ဘော်တွင်းသတ္တုစီမံကိန်းအတွက် နေရာပြောင်းရန် ပြောဆိုမှု ဒေသခံများ လက်မခံ

ရှမ်းပြည်နယ်မြောက်ပိုင်း နမ္မတူမြို့နယ် ဘော်တွင်းဒေသတွင် ပြုလုပ်မည့် အကြီးစားသတ္တု တူးဖော်မည့် ဘော်တွင်း ဖက်စပ် စီမံကိန်းသစ် (BJV) အတွက် နေရာပြောင်းရွှေ့ပေးရန် ပြောဆိုမှုများကို လက်ခံမည် မဟုတ်ဟု ဒေသခံများက ဧရာဝတီကို ပြောသည်။

ဘော်တွင်း ဖက်စပ်စီမံကိန်း (BJV)ကို သြစတေးလျ အခြေစိုက်သတ္တုတူးဖော်သည့် ကုမ္ပဏီ Myanmar Metals Limited က ၅၁ ရာခိုင်နှုန်း၊ ပြည်တွင်း အခြေစိုက် EAP Global Mining Company Ltdက ၂၄.၅ ရာခိုင်နှုန်း၊ ဝင်းမြင့်မိုရ် စက်မှု လုပ်ငန်း ကုမ္ဗဏီ က ၂၄.၅ ရာခိုင် နှုန်း ရှယ်ယာ ပါဝင်ထားကြောင်းသိရသည်။

ယင်းစီမံကိန်းနှင့် ပတ်သက်၍ ဒေသအာဏာပိုင်နှင့် သက်ဆိုင်ရာ အစိုးရ အဖွဲ့အစည်းများထံမှ မည်သည့် အကြောင်းကြား ပြောဆိုမှုများ မရှိသော်လည်း ပတ်ဝန်းကျင်နဲ့ လူမှုရေးဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှု ဆန်းစစ်ခြင်းများကို လုပ်ဆောင်ပေးနေသည့် Coffey-Valentis မှ တာဝန်ရှိသူများက ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက် ဘော်တွင်းကျေးရွာ ဒေသခံများကို တွေ့ဆုံကာ စီမံကိန်း ဆောင်ရွက် ပါက ဒေသခံများ ပြောင်းရွှေ့ရမည်ဟု ပြောဆိုသွားခြင်း ဖြစ်သည်။

ထိုအတွက် ဒေသခံများက ၎င်းတို့ ကျေးရွာကို စီမံကိန်းအတွက် ဖျက်သိမ်းပြီး အခြားနေရာသို့ ပြောင်းရွှေ့ပေးရမည်ကို လက်မခံနိုင်ကြောင်း တုံ့ပြန်ပြောဆိုကြခြင်း ဖြစ်သည်။

ဘော်တွင်း ကျေးရွာအုပ်စု၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးအောင်ကျော်ဝင်းက “ကျနော်တို့ ဒေသခံတွေကတော့ အတင်း အဓမ္မရွှေ့ရ မလားလို့တော့ မြင်နေတယ်။ ဒီမှာ နေလာတာ မျိုးဆက် တဆက်၊ နှစ်ဆက်မက အဖိုးအဘွားပါ ဒီမှာ ခေါင်းချသွားတဲ့ နေ ရာဒေသ ဖြစ်တယ်ဆိုတော့ ဒီဒေသကနေ မပြောင်းချင်ကြဘူး။ သူတို့က အထက်က အမိန့်နဲ့လာတဲ့ ပုံစံဆိုရင်တော့ ဖယ် ကို ဖယ်ရမှာပေါ့။ သူတို့က အခုအထက်ကို တင်ပြထားတယ်တဲ့ ကျခဲ့လို့ရှိရင် ဖယ်ပေးရမယ်လို့ ချပြပါတယ်” ဟု ပြော သည်။

