ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမြို့နယ် ၄ ခုမှ ပြည်တွင်းနေရပ် စွန့်ခွာထွက်ပြေးရသူများ (IDPs) ၅ ထောင်ကျော်သည် လုံလောက်သော အမိုးအကာ မရှိဖြစ်နေပြီး ရိက္ခာပေးပို့ခြင်းကို တပ်မတော်က ပိတ်ပင်ထားသောသည်ဟု ဒေသခံကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့များ၏ အဆိုအရ သိရသည်။
စစ်ဘေးရှောင် အရပ်သားများသည် ကျောက်တော်မြို့နယ်တွင် တာပေါ်လင်များဖြင့် ပြုလုပ်ထားသည့် ယာယီ အဆောက်အအုံများတွင် နေထိုင်နေရသည်မှာ ရက်သတ္တပတ်ပေါင်းများစွာ ရှိပြီဖြစ်ကြောင်း ပြည်နယ်မြို့တော်စစ်တွေ အခြေစိုက် ဝံလက် ဖေါင်ဒေးရှင်းမှ ဦးခိုင်ကောင်းစံ က ဧရာဝတီသတင်းဌာနသို့ ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့တွင် ပြောသည်။
အနီးရှိ တောင်မင်္ဂလာကျေးရွာတွင် စစ်ဘေးရှောင် ၇၀၀ ခန့် ယာယီနေထိုင်နေကြောင်း တောင်မင်း မြိုတိုင်းရင်းသားကျေးရွာမှ စစ်ဘေးရှောင် ကိုမောင်စန်းဝင်းက ပြောသည်။ ရွာသားအများစုသည် အနီးတွင် လက်နက်ကြီးများ ကျရောက်သောကြောင့် ၎င်းတို့၏ နေအိမ်များကို စွန့်ခွာခဲ့သည်။
ဇန်နဝါရီလ ၈ ရက်နေ့က ဘင်္ဂလားပင်လယ်အော်မှ လေဖိအားနည်း ရပ်ဝန်းကြောင့် မြစ်ဝကျွန်းပေါ်နှင့် ရခိုင်ကမ်းရိုးတန်းတို့တွင် မိုးသည်းထန်စွာ ရွာသွန်းခဲ့သည်။
“ကျနော်တို့မှာ တာပေါ်လင် လုံလုံလောက်လောက် မရှိဘူး။ တနင်္လာနေ့က တညလုံး အစိုထဲမှာ နေရတယ်” ဟု ကိုမောင်စန်းဝင်းပြောသည်။
ဦးခိုင်ကောင်းစံသည် ကျောက်တော်မြို့ပေါ်မှ လေးမြို့မြစ်ကြောင်းအတိုင်း မော်တော်ဖြင့် ၅ နာရီခန့်ကြာ ခရီးကွာဝေးသာ သာလူးချောင်းကျေးရွာသို့ စစ်ဘေးရှောင်များအတွက် ဆန်နှင့် အခြားဒေသထွက်ကုန်များ သွားရောက်ပို့ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ခဲ့သည်။ သို့သော် တပ်မတော်အရာရှိများက ကယ်ဆယ်ရေးသင်္ဘောများကို ဆက်လက် သွားရောက်ခွင့် မပေးကြောင်း သိရသည်။ ထိုသင်္ဘောများပေါ်တွင် တောင်မင်္ဂလာတွင် ခိုလှုံနေသော ရွာပေါင်း ၁၀ ရွာကျော်မှ စစ်ရှောင်များအတွက် ကယ်ဆယ်ရေးပစ္စည်းများ တင်ဆောင်ထားသည်။
ဆန်အိတ်များကို သွားရောက်ဝေငှရန် ကျောက်တော်ရှိ အထွေထွေအုပ်ချုပ်ရေးဦးစီးဌာန အရာရှိများက နှုတ်ဖြင့် ခွင့်ပြုပြီးဖြစ်သော်လည်း ရဲနှင့်တပ် ပူးပေါင်းအဖွဲ့များက ကယ်ဆယ်ရေးလုပ်ငန်းများကို တင်းကျပ်စွာ တားမြစ်ပိတ်ပင်ထားသည်ဟု ဦးခိုင်ကောင်းဇံက ပြောသည်။ ထိုကဲ့သို့သော ကန့်သတ်ချက်များကို ကျယ်ကျယ်ပြန့်ပြန့် ကြားသိနေခဲ့ရပြီးဖြစ်သည်။ ကချင်နှစ်ခြင်းအသင်းတော် (KBC) သည်လည်း လွန်ခဲ့သော နှစ်က ကချင်တိုင်းရင်းသားလက်နက်ကိုင်များထိန်ချုပ်ထားသောနေရာများသို့ ကယ်ဆယ်ရေးပစ္စည်း ပေးပိုခြင်းမှ ပိတ်ပင်တားဆီးခံခဲ့ရသည်။
