ဒုက္ခသည် ၇ သိန်းခန့်ထွက်ပြေးစေသော စစ်ဆင်ရေးများ နှစ်ပတ်လည်တွင်ပြုလုပ်သော လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း အကျပ်အတည်းကို ဖြေရှင်းရေးနှင့် ပတ်သက်သော နက်ရှိုင်းသည့် သဘောထား ကွဲလွဲမှုများ ဖြစ်နေသည်။
နယူးယောက်မှ လာသော သတင်းများအရ မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ရိုဟင်ဂျာခေါ် ဘင်္ဂလီ မွတ်စလင်များအပေါ် ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်မှုများအတွက် အရေးယူရန် ကုလသမဂ္ဂ အတွင်းရေးမှူးချုပ် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်က သြဂုတ်လ ၂၈ ရက်နေ့က တောင်းဆိုကြောင်း သိရသည်။
ဆွီဒင်နှင့် နယ်သာလန်တို့က မြန်မာနိုင်ငံကို နိုင်ငံတကာ ရာဇဝတ်တရားရုံး ICC သို့ လွှဲပြောင်းပေးရန် တောင်းဆိုသည်နှင့် တပြိုင်နက် တရုတ်နိုင်ငံကမူ နိုင်ငံတကာအသိုင်းအဝန်းအနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံကို ဖိအားပေးခြင်းမှ ရပ်ဆိုင်းသင့်ပြီး ရိုဟင်ဂျာဒုက္ခသည်များ အမြန်ဆုံးပြန်လည်ပို့ဆောင်ရေးကို ဒုက္ခသည် တသန်းခန့် လက်ခံထားသည့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ်နိုင်ငံနှင့် ပူးပေါင်းလုပ်ဆောင်ရန် ခွင့်ပြုသင့်ကြောင်း ပြောသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းတွင် အာရကန် ရိုဟင်ဂျာ ကယ်တင်ရေး တပ်ဟု ခေါ်သော အကြမ်းဖက်သမားများက လုံခြုံရေးတပ်များနှင့် အရပ်သားများကို လွန်ခဲ့သောနှစ် သြဂုတ်လက တိုက်ခိုက်ရာမှ ယခုအကျပ်အတည်း ပေါ်ပေါက်လာခြင်းဖြစ်သည်။ မြန်မာ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့များက တန်ပြန်စစ်ဆင်ရေးတခုဖြင့် တုံ့ပြန်ခဲ့ပြီး ထိုစဉ်အတွင်း အဓမ္မပြုကျင့်မှု၊ လူသတ်မှု၊ ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်မှု၊ နေအိမ်များ၊ ရွာများကို မီးရှို့မှုတို့ကျူးလွန်သည်ဟု စွပ်စွဲခံရသည်။
ကူလသမဂ္ဂ စုံစမ်း စစ်ဆေးသူများ၏ တွေ့ရှိချက်များနှင့် အကြံပြုချက်များကို သက်ဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂ အဖွဲ့အစည်း အားလုံးက အလေးအနက်ထား စဉ်းစားသုံးသပ်ရန်လိုသည်ဟု ထိုအကျပ်အတည်းကို လူမျိုးစု သုတ်သင်ရှင်းလင်းခြင်းဟု သတ်မှတ်သည့် အန်တိုနီယို ဂူတာရက်က လုံခြုံရေးကောင်စီအားပြောသည်။
ကုလသမဂ္ဂ ဆိုင်ရာ မြန်မာ သံအမတ် ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းကမူ စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးအဖွဲ့၏ သမာသမတ်ရှိမှုကို စိုးရိမ်ပူပန်သောကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံက ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း၊ လုံခြုံရေးကောင်စီ အစည်းအဝေးမတိုင်မီ အစီရင်ခံစာ တင်သွင်းခြင်းသည်ပင် ထိုအစီရင်ခံစာ၏ ဓမ္မဒိဌာန်ကျမှု၊ သမာသမတ်ကျမှုနှင့် ရိုးသားမှုတို့ကို မေးခွန်းထုတ်စရာဖြစ်နေကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောဆိုသည်။
