ဘေ့ဂျင်းက ချမှတ်သည့် ဟောင်ကောင် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဥပဒေကို ဆန့်ကျင်ကန့်ကွက်သော ထောင်နှင့်ချီသော ဆန္ဒပြသူများကို ရဲတပ်ဖွဲ့က မျက်ရည်ယိုဗုံးများဖြင့်ပစ်ပြီး ငရုတ်ရည်များနှင့် ရေများပက်ကာ လူစုခွဲပြီး လူပေါင်း ၃၇၀ ကျော်ကို ရဲတပ်ဖွဲ့ ဖမ်းဆီးလိုက်သည်။
အင်္ဂါနေ့နှောင်းပိုင်းက ထိုဥပဒေ၏ အသေးစိတ်များကို ထုတ်ပြန်ပြီးနောက် ဘေ့ဂျင်း၏လုပ်ပိုင်ခွင့် အတိုင်းအတာကို အထင်အရှားတွေ့လာရသည်။ ထိုဥပဒေအရ ရဲတပ်ဖွဲ့သည် သဘောထားကွဲလွဲသူများကို ဖြိုခွဲရန် အာဏာများကို သိမ်းကျုံးပေးထားပြီး တစိတ်တပိုင်းအားဖြင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ရနေသော ဟောင်ကောင်အပေါ် ဘေ့ဂျင်း၏ ထိန်းချုပ်မှုအဆင့်သစ်ကို ဖန်တီးလိုက်သည်။
ဟောင်ကောင်ကို ဗြိတိန်က တရုတ်သို့ ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးလိုက်သည့် ၂၃ နှစ်မြောက်နှစ်ပတ်လည်နေ့နှင့် အထက်ပါဥပဒေ အသက်ဝင်လာသည့် ပထမဆုံးနေ့ဖြစ်သော ဗုဒ္ဓဟူးနေ့က ဟောင်ကောင်အမှုဆောင်အရာရှိချုပ် ကယ်ရီလမ်း နှင့် ဟောင်ကောင်နှင့် ဘေ့ဂျင်းမှ အစိုးရ ဂုဏ်သရေရှိ လူကြီးလူကောင်းများသည် ရှန်ပိန်သောက်ပြီး အခမ်းအနားကျင်းပကာ ထိုဥပဒေသည် ၁၉၉၇ ခုနှင့် ဟောင်ကောင်ကို ပြန်လည်လွှဲပြောင်းပေးအပ်အပြီး ဟောင်ကောင်နှင့်ဘေ့ဂျင်းအကြားဆက်ဆံရေးတွင် အရေးအပါဆုံး ဖြစ်ပေါ်တိုးတက်မှုဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုကြသည်။
နေ့လည်ခင်းသို့ရောက်သောအခါ လူထောင်ပေါင်းများစွာတို့သည် လမ်းမများပေါ်ထွက်လာပြီး ဆန္ဒပြပွဲများ ပိတ်ပင်ခြင်းကို အာခံကြသည်။ ရဲတပ်ဖွဲ့က ဆန္ဒပြသူများကို မြေပြင်တွင် လှဲချဖမ်းဆီးပြီး ၎င်းတို့ကို ဟန့်တားပြောဆိုသူများကို ငရုတ်ရည်ဘော်လုံးများဖြင့်ပစ်ကာ သတင်းသမားများကိုလည်း မီးသတ်ပိုက်များ၊ ငရုတ်ရည်များဖြင့် ပက်ကြသည်။
ဖမ်းဆီးမှုများအနက် ၁၀ မှုမှာ ဟောင်ကောင်လွတ်လပ်ရေးလိုလားသော ဆိုင်းဘုတ်များ အလံများကိုင်ဆောင်ခြင်းအပါအဝင် အထက်ပါလုံခြံရေး ဥပဒေကို ချိုးဖေါက်မှုများဖြစ်ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့က ပြောသည်။ အဖမ်းခံရသူများအနက်တဦးမှာ ဟောင်ကောင်လွတ်လပ်ရေး အလံကိုဝှေ့ယမ်းသည့် ၁၅ နှစ်အရွယ် မိန်းကလေးတဦးဖြစ်နေသည်။
