၂၀၀၅ မှ ၂၀၀၈ ခုနှစ်အတွင်း ကရင်ပြည်နယ်၌ ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် စစ်ပွဲများအတွင်း မြန်မာ အစိုးရတပ်က လူမဆန်သည့် စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်ခဲ့ကြောင်း အမေရိကန်နိုင်ငံ ဟားဗတ်တက္ကသိုလ် ဥပဒေကျောင်းမှ အစီရင်ခံစာ တစောင် ထုတ်ပြန်လိုက်သည်။ အဓိကတာဝန်ရှိသူများမှာ လက်ရှိ တပ်မတော်တွင် တာဝန်ထမ်းဆောင်သူများဖြစ်သည့် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီး ဒု ဗိုလ်ချုပ်ကြီး ကိုကို၊ အထူးစစ် ဆင်ရေး အဖွဲ့မှူး(ကစထ) ဒုဗိုလ်ချုပ်ကြီး ခင်ဇော်ဦး၊ နေပြည်တော်တိုင်း စစ်ဌာန ချုပ် တိုင်းမှူး ဗိုလ်ချုပ် မောင်မောင်အေးတို့ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ဖော်ခဲ့သည်။
အစီရင်ခံစာပါ တွေ့ရှိချက်များသည် နယ်သာလန်နိုင်ငံ သည်ဟိဂ်မြို့ရှိ အပြည်ပြည်ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှု တရားရုံးမှ ဖမ်းဝရမ်းထုတ်နိုင်ရန် လိုအပ်သော အဆင့်အတန်းရှိပြီး အထက်ဖော်ပြပါ ဗိုလ်ချုပ်များ၏ ညွှန်ကြားကွပ်ကဲမှုအောက်တွင် ဖြစ်ပွားခဲ့သော ရာဇဝတ်မှုကျူးလွန်ခဲ့ခြင်းများအတွက် အမှုဖွင့်နိုင်သော တရားဥပဒေကြောင်းအရ ခိုင်မာသည်ဟု အစီရင်ခံစာပြုစုသူများက ဆိုသည်။ အစီရင်ခံစာတွင် မြန်မာတပ်မတော်က ကရင်ရွာများအတွင်းသို့ မော်တာများဖြင့် ပစ်သွင်းခြင်း၊ ထွက်ပြေးသည့် ရွာသားများကို သေနတ်ဖြင့်ပစ်ခတ်ခြင်း၊ အိုးအိမ်များကို မီးရှို့ဖျက်ဆီးခြင်း၊ ဖမ်းဆီးခံရသည့် ရွာသားများကို သတ်ဖြတ်ခြင်းများ ကျူးလွန်ခဲ့သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
ယခုထွက်ပေါ်လာသည့် ဟားဗတ်တက္ကသိုလ် ဥပဒေကျောင်းမှ အစီရင်ခံစာသည် အမေရိကန် သမ္မတ အိုဘားမား ရှေ့အပတ် မြန်မာပြည်ခရီးစဉ်မတိုင်မီ ပေါ်ထွက်လာခြင်းဖြစ်သလို ပြည်တွင်းပြည်ပမှ အာရုံစိုက်နေခဲ့သော မွန်ပြည်နယ် ကျိုက်မရောမြို့နယ်အတွင်း စစ်တပ်မှ သေနတ်လု၍ ပစ်သတ်ခဲ့သည်ဟု ဆိုသော အလွတ်သတင်းထောက် ကိုပါကြီးကို သတ်ဖြတ်ခဲ့မှုနှင့်လည်း တိုက်ဆိုင်နေသည်။ ထို့အပြင် ကချင်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်များတွင် စစ်ရေးအရ ပြန်လည်တင်းမာလာနေရာ အစိုးရစစ်တပ်မှ ပုံစံတူ စစ်ရာဇဝတ်မှုများ ကျူးလွန်လာမည့်အရေး ဒေသခံများက စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ မြင့်မားလာချိန်နှင့်လည်း တိုက်ဆိုင်နေသည်။
အမှန်တကယ်လည်း ပြည်တွင်းစစ်ဖြစ်ပွားခဲ့ရာ ကာလတလျှောက်လုံး မြန်မာအစိုးရစစ်တပ်၏ နယ်မြေခံ တိုင်းရင်းသားလူမျိုးစုများအပေါ် ကျူးလွန်ခဲ့သော လူမဆန်မှုများမှာ စာရင်းပျောက် အင်းပျောက် ဖြစ်ခဲ့ရကာ ယခုအစီရင်ခံစာသည် အဖျားအနားမျှသာ ဖြစ်သည်။ ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် အပစ်အခတ်ရပ်စဲရေးအတွက် ရှေ့ဆက်မတိုးနိုင်ဘဲ သံသယများ မကွယ်ပျောက်သွားနိုင်သေးသည်မှာ ထိုကဲ့သို့ စစ်ရာဇဝတ်မှုများကို တာဝန်မခံခြင်းက အကြောင်းရင်းတခုဖြစ်သည်။
တိုင်းရင်းသားပြည်သူများ၏ အမြင်တွင် ပြည်တွင်းငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီကို တည်ဆောက်မည်ဟု ပြောဆိုနေသူများမှာ ပြည်တွင်းစစ်ကို အကြီးအကျယ် တိုက်ခဲ့ပြီး စစ်အာဏာရှင်စနစ်တွင် ဖိနှိပ်ညှင်းပမ်းခဲ့သူများသာ ဖြစ်နေသေးသောကြောင့် ယုံကြည်ရန် မဖြစ်နိုင်သေးသည်မှာ သဘာဝကျသည်။
ထိုကြောင့် စစ်အစိုးရ လက်ထက် အမှောင်ဖုံးသောခေတ်တွင် တရားလက်လွတ်၊ ကမ္ဘာသိ လုပ်ဆောင်ခဲ့သော မတရားမှုများသည် ယနေ့ခေတ် ဒီမိုကရေစီပွင့်လင်းလာမှုတွင် ဖျောက်ဖျက်ပြီး မေ့လျော့ပစ်ရန် မဖြစ်သင့်ပါ။ မဝေးသေးသော အတိတ်မှ ယင်းလုပ်ဆောင်ခဲ့မှုများအတွက် တာဝန်ရှိနေသူများကို အနှေးနှင့်အမြန် ဖော်ထုတ်သင့်ပါသည်။ ကျူးလွန်သူများကိုလည်း တာဝန်ခံလာစေသင့်သည်။
စစ်မှန်သော အမျိုးသားပြန်လည်ရင်ကြားစေ့နိုင်ရေးသည် အမှန်တရား (Truth) နှင့် တရားမျှတမှု (Justice) မပါဝင်ဘဲ မည်သို့မျှ မတည်ဆောက်နိုင်ပေ။ မတရားခံရသူတို့၏ ဝေဒနာများကို သက်သာခွင့် ပေးမှ၊ အာဃာတများ၊ အငြိုးများနှင့် အမုန်းများ ပပျောက်သွားမှသာ အမျိုးသား ပြန်လည်ရင်ကြားစေ့ရေး ပန်းတိုင်ကို ရောက်ရှိပြီး ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး အမှန်တကယ် ရရှိပေလိမ့်မည်။ ။
