ထိလွယ်ရှလွယ် ဖြစ်နေသည့် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ဆွေးနွေးမှုများ ပျက်စီးကာ ပဋိပက္ခများ ပြန်လည်ဖြစ်ပွားလာမည်ကို ပြည်နယ် ၅ ခုရှိ ဒေသခံများက စိုးရိမ်ကြောက်လန့်နေကြောင်း ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပဋိပက္ခလေ့လာရေးဌာန (CPCS) အစီရင်ခံ စာက ဖော်ပြထားသည်။
CPCS က နိုဝင်ဘာ ၈ရက်နေ့ ထုတ်ဝေသည့် “ကျွနု်ပ်တို့ လူမှုအသိုင်းအဝန်းတွေကို ပြန်ပေးပါ၊ တိုက်ပွဲတွေ၊ အကြမ်းဖက်မှု တွေ မလိုလားပါ၊ ၂၀၁၇-၂၀၁၈ ခုနှစ်အတွင်း မြန်မာနိုင်ငံ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး ဒေသများအတွင်းမှ လူမှုအသိုင်းအဝန်း များ၏ အသံများ” အမည်ဖြင့် အစီရင်ခံစာပါ ပြည်နယ် ၅ ခုမှာ ကချင်၊ ကရင်၊ ကယား၊ မွန်နှင့် ရှမ်းပြည်နယ်တို့ ဖြစ်ကြောင်း ပါရှိသည်။
အစီရင်ခံစာအတွက် ယင်းပြည်နယ် ၅ ခုမှ ကချင်၊ ကယား၊ ကရင်၊ ပလောင်၊ မွန်၊ ဗမာ၊ ရှမ်း၊ ကယန်း၊ ပအို့ဝ်၊ ဓနု၊ တောင်ရိုး၊ ယင်းတလဲ၊ မနူမနော၊ တရုတ်၊ ချင်း၊ အင်းသား၊ အိန္ဒိယ၊ လားဟူ၊ လီဆူး စသည့် လူမျိုးများမှာ ဒေသခံ ၁၅၀၀ ကျော်ကို တွေ့ဆုံမေးမြန်းထားခြင်း ဖြစ်သည်။
ယခုအစီရင်ခံစာ သုတေသန ကောက်ယူရာ၌ ပါဝင်ကူညီသူ ဂရုဏာမစ်ရှင် လူမှုရေးအသင်း (KMSS) မှ ဖာသာနော်လတ်က “အရမ်းကြီးအဆင့်တန်းရှိတဲ့စာသားတွေ ဖြစ်ချင်မှ ဖြစ်ပါလိမ့်မယ်။ ဒါပေမယ့် ဒီစာအုပ်က ရိုးရှင်းသော၊ ရိုးသားသော၊ ဒုက္ခအခက်အခဲတွေကို တကယ်ခံစားခဲ့ရတဲ့လူတွေရဲ့ ရင်တွင်း ဖြစ်အသံတွေ ဖြစ်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။
၎င်းက ဆက်လက်ပြီး ပဋိပက္ခဖြစ်စဉ် ဒုက္ခဆင်းရဲ ရောက်ခဲ့ရပြီး ငြိမ်းချမ်းရေးဆွေးနွေးစဉ်ကာလတွင် ပါဝင်ပြောဆိုခွင့် မရခဲ့ကြသည့် အောက်ခြေလူထု၏ အသံများကို စုစည်းထားခြင်း ဖြစ်သည်ဟုလည်း ရှင်းပြသည်။
အစီရင်ခံစာတွင် သုတေသန ပြုလုပ်သည့် နယ်မြေများအားလုံးရှိ ဒေသခံများက ၎င်းတို့ နေထိုင်ကြ သည့် နေရာများအနီး ပဋိပက္ခများ ပြန်ဖြစ်မည်ကို စိုးရိမ်နေကြပြီး လက်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်၏ ထိလွယ်ရှလွယ် ဖြစ်မှုအပေါ် စိုးရိမ် ကြောက်လန့်နေကြကြောင်း ထပ်တလဲလဲ ထုတ်ဖော်ပြောဆိုကြ သည်ဟု ဖော်ပြထားသည်။
ဒေသခံများက ၎င်းတို့နေထိုင်ရာ ရပ်ရွာများအနီးတွင် တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် များအကြား၊ တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ တခုနှင့် တခုအကြား တိုက်ပွဲများ ဖြစ်ပွားမည်ကို စိုးရိမ်ကာ ဒေသတွင်း သယံဇာတ ခွဲဝေမှု အငြင်းပွားကာ ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်ကြမည်ကို ကြောက်လန့်နေ သည်ဟုလည်း အစီရင်ခံစာမှတဆင့် ပြောဆိုထားသည်။