ဩဂုတ်လ ၂၈ ရက် ကုလသမဂ္ဂ လုံခြုံရေး ကောင်စီ အစည်းအဝေးသည် လူ့အခွင့်အရေးကောင်စီမှ စုံစမ်းစစ်ဆေးသူများ၏ သြဂုတ်လ ၂၇ ရက်နေ့က ထုတ်ပြန်သော အစီရင်ခံစာက မြန်မာစစ်ဘက် ခေါင်းဆောင်များကို “လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု” အတွက်ဟုဆိုကာ ICC သို့ လွှဲပြောင်းပေးရန် တောင်းဆိုပြီးနောက် ကျင်းပခြင်းဖြစ်သည်။
မြန်မာအစိုးရသည် လူ့အခွင့်အရေးချိုးဖောက်မှု စွပ်စွဲချက်များနှင့်ပတ်သက်ပြီး လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင်တခုကို ဖွဲ့စည်းထားကြောင်းနှင့် ထိုကော်မရှင်သည် ၎င်းတို့၏ တွေ့ရှိချက်များကို အခြေခံပြီး တနှစ်အတွင်း အစီရင်ခံစာတင်သွင်းမည်ဟုလည်း ဦးဟောက်ဒိုဆွမ်းက ပြောသည်။
ထိုကော်မရှင်ကို ဖိလစ်ပိုင်ဒုတိယ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးဟောင်း အမျိုးသမီးအခွင့်အရေး ကျွမ်းကျင်သူ ရိုဆာရီရို မာနာလို ဦးဆောင်ပြီး ဂျပန်သံအမတ်ဟောင်း ကန်ဇိုအိုရှီးမားနှင့် မြန်မာနှစ်ဦးတို့က အဖွဲ့ဝင်အဖြစ် ပါဝင်သည်။
ရခိုင်ပြည်နယ် ပြဿနာကို မြန်မာနှင့် ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နှစ်နိုင်ငံ ပူးတွဲဖြေရှင်းသင့်ကြောင်းနှင့် လတ်တလော ဦးစားပေးရမည်မှာ ဒုက္ခသည်များကို အမြန်ဆုံး ပြန်လည်ပို့ဆောင်ရေးသာဖြစ်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂ ဆိုင်ရာ တရုတ် ဒုတိယ သံအမတ် ဝူ ဟိုင်တောက်က ပြောသည်။
ကုလသမဂ္ဂ ဆိုင်ရာ ရုရှားသံအမတ် ဗက်စလီနီဘန်ဇီယာက မျှတပြီး ထိပ်တိုက်မတွေ့သော နည်းလမ်းကို တောင်းဆိုပြီး ရခိုင်ပြည်နယ်မှ နက်ရှိုင်းသော ပြဿနာများကို ငြိမ်းချမ်းသော သံတမန်နည်းလမ်းဖြင့် ဖြေရှင်းသင့်ကြောင်းပြောကာ ပါဝင်ပတ်သက်သူအားလုံး ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ဆောင်ရွက်မည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်းပြောသည်။
ရိုဟင်ဂျာများကို ညှင်းပမ်းနှိပ်စက်ပြီး လူမဆန်အောင်လုပ်သည့် အထောက်အထားများကို အပတ်စဉ်တွေ့နေရကြောင်းနှင့် လုံခြုံရေးကောင်စီအနေဖြင့် ထိုသို့ပေါ်ပေါက်လာသော ရက်စက်သည့် ရာဇဝတ်မှု အထောက်အထားများကို အရေးယူဆောင်ရွက်သင့်ကြောင်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် သံအမတ် မဆတ် ဘင် မိုမန်က ပြောသည်။
ဒုက္ခသည် ပြန်လည်ပို့ဆောင်ရေးကို ဘင်္ဂလားဒေ့ရှ် နိုင်ငံက လုပ်ဆောင်နေကြောင်းနှင့် အနိမ့်ဆုံး လုံခြုံဘေးကင်းရေးအာမခံချက် မရမချင်း၊ ဒုက္ခသည်များ သူတို့နေအိမ်များသို့ ပြန်ခွင့်မရမခြင်း၊ လွတ်လပ်စွာ သွားလာခွင့် မရမချင်း၊ အလုပ်လုပ်ခွင့်မရမချင်းနှင့် ၎င်းတို့၏ တရားဝင်တောင်းဆိုမှုဖြစ်သော မြန်မာနိုင်ငံတွင် နိုင်ငံသားဖြစ်ခွင့်နှင့် ပတ်သက်သော ရှင်းလင်းသည့် လမ်းကြောင်းကို မရမချင်း ဒုက္ခသည် ပြန်လည်လွှဲပြောင်းမှု မစတင်နိုင်ကြောင်း သူက ဆက်ပြောသည်။
အစည်းအဝေးတွင် သဘာပတိအဖြစ်ဆောင်ရွက်သော ဗြိတိန် ဒုဝန်ကြီး လော့ဒ် တာရစ်အာမက်က “တာဝန်ရှိမှုနဲ့ပတ်သက်ပြီး လုပ်ဆောင်စရာ အများအပြားရှိနေတာနဲ့ တပြိုင်နက် ကျူးလွန်သူတွေကို တရားဥပေဒေ ရှေ့မှောက်ပို့ရမှဖြစ်သလို ဆက်ဆံရေး အဆင်မပြေဖြစ်နေတဲ့ မြန်မာနိုင်ငံနဲ့ ကုလသမဂ္ဂအကြားမှာ နားလည်မှုစာချွန်လွှာတစောင်ကို ၂၀၁၇ ခုနှစ် သြဂုတ်လမှာ လက်မှတ်ရေးထိုးပြီးနောက် အပြုသဘောဆောင်တဲ့ခြေလှမ်းတွေ ရှိလာတယ်” ဟု ပြောဆိုသည်။
