ဘရာဇီး လက်ယာစွန်းဝါဒီ လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဂျဲယား ဘိုလ်ဆန်နာရိုသည် နိုင်ငံရေးတွင် သန့်စင်စေရန်၊ နိုင်ငံ တော် ယန္တရားကို လျှော့ချရန်နှင့် ရာဇဝတ်မှုတိုက်ဖျက်ရန် ကတိများဖြင့် အောက်တိုဘာလ ၂၈ ရက်နေ့က ကျင်းပသော သမ္မတရွေးကောက်ပွဲတွင် အနိုင်ရလိုက်သဖြင့် ကမ္ဘာ့ စတုတ္ထ အကြီးမားဆုံး ဒီမိုကရေစီ နိုင်ငံဖြစ်သည့် ဘရာဇီး နိုင်ငံရေး သည် လက်ဝဲမှ လက်ယာစွန်းသို့ ထူးခြားစွာ ပြောင်းလဲသွားခဲ့သည်။
သူသည် စစ်ဗိုလ်ဟောင်းဖြစ်ပြီး နိုင်ငံရေး အတိုက်အခံများကို ချေမှုန်းရန် ကတိနှင့် အမျိုးသမီးများ၊ လိင်တူချစ်သူများနှင့် လူမျိုးစုများကို မတရားဝေဖန်သော ပြောဆိုချက်များကြောင့် လူများအပြားကို လှုပ်လှုပ်ရှားရှား ဖြစ်စေခဲ့သူ ဖြစ်သည်။
၎င်းသည် ၁၉၆၄ ခုနှစ်မှ ၁၉၈၅ ခုနှစ်အထိ ကြာမြင့်ခဲ့သော ဘရာဇီးနိုင်ငံ စစ်အာဏာရှင် စနစ်အပြီး တွင် စစ်တပ် နောက်ခံ သမိုင်းရှိသော ပထမဆုံး သမ္မတဖြစ်သည်။ သူသည် ထိုစစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို လူသိရှင်ကြား ချီးကျူးသူလည်း ဖြစ်သည်။
ရွေးကောက်ခံ သမ္မတ ဂျဲယား ဘိုလ်ဆန်နာရိုသည် ဒုတိယ သမ္မတရာထူးနှင့် အရေးပါသော ဝန်ကြီး ဌာနများတွင် တာဝန် ထမ်းဆောင်ရန် အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများကို ရွေးချယ်ထားသည်။
အပြတ်အသတ် အနိုင်ရပြီးနောက် သူ၏ လူသိရှင်ကြား ပထမဆုံး ပြောဆိုချက်တွင် ဒီမိုကရေစီ သဘောတရား များကို လေးစားရန် ကတိပေးသော်လည်း နိုင်ငံ၏ ဦးတည်ရာ လမ်းကြောင်းကို ပြောင်းလိုသည်ဟု ပြောခဲ့သည်။
“ကျနော်တို့ဟာ ဆိုရှယ်လစ်စနစ်၊ ကွန်မြူနစ်စနစ်၊ လူထုထောက်ခံမှုဝါဒ၊ လက်ဝဲစွန်း အယူအဆတွေနဲ့ ပလူးပလဲ ဆက် လုပ်နေလို့ မဖြစ်တော့ဘူး။ ကျနော်တို့ဟာ ဘရာဇီး နိုင်ငံရဲ့ ကံကြမ္မာကို ပြောင်းလဲ ပစ်ရတော့မယ်” ဟု ဘိုလ်ဆန်နာရိုက ရာထူးလက်ခံသည့် မိန့်ခွန်းတွင် ပြောကြားလိုက်သည်။
ထို့အပြင် သူက အဂတိလိုက်စားမှုကို အမြစ်ဖြတ် သုတ်သင်ရန်နှင့် အကြမ်းဖက် ရာဇဝတ်မှုများကို တိုက်ဖျက်မည်ဟုလည်း ပြောသည်။
သူသည် အမေရိကန် သမ္မတ ဒေါ်နယ်ထရမ့်ကို လူသိရှင်ကြား ထောက်ခံသူဖြစ်ပြီး ဘရာဇီးနိုင်ငံသည် လက်ဝဲ အုပ်ချုပ်ရေး ဆယ်စုနှစ် တခုခွဲအပြီးတွင် သံတမန်ရေးရာ ဦးစားပေးများကို ပြန်လည်ပြင်ဆင် ကာ ဒေသတွင်း မဟာမိတ်များထက် စီးပွား ရေး ပိုမိုတိုးတက်သော နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရန် ဘရာဇီး နိုင်ငံ၏ သံတမန်ရေးရာ လမ်းကြောင်းကို ပြန်လည်ချိန်ညှိမည် ဟု လည်း သူက ကတိပြုသည်။
