၁၉၈၉ ခုနှစ်၊ ဇွန်လ ၄ ရက် နံနက်စောစောတွင် တရုတ်ကွန်မြူနစ်ပါတီက တင့်ကား ယာဉ်တန်းနှင့် လက်နက်ကိုင် တပ်သားများကို ထောင်နှင့်ချီသော ဆန္ဒပြသူများအား ဖြိုခွင်းရှင်းလင်းရန် ဘေဂျင်း မြို့လယ်ခေါင်ရှိ တီအန်နန်မင် ရင်ပြင်သို့ စေလွှတ်လိုက်သည်။
ကျောင်းသားအများစု ပါဝင်သော ဆန္ဒပြသူများသည် ဒီမိုကရေစီအရေးနှင့် လွတ်မြောက်ရေး အတွက် အစိုးရကို တောင်းဆိုလျှက် ယင်းနေရာတွင် လအတန်ကြာ စုဝေးနေကြခြင်း ဖြစ်သည်။
လောလောလတ်လတ် ထုတ်ပြန်လိုက်သော မာရှယ်လောအောက်တွင် တရုတ်စစ်သားများကို “မိမိကိုယ်ကိုယ် ကာကွယ်ရန်နှင့် အဆီးအတား ရှင်းလင်းရန် မည်သည့်နည်းလမ်းမဆို သုံးခွင့်” ပေးထားခဲ့ကြောင်း တီအန်နန်မင် သမိုင်းကျွမ်းကျင်သူ Wu Renhua ကို ကိုးကားလျှက် ABC သတင်းက ဖော်ပြသည်။
သံချပ်ကာတင့်ကားများကို ကျောင်းသားများ စီတန်းနေရာသို့ ဒရကြမ်း မောင်းလာပြီး လက်နက်မဲ့ ဆန္ဒပြသူ အများစုကို ပစ်ခတ်နှိမ်နင်းခဲ့ရာ ထိုနေ့ညက နာရီပိုင်းအတွင်း လူပေါင်း ရာနှင့်ချီ၍ သေကြေပြီး ဒဏ်ရာရခဲ့ကြသည်။
တရုတ် အာဏာပိုင်များက အရပ်သားနှင့် လုံခြုံရေးအရာရှိ ၂၄၁ ဦး သေဆုံးကြောင်း သတင်းကို ထိန်းထိန်းသိမ်းသိမ်း ထုတ်ပြန်ခဲ့သော်လည်း တခြား အတည်မပြုနိုင်သော သတင်းများအရ လူ ၁ သောင်းခန့်ရှိမည်ဟု ခန့်မှန်းဖော်ပြကြသည်။
ယင်းသို့ နာကြည်းဖွယ် အဖြစ်အပျက်သည် တရုတ်ပြည်သူတို့အဖို့ မမေ့နိုင်ဆုံးအရာ ဖြစ်ခဲ့ရသည်။
လမ်းပိတ်ဆို့ထားသည့် မည်သူမဆို ပစ်ခတ်သတ်ဖြတ်မှုများ ဆက်တိုက် ပြုလုပ်ခဲ့ပြီးနောက် ရက်အနည်းငယ်အထိ တရုတ်တင့်ကားများ ဘေဂျင်းမြို့လယ် လမ်းမကျယ်များတွင် မောင်းနှင် သွားလာမှုများ ရှိနေခဲ့သည်။
တရုတ်စစ်တပ်ကို မားမားမတ်မတ် ထိပ်တိုက်ရင်ဆိုင်နေသူ တဦး၏ ဓာတ်ပုံတပုံကို အမေရိကန် ဓာတ်ပုံဆရာ Jeff Widener က ရိုက်ကူးခဲ့၏။ မည်သူမည်ဝါမှန်း မသိရသော ထိုသူ၏ဓာတ်ပုံမှာ “တင့်ကား လူသား” အမည်ဖြင့် အချိန်တိုအတွင်း လျှင်မြန်စွာ ကျော်ကြားသွားခဲ့ပြီး တရုတ်အစိုးရကို အာဏာဖီဆန်သည့် သင်္ကေတတခု ဖြစ်လာခဲ့သည်။
