ကချင် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ပြန်ရန် တပ်မတော်က ကူညီပေးမည်ဟု ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ် ဗိုလ်ချုပ်မှူး ကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောကြားသည်။
ဖေဖော်ဝါရီလ ၅ ရက်၊ မနက်ပိုင်းက ကချင်ပြည်နယ်၊ မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်တွင် ကချင် နှစ်ခြင်း ခရစ်ယာန် အဖွဲ့၊ ကက်သလစ် အသင်းတော်တို့မှ ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံစဉ် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ထိုသို့ ပြောဆိုခြင်း ဖြစ်သည်။
တွေ့ဆုံမှုတွင် ပါဝင်သည့် ကက်သလစ် အသင်းတော်မှ ဘုန်းတော်ကြီး နိုဝယ်နော်လတ်က “သူ့ (ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်း အောင်လှိုင်) အနေနဲ့ တပ်ပိုင်းက ကူညီမယ် ဆိုတဲ့ အကြောင်း၊ မိုင်းရှင်းတာက အစ အင်ဂျင်နီယာ တပ်ကိုလည်း လိုအပ် ရင် ကူညီခိုင်းမယ် ဆိုတာရယ်။ နယ်လုံကနေ တဆင့် အစိုးရနဲ့ ညှိနှိုင်းပြီး ကူညီသွားမယ်လို့ ပြောပါတယ်” ဟု ဆိုသည်။
တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ရုံး ကလည်း ကချင် ဘာသာရေး ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံခဲ့သည့် အပေါ် ယနေ့ သတင်း ထုတ်ပြန် ထားရာ ထုတ်ပြန်ချက်တွင် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ကို အမြန်ဆုံး ပြန်ပြီး ကိုယ်ပိုင် အလုပ် များ လုပ်ကိုင်စေလိုကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ပြောဆိုသည်ဟုလည်း ပါရှိသည်။
ကတ်သလစ် အသင်းတော်က ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်နှင့် ယမန်နေ့က တွေ့ဆုံစဉ် မြစ်ဆုံ စီမံကိန်း အပြီးသတ် ရပ်ဆိုင်းပေးရေး၊ ငြိမ်းချမ်းရေး၊ စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ပြန်ရေး၊ ဖက်ဒရယ် ဒီမိုကရေစီ ပြည်ထောင်စု စနစ် အပေါ် ရပ်တည် ကြောင်းနှင့် အခြေခံ ဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေး ဆိုင်ရာ အကြောင်းများ ဆွေးနွေးခဲ့ကြောင်း သိရသည်။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဖက်ဒရယ်နှင့် အခြေခံ ဥပဒေ ပြင်ဆင်ရေး အကြောင်းအပေါ် ပြန်လည် ဆွေးနွေးခြင်း မရှိဘဲ စစ်ဘေးရှောင် အရေး၊ မြစ်ဆုံ စီမံကိန်းနှင့် ငြိမ်းချမ်းရေး အပေါ်တွင်သာ ပြန်လည် ပြောဆိုသည်ဟု ဆိုသည်။
ဘုန်းတော်ကြီး နိုဝယ်နော်လတ်က“ကျနော်တို့ စပြောဖြစ်တာကတော့ IDPs နေရပ်ပြန်ရေးက ၂၀၁၃ တုန်းက ၄ ရွာ ကိစ္စ ကို စပြော ဖြစ်တယ်။ တပ်ချုပ်က သူကတိပေးတာ တခုက ၄ ရွာတင် မကဘူး။ အားလုံးကို ပြန်ခိုင်းစေချင်တယ်လို့ ပြောပါ တယ်”ဟုလည်း ပြောသည်။
