မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် လူငယ်များသည် အကျိုးခံစားသူ သက်သက် မဟုတ်ဘဲ တက်ကြွစွာ ပါဝင်လာစေရေး အတွက် လုပ်ဆောင်ရန်လိုအပ်သည်ဟု လူငယ်များ အရည်အချင်းမြင့် တင်မှု ဆောင်ရွက်ပေးနေသော အဖွဲ့အစည်းများက ပြောသည်။
ကုလသမဂ္ဂ လူဦးရေ ရန်ပုံငွေအဖွဲ့- UNFPA ၏ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကိုယ်စားလှယ် ဂျဲနက် ဂျက်ဆင် က “လူငယ်တွေကို ငြိမ်းချမ်းရေးဖြစ်စဉ်တွေက ဖြစ်လာမယ့်ရလဒ်အကျိုးခံစားရမယ့်သူတွေ အဖြစ် လူတော်တော်များများက မြင်ကြတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီဖြစ်စဉ်တွေမှာ လူငယ်တွေ ပါဝင်ရမှာ ဖြစ်တယ်။ ဒီလုပ်ငန်းစဉ်ထဲက တချို့နေရာတွေမှာ လူငယ်တွေ ပါဝင်ဆောင်ရွက်ရဖို့လိုတယ်” ဟု ပြောသည်။
ဆယ်စုနှစ် ၇ ခုမျှကြာနေသော လက်နက်ကိုင် ပဋိပက္ခနှင့် အထူးသဖြင့် အနောက်ပိုင်း ရခိုင်ပြည်နယ်မှ လူမှုအဝန်း အဝိုင်းများကြား ပဋိပက္ခများကို ရည်ညွှန်းပြီး မြန်မာနိုင်ငံရှိ လူငယ်များ ရင်ဆိုင်နေရသော စိန်ခေါ်မှုများသည် ပဋိပက္ခ ဖြစ်ပွားနေသော ပြည်နယ်များတွင် ပိုမိုများပြားသည်ဟု သူကပြောသည်။ လူငယ်များသည် ထိုပဋိပက္ခများ၏ ဒဏ်ကို အဓိကခံစားရသူများဖြစ်ကြောင်းလည်း ထောက်ပြသည်။
သို့သော် နိုင်ငံရေးခေါင်းဆောင်များနှင့် မူဝါချမှတ်သူများ ဦးဆောင်သည့် ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှု လုပ်ငန်းစဉ်တွင် လူငယ်များ၏ အမြင်များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကြားရခြင်းမရှိပေ။
လူငယ်များကို လုပ်ပိုင်ခွင့် ပိုမိုပေးရေးနှင့် ကွဲပြားခြားနားသော လူငယ် အသိုင်းအဝန်းများမှ အသံများကို ပိုမိုကြားသိနိုင်ရေး အတွက် လူငယ်များအား အရည်အချင်းမြှင့်တင်ပေးရေး ဆောင်ရွက်နေသော အဖွဲ့များသည် UNFPA ၏ငွေကြေးထောက်ပံ့မှုဖြင့် လူငယ်စခန်းများကို ဖွင့်လှစ်ကြသည်။ ထိုစီမံချက်သည် လူငယ်များအကြား သည်းခံနိုင်စွမ်း မြှင့်တင်ရေးနှင့် မြန်မာ့ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် လူငယ်များ၏ အသံ ပိုမိုကျယ်ပြန့်စွာ ပါဝင်လာစေရန် ရည်ရွယ်သည်။
ဌာနေတိုင်းရင်းသား ၁၂ မျိုးမှ လူငယ် ၃၀၀ ခန့်တို့သည် ကိုယ်ရည်ကိုယ်သွေး ဖွံ့ဖြိုးမှု၊ ခေါင်းဆောင်မှုနှင့် ကိုယ်တွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်မှု စသည့်တို့ကို လေ့လာရန် ဓနုကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရဒေသ မြို့နယ် နှစ်ခုအနက်တခုဖြစ်သော ရွာငံမြို့နယ်တွင် တပါတ်ကြာ စုဝေးနေကြသည်။
ဧရာဝတီ သတင်းဌာနသည် ထိုလူငယ်စခန်းမှ လှုပ်ရှားမှုများနှင့် လူငယ်များ၏ ပါဝင်ဆောင်ရွက်မှုတို့ကို လွန်ခဲ့သော ရက်သတ္တပါတ်ကုန်က သွားရောက်လေ့လာခဲ့သည်။ ဒေသခံ တိုင်းရင်းသား လူငယ် အများအပြားတို့သည် ၎င်းတို့၏ ကျွမ်းကျင်မှုများနှင့် အသိပညာများဖြင့် ရပ်ရွာအသိုင်းအဝန်းများကို အကျိုးပြုလိုစိတ် ပြင်းပြနေကြောင်း တွေရှိခဲ့သည်။