အမေရိကန် သမ္မတထရမ့်ကလည်း ဘိုလ်ဆန်နာရိုကို ဆုမွန်ကောင်း တောင်းပေးရန် ရွေးကောက်ပွဲ အပြီး မကြာမီတွင် ဖုန်းဖြင့် ဆက်သွယ်ခဲ့သည်။ ထို့ကြောင့် အမေရိကတိုက်အတွင်း အကြီးဆုံး နိုင်ငံ နှစ်ခုအကြား ပိုမိုရင်းနှီးသော ဆက်ဆံ ရေးအတွက် လမ်းပွင့်သွားစေသည်။ ယခုအခါ နှစ်နိုင်ငံစလုံး တွင် နိုင်ငံရေးအဆောက်အအုံ တခုလုံးကို ပြောင်းပြန်လှန် မည်ဟု ကတိပြုကြသည့် ရှေးရိုးစဉ်လာ လူကြိုက်များရေး ဝါဒီများက ဦးဆောင်နေပြီ ဖြစ်သည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရိုသည် ဒုတိယအကြော့ ရွေးကောက်ပွဲတွင် မဲ ၅၅.၂ ရာခိုင်နှုန်းရပြီး သူ၏ပြိုင်ဘက် အလုပ်သမား ပါတီ (PT) မှ သမ္မတလောင်း ဖာနန်ဒို ဟက်ဒက်က ၄၄.၈ ရာခိုင်နှုန်းသာ ရရှိသည်ဟု ရွေးကောက်ပွဲ အာဏာပိုင် (TSE) ၏ အဆိုအရ သိရသည်။
တိုင်းပြည်ကို ၁၃ နှစ် အုပ်ချုပ်ခဲ့သည့် လက်ဝဲပါတီ PT ကို လူထုက ဆန့်ကျင်သောကြောင့် အသက် ၆၃ နှစ်ရှိပြီဖြစ်သော ကွန်ဂရက်အမတ် ဘိုလ်ဆန်နာရို အနိုင်ရခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုပါတီသည် ပြင်းထန် သော စီးပွားဆုတ်ယုတ်မှုနှင့် နိုင်ငံရေး အဂတိ လိုက်စားမှုများကြောင့် ၂၀၁၆ ခုနှစ်က အာဏာမှ ဖယ်ရှားခံခဲ့ရသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို အနိုင်ရကြောင်း ကြေညာလိုက်သောအခါ သူ့ကို ထောက်ခံသူ ထောင်ပေါင်းများစွာတို့ သည် ရီယို ဒီ ဂျနေး ရိုး၏ အဆင့်မြင့်ရပ်ကွက်ဖြစ်သော ကမ်းခြေကို မျက်နှာမူနေသည့် ဘာရာဒီ တီဂျူကာ ရပ်ကွက်ရှိ သူ့အိမ်ပြင်ပတွင် အား ပေးအော်ဟစ် နေကြပြီး မီးရှူးမီးပန်းများ ပစ်ဖောက် ကြသည်။
ဘရာဇီး နိုင်ငံ၏ စီးပွားရေး မြို့တော် ဆော်ပေါလိုတွင်လည်း ဘိုလ်ဆန်နာရို၏ အောင်ပွဲကို မီးရှူး မီးပန်းများ ပစ်ဖောက်ခြင်း၊ ကားဟွန်းများ တီးခြင်းဖြင့် ကြိုဆိုကြသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို သမ္မတဖြစ်လာခြင်းကို ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ကလည်း ကြိုဆိုကြပြီး ၎င်းသည် PT ကို အာဏာ မရအောင် လုပ်ဆောင်နိုင်ခဲ့သောကြောင့် စိတ်သက်သာရာရနေကြသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရိုအနေဖြင့် သူ၏ သမားရိုးကျ စီးပွားရေး ဂုရုကြီး အဆိုပြုသည့် ဘဏ္ဍာရေး ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုများ ပြုလုပ်လိမ့်မည်ဟုလည်း မျှော်လင့်နေကြသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို အနိုင်ရကြောင်း ကြေညာပြီးနောက် ဂျပန်ဈေးကွက် ဖွင့်သောအခါ တိုကျို စတော့ အိပ်ချိန်း စာရင်းဝင် ဘရာဇီး စတော့အိပ်ချိန်း ကုန်သွယ်မှု ရန်ပုံငွေ (ETFs) သည် ၁၂ ရာခိုင်နှုန်း ခုန်တက်သွားသည်။
