အစိုးရက တပ်မတော် ကာကွယ်ရေး ဦးစီးချုပ်ထံသို့ ပေးပို့ထားသည့် လွတ်လပ်သော စုံစမ်းစစ်ဆေးရေးကော်မရှင် (ICOE) ၏ အစီရင်ခံစာကို ဆက်လက်စုံစမ်းနိုင်ရန် အစီရင်ခံစာတွင် ပါဝင်သည့် အသေးစိတ် အချက်အလက်များကို လေ့လာရ မည်ဟု တပ်မတော်မှ ဒုတိယ စစ်ဥပဒေချုပ် ဗိုလ်ချုပ် သောင်းနိုင်က ပြောသည်။
ယနေ့ ဇန်နဝါရီ ၂၃ ရက်နေ့က နေပြည်တော်ရှိ စစ်သမိုင်းပြတိုက်တွင် ပြုလုပ်သည့် သတင်းစာ ရှင်းလင်းပွဲတွင် (Indepen dent Commission of Enquiry-ICOE) ကိစ္စနှင့် ပတ်သက်၍ ဧရာဝတီ သတင်းဌာန၏ မေးမြန်းမှုကို ၎င်းက အထက်ပါ အတိုင်း ပြန်လည် ဖြေကြားခြင်း ဖြစ်သည်။
“အစီရင်ခံစာက အခုမှ ထုတ်တာ ဖြစ်တယ်။ စာမျက်နှာဆိုရင် ၄၅၀ ကျော်လောက် ရှိတယ်။ နောက်ဆက်တွဲတွေလည်း ပါသေးတယ်။ ကျနော်တို့က အသေးစိတ် လေ့လာရမယ်”ဟု ဒုတိယ စစ်ဥပဒေချုပ် ဗိုလ်ချုပ် သောင်းနိုင်က ပြောသည်။
ယင်းအစီရင်ခံစာနှင့် ပတ်သက်၍ စုံစမ်းဆေးရန် အကြောင်းအရာ အချက်အလက် များစွာ ပါရှိသဖြင့် တပ်မတော်အနေဖြင့် ခုံရုံးတင် စစ်ဆေးမည့် အချိန် အတိအကျ ပြော၍ မရသေးကြောင်း ဗိုလ်ချုပ်သောင်းနိုင်က ဆက်လက် ပြောကြားသည်။
ICOE ၏ အစီရင်ခံစာတွင် နောက်ဆက်တွဲ ၃၁ ချက် အပါအဝင် စုစုပေါင်း စာမျက်နှာ ၄၅၀ ကျော် ပါရှိသလို ကော်မရှင်၏ အကြံပြုချက်၂၂ ချက်အနက် ပြည်ထောင်စုရှေ့နေချုပ်ရုံးနှင့် စစ်ဥပဒေချုပ်ရုံးတို့ အနေဖြင့် လိုအပ်သည့် ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုများ ဆက်လက်ဆောင်ရွက်သွားရန် အကြံပြုချက်လည်း ပါဝင်သည်။
ICOE ကို အားလုံးက လက်ခံ သဘောတူထားသကဲ့သို့ တပ်မတော်ဘက်မှလည်း ပူးပေါင်း ကူညီမည်ဟု ပြောဆိုထား ကြောင်း၊ တပ်မတော် အနေဖြင့် ယခုလို အစီရင်ခံစာပါ အကြောင်းအရာများကို ပြန်လည်စိစစ်မည်ဟု ပြောဆိုခြင်းမှာ ဖြေရှင်းနိုင်မည့် အနေအထား ရှိနိုင်ကြောင်း အမျိုးသား ဒီမိုကရေစီ အဖွဲ့ ချုပ်မှ ဗဟိုပြန်ကြားရေး တာဝန်ခံ မုံရွာအောင်ရှင်က ပြောသည်။
ရခိုင်အမျိုးသားပါတီမှ ပြည်သူ့ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် ဦးဖေသန်းက“ICJ က ပြင်းပြင်းထန်ထန်လုပ်လာပြီ ဆိုရင်တော့ ဒီဆောင်ရွက်ချက်တွေ အပေါ်မှာ သဘောထားပြောင်းသွားနိုင်တာပေါ့။ နိုင်ငံတကာရဲ့ ဖိအားတွေအပေါ်ကို ချင့်ချိန်ပြီးတော့ နောက်ပိုင်းဆောင်ရွက်မယ်လို့ ထင်ပါတယ်”ဟု မှတ်ချက်ပြုသည်။
ပြည်းတွင်းတွင် ICOE ၏ အကြံပြုချက်များကို အကောင်အထည်ဖော်ပေးရန် လိုသလို အပြည်ပြည် ဆိုင်ရာ ရာဇဝတ်မှု ဆိုင်ရာ တရားရုံး (ICJ) တွင်လည်း မြန်မာနိုင်ငံသည် လူနည်းစု မွတ်စလင်များအပေါ် လူမျိုးတုန်းသတ်ဖြတ်မှု စွဲချက်ဖြင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။
နိုင်ငံရေး လေ့လာသုံးသပ်သူ ဦးရဲထွန်းကမူ ရခိုင်အရေးနှင့် ပတ်သက်၍ နိုင်ငံတကာမှ လွတ်လပ်သည့် စုံစမ်း စစ်ဆေးရေး ကော်မရှင်များကို ပေးဝင်သင့်ကြောင်း၊ ထိုသို့ ပွင်းလင်းမြင်သာမှု ရှိပါက အထက်ပါ အဖွဲ့အစည်းများ၏ ဖိအားမပါဘဲ လိပ်ပြာသန့်သန့် အလုပ်လုပ်နိုင်မည် ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
