မူးယစ်ဆေးဝါးနှင့် တားမြစ် ပစ္စည်း သယ်ဆောင်လာသည် ဟု သံသယရှိသော အချုပ်သားများ၏ စအို အတွင်းသို့ လက်ဖြင့် မွှေနှောက် ရှာဖွေခြင်း မပြုဘဲ X ray စက်များ အသုံးပြု၍ စစ်ဆေး ရှာဖွေနိုင်ခြင်း ရှိမရှိ သန်လျင် မြို့နယ် လွှတ်တော် ကိုယ် စားလှယ် ဦးလွင်ကိုလတ်က လွှတ်တော်၌ ပြောဆိုသည်။
မတ်လ ၄ ရက်က ကျင်းပသော နေပြည်တော် ပြည်သူ့ လွှတ်တော် အစည်းအဝေးတွင် ဦးလွင်ကိုလတ် က ထောင်ကျ အကျဉ်းသားများ၊ ရုံးထုတ် အပြန် အချုပ်သားများ ထောင်တွင်း ပြန်ဝင်လာချိန်တွင် ခန္ဓာကိုယ် အတွင်းသို့ တရားမဝင် ပစ္စည်းများ လျှို့ဝှက် သယ်ဆောင်လာကြောင်း သတင်းရ၍ စအို အတွင်း လက်ဖြင့် နှိုက်ရှာခြင်းသည် လူ့ဂုဏ်သိက္ခာ၊ လူ့အခွင့်အရေးနှင့် မညီညွတ်၍ စက်နှင့် ရှာဖွေခြင်းကို မည်သည့်နှစ်တွင် စတင် ဆောင်ရွက်မည်ကို သိလိုကြောင်း မေးမြန်းခဲ့ခြင်း ဖြစ်သည်။
အကျဉ်းသားများကို လုံခြုံရေး အရ မဖြစ်မနေ စစ်ဆေးရမည် ဖြစ်သကဲ့သို့ လူ့ ဂုဏ်သိက္ခာ အရလည်း အဆင်ပြေစေရန် မေးမြန်းရခြင်း ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆိုသည်။
ဦးလွင်ကိုလတ်က “အရင် ကာလတုန်းက တခြား ရှာစရာ နည်းလမ်း မရှိတဲ့ အခါ ကိုယ်ခန္ဓာထဲကို လက်ထိုးသွင်းပြီး မွှေ နှောက် ရှာဖွေရတဲ့ ကိစ္စ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါတွေက သတင်း အရ တိကျတာလည်း ရှိတယ်။ တချို့ကျတော့ ရှာပေမယ့် ဘာမှ မရှိတဲ့ အခါကျတော့ လူ့ရဲ့ ဂုဏ်သိက္ခာ ထိခိုက်တဲ့ အပြင် ဒီကနေ မလိုလားအပ်တဲ့ ရောဂါ ကူးစက်မှုတွေ ဖြစ်နိုင်တဲ့ အလားအလာ အများကြီး ရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။
နိုင်ငံတကာ လူ့ အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်သည့် အဖွဲ့အစည်းများမှ အချုပ်သားများနှင့် တွေ့ဆုံပြီး လူ့အခွင့်အရေး ချိုး ဖောက်ခံရခြင်းနှင့် ပတ်သက်၍ မေးမြန်းသည့် အခါ ယင်းဖြစ်ရပ်ကို အချုပ်သားများက ပြောဆိုကြပြီး အမည်းစက် အဖြစ် ရှိနေကြောင်းလည်း ၎င်းက ဆိုသည်။
“ဒါကို ကျနော်တို့ ဖြေလျှော့ဖို့ ဆိုရင် အခု နောက်ပိုင်းမှာ သုံးလို့ ရတဲ့ နည်းနာ တခု ပေါ်လာပြီ ဖြစ်ပါတယ်။ ဒါကတော့ X ray စက်နဲ့ အဲဒီ စက်ပေါ် ထိုင်ပြီး စမ်းလို့ ရှိရင် ခန္ဓာကိုယ်ထဲ ထည့်သွင်းလာတာကို မြင်တယ်။ အဲဒီလို တွေ့တဲ့သူကို ဒီဟာ ကို ဘယ်လို ထုတ်မလဲ၊ လက်နဲ့ နှိုက်စရာ မလိုတဲ့ တခြား နည်းလမ်းတွေကို စဉ်းစားလို့ ရပါတယ်။ ဥပမာ ဝမ်းနှုတ်ခိုင်းတာ မျိုး၊ ဒါမျိုးတွေ စဉ်းစားလို့ ရပါတယ်။ ဒီ X rays စက်တွေနဲ့ ရှာဖွေဖို့က ကျနော်တို့အတွက် အဖြေပါ” ဟု ဦးလွင်ကိုလတ်က ပြောဆိုသည်။
