ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်ရှိ ဝေခါရွာတွင်တန် ၅၀ ရှိ ကျောက်စိမ်းတုံးကြီးကို တွေ့ရှိပြီးနောက် ယင်း နယ်မြေကို အစိုးရ စစ်တပ်က လုံခြုံရေး ယူထားလိုက်ပြီး တနိုင်တပိုင် ဒေသခံ ကျောက်တူးသူများကို ကျောက်စိမ်း တူးဖော်မှု တားမြစ်လိုက် ကြောင်း သိရသည်။
အသေးစား ကျောက်တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းရှင် ဦးအောင်နိုင်ဝင်းက ဖားကန့်မြို့နှင့် ၂၄ ကီလိုမီတာ အကွာတွင် တည်ရှိသည့် ဝေခါရွာ၌ ယင်း ကျောက်စိမ်း အရိုင်းတုံးကြီးကို ဖေဖော်ဝါရီ ၉ ရက်နေ့က တွေ့ရှိခဲ့ခြင်း ဖြစ်ကြောင်း၊ ဝေခါရွာ အပါအဝင် ဖားကန့်မြို့နယ်ရှိ ကျောက်စိမ်းမှော်များကိုလည်း ယင်းနေ့၌ပင် စစ်တပ်နှင့် ရဲလုံခြုံရေးများ တင်းတင်းကြပ်ကြပ် ချထားကြောင်း သိရသည်။
“ကျနော်တို့ သိရသလောက်တော့ ကျောက်စိမ်းတုံးကြီးက ၁၈ ပေ (၅ ဒသမ ၅ မီတာ) ရှည်ပါတယ်။ တွေ့ပြီး သိပ်မကြာခင်မှာပဲ တပ်မ ၁၀၁ လက်အောက်ရှိ တပ်ရင်းများက လာပြီး စစ်တပ်အစောင့်တွေ ချသွားတာပါ” ဟု ဖားကန့်မြို့နယ် NLD ရုံးခွဲမှ ဥက္ကဋ္ဌ ဦးရွှေသိန်းက ပြောသည်။
စစ်တပ်က အဆိုပါ နေရာနှင့် အနီးတဝိုက်တွင် အသေးစား တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းနှင့် တပိုင်တနိုင် ကျောက်စိမ်း တူးဖော်သူတွေကို တားမြစ်ထားကြောင်း၊ မည်သူ့မျှ ဝင်ရောက်ခွင့် မပြုကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက် ပြောသည်။
ယင်း ကျောက်စိမ်း အရိုင်းတုံးကို သွားရောက် ကြည့်ရှုခဲ့သည့် ကျောက်ကုန်သည် တဦးက ကျောက်စိမ်းတုံးကြီးမှာ တန်ချိန် ၅၀ ခန့် ရှိမည်ဟု ယူဆရကြောင်း၊ မြေအောက်တွင် တဝက်ကျော် မြုပ်နေသေးကြောင်း ပြောဆိုသည်။
ဖားကန့်ဒေသခံ တဦးဖြစ်သည့် NLD အဖွဲ့ဝင် ဦးရင်ထွေးက ယင်း ကျောက်စိမ်းတုံးသည် မီဆူဘီရှိ ပါဂျရိုး ကုန်တင်ကား ခန့် ရှိသည် ဟု ပြောသည်။
“အဲဒီ ကျောက်စိမ်းတုံးကို စစ်တပ်က အစောင့်အကြပ် အပြည့်ချထားပြီးပြီ။ ဘယ်လောက် တန်ဖိုးရှိမယ် ဆိုတာ ကျနော်တို့ အတိအကျ မသိဘူး။ သတ္တုတွင်းဝန်ကြီးဌာနက လာရောက်ကြည့်ရှုစစ်ဆေးမယ်လို့တော့ ကြားတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
အဆိုပါ ကျောက်စိမ်းအရိုင်းတုံးကြီး တွေ့ရှိမှုနှင့် ပတ်သက်၍ သတ္တုတွင်းဝန်ကြီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူတဦးက အသေအချာ မသိရကြောင်း၊ ကျောက်မျက်ဌာနသို့ ဆက်သွယ် မေးမြန်းသင့်ကြောင်း ဖြေကြားသည်။ ကျောက်မျက်ဌာနသို့ ဆက်သွယ်မေးမြန်းသော်လည်း ဖြေကြားခွင့် မရှိကြောင်း ပြန်လည် ပြောဆိုသည်။
