လွတ်လပ်ရေးနေ့ ရခိုင်တိုက်ပွဲသတင်း နိုင်ငံတကာမီဒီယာတချို့ ဖော်ပြချက် ကျင့်ဝတ်နှင့်မညီ

မြန်မာနိုင်ငံ၏ (၇၁) နှစ်မြောက် လွတ်လပ်ရေးနေ့တွင် ရက္ခိုင့်တပ်မတော် (AA) က ရခိုင်ပြည်နယ်၊ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ရှိ ရဲစခန်း (၄) ခုကို တပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့သဖြင့် ၁၃ ဦး သေဆုံးခဲ့ပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာရခဲ့သည် ဆိုသည့် သတင်းအပေါ် နိုင်ငံတကာ မီဒီယာတချို့၏ တင်ပြပုံကို သတင်းစာ ကျင့်ဝတ်နှင့် မညီကြောင်း ပြည်တွင်းအသိုင်းအဝိုင်းက ဝေဖန်နေကြသည်။

AA ၏ ဝင်ရောက်တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်စဉ်အပေါ် လူအများ အံ့အားသင့်သွားခဲ့ပြီး မလုပ်သင့်ကြောင်း မှတ်ချက်ပြုကြကာ ပြည်တွင်း/ ပြည်ပ သတင်းဌာနများက ခေါင်းကြီးသတင်းများအဖြစ် အချိန်နှင့်တပြေးညီ ရေးသား တင်ဆက်ခဲ့ကြသည်။

ထိုသို့ သတင်းရေးသား ရာတွင် ရိုက်တာ ၊ CNA ၊ အယ်ဂျာဇီးယား စသည့် နိုင်ငံတကာ သတင်းဌာနများက သတင်း ခေါင်းစဉ်၌ “ရခိုင် ဗုဒ္ဓဘာသာ သူပုန်တပ်ဖွဲ့က လွတ်လပ်ရေးနေ့တွင် ရဲစခန်းများကို ဝင်တိုက်ရာ လူ ၁၃ ဦးသေဆုံး” ဟူ၍ ဖော်ပြခဲ့သည်။ Rakhine Buddhist rebels (ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာ သာသူပုန်အဖွဲ့) ဟူ၍ မည်သည့် အတွက်ကြောင့် သုံးနှုန်းရသနည်း ဆိုသည့် မေးခွန်းများ ဆူညံခဲ့သည်။

မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်တွင်းမီဒီယာများတွင် ရက္ခိုင်တပ်မတော် (AA) ဟုသာ သုံးနှုန်းဖော်ပြခဲ့ကြသော်လည်း နိုင်ငံခြားမီဒီယာ တချို့က Rakhine Buddhist rebels (ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာသူပုန်အဖွဲ့) ဟု သုံးနှုန်း ဖော်ပြခြင်းက မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပုံရိပ်နှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်များ၏ ပုံရိပ်ကိုပါ အစွန်းအထင်း ဖြစ်စေလာနိုင်သလို၊ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဘင်္ဂါလီ (အစ္စလမ်ဘာသာဝင်) နှင့် ရခိုင် (ဗုဒ္ဓဘာသာဝင်) များအကြား လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခဖြစ်ပွားမှုကို ပိုမို တွန်းအား ပေးလိုက် သကဲ့သို့ ဖြစ်သွားမည်ကို အများက စိုးရိမ်ကြသည်။

မြန်မာနိုင်ငံ သတင်းမီဒီယာ ကောင်စီမှ အတွင်းရေးမှူး (၁) ဦးမြင့်ကျော်က AA သည် ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ တနည်းအားဖြင့် ဘာသာရေးကို အခြေခံပြီး ပေါ်ပေါက်လာသည့် လက်နက်ကိုင် မဟုတ်ဘဲ နိုင်ငံရေးအပေါ် အခြေခံကာ အစိုးရ တပ်မတော်နှင့် တိုက်ခိုက်နေခြင်းကြောင့် မသက်ဆိုင်သည့် ဝိသေသပြုမှုဖြင့် ဖော်ပြစရာ မလိုကြောင်း ဆိုသည်။

“ဘာကြောင့် သုံးတာလဲဆို စဉ်းစားကြည့်တော့ ခေါင်းစဉ်ကို Sexy ဖြစ်အောင် လုပ်သလား၊ နောက်တချက်က ရခိုင် ပြည်နယ်က ပြဿနာဆို ဗုဒ္ဓဘာ သာနဲ့ အစ္စလမ်ဘာသာစတဲ့ ဘောင်သွင်းကြည့်တဲ့ Framing လုပ်တာကြောင့်လားလို့ ယူဆမိတယ်။ ကျင့်ဝတ်အရ ဆိုရင်တော့ ကျနော့်အနေနဲ့ မညီဘူးလို့ မြင်တယ်၊ အများအမြင်မှာ အဖြစ်အပျက်ကို နားလည်မှု လွဲစေနိုင်တယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