ယင်းမေးခွန်းနှင့် ပတ်သက်ပြီး ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီး ဌာန၏ ဒု ဝန်ကြီး ဗိုလ်ချုပ် အောင်သူက သံသယရှိ အကျဉ်းသားများကို ရှာဖွေရေး ပြုလုပ်ရာတွင် လူ့ ဂုဏ်သိက္ခာ မညှိုးနွမ်း စေရန် အထူး အလေးထား ဆောင်ရွက်လျက် ရှိပြီး စအို အတွင်း လက်ဖြင့် မွှေနှောက် ရှာဖွေသော နည်းကို မပြုလုပ်ကြောင်း ပြန်လည် ဖြေကြားခဲ့သည်။
၎င်းက ဆက်လက်၍ “ရှာဖွေရေး ပြုလုပ်ရာမှာ ခန္ဓာကိုယ် အတွင်း သွင်းယူလာကြောင်း သတင်း အတိအကျ ရရှိလာပါက စအိုအတွင်း လက် နှိုက် ရှာဖွေခြင်း မပြုလုပ်ဘဲ စအိုအောက်တွင် ကြည့်မှန် ခံ၍ ထိုင်ထ ပြုလုပ်စေခြင်းနှင့် အန်စေခြင်း နည်းလမ်း တို့ကိုသာ ဆောင်ရွက်ပြီး ရှာဖွေလျက် ရှိပါတယ်။ အဆိုပါ နည်းလမ်းများ ဆောင်ရွက်ခြင်းကြောင့် မူးယစ် ဆေးဝါး ထွက်ရှိလာခြင်း မရှိပါက အကျဉ်းထောင် ဆေးရုံမှာ ရှိတဲ့ ရောဂါ ရှာဖွေရန် ထားရှိထားတဲ့ ဓာတ်မှန်ရိုက်စက်နဲ့ စစ်ဆေးလျက် ရှိပါတယ်” ဟု ပြောသည်။
ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန အနေဖြင့် အကျဉ်းထောင် အသီးသီးတွင် လုံခြုံရေး ကျိုးပေါက်မှု မရှိစေရန်၊ အကျဉ်းထောင် အတွင်း တားမြစ် ပိတ်ပင်ထားသည့် ပစ္စည်းများ မရောက်ရှိစေရန် အတွက် ထောင်ဝင်စာ ပစ္စည်းများ ရှာဖွေရေး၊ တရားရုံး အပြန် ရှာဖွေရေးနှင့် ဝန်ထမ်း အဝင်/အထွက် ရှာဖွေရေး တို့ကို အထူး အလေးထား ဆောင်ရွက်နေကြောင်းလည်း ဒု ဝန် ကြီးက ဆိုသည်။
“ယခု အခါမှာ မူးယစ် ဆေးဝါးမှုဖြင့် ပြစ်ဒဏ် ကျခံနေရတဲ့ အကျဉ်းသား များပြားလာရာ မူးယစ်ဆေးဝါး၊ စိတ်ကြွ ဆေးပြား များကို အကျဉ်းထောင် အတွင်း စအို အတွင်း ထည့်၍ လည်းကောင်း၊ ပါးစပ်မှ မျိုချ၍ လည်းကောင်း ခေါက်ဆွဲထုတ်၊ မုန့် ထုတ်၊ ကော်ဖီမစ် အတွင်း ထည့်၍ လည်းကောင်း၊ အခြား အစားအသောက်ဗူးများ အတွင်း ထည့်သွင်း၍ လည်းကောင်း သွင်းယူလာကြသောကြောင့် ရှာဖွေရေးကို အထူး အာရုံစိုက် ဆောင်ရွက်လျက် ရှိနေရပါတယ်” ဟု ဗိုလ်ချုပ် အောင်သူက ရှင်းလင်း ပြောဆိုသည်။
၂၀၁၈ ခုနှစ် အတွင်း အင်းစိန် ဗဟို အကျဉ်းထောင် တခုတည်း၌ပင် တရားရုံး အပြန် ရှာဖွေရေးနှင့် ထောင်ဝင်စာ ရှာဖွေ ရေးတို့မှ မူးယစ် ဆေးဝါး ၆၈ ကြိမ် ဖမ်းဆီးရမိခဲ့ကြောင်း၊ အင်းစိန် ဗဟို အကျဉ်းထောင် နေ့စဉ် ရုံးထုတ်၊ ရုံးပြန်ဦးရေ ၁၀၀၀ ကျော် ရှိပြီး ရုံးပြန်ချိန်မှာ နေဝင်ချိန် ဖြစ်၍ ရှာဖွေရေး ဆောင်ရွက်ရာတွင် အချိန်ပေးနိုင်ခြင်း မရှိဘဲ လျှင်မြန်စွာ ရှာဖွေ ဆောင်ရွက်နေရကြောင်းလည်း ဒု ဝန်ကြီးက ပြောသည်။
မန္တလေးတိုင်း ရမည်းသင်း အကျဉ်းထောင်တွင် ပြစ်ဒဏ် ကျခံဖူးသူ အသက် ၃၀ ကျော် အမျိုးသား တဦးကမူ အကျဉ်း ဦးစီးဌာနမှ တာဝန်ရှိသူများ အနေဖြင့် အကျဉ်းသားများကို ပျော့ပျောင်းသော နည်းဖြင့် အချိန်ပေး စစ်ဆေးလေ့ မရှိ ကြောင်း ပြောဆိုသည်။