လွန်ခဲ့သောနှစ်အချိန်အများစုတွင် အစိုးရဆန့်ကျင်ရေးနှင့် ဒီမိုကရေစီလိုလားသော ဆန္ဒပြပွဲများတွင် ပါဝင်ခဲ့သော သို့မဟုတ် ထိုဆန္ဒပြပွဲများကို စောင့်ကြည့်နေခဲ့ကြသော ဟောင်ကောင်ဒေသခံများ၏ဘဝကို အထက်ပါဥပဒေက မည်မျှမြန်ဆန်စွာပြောင်းလဲပစ်လိုက်သည်ကို ထိုပဋိပက္ခဖြစ်မှုများနှင့် ဖမ်းဆီးမှုများက ပြသနေသည်။
ဟောင်ကောင်လွတ်လပ်ရေးသည် တခုတည်းသော ထွက်ရပ်လမ်းဖြစ်သည်ဟူသည့် ကြွေးကြော်သံသည် ခွဲထွက်ရေးလုပ်ရန် အခြားသူများကို လှုံ့ဆော်ခြင်း၊ အားပေးခြင်းဟု သံသယဝင်စရာဖြစ်ကြောင်းနှင့် ထို့ကြောင့် အမျိုးသားလုံခြံရေးဥပဒေကို ချိုးဖေါက်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ရဲတပ်ဖွဲ့ကပြောသည်။
ရဲတပ်ဖွဲ့ကလည်း ဆန္ဒပြသူများသည့် ဥပဒေချိုးဖေါက်မှု ဖြစ်နိုင်ကြောင်း ဖေါ်ပြသည့် ပိုစတာများကို ဝှေ့ယမ်းကြသည်။ သင်တို့သည် ခွဲထွက်ခြင်း သို့မဟုတ် ဆန့်ကျင်ခြင်းစသည့် ရည်ရွယ်ချက်များဖြင့် အလံများ စာတန်းများကို ပြသနေသည်၊ ကြွေးကြော်သံများအော်နေသည်၊ ပြုမူဆောင်ရွက်နေသည်။ ထိုသို့လုပ်ခြင်းများသည် ဟောင်ကောင်အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဥပဒေအရ ရာဇဝတ်မှု မြောက်သည်ဟု သော စာများကို ခရမ်းရောင် အလံတွင် ရေးထိုးပြသနေသည်။
“ထောင် ၁၀ နှစ်အကျခံဖို့ ပြင်ဆင်ထားတယ်။ ကျနော်တို့အသံကို သူတို့ကြားအောင်လုပ်ဖို့လိုတယ်။ ဒါဟာ လွတ်လပ်မှုနဲ့ ဒီမိုကရေစီအတွက် ကျနော်တို့လုပ်ဖို့လိုတာကို လုပ်တာပဲ” ဟု အသက် ၃၄ နှစ်အရွယ် ဆန္ဒပြသူတဦးပြောသည်။
ရဲတပ်ဖွဲ့က ဒီမိုကရေစီလိုလားသော ဝါရင့် လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ် လီချော့ယန်ကို စင်မြင့်တခုမှ ဆွဲချခဲ့သည်။
ရဲတပ်ဖွဲ့ဝင် ၇ ဦးဒဏ်ရာရပြီး ၎င်းတို့အနက် အနည်းဆုံး တဦးသည် ဓါးဖြင့်ထိုးခံရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ဟောင်ကောင်ရဲတပ်ဖွဲ့၏ အဆိုအရ သိရသည်။
ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကထုတ်ပြန်သည့် တရားဝင်ကြေညာချက်များကြောင့်အထက်ပါ ဥပဒေနှင့်ပတ်သက်ပြီး ပိုမိုတုန်လှုပ်စရာဖြစ်စေသည်။ ဟောင်ကောင်နှင့် မက္ကာအိုရေးရာရုံး အမှုဆောင်ဒါရိုက်တာ ကျောင်ရှောင်မင်က အထက်ပါဥပဒေသည် အချို့အမှုများကို တရုတ်ပြည်မကြီးရှိ တရားရုံးများတွင် စီရင်ရန် ခွင့်ပြုလိမ့်မည်ဟူသည့် ကာလရှည်ကြာစိုးရိမ်ပူပန်မှုများကို အတည်ပြုပေးလိုက်သည်။
“ဒီဥပဒေဟာ ဟောင်ကောင်ရေးရာတွေမှာ ဝင်ရောက်စွက်ဖက်လိုသူ လက်တဆုပ်စာလောက်ပဲရှိတဲ့ ရာဇဝတ်ကောင်တွေအပေါ် ကျရောက်မယ့် အတွက် တရားစီရင်ရေး နတ်သမီးရဲ့ ဓားပဲ” ဟု သူပြောသည်။
