ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ထွက်ပြေးတိမ်းရှောင်နေရသည့် စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည် (IDPs) စခန်းများတွင် စားနပ်ရိက္ခာ လုံလောက်မှုမရှိပဲ အခက်အခဲကြုံနေရပါက နိုင်ငံတော်အစိုးရမှ ကူညီမည်ဖြစ်သဖြင့် စခန်း တာဝန်ခံများက အမျိုးသားပြန်လည်ရင်ကြားစေ့ရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးစင်တာ(NRPC)ကို အကူအညီတောင်းနိုင်ကြောင်း နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံရုံးဝန်ကြီးဌာန၊ ညွှန်ကြားရေးမှူးချုပ် ဦးဇော်ဌေးက ဧရာဝတီကို ပြောသည်။
ဦးဇော်ဌေးက “ IDPs စခန်းတွေနဲ့ ပတ်သက်လို့ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ်က မူဝါဒပေးပြီးသား။ ပေးပြီးသားက ဒီလူတွေအတွက် စားရေးသောက်ရေး၊ ကျန်းမာရေး၊ ပညာရေး အကုန်လုံးကို ကျနော်တို့ အစိုးရက ပေးမယ်။ သူတို့က NGOs တွေနဲ့ လုပ်နေတာတွေရှိတယ်။ NGOs တွေ ဖြတ်လိုက်လို့ သူတို့ မလုံလောက်ဘူးဆိုရင် ကျနော်တို့ NRPC ကိုတင်ပါ။ NRPC က ကူညီပေးမယ်”ဟု ရှင်းပြသည်။
ရှမ်းဒုက္ခသည်များနှင့် ပတ်သက်ပြီး ဦးဇော်ဌေးက “ရိက္ခာ မလောက်ငှဘူးဆိုရင် ကျနော် တို့ဆီကို မြန်မြန်တင်ပြပါ။ Refugee ဆိုရင်တော့ ထိုင်းနဲ့ညှိရမှာမို့ နည်းနည်း ရှုပ်တယ်။ ကိုယ့်ပြည်တွင်းမှာ ရှိတာကတော့ ချက်ခြင်း လက်ငင်းလုပ်ပေးလို့ ရပါတယ်။ ကချင်မှာ ရှိတဲ့ CSO တွေလည်း ဒေါက်တာ ဝင်းမြတ်အေးနဲ့ ပေါင်းပြီး အခု လုပ်နေတယ်။ ရှမ်းဘက်မှာ လုပ်ချင်တယ်ဆိုရင်လည်း လာတင်ပြပါ” ဟု ဧရာဝတီသို့ ပြောသည်။
ဆက်လက်ပြီး ဦးဇော်ဌေးက NRPC တွင် ပုံမှန်ပြုလုပ်သည့် အစည်းအဝေး၌ နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ၊ တပ်မတော်၊ လွှတ်တော်နှင့် ငြိမ်းချမ်းရေးကော်မရှင် (PC) မှ ကိုယ်စားလှယ်များ ပါဝင်ပြီး IDPs များရိက္ခာလို အပ်သည့် ကိစ္စများကို တင်ပြထားချက်ရှိပါက ဆွေးနွေးဆုံးဖြတ်ကြောင်း၊ အစည်းအဝေးဆုံးဖြတ်ချက်များ အရ သက်ဆိုင်ရာ ပြည်နယ်အစိုးရနှင့် ဝန်ကြီးဌာနများက ကူညီဆောင်ရွက်ပေးမည်ဟု ထပ်မံပြောသည်။
စားနပ်ရိက္ခာအခက်အခဲဖြစ်နေသည့် စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်များကို နိုင်ငံတော် အစိုးရမှ ပြည်ထောင်စု ရန်ပုံငွေ၊ ပြည်နယ်ရန်ပုံငွေများဖြင့် ကူညီခြင်း၊ NRPC ရှိ ရန်ပုံငွေများဖြင့် ကူညီထောက်ပံ့ခြင်း၊ ငြိမ်းချမ်းရေး ရန်ပုံငွေဆိုင်ရာ ပေါင်းစပ်ညှိနှိုင်းရေးအဖွဲ့ (JCB) မှ ကူညီခြင်း ဟူသည့် နည်းလမ်း ၃သွယ် ဖြင့် ဖြေရှင်း ဆောင်ရွက်ပေးသွားမည်ဟု သိရသည်။