“ရန်ကုန်က ထောင်တွေလိုမျိုးမှာ ဆိုရင်တော့ အဲဒီလို အဆင့် ဟုတ်ရင် ဟုတ်ရင် ဟုတ်မှာပေါ့။ ကျန်တဲ့ သာမန်ထောင် တွေမှာက အဲဒီလို မှန်မှာထိုင် ဘာညာ ဘယ်လုပ်ပါ့မလဲ။ စပြီး ထောင်ထဲဝင်လာကတည်းက ရိုက်မယ် နှက်မယ်၊ ကြောက် အောင် ခြောက်ထားတာ။ မှန်ပေါ်ထိုင် ဆိုပြီး အလုပ်ရှုပ်ခံပြီး မလုပ်ကြဘူး” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
ဦးလွင်ကိုလတ်က ဆက်လက်၍ နိုင်ငံတကာ လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင်နှင့် တခြားသော လူ့အခွင့်အရေး အဖွဲ့အစည်း များက လူ့အခွင့်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ အကျဉ်းထောင်များကို ကြည့်ရှု တိုင်းတာကြကြောင်း၊ အကျဉ်းထောင်များတွင် ညှင်းပန်း နှိပ်စက်မှု၊ အစား အစာ မသန့်ရှင်းမှု၊ နေထိုင်မှု ပြဿနာ၊ ဆေးကုသမှု ပြဿနာ များစွာ ရှိခဲ့သော်လည်း ပြုပြင် ပြောင်းလဲမှုများ ရှိလာ၍ အမျိုးသား လူ့အခွင့်အရေး ကော်မရှင် အစီရင်ခံစာ၊ နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့် ရှောက်ရေး အသင်း (AAPP) အစီရင်ခံစာများကို ကြည့်လျှင် တိုးတက်မှုများ ရှိလာကြောင်း ပြောဆိုသည်။
ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီးဌာန အနေဖြင့် အကျဉ်းထောင် အတွင်း စိတ်ကြွဆေးပြားများ သွင်းလာနိုင်သူများကို ရှာဖွေရန် Body Search Scanner ဝယ်ယူရန် ၂၀၁၆-၂၀၁၇ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် ငွေလုံးငွေရင်း အသုံးစရိတ် စက်နှင့် စက်ပစ္စည်း ရန်ပုံငွေ၌ ယင်း စက်များ အတွက် လျာထား တန်ဖိုး အပါအဝင် ကျပ် ၁၀၄၆ ဒသမ ၃၅၅ သန်း တင်ပြ တောင်းခံခဲ့ရာ ကျပ် ၅၅ ဒသမ ၀၆၈ သန်းသာ ခွင့်ပြုခဲ့၍ ဝယ်ယူနိုင်ခြင်း မရှိခဲ့ကြောင်း ဗိုလ်ချုပ် အောင်သူက ပြောသည်။
၂၀၁၇-၂၀၁၈ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် ငွေလုံးငွေရင်း အသုံးစရိတ် စက်ပစ္စည်း ရန်ပုံငွေတွင်လည်း Body Search Scaner တစုံနှင့် X-ray စက်နှစ်စုံ ဝယ်ယူရန် လျာထား တန်ဖိုးများ အပါအဝင် ငွေကျပ် ၂၁၄၆ ဒသမ ၀၈ သန်း တင်ပြ တောင်းခံရာ ငွေ ကျပ် ၅၉၅ ဒသမ ၀၈၈ သန်းသာ ခွင့်ပြုချက် ရရှိ၍ ဝယ်ယူနိုင်ခဲ့ခြင်း မရှိကြောင်း ၎င်းက ရှင်းပြသည်။
အကျဉ်း ဦးစီး ဌာန တရားရုံးထုတ် ရုံးပြန်၊ ထောင်ဝင်စာ တွေ့ဆုံမှု များပြားသည့် အကျဉ်းထောင်များ၊ မူးယစ်ဆေးဝါး ပြန့် ပွားမှု များပြားသည့် ဒေသများနှင့် အကျဉ်းထောင်များတွင် အသုံးပြုရန် Body Search Scaner သုံးစုံနှင့် X-ray စက် သုံး လုံးကို ၂၀၁၈-၂၀၁၉ ဘဏ္ဍာရေးနှစ် ငွေလုံးငွေရင်း ရန်ပုံငွေ ဖြည့်စွက်တွင် လည်းကောင်း၊ ၂၀၁၉-၂၀၂၀ ဘဏ္ဍာရေး နှစ် ငွေလုံးငွေရင်း မူလ ရန်ပုံငွေတွင် လည်းကောင်း ထည့်သွင်း တောင်းခံသွားမည် ဖြစ်ကြောင်းလည်း ပြည်ထဲရေး ဝန်ကြီး ဌာ နက သိရသည်။