မစ္စ ဂျက်ဆင်က “လူငယ်တွေမှာ အမြင်သဘောထားတွေ အများကြီး ရှိတယ်။ ကျမတို့ လူကြီးတွေ၊ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်မှာ ပါဝင်နေသူတွေဟာ လူငယ်တွေ တွေ့ကြုံခံစားရတာတွေကို နားလည်ပေးခြင်းအားဖြင့် သူတို့ဆီက ပြန်သင်ယူ လေ့လာနိုင်တယ်။ လူငယ်တွေရဲ့ အတွေ့အကြုံတွေက ဘာတွေလဲ။ သူတို့ ဘယ်လိုခံယူကြလဲ။ စသဖြင့် လေ့လာရမယ်။ တချို့ကိစ္စရပ်တွေမှာ သူတို့ဟာ သူတို့ရရမယ့် အခွင့်အလမ်းတွေကို အလိမ်ခံကြရတယ်လို့ ခံစားရတယ် ဆိုတာကိုလည်း တွေ့ရတယ်။ ဒါပေမယ့် ဒါကို ပြုပြင်ဖို့ သိပ်တော့နောက်မကျသေးဘူး” ဟု ဧရာဝတီ သတင်းဌာနသို့ပြောသည်။
၎င်းက ဆက်၍ “အခု လူမှုရေးရာ ရှုထောင့်တချို့ကို စဉ်းစားဖို့လိုနေပြီ။ အဲဒီလိုအပ်ချက်ကို ဘယ်လိုဖြည့်ဆည်းမလဲဆိုတာကို ကြည့်ဖို့လိုနေပြီ။ ဒါဟာ တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးနဲ့ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်နဲ့လည်း ပတ်သက်တယ်။ သူတို့ဘယ်လိုပါဝင်နိုင်မလဲ။ သူတို့ရဲ့ အမြင် သဘောထား အသံတွေကို ဘယ်လိုဖေါ်ပြနိုင်မလဲ။ သူတို့ရဲ့အမြင်ကို ဖေါ်ပြဖို့ဆွေးနွေးပွဲ အချို့မှာ သူတို့ဘယ်လို ပါဝင်နိုင်မလဲ။ ဒီလို သူတို့ပါဝင်နိုင်မှသာ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ် ဟာပိုပြီးတော့ ကျယ်ပြန့်လာမယ်။ ငြိမ်းချမ်းရေးမှာ ပါဝင်နေတဲ့သူတချို့တစိတ်ကိုပဲ ကြည့်လို့မရတော့ဘူး။ ပိုမိုကျယ်ပြန့်တဲ့ ရပ်ရွာ အသိုင်းအဝန်းတွေပါ ပါဝင်ဖို့လိုအပ်တယ်” ဟု လည်းဆိုသည်။
ငြိမ်းချမ်းရေးသည် အသက်အရွယ်မရွေး လူတိုင်းအတွက်ဖြစ်ရန်လိုကြောင်းနှင့် လူငယ်များပါဝင်ခြင်းကို ချန်လှပ် မထားသင့်ကြောင်း ရန်ကုန်တိုင်းလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ်တဦးဖြစ်သူ စာရေးဆရာကို နေဘုန်းလတ်ကလည်း ထောက်ပြသည်။
သြဂုတ်လ ၁၂ ရက်နေ့က ရွာငံမြို့တွင် ကျင်းပသည့် နိုင်ငံတကာလူငယ်များနေ့ အခမ်းအနားတွင် ပါဝင်ဟောပြောခဲ့သော ကိုနေဘုန်းလတ်က လူငယ်များသည် ဘဝလုံခြုံမှု လိုအပ်သောကြောင့် ယခုနှစ် နိုင်ငံတကာလူငယ်များနေ့၏ ဆောင်ပုဒ်ဖြစ်သော “လုံခြုံလွတ်လပ်သည့် လူငယ်ရပ်ဝန်းများ” အမှန်တကယ် လိုအပ်နေသည်ဟု ဆိုသည်။
လူငယ်များသည် ၎င်းတို့၏ ရပ်ရွာအသိုင်းအဝန်းများ ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းရေးနှင့် လုံခြုံရေးတို့နှင့် ပတ်သက်သော ပြဿနာများကို ဆွေးနွေးရာတွင် တက်ကြွစွာပါဝင်ဆွေးနွေးကြသည်။
လူငယ်စခန်းမှ အသက် ၂၄ နှစ်အရွယ် သင်တန်းဆရာမ မပန်းအိသဇင် က “ကျမတို့ ပတ်ဝန်းကျင်မှာ ရုပ်ပိုင်းအရ လုံခြုံတယ်လို့ မခံစားရဘူး။ စိတ်ပိုင်းအရ သို့မဟုတ် အွန်လိုင်းမှာလည်း မလုံခြုံဘူး” ဟု ပြောသည်။