ဓာတ်ပုံထဲ ပါဝင်သူ၏ ကိုယ်ရေး အကြောင်းအရာနှင့် သူ ဘယ်ရောက်သွားမှန်း မသိကြရပေ။
နှစ်ပေါင်း ၃၀ ကြာပြီးနောက် ဘေဂျင်းသည် တီအန်နန်မင်ရင်ပြင် ဖြစ်စဉ်အကြောင်း မည်သည့် ရည်ညွန်း ကိုးကားချက်ကို မဆို စိတ်အနှောင့်အယှက် ဖြစ်နေဆဲရှိရာ အဆိုပါ တင့်ကားလူသား ဓာတ်ပုံလည်း အပါအဝင်ဖြစ်သည်။ ထိုဓာတ်ပုံကြောင့် Widener သည် ၁၉၉၀ ပြည့်နှစ်၌ ပူလစ်ဇာဆု ချီးမြှင့်ရန် ဆန်ခါတင် ရွေးချယ်ခံရသူ ဖြစ်လာခဲ့သည်။
တရုတ် အစိုးရသည်လည်း နှစ်စဉ် ဇွန်လ ၄ ရက် နီးကပ်လာသည့် ရက်သတ္တပတ်များ ရောက်တိုင်း ယင်းဖြစ်စဉ်နှင့် ပတ်သက်သည့် လူမှုကွန်ရက်ပို့စ်များ၊ Keyword များကို ဆင်ဆာပိတ်ပင်၍ ရှင်းလင်းလေ့ ရှိသည်။
ဧပြီလတွင် ဂျာမန်ကင်မရာ ထုတ်လုပ်ရေး လုပ်ငန်းဖြစ်သည့် Leica သည် တရုတ်ပြည် ပစ်ခတ်မှု အောက်တွင် တင့်ကားလူသား ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးခဲ့သူ Widener သရုပ်ပြသည့် ကြော်ငြာတခု ရိုက်ကူးရန် ရောက်ရှိလာသည်။ Widener သည် ကမ္ဘာကျော် ဓာတ်ပုံရိုက်ကူးပြီး ထွက်မပြေးမီ တရုတ်ရဲနှင့် ထိပ်တိုက် တွေ့ခဲ့ရသူလည်း ဖြစ်သည်။
မိုက်ခရိုဘလော့ ဝက်ဘ်ဆိုက်ဖြစ်သည့် Weibo အပါအဝင် တရုတ် လူမှုကွန်ရက်များတွင် Leica ဟူသော စကားလုံးနှင့် ဗီဒီယိုဖိုင်များကို ၎င်းတို့ ပလက်ဖောင်းများမှနေ၍ ဆင်ဆာဖြတ်တောက် ခံရသည်။ ယင်းဗီဒီယိုနှင့် ပတ်သက်၍ အွန်လိုင်းသုံးစွဲကြသူ များက စောဒက တက်ခဲ့ကြရာ ကင်မရာကုမ္ပဏီ ရူးသွပ်သွားပြီလားဟု မေးမြန်းမှုတခုပင် ပါဝင်ခဲ့ကြောင်း South China Morning Post က ဆိုသည်။
Leica ၏ ကြော်ငြာသည်သာ တီအန်နန်မင် ရင်ပြင်ဖြစ်စဉ် နှစ် ၃၀ ပြည့် အထိမ်းအမှတ်အဖြစ် တရုတ် အစိုးရ၏ ဒေါသအမျက်နှင့် ရင်ဆိုင်ရသည် မဟုတ်။
အစိုးရအမိန့် ညွှန်ကြားချက်အောက်တွင် လုပ်ကိုင်နေရသည့် တရုတ်လူမှုမီဒီယာ ပလက်ဖောင်း များသည် ရံဖန်ရံခါ လူမှုရေး တည်ငြိမ်မှုထိန်းရန် အလို့ငှာ ဖြစ်စဉ်တခု (သို့မဟုတ်) သတင်းသံသရာ တခု ကျော်လွန်သွားသည်အထိ Keyword ဆင်ဆာကို ယာယီအားဖြင့် ပိတ်ပင် တားဆီးပေးရသည်။