လက်ရှိတွင် BJV စီမံကိန်းအတွက် ပတ်ဝန်းကျင်နှင့် လူမှုရေးဆိုင်ရာ ထိခိုက်မှု ဆန်းစစ်ခြင်း ပြုလုပ်နေသည့် Coffey – Valentis မှ လူထုနှင့် ဆွေးနွေးသည်ဟူသည့် ခေါင်းစဉ်ဖြင့်သာ လာရောက် ပြောဆိုသော်လည်း နောက်ပိုင်းတွင် နိုင်ငံ တော်မှ အမိန့်ဖြင့် ရွှေ့ပြောင်းခိုင်မည်ဆိုပါက ဒေသခံများက လိုက်နာရမည်သာ ဖြစ်သဖြင့် ရှေ့ရေးအတွက် စိုးရိမ်သည် ဟု လည်း ဦးအောင်ကျော်ဝင်းက ပြောသည်။

၂၀၁၅ခုနှစ်က နမ္မတူတွင် “မြန်မာ့အထွဋ်အထိပ်” ကုမ္ပဏီမှ စွန့်ပစ်ချော်ခဲများမှ တဆင့် ဇင့်သတ္တု ပြန်လည်ချက်လုပ်နေပုံ(ဧရာဝတီ)

ဆက်လက်ပြီး ဦးအောင်ကျော်ဝင်းက “ဖြစ်ချင်တဲ့ ဆန္ဒကတော့ ဒေသခံတွေကတော့ နိုင်ငံတော်ကမှ ကျနော်တို့ကို ဖယ်ကို ဖယ်ရပါမယ် ဆိုရင်တော့ ဒေသခံက ဘာမှ မတတ်နိုင်ဘူး။ ဖိအားနဲ့ဆိုရင်တော့ ဖယ်ရမယ်။ မဟုတ်ရင်တော့ မဖယ်ချင်ပါ ဘူး။ ဒီမှာပဲ ကျနော်တို့ ဆက်နေထိုင်ချင်ပါတယ်” ဟုလည်း ဆိုသည်။

နမ္မတူမြို့နယ်တွင် အကြီးစား သတ္တုတူးဖော်ရန် ပြင်ဆင်နေသည့် BJV Company Ltd ကို ၂၀၁၈ ခုနှစ်တွင် သြစတေးလျ ကုမ္ပဏီ Myanmar Metals Limited၊ ပြည်တွင်း အခြေစိုက် EAP Global Mining Company Ltd၊ ဝင်းမြင့်မိုရ် စက်မှု လုပ်ငန်း ကုမ္ဗဏီတို့ တည်ထောင်ထားခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ လက်ရှိတွင် ဝင်းမြင့်မိုရ်ကုမ္ပဏီသည် အစိုးရထံမှ သတ္တုတူးဖော်ခွင့် ၁၅နှစ် ရရှိထားပြီး၊ သက်တမ်း မကုန်လွန်သေးသဖြင့် ဒေသတွင်း လုပ်ငန်း လုပ်ကိုင်နေဆဲ ဖြစ်သည်။

BJV အဖြစ် ပြုလုပ်မည့် စီမံကိန်းသစ်အတွက်လည်း စစ်တမ်းများ ကောက်ယူခြင်း၊ သတ္တုသိုက် တည်ရှိရာကို စမ်းသပ် မှတ် တမ်း ယူထားခြင်းများ ပြုလုပ်နေခြင်း ဖြစ်ပြီး၊ စီမံကိန်းခွင့်ပြုမိန့်ရပါက သတ္တု တူးဖော်မည့် ဧရိယာအတွင်း ပါဝင်နေသဖြင့် ဖယ်ပေးရမည့် ဒေသခံများကို ကြိုတင်ညှိနှိုင်းခြင်း၊ သဘောထား ကောက်ခံ ခြင်းများ ပြုလုပ်နေခြင်း ဖြစ်သည်။