ကျေးလက်လူမှု အသိုင်းအဝိုင်းတွင်ဖြစ်စေ၊ မြို့ပြ အသိုင်းအဝန်းတွင်ဖြစ်စေ လူငယ်များ မည်သည့်နေရာတွင် ရောက်နေသည် ဖြစ်စေ စစ်နှင့် ရာဇဝတ်မှုများကြောင့် လူငယ်များ၏ ရုပ်ပိုင်း ဘေးအန္တရာယ်ကင်းရှင်းမှုကို ခြိမ်းခြောက်နေမှုများ ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ အင်တာနက်စာမျက်နှာတွင်မူ တိကျသော သတင်းအချက်အလက်ကို အကန့်အသတ်နှင့်သာရနိုင်သည့် အခက် အခဲနှင့် ဆိုက်ဘာ အနိုင်ကျင့်မှုကို ရင်ဆိုင်ကြရသည်။
လူငယ်စခန်းများသည် ထိုသို့သော စိန်ခေါ်မှုများကို လူငယ်များ သိရှိအောင်လုပ်ဆောင်နိုင်ပြီး ၎င်းတို့ကို မည်သို့ ကျော်လွှားမည်ကို လမ်းပြပေးနိုင်သည်ဟုလည်း လူငယ်များက ဆိုသည်။
အောင်ပန်း မြို့နယ်မှ ပါဝင်ဆွေးနွေးသူ အသက် ၂၀ ဝန်းကျင် တောင်ရိုး တိုင်းရင်းသား ကို အောင်ဆန်းထွန်းက “လူတိုင်း၊ လူတိုင်း ပဋိပက္ခ ကင်းဝေးပြီး ငြိမ်းငြိမ်း ချမ်းချမ်း နေနိုင်တာကို ကျနော်တို့ရချင်တယ်” ဟု ပြောသည်။
လူငယ်စခန်း၏ကျေးဇူးကြောင့် သူကဲ့သို့သော ဝေးလံသောနယ်ဒေသမှ လူငယ်တဦး အနေဖြင့် ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး တည်ဆောက်ခြင်း အကြောင်းကိုသာမက အင်တာနက် နည်းပညာ ဆိုင်ရာ အသိပညာနှင့် အင်တာနက်ကို မည်သို့ အကျိုးရှိစွာ သုံးရမည်ကို ပိုမိုသိမြင်လာကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။
လူငယ်စခန်းမှ ရရှိလာသော အကြံပြုချက်များကို ရယူအသုံးချရန် မူဝါဒချမှတ်သူများ အနေဖြင့် စဉ်းစားသင့်ကြောင်းလည်း ရန်ကုန်တိုင်းလွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ကို နေဘုန်းလတ်က ဧရာဝတီသို့ပြောသည်။
အရည်အချင်း ပြည့်မီပီး လုပ်နိုင် ကိုင်နိုင်သော လူငယ်အများအပြားရှိသောကြောင့် နိုင်ငံ၏ အနာဂါတ် တိုင်းပြည် တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းများတွင် လူငယ်များကို ပါဝင်ခွင့်ပေးရန် လိုကြောင်းလည်း သူပြောသည်။ လူငယ်များအနေဖြင့်လည်း ပါဝင်ခွင့်ပေးပြီး ဖိတ်ခေါ်သည်ကို စောင့်နေမည့်အစား အခြားနည်းဖြင့် ပါဝင်ဆောင်ရွက်နိုင်ရန် ကြိုးစားသင့်ကြောင်းလည်း ၎င်းက တိုက်တွန်းသည်။
လူငယ်စခန်းများသည် လူငယ်များအတွက် အပြုသဘောဆောင်သဖြင့် ထိုကဲ့သို့ လူငယ်များ စုစည်းဆွေးနွေးပွဲများ ပိုမိုလိုကြောင်း ရှမ်းပြည်နယ်အစိုးရ အင်းသား တိုင်းရင်းသားရေးရာဝန်ကြီး ဒေါက်တာထွန်းလှိုင်ကပြောသည်။
“အမှန်တော့ အစိုးရတခုတည်းနဲ့ ဘယ်လိုမှ မလုပ်နိုင်ဘူး။ လူမှုအခြေပြုအဖွဲ့တွေချည်း သက်သက်လည်း လုပ်လို့မရဘူး။ ပါဝင်ပတ်သက်တဲ့ အဖွဲ့အစည်း အားလုံး စုပေါင်းပီး ဆောင်ရွက်ရမယ်” ဟု သူက ဧရာဝတီ သတင်းဌာနသို့ ပြောဆိုသည်။
ရွာငံတွင်ကျင်းပသည့် နိုင်ငံတကာလူငယ်များနေ့သို့ ပါဝင်တက်ရောက်ခြင်းက လူကြီးများသည် မြန်မာနိုင်ငံတွင်သာမက တကမ္ဘာလုံးရှိ မျိုးဆက်သစ် လူငယ်များနှင့် အတူရှိနေကြောင်း ထောက်ခံအားပေးမှု ပြသရန် ရည်ရွယ်သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ဧရာဝတီ အင်္ဂလိပ်ပိုင်းတွင် ဖော်ပြထားသော Youth Should Be Encouraged to Take Part in Peace Process, Camp Participants Say ကို ဘာသာပြန်ခြင်းဖြစ်သည်။