၂၀၁၃ ခုနှစ်၊ အောက်တိုဘာလတွင် တပ်မတော်နှင့် ကချင် လွတ်လပ်ရေး တပ်မတော် (KIA) တို့ကြား အပစ်အခတ် ရပ်စဲ ရေး အတွက် သဘောတူညီချက် တစောင်ကို နှစ်ဖက် လိုက်နာရန် ချမှတ်ခဲ့ကြပြီး ထို သဘောတူညီချက်တွင် အမည် အတိ အကျ ညွှန်းဆိုထားခြင်း မရှိသည့် ရွာ ၄ ရွာမှ စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည် များကို နေရပ်ပြန်လည် ချထားရေး လုပ်ပေး ရန် ဟူ၍ ပါရှိသည်။
ကချင် ပြည်နယ်တွင် ၂၀၁၁ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၉ ရက်မှ ၂၀၁၈ ခုနှစ်အထိ ဖြစ်ပွားထားသည့် တိုက်ပွဲများကြောင့် အရပ်သား တသိန်းကျော်မှာ အိုးအိမ်များ စွန့်ကာ စစ်ဘေးရှောင် စခန်းများတွင် ခိုလှုံနေရသည်။
၇ နှစ်တာ ကာလအတွင်း ကချင် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ အရေးကို အရပ်ဘက် အဖွဲ့အစည်းများကသာ အဓိက ကူညီခဲ့ရာမှ တပ်မတော်နှင့် ကချင်ပြည်နယ် အစိုးရဘက်မှ ပါဝင် ကူညီလာသည်မှာ အကောင်းဘက်သို့ မြင်ပေး၍ ရသည် ဟု ဘုန်းတော်ကြီး နိုဝယ်နော်လတ် က ဆိုသည်။
“အရင်တုန်းက ကျနော်တို့ ကချင်တွေ အဲဒီဘက်သွားရင် ၁၇ (၁)နဲ့ ဖမ်းနေတာကို အခု သူတို့ ကိုယ်တိုင် လိုက်ပို့တယ်။ အင်ဂျင်နီယာ တပ်ရင်းတွေနဲ့ မိုင်းရှင်းပေးတယ် ဆိုတော့ ပြောင်းလဲမှု တခုပေါ့။ သူတို့ နောက်မှာ အာဂျန်ဒါတွေ ရှိကောင်း ရှိမယ်။ တိုးတက်မှု တခုအနေနဲ့ အကောင်းဘက်ကနေ လက်ခံပါတယ်”ဟုလည်း ၎င်းက ပြောဆိုသည်။
တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ရုံးမှ အပစ်ရပ်စာချုပ် မရှိသေးသည့် တိုင်းရင်းသား လက်နက်ကိုင် အဖွဲ့များ ပဏာမ အပစ်ရပ်စာချုပ် (Bilateral Agreement ) နှင့် တနိုင်ငံလုံး ပစ်ခတ် တိုက်ခိုက်မှု ရပ်စဲရေး ဆိုင်ရာ သဘောတူ စာချုပ် (NCA) ရေးထိုး နိုင်ရေး ညှိနှိုင်းရန် ၂၀၁၈ ခုနှစ်၊ ဒီဇင်ဘာလ ၂၁ ရက်မှ ၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဧပြီလ ၃၀ ရက် အတွင်း ကချင်ပြည် နယ်ရှိ မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ် အပါအဝင် တိုင်းစစ်ဌာနချုပ် ၅ တိုင်းတွင် အပစ်ရပ်ဆိုင်းပေးထားသည်။
၂၀၁၉ ခုနှစ်၊ ဇန်နဝါရီလ ဒုတိယပတ်တွင် မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ်က ဝိုင်းမော်မြို့နယ်၊ နမ်ဆန်ယန် ကျေးရွာမှ စစ် ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ အနက် အိမ်ထောင်စု ၁၇ စု၊ လူဦးရေ ၁၀၅ ဦး နေရပ်သို့ ပြန်နိုင်ရန် မိုင်းရှင်းလင်းရေး၊ ခြုံနွယ် များ ရှင်းလင်းရေး တို့ကို လုပ်ပေးပြီး စစ်ဘေးရှောင်များကို နေရပ်သို့ ပြန်ပို့ဆောင် ပေးခဲ့သည်။
ထို ၁၀၅ ဦးကို နေရပ်ပြန်လည် ချထားရေးတွင် ကက်သလစ် အသင်းတော်၊ မြောက်ပိုင်းတိုင်း စစ်ဌာနချုပ် အပြင် ကချင် ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့မှလည်း ပါဝင် ကူညီပေးခဲ့ပြီး တိုက်ပွဲကာ ၇ နှစ်တာ အတွင်း တပ်မတော်ဘက်မှ စစ်ဘေးရှောင်များ နေရပ်ပြန်လည် ချထားရေးအတွက် ပထမဆုံး ဆောင်ရွက်ပေးခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