ဘော်တွင်း ကျေးရွာအုပ်စု၏ အုပ်ချုပ်ရေးမှူး ဦးအောင်ကျော်ဝင်းက ၎င်းတို့ထံသို့ BJV မှ ကိုယ်စားလှယ်များ လာရောက် တွေ့ဆုံသည်မှာ ၃ ကြိမ် ရှိပြီဟု ပြောသည်။

၂၀၁၉ ခုနှစ်တွင် တကြိမ်၂၀၂၀ တွင် တကြိမ်၊ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီ၂၀ ရက်တွင် တကြိမ် လာရောက် တွေ့ဆုံခြင်း ဖြစ် သည်ဟု သိရသည်။

ဇန်နဝါရီ ၂၀ ရက် တွေ့ဆုံမှုတွင် စီမံကိန်း စတင် ဆောင်ရွက်ရပါက ပြောင်းရွှေ့ပေးရမည့် ဒေသခံ ၃၅၀၀ရှိပြီး ၎င်းတို့မှာ ဘော်တွင်းကျေးရွာ အုပ်စု၊ ကျားစခန်းတို့မှ ဒေသခံများ ဖြစ်သည်ဟု ပြောဆိုကြောင်း၊ ပြောင်းရွှေ့ ပြီးနောက် နေရာသစ် တခုတွင် ၎င်းတို့မှ ပြန်လည် နေရာချထားပေးမည်ဟု ပြောဆိုသော်လည်း နေရာ အတိ အကျ၊ အစီအစဉ် အတိအကျကို ချပြသွားခြင်း မရှိပါဟု ဒေသခံများက ပြောသည်။

ဒေသခံ ဦးမြင့်ဦးက “ကျနော်တို့က ဒီအရပ်ဒေသကနေ ပြောင်းမပေးချင်ဘူး။ ပြောင်းလည်း မပြောင်းနိုင်ဘူး။ ဒါပေမယ့် နိုင်ငံတော်၊ ပြည်သူ၊ အစိုးရ၊ ကုမ္ဗဏီ အကျိုးရှိမယ်ဆိုရင် ပြောင်းပေးမယ်။ ဒါပေမယ့် ကျနော်တို့ကို နေစရာ အိမ်၊ နေစရာ အရပ်ဒေသ ဖန်တီးပေးမယ်ဆိုရင် ကျနော်တို့ တောင်းလိုတဲ့ အချက်တွေ လိုချင်တယ်။ ဒါတွေမှ မလုပ်ပေးနိုင်ဘူးဆိုရင် တော့ ကျနော်တို့က ပြောင်းဖို့ရွှေ့ဖို့အတွက် လုပ်မပေးနိုင်ဘူးလို့ သူတို့ကို ပြောထားတယ်” ဟု ဆိုသည်။

ဘော်တွင်းကျေးရွာအုပ်စု အတွင်းရှိ ဓမ္မိကာရာမကျောင်းတိုက်၏ ကျောင်းထိုင်ဆရာတော် ဦးဣန္ဒာစရိယ က ဘုန်းကြီး ကျောင်းသည်လည်း ရွှေ့ပြောင်းရမည့်ထဲတွင် ပါဝင်သည်ဟု မိန့်သည်။

ဦးဣန္ဒာစရိယ က “ဘုန်းကြီးတို့ မှီရာတွေ ပြောင်းရမှာဖြစ်တဲ့အတွက် သူတို့စိတ်မကောင်းသလို ဘုန်းဘုန်းတို့လည်း စိတ် မကောင်းတာ ရှိတယ်။ ကျန်တာကတော့ နားမလည်ပါဘူး။ ဒီမှာနေတာ နှစ် ၄၀ ရှိပြီ။ နံပါတ် ၁ က တော့ အခြေတော့ ပျက်သွားမှာပေါ့။ သဘောထားအနေနဲ့ ဆိုရင်တော့ စိတ်မကောင်းတာပဲ ရှိတယ်။ ကျန်တဲ့ အပိုင်းက ပြောပိုင်ခွင့်၊ တား ပိုင်ခွင့် မရှိပါဘူး” ဟု မိန့်သည်။

