တိုင်းရင်းသား ဒေသများ၌ ထိုးစစ်များ ရပ်ဆိုင်းရေးနှင့် စစ်နယ်မြေ အတွင်း ပိတ်မိနေသော ပြည်သူများ အမြန်ဆုံး လွတ်မြောက်ရေး အတွက် ဖယောင်းတိုင် ထွန်းညှိ ဆုတောင်းမှုတွင် ပါဝင်ခဲ့သူ၂ ဦးအား ဇူလိုင်လ ၅ ရက်က ထောင်ဒဏ် ၃ လ ကျခံရန် အမိန့် ချမှတ်လိုက်ကြောင်း အောင်မြေသာစံ မြို့နယ် တရားရုံးကသိရသည်။
“လူထုကို ပြောချင်တာကတော့ ပြည်သူကို ဖိနှိပ်ထားတဲ့ ၂၀၀၈ အခြေခံ ဥပဒေကို အသစ်ပြန်ပြင်မှ အဆင်ပြေမှာ ဖြစ် တယ်။ ခုလို ထောင်ဒဏ် သုံးလချတာကိုလည်း ဘာမှ မပြောချင်ဘူး။ တရားစီရင်ရေးကို သပိတ်မှောက်ထားတဲ့ အတွက် လည်း ဘယ်တရားရုံးမှ အယူခံဝင်မှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု ကိုသန်းထိုက်(ဗကသ-ဗဟို ကော်မတီဝင်ဟောင်း) က ပြောသည်။
ကိုသန်းထိုက်နှင့် ကိုနှင်းအောင်တို့သည့် လက်ရှိ ကျင့်သုံးနေသည့် တရားစီရင်ရေးကို အယုံအကြည် မရှိဟု ဆိုကာ တရားရုံးအား သပိတ်မှောက်ထားကြပြီး အမိန့်ချမှတ်ပြီးသည် အထိ တရားသူကြီး၏ မေးမြန်းချက်များကို ပြန်လည် ဖြေကြားမှု မပြုကြပါ။
“လွတ်လပ်စွာ ဖော်ထုတ်ခွင့်ကို ပိတ်ပင် တားမြစ်တဲ့ ဥပဒေတခု ဖြစ်တယ်။ ဒါကြောင့် တရားရုံးအပေါ်မှာရော တရားစီရင် ရေး အပေါ်မှာရော အယုံအကြည်မရှိဘူး။ အမိန့်ချတဲ့ အပေါ်မှာ ဘာမှမပြောချင်ပါဘူး” ဟု ကိုနှင်းအောင် (ဗကသ အဖွဲ့ချုပ်) က ပြောသည်။
ဖြစ်စဉ်မှာ မေလ ၈ ရက် ညပိုင်းက ၂၆ လမ်း၊ မန္တလေး စည်ပင်သာယာရုံးရှေ့ ကျုံးဘေးတွင် တိုင်းရင်းသား ဒေသ ထိုး စစ်တွေ ရပ်၊ စစ်ရေး အကြမ်းဖက်မှု အလိုမရှိ၊ စစ်ဖြစ်ဒေသ ပိတ်မိ ပြည်သူများ လွတ်မြောက်ရေးနှင့် STOP WAR စာတန်း ပါ ပိုစတာများ ထောင်ပြီး ဖယောင်းတိုင် မီးများ ထွန်းညှိကာ ဆုတောင်းခဲ့ကြသဖြင့် အမှတ် ၅ မြို့မ ရဲစခန်းက (ပ)၂၄၄/ ၂၀၁၈၊ ငြိမ်းချမ်းစွာ စုဝေး လှည့်လည်ခွင့် ဥပဒေ ပုဒ်မ ၁၉ ဖြင့် ကိုသန်းထိုက်၊ ကိုနှင်းအောင်နှင့် ကိုရဲရင့်ကျော်တို့ ၃ ဦးကို အမှုဖွင့်ခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
အမှုဖွင့် ခံရသူများ အနက် ကိုသန်းထိုက်နှင့် ကိုနှင်းအောင်ကို မေ ၁၂ ရက်၌ ချမ်းအေးသာစံမြို့နယ်၊ ၃၃ လမ်း၊ ၇ လမ်းနှင့် ၇၈ လမ်းကြားရှိ ဒိုင်းမွန်းပလာဇာတွင် ပြည်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး အပေါ် လူထုအမြင်သဘောထား ကောက်ခံမှု ပြုလုပ်နေစဉ် အမှတ်(၅) မြို့မရဲစခန်းက ဖမ်းဆီးခေါ်ဆောင်သွားခြင်း ဖြစ်ကြောင်း သိရသည်။
ကိုသန်းထိုက်နှင့် ကိုနှင်းအောင် တို့သည် အောင်မြေသာစံမြို့နယ် တရားရုံးတွင် အမှုရင်ဆိုင်နေကြရခြင်း ဖြစ်ပြီး ၉ ကြိမ် မြောက် ရုံးချိန်းအပြီး၌ အမိန့်ချမှတ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်ပြီး ကိုရဲရင့်ကျော် (ဗကသ-ဗဟိုကော်မတီဝင်ဟောင်း)ကိုမူ ယနေ့အထိ ဖမ်းဆီးရမိခြင်း မရှိသေးကြောင်း သိရသည်။
မန္တလေးတွင် စစ်ပွဲများ ရပ်တန့်ရေးအတွက် ဆန္ဒထုတ်ဖော်မှုများကြောင့် မေလ ၆ ရက်နေ့က ပြုလုပ်သည့် ပထမ အကြိမ် ဆန္ဒပြ တောင်းဆိုမှုမှ ကိုအောင်မှိုင်းဆန်း၊ ကိုစိုးမိုးနိုင် (ခ) ကိုဒိန်းဒေါင်တို့ကို ဖမ်းဆီးခဲ့ပြီး ထောင်ဒဏ် ၂ လစီ ချမှတ်ခဲ့ သလို ငြိမ်းချမ်းရေးကဗျာကို ရွတ်ဆိုခဲ့သူ ကဗျာဆရာ ကလင့်(မန္တလေး)အား မေလ ၁၀ ရက်က ထောင်ဒဏ် ၂ လ ချမှတ် ခဲ့ရာ ယခုအခါ အဆိုပါ ဖမ်းဆီးထောင်ချခံရသူများ ပြန်လည ်လွတ်မြောက်လာပြီ ဖြစ်သည်။