ဦးရဲထွန်းက“ကိုယ့်အစိုးရက ဖွဲ့ပေးတာမျိုး မဟုတ်ဘဲနဲ့ အခြား အဖွဲ့အစည်း ကုလသမဂ္ဂတို့က ဖွဲ့ပေးတဲ့ အဖွဲ့အစည်းတွေ ဝင်ရောက် စစ်ဆေးတာတွေ ခွင့်ပေးဖို့ လိုပါတယ်”ဟု ပြောသည်။
၂၀၁၆-၂၀၁၇ ခုနှစ်တွင် မြန်မာ့ တပ်မတော်နှင့် ARSA အကြမ်းဖက် အဖွဲ့တို့ကြား ဖြစ်ပွားခဲ့သည့် တိုက်ခိုက်မှု ဖြစ်စဉ် များ အတွင်း ရခိုင်ပြည်နယ်၌ လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ ရှိကြောင်း စွပ်စွဲချက်များ အပေါ် စုံစမ်း စစ်ဆေးရန် ၂၀၁၈ ခုနှစ် ဇူလိုင်လ ၃၀ ရက်တွင် ICOE ကို ဖွဲ့စည်းပေးခဲ့သည်။
ICOE ကော်မရှင်သည် ယင်းပဋိပက္ခများ ဖြစ်ပွားခဲ့စဉ်က တာဝန် ထမ်းဆောင်ခဲ့ကြသော မြန်မာ့ လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင် များ နှင့် ရခိုင်ပြည်နယ်မြောက်ပိုင်းမှ သက်သေများ၏ ထွက်ဆိုချက် စုစုပေါင်း ၁၅၀၀ ခန့်အား စုဆောင်းခဲ့ပြီး အဆိုပါထွက်ဆို ချက်များ အပေါ် အခြေခံ၍ အစီရင်ခံစာတခု ထုတ်ပြန်ကာ ဇူလိုင် ၂၀ ရက်နေ့က သမ္မတထံသို့ ပေးအပ်ခဲ့သည်။
နိုင်ငံတော် သမ္မတရုံးက ကော်မရှင်၏ အကြံပြုချက်အတိုင်း ရာဇဝတ်မှုဆိုင်ရာ စုံစမ်း စစ်ဆေးမှုများ ဆက်လက်ပြုလုပ် သွားစေရန်နှင့် အထောက်အထားများ ခိုင်လုံပါက တရားစွဲဆိုမှုများ ပြုလုပ်သွားစေရန် သဘောတူပြီး ဆက်လက် ဆောင် ရွက်ရာတွင် စစ်ဥပဒေချုပ်နှင့် လိုအပ်သလို ဆောင်ရွက်ရန် ရှေ့နေချုပ်ရုံးသို့ အကြောင်းကြားလိုက်ပြီ ဖြစ်ကြောင်း ထုတ်ပြန်ထားသည်။
ဗိုလ်ချုပ်သောင်းနိုင်က“တပ်မတော်သားတွေ ကျူးလွန်ခဲ့တဲ့ ပြစ်မှုတွေဆိုရင် စစ်ဖက်ဆိုင်ရာတရားစီရင်ရေး အတိုင်း လုပ် ထုံး လုပ်နည်းနဲ့ ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်။ စစ်ဖက် တရားစီရင်ရေး မူဘောင်ထဲကပဲ ဆောင်ရွက်သွားမှာ ဖြစ်ပါတယ်”ဟု ပြောသည်။
ICOE အစီရင်ခံစာကို အသေးစိတ်လေ့လာရမည် ဖြစ်၍ ပြီးစီးမည့် အချိန်ကာလ အတိုင်းအတာကို မပြောနိုင်သေးကြောင်း၊ နောက်ပိုင်းတွင် လိုအပ်ပါက ဗိုလ်ချုပ်မြတ်ကျော် ဦးဆောင်နေသည့် စုံစမ်းစစ်ဆေးရေး ခုံရုံးကို တာဝန်ပေးအပ်မည် ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းက ဆက်လက် ပြောကြားသည်။
ICOE အစီရင်ခံစာတွင် ရခိုင်ပြည်နယ် မြောက်ပိုင်း၌ ဆိုးရွားသော လူ့အခွင့်အရေး ချိုးဖောက်မှုများ၊ စစ်ရာဇဝတ်မှုများနှင့် လုံခြုံရေး တပ်ဖွဲ့ဝင်များက အင်အား အလွန်အကျွံ သုံးစွဲခဲ့သည်ဆိုသော အချက်ကို မငြင်းဆန်သော်လည်း ရခိုင်အရေး တွင် နိုင်ငံတကာက စွပ်စွဲနေသည့် လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှုများ ရှိသည် ဆိုခြင်းနှင့်ပတ်သက်ပြီး မြေပြင် လေ့လာ တွေ့ ရှိ ချက်များအရ ကောက်ချက်ချနိုင်သည့် အချက်အလက် မတွေ့ရှိခဲ့ရဟု ဖော်ပြထားသည်။
You may also like these stories:
ရခိုင်အရေး ICOE ထုတ်ပြန်ချက် တပ်မတော်က စစ်တရားရုံးဖြင့် ဆက်လက် စုံစမ်းမည်
ICOE နောက်ဆုံး အစီရင်ခံစာတွင် လူမျိုးတုန်း သတ်ဖြတ်မှု မခိုင်လုံကြောင်း ပါရှိ