လက်ရှိ မြန်မာနိုင်ငံတွင် လက်နက်ကိုင် တိုက်ခိုက်၍ အမျိုးသား တန်းတူရေး ရရှိရန် အပါအဝင် ကိုယ်ပိုင် ပြဋ္ဌာန်းခွင့် ရရှိရန်နှင့် ဒီမိုကရေစီ ဖက်ဒရယ်ပြည်ထောင်စုနိုင်ငံ ပေါ်ထွန်းရေး ကြိုးပမ်းနေသည့် လက်နက်ကိုင်အဖွဲ့များ အားလုံးသည် ဘာသာရေးကို အခြေခံ ဖွဲ့စည်းထားခြင်း မဟုတ်ကြောင်း လေ့လာ တွေ့ရှိနိုင်သည်။

သို့ရာတွင်ယခုအခါ ရိုက်တာ၊ CNA နှင့် အယ်ဂျာဇီးယား သတင်းဌာနများက AA ကို ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာ သူပုန်တပ်ဖွဲ့ဟု ရည်ညွှန်း သုံးစွဲလိုက်ခြင်းသည် မီဒီယာ ကျင့်ဝတ်နှင့် မကိုက်ညီသကဲ့သို့ ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဖြစ်ပွားနေသော အုပ်စု ၂ ခု အကြား ပိုမို အမုန်းပွားစေနိုင်သည့် အခြေအနေ တရပ်သို့ပင် ရောက်ရှိသွားစေနိုင်ကြောင်း ဝေဖန်သူများ ရှိသည်။

NCA လက်မှတ် ထိုးထားသည့် ချင်းအမျိုးသားတပ်ဦး (CNF) မှ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင် အဖွဲ့ဝင် ပူးရမ်ကုလ်ကျုံးက “ရခိုင်ကို ရခိုင်လို့ သုံးပေါ့၊ ရခိုင်ကို ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာလို့ သုံးတော့ မေးခွန်းထုတ်စရာ ဖြစ်တာပေါ့။ ဘာဖြစ်လို့ သုံးတာလဲ၊ ဘာရည်ရွယ်ချက်နဲ့ သုံးတာလဲ၊ စာဖတ်သူကို ဘာ Message ပေးချင်တာလဲ၊ ထောက်ပြစရာ ဖြစ်တာပေါ့။ ပဋိပက္ခဖြစ်စဉ် တခုအနေနဲ့ တင်ပြရင် တော်ပြီလေ။ သတင်းသမားရယ်မှ မဟုတ်ပါဘူး၊ ဘယ်သူမဆိုပေါ့။ နိုင်ငံရေးကို ဘာသာရေးနဲ့ မရောယှက်သင့်ဘူး၊ ပြီးတော့ ဘာသာရေးကို ခုတုံးလုပ်သူတွေ၊ ဘာသာရေး အစွန်းရောက်သူတွေနဲ့ စစ်မှန်တဲ့ ဘာသာ သာသနာကို ခွဲပြီး မြင်ဖို့လည်း လိုတယ်” ဟု ဆိုသည်။

မော်ကွန်းမဂ္ဂဇင်းမှ အယ်ဒီတာလည်းဖြစ်၊ သတင်းပညာများကို သင်တန်းပို့ချနေသူလည်း ဖြစ်သူ ဦးဇေယျာလှိုင်ကမူ ပဋိပက္ခ သတင်းများ ရေးသားရာတွင် ကိုးကွယ်ရာ ဘာသာနှင့် လူမျိုးကို မလိုအပ်ဘဲ ထည့်မသုံးရကြောင်း၊ မဆိုင်သည့် ဝိသေသ လက္ခဏာကိုလည်း အတင်း ဆွဲမကပ်သင့်ကြောင်း ပြောသည်။