ရိက္ခာပေးပို့ခြင်းကို တပ်မတော်နှင့် အရပ်ဖက်အာဏာပိုင်များက ပိတ်ပင်လိုပါက ၎င်းတို့အနေဖြင့် ကျောက်တော်အထက်ပိုင်းမှ စစ်ဘေးရှောင် ရွာသားများကို ပိုမိုဘေးကင်းပြီး မြို့ပြနှင့်နီးသော ဒေသများသို့ ရွှေ့ပြောင်းပေးသင့်သည်ဟု ဦး ခိုင်ကောင်းစံပြောသည်။ ကျေးရွာပေါင်း ၂၀ မှလူများ ရွာလုံးကျွတ် နေရပ်စွန့်ခွာထွက်ပြေးကြကြောင်း သူပြောသည်။ အချို့သောနေရာများသို့ ဆန်ပို့ခွင့်ပြူသော်လည်း လတ်တလော စစ်ဘေးရှောင် အများစု ခိုလှုံနေသည့် သာလူးချောင်းနှင့် ငစာရိုင်ကိုင် ကျေးရွာများသို့ ပေးပို့ခွင့် မပြုပေ။
“သူတို့ရဲ့လုပ်ရပ်ဟာ လူ့အခွင့်အရေးကို ဗြောင်ကျကျ ချိုးဖေါက်တယ်လို့ ကျနော်ပြောတယ်” ဟု ဦးခိုင်ကောင်းစံပြောသည်။
ရခိုင်ပြည်နယ် အခြေအနေနှင့် ပတ်သတ်ပြီး နက်ရှိုင်းစွာ စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း ခေတ္တ မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ကုလသမဂ္ဂဌာနေ ညှိနှိုင်းရေးမှူးနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု ညှိနှိုင်းရေးမှူး နတ်အော့စ်ဘီက ဇန်နဝါရီလ ၉ ရက်နေ့နံနက်က တွစ်တာတွင်ရေးသားသည်။ ရက္ခိုင့်တပ်မတော် (AA) နှင့် မြန်မာလုံခြုံရေးတပ်များ၏ တိုက်ပွဲများကြောင့် လက်ရှိအချိန်အထိ လူ ၄၅၀၀ IDPs ဖြစ်ရသည်ဟု သူရေးသည်။ ဇန်နဝါရီလ ၄ ရက်နေ့ AA က ရဲစခန်းများကို ချိန်ကိုက်တိုက်ခိုက်ခြင်းကြောင်း သေဆုံးမှုများကြောင့်လည်း တုန်လှုပ်မိသည်ဟု သူရေးသည်။
အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်ပြီး နှစ်ဖက် ငြိမ်းချမ်းစွာ အဖြေရှာရန်နှင့် တိုက်ခိုက်မှုကြောင့် ထိခိုက်သည့်သူ အားလုံးအတွက် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ရရှိရေးကို သူက တိုက်တွန်းသည်။ ကုလသမဂ္ဂသည် မကြာသေးမီ ရက်သတ္တပါတ်များအတွင်း မြန်မာအာဏာပိုင်များနှင့် ထိတွေ့ဆက်ဆံခဲ့ပြီး အကူအညီ လိုသူများကို ထောက်ပံ့ရန် အားထုတ်မှုများကို အကူအညီပေးမည်ဟု ကမ်းလှမ်းခဲ့ကြောင်းလည်း သူရေးသည်။
“အရပ်သားအားလုံးကို ကာကွယ်ပေးရန်နှင့် နိုင်ငံတကာ လူသားချင်းစာနာမှုနှင့် လူ့အခွင့်အရေးများဥပဒေပါ တာဝန်များကို လေးစားလိုက်နာရန် ဘက်အားလုံးကို ဌာနေနှင့် လူသားချင်းစာနာမှု ညှနှိုင်းရေးမှူးအနေဖြင့် တိုက်တွန်းသည်။ ထို့နောက် အော့စ်ဘီက အခြေအနေနှင့်ပတ်သက်ပြီး ငြိမ်းချမ်းသော ဖြေရှင်းမှုပြုလုပ်ရန် အားထုတ်များကို အရှိန်မြှင့်တင်ရန်နှင့် တိုက်ခိုက်မှုများကြောင့် ထိခိုက်သူအားလုံးအတွက် လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများ ရရှိရန် ဘက်အားလုံးကို မေတ္တာရပ်ခံသည်” ဟု ကုလသမဂ္ဂ၏ နေ့စဉ် သတင်းရှင်းလင်းချက်တွင် ဖေါ်ပြထားသည်။
