တရုတ်နိုင်ငံသည် အရှေ့တောင်အာရှနိုင်ငံများအသင်း (ASEAN) ခေါင်းဆောင်များနှင့် နှစ်စဉ်ကျင်းပသည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ကျင်းပနေသော်လည်း မြန်မာအာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်ကို ဖိတ်ကြားရန် ဘေ့ဂျင်း၏တောင်းဆိုမှုအား အဖွဲ့ဝင်နိုင်ငံများက ပယ်ချသည်ဆိုသည့် သတင်းလည်း ထွက်ပေါ်နေသည်။
တရုတ်သမ္မတရှီကျင့်ဖျင်က လက်ခံကျင်းပသည့် ထိုဗီဒီယို ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသည် တနင်္လာနေ့တွင် စတင်ပြီး မြန်မာနိုင်ငံကိုယ်စားလှယ် ပါဝင်ခြင်း မရှိပေ။
မြန်မာစစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ASEAN က ဒေသတွင်း ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများမှ ဖယ်ထုတ်ထားသည်မှာ တလအတွင်း နှစ်ကြိမ်ရှိပြီဖြစ်သည်။
စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်သည် အမျိုးသားဒီမိုကရေစီအဖွဲ့ချုပ် (NLD) ၏ ရွေးကောက်ခံအစိုးရကို ဖေဖေါ်ဝါရီလ ၁ ရက်နေ့တွင် ဖြုတ်ချပြီး ငြိမ်းချမ်းစွာဆန္ဒပြသူများကို ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာဖြိုခွဲနေသောကြောင့် မြန်မာနိုင်ငံသည် ပြည်တွင်းစစ်အတွင်း ပိုမိုကျဆင်းနေသည်။
အဖွဲ့ဝင် ၁၀ နိုင်ငံရှိသော ASEAN သည် ထိုအကျပ်အတည်းကို အဆုံးသတ်ရေး သံတမန်ရေး အားထုတ်မှုများကို ဦးဆောင်နေပြီး ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်က ဖြုတ်ချဖမ်းဆီးခံ အရပ်သားခေါင်းဆောင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်နှင့် တွေ့ဆုံဆွေးနွေးရေးအပါအဝင် အခြားအချက်များကို ဧပြီလက သဘောတူညီမှု ရယူခဲ့သည်။ သို့သော် စစ်ကောင်စီသည် ထိုသဘောတူညီချက်များကို လိုက်နာရန် ပျက်ကွက်သောကြောင့် မင်းအောင်လှိုင်ကို ASEAN က ၎င်းတို့၏ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများ မတက်စေရန် ပိတ်ပင်တုံ့ပြန်လိုက်သည်။
ထိုဆုံးဖြတ်ချက်သည် ပြည်တွင်းရေးတွင် ဝင်ရောက်မစွက်ဖက်ရေး အဓိကထားပြီး ဒီမိုကရေစီနှင့်ပတ်သက်လျှင် သမိုင်းမကောင်းလှသော ASEAN အတွက် ယခင်က မချမှတ်ဘူးသည့် ဆုံးဖြတ်ချက် ဖြစ်သည်။
တနင်္လာနေ့တွင် စတင်သည့် တရုတ်-ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် မင်းအောင်လှိုင်ကို ထည့်သွင်းရန် တရုတ်၏ ကြိုးစားမှုကို ကန့်ကွက်သည့်နိုင်ငံများမှာ အင်ဒိုနီးရှား၊ မလေးရှား၊ စင်္ကာပူနှင့် ဘရူနိုင်းတို့ဖြစ်ကြောင်း Reuters သတင်းက ဖေါ်ပြသည်။ ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲများကို မြန်မာနိုင်ငံကို နိုင်ငံရေးနှင့်မသက်ဆိုင်သူ ကသာကိုယ်စားပြုသင့်သည်ဆိုသည့်အချက်သည် ၎င်းတို့၏ ရပ်တည်ချက်ဖြစ်ကြောင်း အင်ဒိုနီးရှား သံတမန်တဦးက အထက်ပါသတင်းဌာနသို့ပြောသည်။
ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဘေ့ဂျင်းက လက်ခံပုံရသော်လည်း စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင်ကို အစည်းအဝေးတွင် ပါဝင်စေရန် တွန်းအားပေးသည့် လုပ်ရပ်ကြောင့် ဒေသတွင်း ပထဝီနိုင်ငံရေးတွင် လှုပ်လှုပ်ခတ်ခတ်ဖြစ်စေသည်။
တနင်္လာနေ့က ကျင်းပသည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် မင်းအောင်လှိုင်းကို ဖိတ်ရန် တရုတ်က အားထုတ်ခြင်းကြောင့် ဘေ့ဂျင်းသည် မြန်မာနိုင်ငံမှ စစ်အုပ်ချုပ်ရေးကို နွေးထွေးသည့်လက္ခဏာဟု မယူဆကြောင်း နိုင်ငံခြားဆက်ဆံရေးကောင်စီ (Council on Foreign Relations) အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ သုတေသီ ဂျော့ရှ် ကာလန်ဇစ်က Aljazeera သတင်းဌာနကို ပြောသည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် စစ်အာဏာသိမ်းခြင်းသည် အများအားဖြင့် ဘေ့ဂျင်းကို ဘေးအန္တရာယ် ကျရောက်စေကြောင်း သူပြောသည်။