၃၁ဆက်မြောက် အမေရိကန် သမ္မတ ဟူးဗတ်ဟူးဘားတွေ့ရှိခဲ့သည့် နာမည်ကျော် ကျားစခန်း(ဧရာဝတီ)

ကျေးရွာ၏ မြေအောက်တွင် သတ္တုသိုက် ရှိနေသည်ဟု စီမံကိန်း ကိုယ်စားလှယ်များက ပြောဆိုထားပြီး၂၀၂၃ ခုနှစ်တွင် ပြောင်းရွှေ့ရမည်ဟု သိထားသည်ဟုလည်း ဦးဣန္ဒာစရိယက မိန့်သည်။

ဆက်လက်ပြီး ဦးဣန္ဒာစရိယ က “သိမ်၊ ဘုရားက ဘာသာရေးအရ အထူးသဖြင့် သိမ်ဆိုတာ မပြောင်းကောင်းဘူး။ ပြောင်း လို့ မကောင်းတာ မဟုတ်ဘူး။ ပြောင်းကို မပြောင်းကောင်းတာလို့ မပြောင်းနဲ့လည်း ပြောတာ မဟုတ်ဘူးလို့ ပြောင်းကို မပြောင်းကောင်းတာလို့ ပြောလိုက်တယ်။ သူတို့ကတော့ အကုန်ပြောသွားတာ အကောင်းတွေချည်းပဲ။ မက်လုံးတွေချည်း ပဲ။ ဘုန်းဘုန်းက ရယ်စရာ ပြောလိုက်ပါတယ်။ အခုပြောသွားတာ အကောင်းတွေချည်းပဲလို့ တကယ်ရွှေ့ပြီဆိုမှ အပြော တွေချည်း ကောင်းနေရင် ခက်နေဦးမယ်လို့ ပြောလိုက်တယ်” ဟုလည်း မိန့်သည်။

နမ္မတူမြို့နယ် ပြည်သူ့လွှတ်တော် ကိုယ်စားလှယ် ဒေါ်နန်းခမ်းအေးက BJV မှ ကိုယ်စားလှယ်များက စီမံကိန်း အတွက် ၎င်းထံသို့လည်း လာရောက်တွေ့ဆုံပြီး စီမံကိန်းအကြောင်း ပြောဆိုသည်မှာ ၃ ကြိမ် ရှိပြီဟု ဆိုသည်။

စီမံကိန်း လုပ်ဆောင်မည် ဆိုပါက ဒေသခံများကို နစ်နာမှု မရှိစေဘဲ နေရာရွှေ့ပြောင်းရေး၊ အလုပ်အကိုင် အခွင့်အလမ်း ရရှိရေး၊ စီမံကိန်းကြောင့် လေထုနှင့် ရေထုအတွင်း အကျိုးသက်ရောက်မှု တို့ကိုလည်း တာဝန်ယူစေလိုသည်ဟု ပြော သည်။

ဒေါ်နန်းခမ်းအေးက “ပြည်သူတွေရဲ့ကျန်းမာရေးအတွက်ဆိုရင်တော့ အဲဒီနေရာကနေ ပြောင်းသင့်တယ်။ ပြောင်းတယ်ဆို တဲ့ နေရာမှာလည်း သူတို့ကို အခုလက်ရှိနေရတဲ့ နေရာထက် မြင့်ပြီးတော့ အပူအပင်မရှိတဲ့ အပူအပင်မရှိစွာနဲ့ စားဝတ်နေ ရေး၊ နေထိုင်ရေး အားလုံးပေါ့နော်၊ အဲဒီလိုအခြေအနေတွေကို ဖန်တီးပေးစေချင်တယ်” ဟု ပြောသည်။