အကူအညီတောင်းခံနိုင်သည့် နည်းလမ်းများမှာ စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်စခန်းတာဝန်ခံများက ဒုက္ခသည် စာရင်းနှင့် အခြေအနေများကို ရှင်းပြပြီး NRPC ထံ တင်ပြတောင်းဆိုခြင်း၊ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်နေသည့် သက်ဆိုင်ရာ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့အစည်း ခေါင်းဆောင် (EAOs) များက ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်အတွင်း တောင်းဆိုနိုင်သည့်အပြင် စစ်ရှောင်စခန်းများကို ကူညီနေသည့် အရပ်ဘက် လူမှုအဖွဲ့အစည်း (CSO) များကလည်း လူမှုဝန်ထမ်းကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည်နေရာချထားရေးဝန်ကြီး ဌာန၊ ပြည်ထောင်စုဝန်ကြီး ဒေါက်တာဝင်းမြတ်အေး ထံ တင်ပြတောင်းဆိုနိုင်မည်ဖြစ်ကြောင်း သမ္မတရုံးဝန်ကြီးဌာနမှ အဆိုအရ သိရသည်။
လက်ရှိတွင် ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းရှိ စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်စခန်း အသီးသီးမှ ဒုက္ခသည် တသိန်းခွဲခန့်သည် ကမ္ဘာ့စားနပ်ရိက္ခာအစီအစဉ် (WFP) မှ ထောက်ပံ့မှုကို ရရှိနေလည်း ၂၀၁၆ ခုနှစ်မှစ၍ ထောက်ပံ့ မှုများကို လျော့ချထားသဖြင့် စားနပ်ရိက္ခာမလုံလောက်မှုများ ကြုံတွေ့နေရသည်ဟု စခန်းတာဝန်ခံများက ဆိုသည်။
ကချင်ပြည်နယ်တွင်းရှိ အစိုးရထိန်းချုပ်နယ်မြေနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်ဒေသ ထိန်းချုပ်ရာနယ်မြေ ရှိ ဒုက္ခသည်များကို စားနပ်ရိက္ခာ၊ ပညာရေး၊ ကျန်းမာရေးနှင့် အလုပ်အကိုင်များအား အစိုးရမှ ကူညီထောက်ပံ့ပေးနိုင်ရန် နိုင်ငံတော်အတိုင်ပင်ခံ ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်က ကချင်နှစ်ခြင်းခရစ်ယာန် အဖွဲ့ချုပ် (KBC) ကို ခေါ်ယူ တွေ့ဆုံကာ ညှိနှိုင်းမှုများ ပြုလုပ်ထားပြီး လူမှုဝန်ထမ်းကယ်ဆယ်ရေးနှင့် ပြန်လည် နေရာချထားရေးဝန်ကြီးဌာနကိုလည်း အကူအညီပေးရန် ညွှန်ကြားထားသည်ဟု သိရသည်။
ကချင်ပြည်နယ်နှင့် ရှမ်းမြောက်ပိုင်းဒေသတွင်လည်း စစ်ဘေးရှောင်စခန်း ၁၆၀ ကျော်ရှိပြီး အစိုးရထိန်းချုပ်နယ်မြေနှင့် တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်နယ်မြေ ၂ ခုလုံး တွင် ပါဝင်သည်။
အလားတူ ထိုင်း -မြန်မာနယ်စပ်တလျှောက်တွင်လည်း ဒုက္ခသည်ဦးရေ ၆၂၀၀ ကျော်ရှိသည့် ရှမ်းဒုက္ခသည်စခန်း ၆ ခုသည် ယခုအောက်တိုဘာလမှစပြီး ရိက္ခာများ ပြတ်တောက်နေမည် ဖြစ်သည်။
ထိုစခန်းများသည် နိုင်ငံတကာမှ လူသားခြင်းစာနာထောက်ထားမှုဆိုင်ရာ အကူအညီများ ရရှိခဲ့သော်လည်း ဒုက္ခသည် များဆိုင်ရာ ကုလမသမဂ္ဂမဟာမင်းကြီးများရုံး (UNHCR) မှ မှတ်ပုံတင်ခွင့်မပေးထားသဖြင့် Refugee Card များ မရရှိထားပါ။
ရှမ်းဒုက္ခသည်စခန်း ၆ ခုအနက် ကောင်းမုန်မုန်း၊ လွိုင်ကော်ဝမ်း၊ လွိုင်ဆမ်ဆစ်၊ လွိုင်တိုင်းလျန်း နှင့် လွိုင်လမ် စခန်း တို့သည် ထိုင်း-မြန်မာနယ်စပ် စည်းမျဉ်းတလျှောက်တွင် ရှိပြီး ကုန်းကျော်စခန်းသည် ထိုင်းနိုင်ငံနယ်နိမိတ် အတွင်း တည်ရှိနေသည်။
ထိုစခန်း ၆ ခုကို ကွပ်ကဲသည့် ရှမ်းပြည်ဒုက္ခသည်များကော်မတီမှ အတွင်းရေးမှူး ဦးလုံးစိုင်းပိန်းက ၎င်းတို့တွင် စားနပ်ရိက္ခာအခက်အခဲ ဖြစ်နေသဖြင့် အစိုးရမှ အကူအညီကို ရလိုကြောင်း၊ ၎င်းတို့သည် ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် ပြေးခဲ့ကြရသူများ ဖြစ်သဖြင့် အစိုးရမှ ကူညီပေးရန် မျှော်လင့်ကြောင်း ဧရာဝတီကို အောက်တိုဘာလ ၂၀ ရက်က ပြောဆိုထားသည်။