ထိုဥပဒေ၏ ရည်ရွယ်ချက်မှာ အပြစ်ပေးရန်သာမဟုတ် တားဆီးရန်ဖြစ်ကြောင်းနှင့် အချို့သောလူ့အခွင့်အရေးများသည် အကြွင်းမဲ့မဟုတ်ကြောင်း ကယ်ရီလမ်း က ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ကကျင်းပသည့် သတင်းစာရှင်းလင်းပွဲတွင်ပြောသည်။
တရုတ်နိုင်ငံက ထိုလုံခြုံရေး ဥပဒေကို အင်္ဂါနေ့တွင် အတည်ပြုလိုက်သည်။ ထိုဥပဒေသည် ဘဏ္ဍာရေးအချက်အခြာ ဟောင်ကောင်၏ လွတ်လပ်မှုနှင့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်ကို မကြုံစဖူး တိုက်ခိုက်မှုဖြစ်ကြောင်း အနောက်နိုင်ငံအစိုးရ အများအပြားက ရှုတ်ချကြသည်။
ည ၁၁ နာရီတွင် စတင်သက်ဝင်ပြီးနောက် ထုတ်ဝေသည့် ထိုဥပဒေတွင် ခွဲထွက်ခြင်း၊ အစိုးရကို ဆန့်ကျင်ခြင်း၊ အကြမ်းဖက်မှုနှင့် ပြည်ပအင်အားစုများနှင့်ပူးပေါင်းခြင်း စသည့် ပြစ်မှုများအတွက် တသက်တကျွန်းအထိချနိုင်သော ပြစ်ဒဏ်များအပါအဝင် အသေးစိတ်များကို ဖေါ်ပြထားသည်။
ထိုဥပဒေသည် ဟောင်ကောင်တွင် နေထိုင်သည်ဖြစ်စေ မနေထိုင်သည်ဖြစ်စေ ဟောင်ကောင်တွင် ရှိသည်ဖြစ်စေ မရှိသည်ဖြစ်စေ မည်သူမဆိုနှင့် အကျုံးဝင်ပုံရသည်။
“တရုတ်ပြည်သူ့သမ္မတနိုင်ငံ ဒါမှမဟုတ် ဟောင်ကောင်အာဏာပိုင်တွေကို စော်ကားတဲ့ တခုခုပြောဖူးရင်၊ ဟောင်ကောင်ကထွက်သွားတာကောင်းတယ်” ဟု ဂျော့ဝါရှင်တန် တက္ကသိုလ်မှ ဥပဒေပါမောက္ခ ဒေါ်နယ်ကလပ်က ပြောသည်။
ဟောင်ကောင်ရှေ့နေအသင်းကလည်း ဗုဒ္ဓဟူးနေ့တွက် ကြေညာချက်တစောင်ထုတ်ပြီး ထိုဥပဒေကို ဝေဖန်သည်။ ထိုဥပဒေသည် ဟောင်ကောင်ဥပဒေပြု လွှတ်တော်ကို ကျော်လွှားသော ဥပဒေရေးရာ စစ်ဆင်ရေးဖြစ်သည်ဟု ဆိုသည်။
“အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဥပဒေ စတင်သက်ဝင်ချိန်မတိုင်မီတွင်ထိုဥပဒေ၏ မူကြမ်း သို့မဟုတ် တိကျသော အကျဉ်းချုပ်ကို ဟောင်ကောင်မှ မည်သူမျှမတွေ့ဖူးပေ” ဟု ထိုကြေညာချက်တွင်ဖေါ်ပြပြီး ထိုဥပဒေသည် ဟောင်ကောင်၏ မြင့်မားသည့် ကိုယ်ပိုင်အုပ်ချုပ်ခွင့်၊ တနိုင်ငံစနစ်နှစ်မျိုး မူဘောင်၊ လွတ်လပ်သော တရားစီရင်ခွင့်အာဏာနှင့် အခြေခံအခွင့်အရေးများနှင့်လွတ်လပ်မှုများကို တိုက်စားကြောင်းလည်း ဖေါ်ပြသည်။
ထိုဥပဒေ၏ ကျယ်ပြန့်ပြီး တိကျရေရာမှုမရှိသော စကားလုံးများကိုလည်း လူ့အခွင့်အရေး လှုပ်ရှားသူများက ဝေဖန်ပြီး လုံခြုံရေးနှင့် မသက်ဆိုင်သည့် ကျယ်ပြန့်လှသော လုပ်ရပ်များကို ပစ်မှတ်ထားသည်ဟု ပြောသည်။ အရေးယူပိတ်စို့မှုများကို အားပေးရန် ပြည်ပသို့ သွားရောက်သည့် တစုံတဦးကို ပြည်ပနှင့် ပူးပေါင်းကြံစီသည့် ပြစ်မှုဖြင့်တရားစွဲနိုင်ပြီး ရဲအဖွဲ့အပေါ်အမုန်းတရားကို လှုံ့ဆော်ခြင်း၊ ဥပမာ အကြမ်းဖက်မှု ကောလာဟလများကို ဖြန့်ချိခြင်းသည် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ဥပဒေချိုးဖေါက်မှု ဖြစ်နိုင်သည်။