“ကျနော်တို့က ဘိုလ်ဆန်နာရိုကို မကိုးကွယ်ပါဘူး။ သူကောင်းကောင်း အုပ်ချုပ်မလား၊ မချုပ်ဘူး လားတောင်မှ မသိဘူး။ ဒါပေမယ့် အခု မျှော်လင့်ချက်ကတော့ ရှိလာပြီ။ လူတွေက PT ကို ဖြုတ်ချချင် တယ်။ အဂတိ လိုက်စားမှုကို သူတို့ ဆက်သည်းမခံနိုင်တော့ဘူး” ဟု အသက် ၃၉ နှစ်အရွယ် နည်း ပညာ လုပ်သား တာတီယာနာ ကန်ချာက ဆူညံနေသော အောင်ပွဲခံသူများအကြား ပြောလိုက်သည်။
စစ်ဖက်ကျောထောက်နောက်ခံ
စစ်အာဏာရှင်စနစ်ကို နှစ်သက်သူ၊ လက်ဝဲသမားများအပေါ် စစ်တပ်က ညှဉ်းပန်းနှိပ်စက်ခြင်း တို့ကို ထောက်ခံသူ ဘိုလ်ဆန်နာရို သည် လူ့အခွင့်အရေးများကို ဖျက်ဆီးမည်၊ နိုင်ငံသား အခွင့်အရေးများကို ရိုက်ချိုးကာ လွတ်လပ်စွာ ပြောဆိုခွင့်ကို နှုတ်ပိတ်မည်ကို ဘရာဇီး နိုင်ငံသား အများအပြားက စိုးရိမ် နေကြသည်။
လွန်ခဲ့သော ဆယ်စုနှစ် သုံးခုအတွင်း ဂရုတစိုက် တည်ထောင်ထားသော ဒီမိုကရေစီ အခွင့်အရေးများ နှင့် မဏ္ဍိုင်အဖွဲ့ အစည်းများကို ဘိုလ်ဆန်နာရိုက ထိပါးရန်ကြိုးစားသည့် လုပ်ဆောင်မှုများ အားလုံး ကို ဆန့်ကျင်ရန် နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့် အရေး စောင့်ကြည့်လေ့လာသူများအဖွဲ့ (HRW) က ဘရာဇီး တရားသူကြီးများ၊ တရားစွဲ ရှေ့နေများ၊ မီဒီယာများနှင့် လူမှုအခြေပြုအဖွဲ့အစည်း များကို တိုက်တွန်းခဲ့ သည်။
သူ၏ ရာထူးလက်ခံမိန့်ခွန်းတွင် ဘိုလ်ဆန်နာရိုက သမ္မာကျမ်းနှင့် နိုင်ငံ၏ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ တို့ နှင့် အညီ အုပ်ချုပ် သွားမည်ဟု ကတိပြုခဲ့သည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို၏ မိန့်ခွန်း တိုက်ရိုက်ထုတ်လွှင့်ခြင်း မတိုင်မီ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်၊ တရားဟော ဆရာနှင့် ဓမ္မတေးသံ ရှင် မဂ္ဂနို မော်လ်တာ ဦးဆောင်သည့် ဝတ်ပြုဆုတောင်းပွဲကို ထုတ်လွှင့်ခဲ့သော ကြောင့် ဘိုလ်ဆန်နာရိုနှင့် ရှေးရိုးစဉ်လာ လူမှုအစီအစဉ်များ အတွက် သူနှင့် သူ့ကို ထောက်ခံသည့် ဧဝံဂေလိ အသင်းတော်များ အကြား ဆက်ဆံရေးကို ဖော်ပြ သကဲ့သို့ ဖြစ်နေသည်။