“ပဋိပက္ခအကြောင်း ရေးသားတဲ့အခါမှာ နာမဝိသေသနကို မထည့်နဲ့၊ မကိုက်ညီရင်ပေါ့။ အခုလို ဘာသာနဲ့ ရောပြီး ထည့်တော့ မီးလောင်ရာ လေပင့်ဆိုသလို ဖြစ်သွားစေနိုင်တယ်။ နိုင်ငံတကာက ရခိုင်ပြည်နယ်မှာ ဖြစ်သွားတဲ့ ကိစ္စကြောင့် ဖိအားပေးနေတဲ့ အချိန်မှာ ဒီလိုမျိုး လုပ်တာက မကောင်းဘူးပေါ့။ ဒါပေမယ့် ရိုက်တာ သတင်းဌာနရဲ့ သတင်း တည်းဖြတ်မှု အပိုင်းက ဘယ်လိုလဲ၊ ကျနော်လည်းမသိဘူး။ ဆိုတော့ အယ်ဒီတာတွေရဲ့ အာဘော်လား၊ သတင်းရေးသူ တွေကပဲ ထည့်သွင်းဖော်ပြတာလား မသိရဘူး။ ဒါပေမယ့် အယ်ဒီတာတွေရဲ့ အာဘော်ဖြစ်မယ်လို့ မြင်ပါတယ်” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။

ရိုက်တာ သတင်းဌာနသည် သတင်းမီဒီယာ လောကတွင် ကြီးမားသည့် ကွန်ရက်တခုကို တည်ဆောက်ထားနိုင်သည့် မီဒီယာဌာန တခုဖြစ်သည့်အလျောက် ၎င်းတို့ ရေးသား တင်ဆက်လိုက်သည့် သတင်းများသည် ကမ္ဘာသို့ ထိုးဖောက်နေ ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာက ပြည်သူလူထုနှင့် အစိုးရဌာနများကပင် စောင့်ကြည့်၍ သတင်း အချက်အလတ်များ ကောက်ယူ နေရသည်။

ထို့ကြောင့် ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်နေ့ တိုက်ပွဲ ဖြစ်စဉ်တွင် ရိုက်တာသတင်းဌာနက ရခိုင်ဗုဒ္ဓသာဘာသူပုန်တပ်ဖွဲ့ဟု သုံးနှုန်း ဖော်ပြလိုက်ပြီးနောက် CNA နှင့် အယ်ဂျာဇီးယား သတင်းဌာနများက ထပ်မံ၍ ဖော်ပြလာခဲ့ကြသည်။

မည်သို့ပင်ဆိုစေ ထိုသို့ ဖော်ပြလိုက်ခြင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံအတွင်း အခြေစိုက်ကာ ပြည်တွင်း သတင်းဌာနများနှင့် သတင်း သမားများ အပေါ်လည်း စာဖတ် ပရိသတ်များက အယုံအကြည် ကင်းမဲ့သွားစေနိုင်သလို၊ အထင်အမြင် သေးမှုများ ဖြစ်ပွား လာနိုင်ကြောင်း၊ ထို့ပြင် ရိုက်တာ သတင်းဌာနတွင် လုပ်ကိုင်နေကြသည့် မြန်မာနိုင်ငံသား သတင်းသမားများအတွက်ပါ အကျိုးသက်ရောက်မှုများက ဖြစ်ပေါ်လာစေနိုင်ကြောင်း မြန်မာသတင်းသမားများက ဆိုကြသည်။

ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် ဘင်္ဂါလီနှင့် ရခိုင်လူမျိုးများအကြား လူမျိုးရေး ပဋိပက္ခတခု ၂၀၁၂ ခုနှစ်က (မသီတာထွေး ကိစ္စက စတင်) ဖြစ်ပွားခဲ့ခြင်းကြောင့် လူပေါင်း ထောင်ချီ သေဆုံးခဲ့ကြရပြီး နေအိမ်များ မီးလောင်ကျွမ်းခဲ့သလို၊ နေရပ်စွန့်ခွာ ထွက်ပြေးမှုများ ဖြစ်ပေါ်ခဲ့သည်။ ရခိုင်ပြည်နယ် အရေးကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ယနေ့အချိန်ထိ ဖိအားဒဏ်ကို အစိုးရက ရင်ဆိုင်နေရသည်။

ထိုသို့သော အချိန်တွင် ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ (၄) ရက်နေ့က AA က ရခိုင်ပြည်နယ်ရှိ ဘူးသီးတောင်မြို့နယ်ထဲရှိ နယ်ခြားစောင့် ရဲ စခန်း (၃) ခုကို တပြိုင်တည်း ဝင်ရောက် တိုက်ခိုက်ခဲ့ရာ လူ ၁၃ ဦးသေဆုံးပြီး ၉ ဦး ဒဏ်ရာ ရရှိ သွားခြင်းကြောင့် ရခိုင်ပြည်နယ်တွင် နေရာ ပြန်လည် ချထားရေးအတွက် အစိုးရ၏ အစီအမံများ အနှောင့်အယှက် ဖြစ်ပေါ် စေခဲ့သည်။

