြံဝင်းထဲမှာ ခွင့်တောင်းပြီး တဲထိုးနေရမှာပဲ။ ကျနော်တို့မှာ တခြား နေစရာမှ မရှိတာ။ အိမ်ဖျက်လို့ လျော်ကြေးလည်း မရပါဘူး။ မြေလည်း အစားပေးတာ မရှိပါဘူး”ဟု ဒေသခံ တဦးဖြစ်သူ ကိုတင်ဝင်းက ပြောသည်။
မဖျက်ရသေးသည့် နေအိမ် ၃ လုံးမှာလည်း ကျန်းမာရေး မကောင်းသူများ၊ ကိုယ်ခန္ဒာ မသန်စွမ်းသူများ ဖြစ်၍ နေအိမ်များ မဖျက် ရေး အတွက် တိုင်းဒေသကြီး အစိုးရအဖွဲ့ ဝန်ကြီးချုပ် ဦးသိန်းအောင်ထံ စာရေး၍ တင်ပြထားသည်ဟု ဆိုသည်။
နတခ အနေဖြင့် လက်ရှိတွင် ပြောင်းရွှေ့သွားသည့် နေအိမ်မြေနေရာများ နေရာ၌ ပေ ၁၀၀ ခန့် အကျယ်ရှိသည့် ကန်ကြီး ၂ ကန် တူးဖော်ထားပြီး ကန်တူးသည့် မြေသားများကို ပုသိမ် လေတပ်ရှိ လေယာဉ်ကွင်းသို့ ပို့ဆောင်အသုံးပြုကြောင်း စုံစမ်းသိရှိရသည်။
“ကန် စတူးတုန်းက ဆိုရင် အိမ်ရှင်က ဖယ်မပေးတော့ အိမ်ပတ်ချာလည်ကို ဘက်ဖိုး(မြေတူးစက်)နဲ့ ကုပ်ပြီး တူးပစ် လိုက်တယ်။ အဲဒီတော့ အိမ်ပတ်လည်မှာ မြေကျင်းကြီးတွေ ဖြစ်သွားပြီး အိမ်က ယိုင်လာတော့ အိမ်ရှင်လည်း မနေရဲတော့ဘဲ ဆင်းပြေးရတော့ တာ ပဲ”ဟု ဒေသခံ ရွာသားတဦးက ပြောပြသည်။
နေအိမ်များ ဖယ်ရှားခိုင်းမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဧရာဝတီက နတခ မွေးမြူရေးနှင့် ကုန်ထုတ်စခန်းရုံးမှ တာဝန်ရှိသူများနှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်း ရန် ကြိုးပမ်းခဲ့သော်လည်း တာဝန်ရှိသူများက ဖြေကြားရန် ငြင်းဆိုခဲ့သည်။
နတခ အနေဖြင့် အဆိုပါ ဒေသခံများအား ယာယီ အခမဲ့ နေထိုင်ခွင့်ပြုထားခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ အလိုရှိသည့် အချိန်တွင် တပ်ပိုင် မြေ နေရာမှ ဖယ်ရှား ထွက်ခွာပေးပါမည်ဟု ဒေသခံများက ကတိပြုထားကြောင်း သိရသည်။
ယခုအခါ တပ်ပိုင်မြေ နေရာတွင် မွေးမြူရေး လုပ်ငန်းများ တိုးချဲ့လုပ်ကိုင် ဆောင်ရွက်တော့မည်ဖြစ်၍ ဒေသခံများအား အခမဲ့ ယာယီ ခွင့်ပြုချက်ဖြင့် ထားခဲ့ခြင်းအား ၂၀၁၂ ခုနှစ် ဒီဇင်ဘာလ ၅ ရက်မှစ၍ ရုပ်သိမ်းလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း၊ ၂၀၁၂ ဒီဇင်ဘာ ၃၀ နောက်ဆုံးထား ဖယ်ရှားပေးရန် အကြောင်းကြားသော်လည်း ဖယ်ရှားခြင်း မရှိသည့် အတွက် တရားစွဲဆိုခြင်း ဖြစ်ကြောင်း နတခ ၏ တရားရုံး သို့ ဦးတိုက် လျှောက်ထားသော စာတွင် ဖော်ပြထားသည်။
နေအိမ်များ ဖယ်မပေးသည့် အတွက် ဒေသခံ ၁၁ ဦးအား နတခ ကုန်ထုတ်စခန်း တာဝန်ခံ ဗိုလ်ကြီး မင်းမင်းဦးက တရားလို ပြုလုပ် ၍ ပုသိမ်မြို့နယ် တရားရုံး၌ ဇန်နဝါရီ လဆန်းပိုင်းက ရုံးတင် တရားစွဲဆိုခဲ့သည်။ နောက်ပိုင်းတွင် ဗိုလ်ကြီး မင်းမင်းဦးကပင် အမှုကို ပြန်လည် ရုပ်သိမ်းပေးခဲ့သည်။
နတခ အနေဖြင့် ဒေသခံများ သဘောမတူဘဲ ယခုကဲ့သို့ ဖိအားပေး ရွှေ့ပြောင်းခိုင်းခြင်းများ မပြုလုပ်သင့်ကြောင်း ဒေသခံများကို ကူညီပေးနေသည့် ပုသိမ်မြို့အခြေစိုက် လူ့အခွင့်အရေး စောင့်ကြည့် ကာကွယ်ရေး ကွန်ရက်(HRWDN)မှ ဦးမြင့်နိုင်က ပြော သည်။
“တပ်မတော်အနေနဲ့ ဒေသခံပြည်သူတွေရဲ့ အခက်အခဲ ဒုက္ခတွေကို စာနာသင့်ပါတယ်။ အဲဒီ ဒေသက ရွာသားတွေက အင်မတန် သနားဖို့ ကောင်းတယ်။ တနေ့လုပ်မှ တနေ့စားတွေ။ လေဖြတ်နေသူတွေ၊ ဒုက္ခိတတွေလည်း ရှိတယ်။ ခုလိုအတင်းအကြပ် အိမ် တွေ ဖျက်ခိုင်းတော့ သူတို့ခမျာ ဘယ်သွားလို့ သွားရမှန်းမသိ။ ပြောင်းနေစရာ မြေနေရာလည်း မရှိကြဘူး။ ပြောင်းခိုင်းမယ် ဆိုရင် တောင် မြေနေရာအစား ပြန်ပေးတာ၊ အိမ်ပြန် ဆောက်ပေးတာတွေ စီစဉ်ပေးသင့်တယ်”ဟု ၎င်းက ပြောဆိုသည်။
ကပရ က သိမ်းယူခဲ့ပြီး နတခက လွှဲပြောင်းရယူခဲ့သည့် မြေများတွင် နတခက မွေးမြူရေး ကုန်ထုတ်စခန်းအဖြစ် ကြက်မွေးမြူရေးခြံ တည်ဆောက်ပြီး လုပ်ငန်းများ လည်ပတ် လုပ်ဆောင်နေကြောင်း သိရသည်။
လက်ရှိ နတခ တိုင်းမှူးမှာ ဗိုလ်မှူးချုပ် လူအေးဖြစ်ပြီး ကုန်ထုတ်စခန်း တာဝန်ခံမှာ ဗိုလ်ကြီး ဇင်မောင်ဦး ဖြစ်သည်။