နမ္မတူမြို့နယ်တွင်း သတ္တုအကြီးစား တူးဖော်ခွင့်၊ ဘော်တွင်း ဖက်စပ်စီမံကိန်းကို လုပ်ပိုင်ခွင့်ရရန် ဆောင်ရွက်နေသည့် BJV ကုမ္ပဏီသည် ၎င်းတို့၏ website တွင်လည်း စီမံကိန်း ဆောင်ရွက်မည့် အခြေအနေ အဆင့်ဆင့်၊ ၎င်းတို့၏ မြေပြင် ကွင်း ဆင်းကာ စစ်တမ်းကောက်ယူထားမှုများကို လူအများ ဖတ်ရှုနိုင်ရန် ဖော်ပြထားသည်။

မာမီယံရှပ်စနစ်ဖြင့် တူးဖော်သည့် မြေစိုက်တွင်း(ဧရာဝတီ)

၎င်းတို့၏ ဖော်ပြထားချက်များအရ ၂၀၁၈-၂၀၂၁ ခုနှစ်အတွင်း အစိုးရ၏ ခွင့်ပြုမိန့် ရရှိနိုင်ရန်ဆောင်ရွက်ခြင်းနှင့် စီမံကိန်း ဖြစ်မြောက်နိုင်စွမ်း လေ့လာခြင်း၊၂၀၂၁-၂၀၂၂ ခုနှစ်တွင် လုပ်ငန်းအတွက် အသေးစိတ် ဒီဇိုင်း၊ အကြို ပြင်ဆင်ရမည့် လုပ် ငန်းများ၊ တည်ဆောက်ရေး လုပ်ငန်းများအတွက် တင်ဒါ ခေါ်ယူခြင်း၊ ၂၀၂၂-၂၀၂၃ တွင် ဒေသခံများကို ပြန်လည် နေရာ ချထားပေးရေး လုပ်ဆောင်ခြင်းနှင့် စီမံကိန်း၏ အခြေခံ အဆောက်အအုံများ တည်ဆောက်ခြင်း ပြုလုပ်ကာ ၂၀၂၃ ခုနှစ်၊ နှစ်ကုန်ပိုင်းတွင် ပထမအဆင့် သန့်စင်ပြီး သတ္တုထုတ်ကုန်ထွက် ရှိစေရန် မျှော်မှန်းထားကြောင်း ဖော်ပြထားသည်။

သတ္တုတွင်း တူးဖော်မည့် သက်တမ်းကို ၁၃ နှစ် လျာထားပြီး သတ္တုတူးဖော်ရာတွင် မြေသားများကို ဖောက်ခွဲခြင်း၊ ဟင်း လင်းပြင် ဖွင့်ချကာ သတ္တုရိုင်း တူးဖော်မည် ဖြစ်သည်။

ဟင်းလင်းပွင့် တူးဖော်မည့် တွင်းကို အနည်းဆုံး ၂၄၃ ဧက အထိ ချဲ့မည်ဟု ခန့်မှန့်ကြောင်း BJV ၏ အစီရင်ခံစာတွင် ရေး သားထားပြီး ၎င်းတို့၏ စီမံကိန်း ဧက စုစုပေါင်းမှာ ၉၄၀၀ ဧကထိ ကျယ်ပြန့်မည် ဖြစ်သည်။

ဘော်တွင်းကျေးရွာအုပ်စု၏ အောက်တွင် သတ္တုသိုက် ရှိနေသဖြင့် စီမံကိန်း စတင်ပါက ထိုနေရာကို ဖောက်ခွဲရေး ပြုလုပ် မည်ဖြစ်သည့်အပြင် ကျားစခန်းတွင် စီမံကိန်းကို အထောက်အပံ့ပေးမည့် ရုံးခန်းများ၊ အလုပ်ရုံများ၊ သိုလှောင်ရုံများ၊ လူဦး ရေ ၁၄၀၀ ဆန့် အလုပ်သမားတန်းလျား၊ လျှပ်စစ်ဓာတ်အား ပံ့ပိုးနိုင်မည့် ဓာတ်အားခွဲရုံတခုနှင့် သတ္တုသန့်စင် စက်ရုံတခု တို့ကို တည်ဆောက်မည် ဟုလည်း BJV ၏ အစီရင်ခံစာတွင် ဖော်ပြ ထားသည်။