ဤသို့ဖြစ်တည်လာချိန်တွင်ပင် ရိုက်တာ အပါအဝင် CNA နှင့် အယ်ဂျာဇီးယား သတင်းဌာနများ၏ ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာသူပုန် တပ်ဖွဲ့ဟု သုံးနှုန်းကာ ရေးသား ဖော်ပြလိုက်ခြင်းကြောင့် နိုင်ငံတကာက စိုးရိမ်မှုများ ပိုမိုဖြစ်ပွားလာစေနိုင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံ အစိုးရအပေါ် ဖိအားများ ပိုမို ပြုလုပ်လာနိုင်ကြောင်း နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူများက ဆိုကြသည်။

CNF မှ ဗဟိုအလုပ်အမှုဆောင်အဖွဲ့ဝင် ပူးရမ်ကုလ်ကျုံးက “ကျနော်တို့ တိုင်းပြည်မှာက Sensitive issue ဖြစ်တော့ မလိုအပ်ရင် မသုံးတာ အကောင်းဆုံးပေါ့။ ဘာသာရေး လှုံ့ဆော်မှုကြောင့် တုတ်ဆွဲ၊ ဓားဆွဲတွေ ထပ်မဖြစ်သင့်တော့ဘူး။ သတင်း အရေးအသားကြောင့် နိုင်ငံတကာအမြင်မှာ ရခိုင်ပြည်အရေးကို အဓိပ္ပာယ်တမျိုး ကောက်တာမျိုးလည်း မဖြစ် သင့်ဘူး။ ကျနော်တို့မှာက ဖြေရှင်းစရာ ပြဿနာက သောင်းခြောက်ထောင် ရှိပြီးသားလေ။ မီးလောင်ရာ လေပင့်တာမျိုး မဖြစ်ဖို့လိုတယ်” ဟု သူ၏ သဘောထားကို ပြောပြသည်။

လက်ရှိအချိန်တွင် ရိုက်တာသတင်းဌာနသည် ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာ သူပုန်တပ်ဖွဲ့ (Rakhine Buddhist rebels) ဆိုသည့် မူလ သုံးနှုန်းထားခြင်းအစား ရခိုင်သူပုန်တပ်ဖွဲ့ (Rakhine rebels) ဟု ပြောင်းလဲ သုံးနှုန်းထားသည်ကို တွေ့ရှိ ရသည်။

ထိုပြင်ဆင်သုံးနှုန်းသည့် အပေါ် တချို့က အနည်းငယ် စိတ်သက်သာမှု ရှိခဲ့သော်လည်း တချို့ကမူ သတင်းပြန့်သွားပြီး ဖြစ်သည့်အတွက် နိုင်ငံ၏ ပုံရိပ်က ထိခိုက်သွားခဲ့ပြီးဖြစ်သည်ဟု ဆိုနေကြသည်။

The Eleven Media မှ အကြီးတန်းသတင်းထောက် မင်းနိုင်စိုးက “နိုင်ငံတကာမှာ သြဇာရှိတဲ့ သတင်းဌာန တခု အနေနဲ့ ဒီလို ဘာသာရေးနဲ့ ဆက်စပ်ပြီး သတင်းရေးသား ဖော်ပြတာကတော့ အတော်လေး ဆိုးပါတယ်။ ဖြစ်လည်း မဖြစ်သင့်ပါ ဘူး။ သူ့ရဲ့ လိုရာဆွဲ တံဆိပ်ကပ် ဖော်ပြမှုဟာ ပြည်တွင်း အခြေအနေတွေကို ပိုပြီးရှုပ်ထွေး စေနိုင်ပါတယ်။ အားလုံးရဲ့ ဝေဖန်မှုတွေကြောင့် သူ့သတင်းကို ပြန်ပြင်ပေးတာကတော့ ကောင်းတဲ့ လက္ခဏာပေါ့။ ဒါပေမယ့် ဖြစ်ပြီးသွားတဲ့ အခြေအနေကတော့ အတော်လေး ဂယက်ရိုက်ခဲ့လို့ နောက်နောင် ဒီထက်ပိုပြီး ဆင်ခြင်ဖို့ လိုတယ်လို့ပဲ ပြောချင်ပါတယ်” ဟု မှတ်ချက် ပြုသည်။