ဦးဇော်ဌေး၏ ပြောဆိုချက်များနှင့် ပတ်သက်၍ ဧရာဝတီက ဦးလုံးစိုင်းပိန်းက နိုင်ငံတော်အစိုးရမှ ထိုကဲ့သို့ ကူညီနေသည့် အစီအစဉ်ကို ယခင်က မသိရှိ ကြောင်း၊ ယခုသိရပြီဖြစ်သဖြင့် ကော်မတီတွင်း ပြန်ဆွေးနွေးကာ အစိုးရနှင့် ဆက်သွယ်ရန် ဆောင်ရွက်သွားမည်ဟု ပြောသည်။
ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင်၏ “ရှမ်းပြည်နယ်အတွင်း တိုက်ပွဲများ ဆက်လက်ဖြစ်ပွားနေသောကြောင့် ရှမ်း-မြန်မာ နယ်စပ်ရှိ ဒုက္ခသည်များကို အကူအညီမဖြတ်တောက်သင့်”ဟူသည့် သြဂုတ်လထုတ်ပြန်ချက်တွင် ရှမ်းဒုက္ခသည်စခန်း ၆ ခုမှ ဒုက္ခသည်များသည် UNHCR ၏ ဒုက္ခသည်မှတ်ပုံတင်ခွင့် မရရှိထားသဖြင့် တတိယနိုင်ငံသို့လည်း သွားခွင့်မရသူ များ ဖြစ်သည်ဟု ရေးသားထားသည်။
အဆိုပါထုတ်ပြန်ချက်တွင် ရှမ်း IDPs များသည် ဝေးလံခေါင်သီသည့် တောင်ကုန်းများပေါ်တွင် နေထိုင်ရသဖြင့် စိုက်ပျိုးမြေ အခက်အခဲရှိကြောင်း၊ ကုန်းကျော်စခန်းသည် ထိုင်းနယ်နိမိတ်တွင်း ရှိသော်လည်း အခြားရှမ်း IDPs စခန်းများကဲ့သို့ စခန်းပြင်ပထွက်ကာ အလုပ်လုပ်ခွင့် မရကြောင်း၊ ရှမ်း IDPs ၏ နေရပ်ရင်းမှာလည်း “ဝ”ပြည် သွေးစည်း ညီညွတ်ရေးတပ်မတော် (UWSA)၊ ပြည်သူ့စစ်နှင့်တပ်မတော်တပ်စခန်းများ နေရာချထားသဖြင့် ပြန်ရန် အခြေအနေ လုံးဝမရှိနိုင်ပါဟု ရေးသားထားသည်။
စခန်း ၆ခုအနက် လွိုင်တိုင်းလျန်းနှင့် လွိုင်ကော်ဝမ်းစခန်း ၂ခုကို ၂၀၀၆ ခုနှစ်နှင့် ၂၀၀၉ ခုနှစ်က ထိုင်းနိုင်ငံအာဏာ ပိုင်များက ၎င်းတို့ နယ်နိမိတ်တွင်း ရောက်ရှိသည်ဟုဆိုကာ နေရာထိုင်ခင်းများ ဖျက်ဆီးပြီး မြန်မာနယ်နိမိတ်တွင်းသို့ ပြန်လည်ပြောင်းရွှေ့ခိုင်းခြင်းများနှင့် ကြုံထားရသည်ဟု ရှမ်းလူ့အခွင့်အရေးမဏ္ဍိုင်၏ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် ပါရှိသည်။
လက်ရှိတွင် ရိက္ခာပြတ်တောက်နေသည့် ရှမ်းဒုက္ခသည်စခန်း ၆ခုသည် တပ်မတော်နှင့် ရှမ်းပြည်ပြန်လည် ထူထောင် ရေး ကောင်စီ (RCSS/SSA)တို့အကြား တိုက်ပွဲများ၊ ပြည်တွင်းလက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့များ၏ လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု များကြောင့် နေရပ်မှ ထွက်ပြေးခဲ့ရသည့် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များဖြစ်သည်။
အစိုးရနှင့် RCSS သည် တနိုင်ငံလုံးပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးသဘောတူညီမှုစာချုပ် (NCA) ချုပ်ဆိုထားသည်မှာ ၂ နှစ်ရှိပြီဖြစ်ပြီး RCSS သည် NCA အရ ကျင်းပပြုလုပ်နေသည့် နိုင်ငံရေးဆိုင်ရာ ဆွေးနွေးမှုများလည်း ပါဝင်ညှိနှိုင်း ဆွေးနွေးလျက်ရှိသည်။
NCA လုပ်ငန်းစဉ်အရ အစိုးရ၊ တပ်မတော်၊ လွှတ်တော်နှင့် အပစ်ရပ်အဖွဲ့များ ဆွေးနွေးနေသည့် ကဏ္ဍ ၅ခုအနက် လူမှုရေးကဏ္ဍ၏ အောက်တွင် ပြည်တွင်းစစ်ကြောင့် နေရပ်စွန့်ခွာပြေးရပြီး စစ်ဘေးရှောင်ဒုက္ခသည်ဖြစ်နေသူများကို ကူညီပေးရန်အချက်အလက်များလည်း ပါရှိသည်။