ဘရာဇီး နိုင်ငံတွင် အလျှင်အမြန် အင်အားတိုးပွားနေသော ဧဝံဂေလိ အသင်းတော်များသည် ရှေးရိုး စဉ်လာဝါဒီ နိုင်ငံရေး အင်အားစုကို ဖန်တီးပေးခဲ့ပြီး ဘိုလ်ဆန်နာရိုက ထိုအင်အားစုကို အသုံးချကာ ကျောင်းများတွင် လိင်ပညာပေး သင်ခန်းစာ များ သင်ကြားခြင်းကို ရှုတ်ချခြင်းနှင့် လိင်တူဆက်ဆံသူ များ၏ အခွင့်အရေး ဆန့်ကျင်ခြင်း တို့ကို ပြုလုပ်ခဲ့သည်။
သံသယရှိသူ ရာဇဝတ်သားများကို ပစ်ခတ်ရန် ရဲတပ်ဖွဲ့ကို ပိုမိုလွတ်လပ်ခွင့်ပေးပြီး ဘရာဇီး နိုင်ငံမြို့ ကြီးများနှင့် ကျေးလက် ဒေသများတွင် ရာဇဝတ်မှုများကို တိုက်ဖျက်ရန် သူက ကတိပေးသည်။ ရာဇဝတ်မှု တိုက်ဖျက်ရန် ဘရာဇီး နိုင်ငံသားများ လက်နက် ပိုမိုဝယ်ယူစေရန်လည်း သူက ဆန္ဒရှိ သည်။
သူကိုယ်တိုင်လည်း လွန်ခဲ့သောလက လူထု အစည်းအဝေးတခုတွင် ဓားဖြင့် အထိုးခံခဲ့ရ၍ လာမည့် ဒီဇင်ဘာလလယ် တွင် ခွဲစိတ်ကုသမှု ခံယူရမည်ဖြစ်ကြောင်း သူ၏ လက်ယာစွန်း ဆိုရှယ်လစ်ဘရယ် ပါတီ အကြီးအကဲ ဂူတတာဗို ဘီဘီရန်နိုက သတင်းထောက်များကို ပြောသည်။
ရင်းနှီးမြှုပ်နှံသူများ ဝမ်းမြောက်
စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများအတွက် ဗျူရိုကရေစီနှင့် ကြိုးနီစနစ်များကို လျှော့ချခြင်းဖြင့် ဘရာဇီးနိုင်ငံကို ညီညွတ်စေမည်ဟု ဘိုလ်ဆန်နာရိုက ပြောသည်။ သူသည် ဘဏ္ဍာရေး စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာရန် ပိုင်းဖြတ်ထားသူ ဖြစ်ကြောင်းနှင့် ပြည်ထောင်စု အစိုးရ ငွေစာရင်း လိုငွေပြခြင်းကို စောလျှင်စွာ အမြစ်ဖြတ်ရန် တောင်းဆို ထားသည်။
“ကျနော်တို့က ဘရာဇေးလီးယား မြို့တော်အတွက်ထက် ဘရာဇီး နိုင်ငံတခုလုံးအတွက်စဉ်းစားရမယ်” ဟု သူက ပြောသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို၏ အောင်ပွဲကြောင့် ဘဏ္ဍာရေးဈေးကွက်များ တနင်္လာနေ့တွင် အားယူတက်လာမည်ဟု မျှော်လင့် ရသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို အနိုင်ရရန် အလားအလာရှိနေသောကြောင့် ဘရာဇီးငွေ၏ ပကတိတန်ဖိုးမှာ လွန်ခဲ့ သော လအတွင်း ဒေါ်လာနှင့်ယှဉ်လျှင် ၁၀ ရာခိုင်နှုန်း တက်ခဲ့သည်။ ဆော်ပေါလိုရှိ စံဖြစ်သော ဘိုပီဆာ စတော့ အညွှန်းကိန်းမှာ စက်တင်ဘာလလယ်က ၁၃.၅ ရာခိုင်နှုန်း တိုးတက်ခဲ့သည်။
ချီကာဂို တက္ကသိုလ်ကျောင်ဆင်း ဘောဂဗေဒ ပညာရှင်နှင့် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှု ဘဏ်လုပ်ငန်းရှင် ပေါ်လို ဂူးဒက်ကို သူ၏ စီးပွားရေးအကြံပေးနှင့် စီးပွားရေး ဝန်ကြီးအဖြစ် ခန့်အပ်ရန် ရွေးချယ်ထားသော ကြောင့် ရင်းနှီး မြှုပ်နှံသူ များက ပိုမို အားတက်နေကြသည်။