ရခိုင်ဗုဒ္ဓဘာသာ သူပုန်တပ်ဖွဲ့ဟု သုံးနှုန်းဖော်ပြမှုသည် သတင်းသမားက ရေးသား ဖော်ပြခြင်းလား၊ ရိုက်တာ သတင်းဌာနက အယ်ဒီတာများက သတင်းထောက်၏ မူရင်း ရေးသားများကို ပြင်ဆင်ပြီး ၎င်းအာဘော်ကို ထည့်သွင်း ဖော်ပြလိုက်ခြင်းလား မသိရသော်လည်း ထိုသတင်းရေးသားသည့် သတင်းထောက်များသည် လက်ရှိ၌ ၎င်းတို့ အသုံးပြုနေသည့် လူမှု ကွန်ရက် (facebook) စာမျက်နှာကို ရပ်ဆိုင်းထားရသည့် အခြေအနေသို့ပင် ရောက်ရှိ သွားခဲ့ရကြောင်း တွေ့ရသည်။

ငြိမ်းချမ်းရေးနှင့် တိုင်းရင်းသားအရေး သတင်းရေးသားနေသူ သတင်းထောက် ကိုရဲခေါင်က “ခေါင်းစဉ် ပြန်ပြောင်းလိုက်ပေမဲ့ ရခိုင် ဗုဒ္ဓ သူပုန်ဆိုတဲ့ အသုံးအနှုန်းက ပျံနှံ့သွားပါပြီ။ အမှန်တရားက လမ်းစလျောက်ချိန်မှာ မုသားက ကမ္ဘာ့တပတ် ပတ်ပြီးသွားပြီလေ။ နောက်ဒီသတင်းကို ရေးသားခဲ့တဲ့ မြန်မာနိုင်ငံသား ၂ ယောက်အနေနဲ့လည်း ဒီလို ပုံဖော်ပြီး သတင်း ခေါင်းတပ်ခဲ့တာကို စိတ်ထဲကောင်းမှာ မဟုတ်ပါဘူး။ ကျနော် သူတို့ အကောင့်တွေကို Facebook မှာ ရှာကြည့်တော့ ပထမတုန်းက မြင်ပေမယ့် နောက်တော့ အကောင့်ကို ဒီ သွားတာတွေ့တယ်။ ဒါကြောင့် သတင်းသမားတွေရဲ့ ကျင့်ဝတ် အရ သိက္ခာအရ မရေးခင် အတတ်နိုင်ဆုံး ကိုယ်ရေးလိုက်တဲ့ သတင်းရဲ့ ရလာနိုင်တဲ့ ဆိုးကျိုးကို ကြည့်သင့်တယ်” ဟု ဆိုသည်။

ဆက်လက်၍ ၎င်းက မြန်မာနိုင်ငံသား မဟုတ်သော ပြည်ပမှ အယ်ဒီတာအနေဖြင့်လည်း မိမိတို့ နိုင်ငံအတွက် ယခုကဲ့သို့ အသုံးအနှုန်းသည် မသင့်တော်သကဲ့သို့ ကျင့်ဝတ်အရလည်း ဖော်ပြ၍ မရကြောင်းကို အတတ်နိုင်ဆုံး ရှင်းပြသင့်ကြောင်း၊ အမှား သိခြင်းကြောင့် ပြန်လည် ပြင်ဆင်ပေးသည့် အတွက်ကိုမူ ကျေးဇူးတင်ကြောင်း ပြောသည်။

ယခု ကိစ္စအပေါ် အစိုးရ ပြန်ကြားရေးဝန်ကြီးဌာနက တစုံတရာ တုန့်ပြန်သင့်သလို၊ နောင်တွင် အမုန်းတရားများ ပြန့်ပွားစေနိုင်သည့် အရေးသားများအပေါ် တစုံတရာ စိစစ်မှုများ ပြုလုပ်သင့်ကြောင်း၊ မည်သို့ပင် ဆိုစေကာမူ နိုင်ငံခြားမီဒီယာများ အနေဖြင့် မြန်မာနိုင်ငံတွင် ဖြစ်ပွားနေသည့် ပဋိပက္ခ သတင်းများ ရေးသား တင်ဆက်ရာတွင် မြန်မာနိုင်ငံသားများ ရေးသားသည့် သတင်းများအပေါ် သေချာစိစစ်၍ ဖော်ပြသင့်သကဲ့သို့ မိမိတို့၏ အာဘော်အတိုင်း ပြောင်းလဲ ဖော်ပြမှုများလည်း မလုပ်သင့်ကြောင်း အကြံပြုမှုများလည်း ရှိနေသည်။