ကချင်ပြည်နယ် လုံခြုံရေးနှင့် နယ်စပ်ရေးရာ ဝန်ကြီး ဗိုလ်မှူးကြီး နေလင်းထွန်းက နမ်ဆန်ယန်သို့ ပြန်ရန် ထပ်မံ စာရင်း တင်ထားသည့် အိမ်ထောင်စု ၃၀ ခန့် ရှိနေပြီး စာရင်းတင်ထားသူများ ပြန်နိုင်ရန် တပ်မတော်က ထပ်မံ ကူညီမည် ဖြစ် ကြောင်း၊ စစ်ဘေးရှောင်များ နေရပ်ပြန်ရေးတွင် မိုင်းရှင်းလင်းရေးနှင့် အခြား ကူညီမှုများ လုပ်ပေးရသည်မှာ ဗိုလ်ချုပ်မှူး ကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ လမ်းညွှန်ချက် အပေါ် ဆောင်ရွက်ခြင်း ဖြစ်ကြောင်းလည်း ဇန်နဝါရီလ ၃၀ ရက်က ပြောဆိုထား သည်။
ကက်သလစ် အသင်းတော်က နေရပ်ပြန်သူများ၏ ရေရှည် စားဝတ်နေရေးကို ထောက်ပံ့ပေးရန်လည်း အကူအညီ တောင်း ထားရာ တပ်မတော်ဘက်မှ ကူညီပေးမည်ဟု ပြောဆိုထားကြောင်း သိရသည်။
ကချင် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ၏ နေထိုင်ရေး၊ စားဝတ်နေရေးများကို အဓိက ကူညီစောင့်ရှောက် ပေးနေသည့် အဖွဲ့ အစည်းတခု ဖြစ်သည့် ကချင်နှစ်ခြင်း ခရစ်ယာန် အဖွ့ဲချုပ် (KBC) က ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ပြန်ရေးကို တပ်မတော်နှင့် KIA တို့ကြား ခိုင်မာသည့် သဘောတူညီချက် တစုံတရာ ရရှိပြီးမှ ဆောင်ရွက်ရန် စီစဉ်လျက် ရှိသည်။
နှစ်ဖက်တပ်များ သဘောတူညီမှု မရဘဲ နေရပ်ပြန်ပို့လိုက်ပါက စစ်ဘေးအန္တရာယ် တခုခုကြုံလျှင် တာဝန်ခံမည့်သူ မရှိဘဲ အရပ်သားများ ထပ်မံထွက်ပြေးရမည်ကို စိုးရိမ်ခြင်းကြောင့် အာမခံချက် ရှိနိုင်မည့် သဘောတူညီချက် ကို စောင့်ဆိုင်းနေဆဲ ဖြစ်သည်ဟု KBC ဥက္ကဋ္ဌ ဒေါက်တာ ခလမ်ဆမ်ဆွန်က ဧရာဝတီကို ဇန်နဝါရီလ အတွင်းက ပြောဆိုထားသည်။
တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်နှင့် တွေ့ဆုံသည့် အပေါ် မေးမြန်းရန် ကချင်နှစ်ခြင်း ခရစ်ယာန် အဖွဲ့ချုပ် (KBC) မှ တာဝန် ရှိသူများကို ဧရာဝတီက ဆက်သွယ်သော်လည်း ဆက်သွယ်၍ မရပေ။
တပ်မတော်နှင့် KIA သည် စစ်ဘေးရှောင် ဒုက္ခသည်များ နေရပ်ပြန်ရေး အပါအဝင် ပစ်ခတ်မှုများ ရပ်ဆိုင်းနိုင်ရေး အတွက် ပဏာမ အပစ်အခတ် ရပ်စဲရေး (Bilateral Agreement) တခု ချုပ်ဆိုရန် ညှိနှိုင်းနေဆဲ ဖြစ်ပြီး တရားဝင် တွေ့ဆုံခြင်းများ မရှိသေးပါ။
ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ ပြောဆိုချက်အရ KIA နှင့် သဘောတူညီမှုများ မရသေးလျှင်လည်း ပြန်လို့ရသည့် အနေ အထားတွင် ရှိပါက ညှိနှိုင်းပြီး ပြန်ပို့ရန် စီစဉ်မည်ဟု ကက်သလစ် အသင်းတော်က ယူဆကြောင်း ဘုန်းတော်ကြီး နိုဝယ် နော်လတ်က ဆိုသည်။
ဘုန်းတော်ကြီး နိုဝယ်နော်လတ်က“မဟုတ်ရင် ကျနော်တို့ လူတွေ နေရာက အကုန်ဆုံးရှုံးပြီး ဘာမှ ဖြစ်လာမှာ မဟုတ် ဘူး။ ကျနော်တို့ UN ရဲ့ စံနှုန်းကိုပဲ စောင့်နေမယ် ဆိုရင် ဘာမှ အလုပ်ဖြစ်မှာ မဟုတ်ဘူး”ဟုလည်း ပြောဆိုသည်။