CPCS အစီရင်ခံစာအတွက် မေးမြန်းခံထားရသူများက မိမိတို့ နေထိုင်ရာ ဒေသများ အေးချမ်းရန် အစိုးရက ဆောင်ရွက်နေသည့် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များအတွင်း တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့အားလုံး ပါဝင်မှသာ အောင်မြင် နိုင် မည်ဟု ယုံကြည်ကြောင်း ပြောဆိုထားပြီး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ အားလုံးအား ပါဝင်ခွင့်ပြုရန်လည်း တောင်းဆိုပါသည်ဟု ဖြေဆိုထားကြသည်။
လက်ရှိ ပြည်တွင်း၌ တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်အဖွဲ့ ၂၀ ရှိရာ ၁၀ ဖွဲ့သာ NCA ထိုးထားပြီး ကျန် ၁၀ ဖွဲ့မှာမူ လက်မှတ်ထိုး နိုင်ရန် ဆွေးနွေးနေဆဲ ဖြစ်သည်။
ထို့ပြင် NCA လက်မှတ်ထိုးပြီး ၁၀ ဖွဲ့မှ ကရင်အမျိုးသားအစည်းအရုံး (KNU) နှင့် ရှမ်းပြည် ပြန်လည် ထူထောင်ရေး ကောင်စီ (RCSS/SSA) တို့မှာလည်း တပ်မတော်နှင့် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှုများ၊ နယ်မြေ အငြင်းပွားမှုများ ရှိနေပြီး ကျေလည်စွာ ဆွေးနွေးညှိနှိုင်းနိုင်ခြင်း မရှိသေးပေ။
KNU မှာ လတ်တလော ကျင်းပမည့် ငြိမ်းချမ်းရေးအစည်းအဝေး တက်ရောက်ရန် ယာယီဆိုင်းငံ့ထား ကြောင်း အောက်တိုဘာလ ၂၇ ရက်က နိုင်ငံတော် အတိုင်ပင်ခံပုဂ္ဂိုလ် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်ထံ စာပို့ထားသည်။
RCSS/SSA မှာလည်း ရှမ်းပြည် ပစ်ခတ်တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေးဆိုင်ရာ ပူးတွဲစောင့်ကြည်ရေး ကော်မတီ (JMC) အဆင့်ဆင့်သည် တန်းတူညီမျှမှု၊ တရားမျှတမှု မရှိဟု ဆိုကာ JMC ကော်မတီ အဆင့်ဆင့်တွင် ပါဝင်မှုကို ပြန်လည်သုံးသပ်မည် ဖြစ်ကြောင်း နိုဝင်ဘာလ ၇ ရက်က ကြေညာချက် ထုတ်၍ ပြောဆိုထားသည်။
တိုင်းရင်းသားအရေးနှင့် နိုင်ငံရေးလေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးမောင်မောင်စိုးက “လက်မှတ်ထိုးထားတဲ့ ၁၀ ဖွဲ့မှာ KNU နဲ့ RCSS ဆိုတာ လက်နက်ကိုင်တပ်ဖွဲ့ အင်အားရှိတဲ့ အဖွဲ့တွေဖြစ်တယ်။ ဒီအဖွဲ့တွေနဲ့ တိုက်ပွဲပြန်ဖြစ်ရင် အချိန်မရွေး ငြိမ်းချမ်းရေး က နောက်ပြန်ဆုတ်သွားနိုင်ပါတယ်။ ဒါကြောင့် စစ်ရေး ပဋိပက္ခတွေ တင်းမာနေတာကို ဖြေရှင်းဖို့ လိုအပ်ပါတယ်” ဟု ပြောသည်။
NCA လက်မှတ်ထိုးရန် ကျန်နေသည့် ၁၀ ဖွဲ့အနက် ပြည်ထောင်စု ငြိမ်းချမ်းရေး ဆွေးနွေးရေး ကော်မတီ (FPNCC) အဖွဲ့များကမူ လက်ရှိ NCA လမ်းစဉ်ကို ငြင်းဆိုထားပြီး စာချုပ်သစ်တခု ဆွေးနွေးချုပ်ဆိုရန် တောင်းဆိုထားသည်။