ဇွန်လ ၄ ရက်ကို အရိပ်အမြွက်အားဖြင့် ရည်ညွှန်းသုံးစွဲသည့် ကိန်းဂဏန်းများ (သို့မဟုတ်) ရက်စွဲများကို တရုတ်နည်းပညာ ကုမ္ပဏီများက ဆင်ဆာလုပ်၍ ပိတ်ပင်ရခြင်းဖြစ်သည်။
ထိုစကားလုံးများမှာ အောက်ပါအတိုင်း ဖြစ်ကြောင်း The Atlantic က ဆိုသည်။
- ဇွန်လ ၄ ရက်
- ၆၄ ဟူသော ကိန်းဂဏန်း (၆/၄ ဟုဖော်ပြခြင်း)
- ရောမဂဏန်း ဖြင့် ၁-၉-၈-၉ ကို I IX VIII IX ဟု တနည်းတဖုံ ဖော်ပြခြင်း။
- ဇွန်ဟု ဖော်ပြမည့်အစား မေလ ၃၅ ရက်ဟူ၍ ဇွန်ပထမပတ် ၄ ရက်ကို မေလထဲ တပါတည်း ထည့်ပေါင်း၍ ဖော်ပြခြင်း။
- ဧပြီလ နှောင်းပိုင်းရောက်လျှင် တရုတ်အာဏာပိုင်များက Wikipedia အွန်လိုင်း စွယ်စုံကျမ်း တခုလုံးကို ပိတ်ပစ်လေ့ရှိကြောင်း ရိုက်တာသတင်းက ဆိုသည်။
- Facebook နှင့် အင်စတာဂရမ်ကဲ့သို့ ဆိုရှယ်မီဒီယာများအပြင် တရုတ်အကြောင်း အကဲဆတ်စရာ အသားပေး ဖော်ပြသည့် ဝက်ဘ်ဆိုက်များ (ဥပမာ – တီအန်နန်မင် ရင်ပြင် သတ်ဖြတ်မှု Massacre) အပိတ်ခံရသည်။
ထောက်လှမ်းရေး တိုးမြှင့်ချထားခြင်း
ထင်ရှားသည့် ၁၉၈၉ ခုနှစ်ဖြစ်စဉ်တွင် ပါဝင်ပြီး အသက်ရှင်ကျန်ရစ်သူများနှင့် အစိုးရအပေါ် ဝေဖန်သူ များအကြား နောက်ထပ် ထောက်လှမ်းရေး တိုးမြှင့်ချထား၍ တရုတ်အာဏာပိုင်များက ဖြိုခွင်းခဲ့သည်။
တက်ကြွ လှုပ်ရှားသူများသည် ၎င်းတို့တနေ့တာ လုပ်ကိုင်သွားလာမှုများကို အစိုးရက စောင့်ကြည့်၍ သတင်းစုဆောင်းခြင်း ခံရသည်။ တီအန်နန်မင်ရင်ပြင် ဖြိုခွင်းမှုတွင် သားဖြစ်သူ သေဆုံးရသော Zhang Xianling က ပြန်ပြောင်းပြောပြရာတွင် “မေလ ၄ ရက်က သူ့နေအိမ်ပြင်ပတွင် ရဲများ ချထားသည်ကို တွေ့ရကြောင်း” ဆိုသည်ဟု ဂါးဒီးယန်း သတင်း၌ တွေ့ရသည်။
တရုတ်အစိုးရသည် ဇွန်လ ၄ ရက် နှစ်ပတ်လည်နေ့ ကျောင်းသား ဆန္ဒပြမှုများကို အပြင်းအထန် နှိမ်နင်းခဲ့သည်။ အလုပ်သမား အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသည့် မာ့စ်ဝါဒီ ကျောင်းသားအုပ်စုကို လနှင့်ချီ၍ နှိမ်နင်းခဲ့ခြင်းဖြစ်သည်။ ယင်းအုပ်စုဝင်များကို ဖမ်းဆီးခြင်းနှင့် ဝင်ရောက်စီးနင်း ရှာဖွေခြင်းများ အကြိမ်ကြိမ် လုပ်ဆောင်ခဲ့ကြောင်း South China Moring Post သတင်းက ဆိုသည်။