မြန်မာအာဏာပိုင်များထံသို့ လူသားချင်းစာနာမှု အကူအညီများပေးသည်ဟု ကုလသမဂ္ဂကပြောသော်လည်း မြေပြင်တွင် နိုင်ငံတကာကြက်ခြေနီ ကော်မတီ (ICRC) မှ လွဲပြီး မည်သည့် နိုင်ငံတကာ အဖွဲ့အစည်းကိုမျှ မတွေ့ရသေးကြောင်း ရပ်ရွာအခြေပြု ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့များက ပြောသည်။ အရေးပေါ်ရိက္ခာ အများစုကို ပြည်တွင်းအဖွဲ့များကသာ ကြီးကြပ်နေသည်။
ဒီဇင်ဘာလ နှောင်းပိုင်း တိုက်ပွဲများ စတင်ချိန်မှစပြီး လူမှုအခြေပြုအဖွဲ့ ၄ ခုမှ ၅ ခုခန့်အထိသည် စစ်ဘေးရှောင်များကို ကူညီရန် ကြိုးစားနေကြောင်း ကျောက်တော်မှ စစ်တွေသို့ မကြာသေးမီကမှ ပြန်လည်ရောက်ရှိလာသည့် ရခိုင်တိုင်းရင်းသားကွန်ဂရက် (REC) ဦးဆောင်ကော်မတီ အဖွဲ့ဝင် ကိုဇာနည်ဖြူ က ပြောသည်။ သို့သော် မြို့အထက်ပိုင်း လေးမြို့မြစ်ကြောင်းသို့ ဆန်အိတ်များပို့ခြင်းကို အာဏာပိုင်များက လတ်တလော တားမြစ်ထားကြောင်း ပြောသည်။
သူ၏ ရပ်ရွာအသိုင်းအဝန်းသည် အသက်မွေးဝမ်းကြောင်းအတွက် ကျောက်တော် တောတွင်းမှ ဝါးများကိုသာ မှီခိုနေရကြောင်း မြိုတိုင်ရင်းသားတဦးဖြစ်သူ ကိုဇာနည်ဖြူပြောသည်။ တိုက်ပွဲများစတင်ချိန်မှ စပြီး မည်သူမျှ တောတွင်းဝင်ရောက်ခွင့်မပေးသဖြင့် ဒေသခံများ ငွေကြေးအခက်အခဲဖြစ်နေသည်ဟု သူပြောသည်။ အမြောက်ဆံများ ကျရောက်သောကြောင့် ဒေသခံများ ထွက်ပြေးရကြောင်းလည်း သူပြောသည်။
“ကျနော်တို့ ရေရှည်စီမံကိန်း ချဖို့လိုတယ်။ ဒီလိုမှ မဟုတ်ရင် မိုးရာသီမှာ ဒီမှာ ရှိတဲ့လူထောင်နဲ့ချီ ဒုက္ခရောက်မယ်” ဟု ကိုဇာနည်ဖြူ ကပြောသည်။
နိုင်ငံခြားသားအချို့သည် စစ်ဘေးရှောင် များနှင့်ပတ်သက်ပြီး အချက်အလက်ကောက်ယူနေကြောင်းနှင့် တိုက်ပွဲဖြစ်ပွားနေသော နေရာများမှ လူသားချင်းစာနာမှု အခြေအနေများကို စုံစမ်းနေကြောင်း သူပြောသည်။ နိုင်ငံတကာ ကယ်ဆယ်ရေးအဖွဲ့များအနေဖြင့် စစ်ဘေးရှောင်များ၏ အခြေအနေကို စောင့်ကြည့်ရန်နှင့် အကူအညီပေးရန်လည်း သူတိုက်တွန်းသည်။
မြို့နယ်များစွာမှ ရခိုင်လူငယ်များသည် အလှုခံစခန်းများ ဖွင့်ခြင်း၊ ကားများဖြင့် လှည့်လည် အလှူခံခြင်း တို့ဖြင့် စစ်ဘေးရှောင်များကို ကူညီရန် ၎င်းတို့အစီအစဉ်ဖြင့်၎င်းတို့ အလှူငွေများကောက်ခံနေသည်။ အစိုးရက အင်အား ၃၀၀၀ မှ ၅၀၀၀ ရှိသော တပ်မတခုကို ရခိုင်မြောက်ပိုင်းသို့ ထပ်မံစေလွှတ်သောကြောင့် AA နှင့် အစိုးရတပ်များ၏ တိုက်ပွဲများ မကြာမီ ပိုမိုပြင်းထန်လာနိုင်သည်ဟု စိုးရိမ်မှုများ မြင့်တက်နေသည်။
( Moe Myint ၏ Concern Mounts for IDPs in Northern Rakhine as Army Blocks Aid Shipments ကို ဆီလျော်အောင် ဘာသာပြန်သည်။)