အစိုးရသစ်သည် ဘရာဇီးနိုင်ငံ၏ ရေရှည် ထိန်းချုပ်၍မရသော ရသုံးမှန်းခြေ ငွေစာရင်းကို တနှစ် အတွင်း ဖျက်သိမ်းနိုင်အောင် လုပ်မည်၊ အခွန်စနစ်ကို ရိုးရှင်းအောင်လုပ်ပြီး အခွန်လျှော့ပေးမည်၊ လစာခွန်ကို လျှော့ချ ခြင်းဖြင့် အလုပ်အကိုင်အခွင့်အလမ်း ဆယ်သန်း ဖန်တီးမည်ဟု ဂူးဒက်ကပြောသည်။
စည်းမျဉ်းသစ်များကြောင့် အခြေခံ အဆောက်အအုံတွင် ရင်းနှီးမြှုပ်နှံမှုကိုလည်း အားပေးမည်ဟု သတင်းထောက် များကို သူက ပြောခဲ့သည်။
ဂူးဒက်သည် Petroleo Brasileiro SA (Petrobras) ရေနံကုမ္ပဏီနှင့် လျှပ်စစ်ဓာတ်အားလုပ်ငန်း Centrais Eletricas Brasileiras SA (Eletrobras) အပါအဝင် နိုင်ငံပိုင်လုပ်ငန်းများကို ပုဂ္ဂလိကပိုင်ပြုလုပ်ရန် စိတ် ထက်သန်နေသည်။
သို့သော် သူ၏ လွတ်လပ်သော ဈေးကွက် အတွေးအခေါ်သည် ဘိုလ်ဆန်နာရို၏ အစိုးရ အစီအစဉ်ကို ကူညီမည့် အငြိမ်းစား ဗိုလ်ချုပ်ကြီးများ၏ အမြင်နှင့် ဆန့်ကျင်နေသည်။
ဘရာဇီးသည် အိမ်နီးခြင်း အာဂျင်တီးနား၊ ဥရုဂွေးနှင့် ပါရာဂွေးတို့နှင့် ဖွဲစည်းထားသည့် Mercosur အုပ်စု၏ ကန့်သတ်ချက် ပြင်ပတွင် ကုန်သွယ်မှု ဆက်ဆံရေး ပိုမိုကောင်းမွန်အောင် ကြိုးစား မည်ဟု လည်း ဂူးဒက်က ပြောသည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို သမ္မတဖြစ်လာသော ရွေးကောက်ပွဲသည် အာဂျင်တီးနား၊ ချီလီ၊ ကိုလံဘီယာ၊ ပါရာဂွေးနှင့် ပီရူးတို့တွင် ရှေးရိုးစဉ်လာ ဝါဒီများ ရွေးကောက်ပွဲများတွင် အောင်နိုင်ပြီးမှ ဖြစ်လာသော နောက်ဆုံး ရွေးကောက်ပွဲ ဖြစ်သည်။ ထိုသို့ ရှေးရိုးစဉ်လာသမားများ အနိုင်ရလာသောကြောင့် တိုက်တခုလုံး အနေဖြင့် လက်ယာစွန်းသို့ ယိမ်းလာပြီး ဗင်နီဇွဲလားမှ ဆိုရှယ်လစ် အစိုးရအပေါ် ထောက်ခံမှုကို အင်အားချိနဲ့ စေခဲ့သည်။
ဘိုလ်ဆန်နာရို၏ အောင်ပွဲကို ဆော်ပေါလိုရှိ ပေါ်လစ်တာလမ်းတွင် PT ထောက်ခံသူ ရာပေါင်းများစွာ က ကန့်ကွက်ခဲ့ သော်လည်း ရဲတပ်ဖွဲ့က ၎င်းတို့ကို မျက်ရည်ယို ဗုံးများအသုံးပြု လူစုခွဲခဲ့သည်။
သို့သော် နိုင်ငံတဝန်းတွင် မဲပေးပွဲများသည် တည်ငြိမ်ပြီး စနစ်ကျသည်ဟု အမေရိကနိုင်ငံများ ရွေးကောက်ပွဲ လေ့လာ စောင့်ကြည့်ရေး ကော်မရှင် အကြီးအကဲ ကော့စတာရီကာ သမ္မတဟောင်း လော်ရာ ချင်ချီလာက ပြောသည်။ ဘက်နှစ်ဘက် ကွဲခဲ့သည့် မဲဆွယ်ပွဲကာလအတွင်းကလည်း ဘရာဇီးနိုင်ငံတွင် ဂိုဏ်းဂဏ တိုက်ခိုက်မှု အများအပြားဖြစ်ခဲ့သည်။
Far-right Bolsonaro rides anti-corruption rage to Brazil presidency ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်သည်။