တရုတ် အစိုးရသည် တပါတီစနစ် အမိန့်နှင့် တည်ငြိမ်မှု ပျက်ပြားစေသည်ဟု ယူဆသဖြင့် အခြေခံ လူတန်းစား ဆန္ဒပြမှုပေါင်းစုံကို သဘောမတွေ့ပေ။
တရုတ် ဆင်ဆာအကြောင်း နယူးယောက်တိုင်းမ်၌ မကြာသေးမီက ဆောင်းပါးတပုဒ် ဖော်ပြခဲ့ရာ “ဆင်ဆာပိတ်ပင်မှု တာဝန်ယူနေသည့် ဝန်ထမ်းများမှာ အသက် ၂၀ ဝန်းကျင် လူငယ်များ ဖြစ်နေသဖြင့် ဇွန်လ ၄ ရက်နှင့် ပတ်သက်၍ ခံစားချက်များစွာ မရှိကြောင်း” ဆိုသည်။
ဘီဘီ၏ တရုတ်ရေးရာ အယ်ဒီတာဟောင်းဖြစ်သူ ကာရီဂရေစီက တီအန်နန်မင်ဆန္ဒပြပွဲ ၂၅ နှစ်ပြည့် အမှတ်တရ ရေးသားရာတွင် “လူငယ်အများစု အတွက်တော့ ဇွန်လ ၄ ရက်နေ့ဆိုတာ အမှတ်တရ မရှိပါဘူး။ နိုင်ငံရေးအရလည်း အမှတ်တရ မဟုတ်ပါဘူး။ ဘယ်မျိုးဆက်က အစတေးခံခဲ့သလဲ ဆိုတာ သူတို့ မသိတာ ရှင်းပါတယ်” ဟု မှတ်ချက်ချခဲ့သည်။
လွတ်လပ်သည့် တရားစီရင်ရေးရှိသော တရုတ်မြို့ကြီးတမြို့ ဖြစ်သည့် ဟောင်ကောင်နှင့် ကိုယ်ပိုင် အုပ်ချုပ်ရေး ရှိသည့် ထိုင်ဝမ်တို့နှင့် နီးကပ်သည့် တရုတ်ပြည်သူများကတော့ ဇွန်လ ၄ ရက်ကို အမှတ်တရ ကျင်းပသည်။
မေလက တိုင်ပေရှိ ရှိတ်ဆိုသည့် အနုပညာရှင် တဦးကလည်း အစိမ်းရောင် စစ်တင့်ကားကို ရင်ဆိုင်နေသည့် တင့်ကားလူသား ရုပ်လုံးရုပ်ကြွကို ထုဆစ်ပြီး မြို့လယ်ခေါင်တွင် ပြသထားခဲ့သည်။
“တရုတ်ပြည်မကြီးရှိ အုပ်ချုပ်ရေးမှာ ကြောက်စရာ ကောင်းကြောင်းကို ထိုင်ဝမ် ပြည်သူများအား သတိပေးနှိုးဆော်ခြင်း” ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ရိုက်တာသို့ ပြောကြားခဲ့သည်။
ဆက်စပ်ဖတ်ရှုရန် – တရုတ် သမ္မတရဲ့ ခရီးရှည် ချီတက်ပွဲသစ်
ကြွေးကြော်သံ၊ ကျည်ဆံများနှင့် အင်ဒိုနီးရှား ရွေးကောက်ပွဲအလွန်
မြန်မာ-တရုတ် ကုန်သွယ်ရေးလမ်းမကြီး အခြေအနေ သုံးသပ်ချက် အပိုင်း – ၆
ဝတောင်တန်းပေါ် UWSA အင်အားပြနေသည်