မြန်မာနိုင်ငံသည် ကမ္ဘာပေါ်တွင် ကျောက်စိမ်း ထွက်ရှိမှုတွင် အထူးထင်ရှားပြီး၊ မြန်မာ့ကျောက်စိမ်းသည် အမြင့်မားဆုံး အရည်အသွေးရှိသည်။ ကျောက်စိမ်း အများစုသည် ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်ဒေသမှ ထွက်ရှိသည်။
မြန်မာနိုင်ငံထွက် ကျောက်စိမ်းများကို များသောအားဖြင့် တရုတ်နိုင်ငံသို့ အခွန်မဆောင်ဘဲ တရားမဝင် နည်းလမ်းဖြင့် တင်ပို့ ရောင်းချမှုများ ရှိနေသည်။ ၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ ဇူလိုင်တွင် ထုတ်ပြန်သည့် အမေရိကန်နိုင်ငံ ဟားဗတ် တက္ကသိုလ်မှ Ash Center for Democratic Governance and Innovation အဖွဲ့က မြန်မာနိုင်ငံ၏ ကျောက်စိမ်းတင်ပို့ ရောင်းချမှုသည် ၂၀၁၁ ခုနှစ်တွင် အမေရိကန်ဒေါ်လာ ၈ဘီလီယံ ရှိကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။
အစိုးရ နှင့် ကချင်ပြည်နယ် လွတ်လပ်ရေး တပ်ဖွဲ့ (KIA) တို့က ၁၉၉၄ မှ ၂၀၁၁ ခုနှစ် အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး ကာလ အတွင်း ဖားကန့်ဒေသ ကျောက်စိမ်း ထုတ်လုပ်မှုကို ထိန်းချုပ်ထားခဲ့သည်။ အစိုးရနှင့် KIA ကြား တိုက်ပွဲများ ပြန်လည် စတင်ခဲ့သည့် ၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇွန်လ နောက်ပိုင်းတွင် အစိုးရက သတ္တုတူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းကြီးများကို ပိတ်ပင်လိုက်သည်။ ယင်းနောက်ပိုင်းတွင် အသေးစား တူးဖော်ရေး လုပ်ငန်းသမားများနှင့် တပိုင်တနိုင် လုပ်ကိုင်သူများက တရား မဝင် ကျောက်စိမ်း တူးဖော်မှုများ ရှိခဲ့သည်။
ဖားကန့်ဒေသတွင် ကျောက်စိမ်းတူးဖော်ရေး လုပ်ကိုင်နေသည့် ကုမ္ပဏီအများစုမှာ တရုတ်လုပ်ငန်းရှင်များနှင့် မြန်မာ ခရိုနီများ ပိုင်ဆိုင်သည့် ကုမ္ပဏီများ ဖြစ်သည်။ ယင်း ကုမ္ပဏီများထဲတွင် မြန်မာစစ်တပ်ပိုင် ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီလည်း ပါဝင်သည်။ ဦးပိုင်ကုမ္ပဏီသည် မြန်မာနိုင်ငံ တဝှမ်း အရေးပါသည့် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို ချုပ်ကိုင် လုပ်ဆောင်နေသည့် ကုမ္ပဏီ ဖြစ်သည်။
၁၉၈၃ ခုနှစ်၊ နှစ်ဆန်းပိုင်းတွင် ကချင်ပြည်နယ် ဖားကန့်၊ လုံးခင်း ဒေသ ကျောက်စိမ်းတွင်းတခုမှ ၃၃ တန် ရှိ ကျောက်စိမ်းတုံးကြီး တွေ့ရှိခဲ့ပြီး၊ ၂၀၀၃ ခုနှစ်တွင် တန်ချိန် ၃ ထောင်ရှိ ကမ္ဘာ့အကြီးဆုံး ကျောက်စိမ်းတုံးကြီးကို ပတ္တမြား နဂါး ကုမ္ပဏီက တူးဖော်တွေ့ရှိခဲ့သည်။