ထိုဥပဒေကို အခြားနိုင်ငံများကလည်း ဆန့်ကျင်သောကြောင့် ဘေ့ဂျင်းသည် နိုင်ငံတကာထိပ်တိုက်တွေ့မှု အန္တရာယ်နှင့် ရင်ဆိုင်နေရသည်။ ဗြိတိန်၊ ကနေဒါ၊ ထိုင်ဝမ် တို့က ခရီးသွားလာမှု သတိပေးချက်များ ထုတ်ပြန်ပြီး ဟောင်ကောင်တွင် အငြင်းပွားဖွယ်ရာ ဖမ်းဆီးမှု ခံရနိုင်ခြေရှိကြောင်းပြောသည်။
ထိုဥပဒေသည် ၁၉၉၇ ခုနှစ်တွင် ဟောင်ကောင်ကို လွှဲပြောင်းပေးစဉ်က ပြဋ္ဌာန်းချက်များကို ဆုံးဖြတ်သည့် သဘောတူစာချုပ်ဖြစ်သော တရုတ်-ဗြိတိန် ပူးတွဲကြေညာချက်ကို အထင်အရှားနှင့် အကြီးအကျယ် ချိုးဖေါက်ကြောင်း ဘောရစ် ဂျွန်ဆင်ပြောသည်။ ဗြိတိန်နိုင်ငံအနေဖြင့် ပြည်ပမှ ဗြိတိန်နိုင်ငံသားအဆင့်ရှိသူများကို နိုင်ငံသားအဆင့် မြှင့်တင်ပေးရန် လူဝင်မှုကြီးကြပ်ရေး ဥပဒေကို ပြင်ဆင်မည်ဟု သူပြောသည်။
အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မိုက် ပွမ်ပီယိုက ဟောင်ကောင်ကို ဘေ့ဂျင်းက အာဏာဖြင့် ဝါးမြိုနေသည်ကို အမေရိကန်နိုင်ငံက လက်ပိုက်ကြည့်နေမည်မဟုတ်ကြောင်းပြောသည်။
သြစတြေးလျ နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး မာရိုက် ပိန်းက အလေးအနက် စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်းပြောပြီး ဂျပန်ကာကွယ်ရေးဝန်ကြီး တာရိုကိုနိုက အခြေအနေကို တဖက်သတ်ပြောင်းလဲရန် အားထုတ်မှုကြောင့် သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်၏ စီစဉ်ထားသော ဂျပန်ခရီးစဉ်ကို ထိခိုက်နိုင်ကြောင်းပြောသည်။
အမျိုးသားပြည်သူ့ကွန်ဂရက် ဥပဒေရေးရာ ကော်မရှင် မှ ဒါရိုက်တာ ရှန်ချွန်ယောင်က နိုင်ငံတကာ ပြစ်တင်ဝေဖန်မှုများနှင့် အရေးယူမည့် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို ပယ်ချလိုက်ပြီး ၎င်းတို့သည် အခြေအမြစ်မရှိသော စွပ်စွဲများနှင့် ဓါးပြယုတ္တိဗေဒဖြစ်ကြောင်းပြောသည်။ ထိုဥပဒေသည် နိုင်ငံတနိုင်ငံ၏လိုအပ်သော စည်းမျဉ်းများကို လိုက်နာခြင်းနှင့် စနစ်နှစ်ခုအကြားမှ ကွဲလွဲမှုများကို လေးစားခြင်းတို့ကို ပြီးပြည့်စုံစွာပေါင်းစပ်ထားကြောင်းသူပြောသည်။
ကိုးကား။ ။ The Guardian
You may also like these stories:
ထိုင်ဝမ်ကို တရုတ်သိမ်းချိန်ရောက်ပြီလား
ကိုဗစ်-၁၉ တိုက်ဖျက်ရေး မြန်မာကို စွမ်းရည်ကူညီတည်ဆောက်ပေးရန် ထိုင်ဝမ်ကိုယ်စားလှယ် ကတိပြု