FPNCC တွင် “ဝ” ပြည် သွေးစည်း ညီညွှတ်ရေး တပ်မတော် (UWSA)၊ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ မဟာ မိတ် တပ်မတော် – မိုင်းလား အဖွဲ့ (NDAA)၊ ကချင် လွတ်လပ်ရေး အဖွဲ့ (KIO)၊ ရှမ်းပြည် တိုးတက် ရေး ပါတီ (SSPP)၊ ပလောင် (တအာင်း) အမျိုးသား လွတ်မြောက်ရေး တပ်မတော် (TNLA)၊ မြန်မာ အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ မဟာမိတ် တပ်မတော် – ကိုးကန့်တပ်ဖွဲ့ (MNDAA)နှင့် ရက္ခိုင့် တပ်မတော် (AA) တို့ ပါဝင်သည်။
ထိုအဖွဲ့သည် ပြည်တွင်း တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အင်အား စုစုပေါင်း၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကို ပိုင်ဆိုင်ထားကြသည့် အဖွဲ့ဖြစ်သည်ဟု သိရသည်။
လက်ရှိ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် ခွဲမထွက်ခွင့် ကတိကဝတ်၊ တခုတည်းသော တပ်မတော်ဖြစ် ရေး၊ KNU နှင့် RCSS အရေး၊ NCA ထိုးမထားသည့် အင်အားကြီး လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ ငြိမ်းချမ်း ရေးလုပ်ငန်းစဉ်တွင် ပါဝင်လာရေးတို့မှာ စိန် ခေါ်မှုများ ဖြစ်နေပြီး ယင်းတို့ကို ဖြေရှင်းနိုင်မှသာလျှင် ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်များ ရှေ့ဆက်နိုင်မည်ဟု ဦးမောင်မောင်စိုး က သုံးသပ်သည်။
ယခု အစီရင်ခံစာပါ ပြည်နယ် ၅ခုမှ ဒေသခံများမှာ ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် ပတ်သက်၍ စိုးရိမ်ပူပန်များ အပြင် တိုင်းရင်းသားအရေး၊ မြေယာပိုင်ဆိုင်ခွင့်၊ မူးယစ်ဆေးဝါး ပြဿနာ၊ အသက်မွေးဝမ်းကြောင်း ဆိုင်ရာ အခွင့်အလမ်းနှင့် သဘာဝပတ်ဝန်းကျင် ဆိုင်ရာ ကိစ္စများအပေါ် စိုးရိမ်ပူပန်မှုများ ရှိနေသည် ဟု အစီရင်ခံစာမှတဆင့် ပြောဆိုထားသည်။
ထို့ပြင် အစိုးရနှင့် တပ်မတော်အနေဖြင့် NCA စာချုပ်အပေါ် လေးစားလိုက်နာမှု ရှိစေရန်၊ တိုင်းရင်း သားများ၏ မတူကွဲပြားမှုနှင့် တန်ဖိုးကို အလေးထားရန်၊ ငြိမ်းချမ်းရေး လုပ်ငန်းစဉ်တွင် လူထု သဘောထားနှင့် အသံ ပါဝင်နိုင်ရန်အတွက် နည်းလမ်းရှာဖွေရန် လိုအပ်ကြောင်းလည်း အကြံပြုထား သည်။
တပ်မတော်နှင့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အနေဖြင့် ယုံကြည်မှု ဆက်လက်တည်ဆောက် ကာ ကျေးရွာများတွင် လက်နက်ကိုင်စစ်သားများ ထားရှိမှု လျှော့ချပေးရန်၊ အရပ်သားများအား ဆက်ဆံရာတွင် လူ့အခွင့်အရေးကို လေးစားလိုက်နာ၍ ရှင်းလင်းသော လူထုဆက်ဆံရေး မူဝါဒများ ချမှတ်ရေး၊ ဒေသခံများအပေါ် တရားမဝင် အခွန်ကောက်ယူခြင်းများအား လျှော့ချ ဖျက်သိမ်းပေးရန် နှင့် အတင်းအကြပ် တပ်သားစုဆောင်းမှုများကို လျှော့ချ ဖျက်သိမ်းပေးရန် လိုလားသည်ဟု လည်း အကြံပြုထားသေးသည်။