BJV မှ မြေပြင်တွင် ကွင်းဆင်း ဆောင်ရွက်နေမှုများ၊ ဒေသခံများ၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများနှင့် ပတ်သက်၍ အနာဂတ် အလား အလာ မည်သို့ရှိမည်ကို မေးမြန်းရန် ဧရာဝတီမှ သယံဇာတနှင့် သဘာဝ ပတ်ဝန်းကျင် ထိန်းသိမ်းရေး ဝန်ကြီးဌာန၊ အမှတ် (၁) သတ္တုတွင်း ဦးစီးဌာနသို့ ဖုန်းဖြင့် အကြိမ်ကြိမ် ဆက်သွယ်မေးမြန်းသော်လည်း ဆက်သွယ်၍ မရပါ။

ရှမ်းပြည်နယ် နမ္မတူ မြို့နှင့် ၁၄မိုင် ကွာဝေးသည့် ဘော်တွင်း သတ္တုတွင်း သည် ယခင်က ကမ္ဘာ ဒုတိယအကြီးဆုံး သတ္တု မိုင်းအဖြစ် တည်ရှိခဲ့ပြီး၊ ထွက်ရှိသည့် သတ္တုရိုင်းများ နမ္မတူ စက်ရုံသို့ ရထားတွဲများဖြင့် ပို့ဆောင်ကာ ဘော်(ငွေစင်) ချက်လုပ်သည်။

ဘော်တွင်းသတ္တုမိုင်းကို ၁၄၁၂ ခုနှစ်မှ ၁၈၅၀ခုနှစ်ခန့်အထိ စတင်ကာ အထိ တရုတ်တို့ ဝင်ရောက်၍ လိုဏ်ခေါင်းများ တူးဖော်ပြီး ငွေစင် သီးသန့် ချက်လုပ်သည်၊ ကိုလိုနီခေတ် အင်္ဂလိပ်အစိုးရ လက်ထက်တွင် ဘားမားမိုင်းလီမိတက် (Burma Mine Co.ltd)ကို တည်ထောင်ကာ ဘော်တွင်းတွင် မာမီယံရှပ်ခေါ် မြေစိုက်တွင်းစနစ်ဖြင့် မြေအောက်အနက် ပေပေါင်း ၁၂၀၀ ကျော်အထိ အခန်းများဖွဲ့ကာ တူးဖော်ရာ အထပ် ၁၂ထပ်ရှိသည့် သတ္တုမိုင်းကြီး ဖြစ်လာသည်။

အမေရိကန်နိုင်ငံ၏ ၃၁ ဆက်မြောက် သမ္မတ ဟားဗတ်ဟူးဗားသည်လည်း မိုင်းချုပ်အဖြစ် ဘော်တွင်းမိုင်း တာဝန်ထမ်း ဆောင်ခဲ့ရာ သတ္တုသိုက်များကို လိုက်လံရှာဖွေရင်း သတ္တုတွင်းဟောင်း တခုတွင် ကျားတကောင်ကို တွေ့သဖြင့် သုတ်သင် ရင်း ယင်းနေရာမှာ ကျားစခန်းဟု နာမည်ကျော်ခဲ့သည်။

You may also like these story:

ပဋိပက္ခကြားက ရှမ်းပြည်နယ်ကို ဩစတြေးလျ သတ္တုလုပ်ငန်း မျက်စိကျနေ

Your Thoughts …