“မြန်မာနိုင်ငံ အခြေအနေနဲ့ပတ်သက်ပြီး ဘေ့ဂျင်းက အရမ်းကို စိတ်ပျက်နေပြီး အာဏာမသိမ်းခင်က အခြေအနေ နီးပါးပြန်ရောက်အောင် ASEAN နဲ့ အတူ လုပ်ဆောင်လိုတယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။ အဲဒါမှပဲ တရုတ်အတွက် အများကြီးပိုကောင်းလာမယ်” ဟု သူပြောသည်။
စစ်အာဏာသ်ိမ်းခြင်းနှင့် နောက်ဆက်တွဲဖြစ်ပေါ်လာသော ပြည်တွင်း ပဋိပက္ခများသည် တရုတ်၏ စီးပွားရေး အကျိုးစီးပွားများကို ခြိမ်းခြောက်သည့် မတည်ငြိမ်မှုများကိုဖြစ်စေပြီး ကိုဗစ်နိုင်တင်းကူးစက်မှု မြင့်မားစေကာ နယ်စပ်ဒေသများမှ ပြည်တွင်းစစ်များကို ပြန်လည်စတင်စေခဲ့သည်။
မြန်မာအာဏာသိမ်း စစ်ခေါင်းဆောင်အား တက်ရောက်ခွင့်မပေးရန် ASEAN က ငြင်းဆန်ခြင်းကို တရုတ်က လက်ခံလိုက်ခြင်းသည် အရေးပါကြောင်း နိုင်ငံတကာသေနင်္ဂဗျူဟာ လေ့လာရေးဌာန (International Institute for Strategic Studies) မှ အရှေ့တောင်အာရှရေးရာ သုတေသီ အာရွန်ကော်နယ်လီကလည်း ဆိုသည်။
“စစ်ကောင်စီရဲ့ နိုင်ငံတကာတရားဝင်မှုက ဘေ့ဂျင်းအတွက် ဦးစားပေးဖြစ်နေတယ်ဆိုရင် ASEAN ရဲ့ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို အခုလို အလွယ်တကူ လက်ခံမှာ မဟုတ်ဘူး” ဟု သူပြောသည်။
ဖြုတ်ချခံအစိုးရကိုထောက်ခံပြီး စစ်ကောင်စီက နိုင်ငံတော်သစ္စာဖေါက်မှုဖြင့် တရားစွဲဆိုထားသော်လည်း ကုလသမဂ္ဂဆိုင်ရာ မြန်မာသံအမတ်ကို တာဝန်ဆက်လက်ထမ်းဆောင်စေရန်ကိုလည်း ဘေ့ဂျင်းက သဘောတူခဲ့ကြောင်း ကော်နယ်လီ မှတ်ချက်ချသည်။
“မင်းအောင်လှိုင်နဲ့တရုတ်ခေါင်းဆောင်တွေအကြား ဆက်ဆံရေးအေးစက်မှုက အရမ်းကို နက်ရှိုင်းပြီး ဒီအခြေအနေက တချို့ထင်သလို အလျှင်အမြန်ပြောင်းလဲသွားမှာ မဟုတ်ဘူး။ နှစ်ဘက်စလုံးကတော့ အပေးအယူတွေ သံတမန်ရေးတွေမှာတော့ ဆက်ပြီး တွဲလုပ်ကြမှာပေါ့” ဟုလည်းသူပြောသည်။
လွန်စွာမှားယွင်း
သို့သော တရုတ်နိုင်ငံ၏ လုပ်ဆောင်မှုနှင့်ပတ်သက်ပြီး အမျိုးသားညီညွတ်ရေးအစိုးရ (NUG) ပြောခွင့်ရသူ ဒေါက်တာ ဆာဆာ အပါအဝင် မြန်မာမှ စစ်ကောင်စီဆန့်ကျင်သူများက အပြည့်အ၀ အားရကျေနပ်ခြင်းမရှိသေးပေ။ NUG အဖွဲ့ဝင်များကို ၂၀၂၀ ပြည်နှစ်ရွေးကောက်ပွဲအနိုင်ရ လွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များက ခန့်အပ်ခဲ့သည်။ ထိုရွေးကောက်ပွဲတွင် NLD ကတောင်ပြိုကမ်းပြိုနိုင်သော်လည်း စစ်ကောင်စီက အသိအမှတ်ပြုရန် ငြင်းဆန်သည်။
မင်းအောင်လှိုင်ကို ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် ထည့်သွင်းရန်တရုတ်က စဉ်းစားခဲ့ခြင်းသည် လွန်စွာမှားယွင်းကြောင်း ဒေါက်တာ ဆာဆာပြောသည်။
“မြန်မာစစ်ကောင်စီကို ASEAN ပြည်သူတွေက မထောက်ခံတဲ့အပြင် စစ်ကောင်စီဟာ တရုတ်နဲ့ ASEAN အတွက် အကျပ်အတည်းနဲ့ ဖရိုဖရဲတွေကလွဲလို့ ဘာမှလုပ်မပေးနိုင်ဘူး” ဟု သူပြောသည်။
မြန်မာပြည်သူများကသာ ဒေသတွင်း ငြိမ်းချမ်းရေး၊ ချမ်းသာကြွယ်ဝမှုနှင့် တည်ငြိမ်မှုကို လုပ်ပေးနိုင်ကြောင်း ဒေါက်တာဆာဆာပြောသည်။ “ဒါက မြန်မာပြည်သူတွေနဲ့ လူမျိုးတုန်းသတ် စစ်တပ်အကြား ရွေးချယ်ရတဲ့ ကိစ္စ” ဟု သူဆက်ပြောသည်။
ဒေသတွင်း အင်အားကြီး တရုတ်နိုင်ငံသည် ASEAN အပေါ် နိုင်ငံရေး၊ လုံခြုံရေးနှင့် စီးပွားရေးအရ သြဇာလွှမ်းမိုးလိုကြောင်း မင်းအောင်လှိုင်ကို အစည်းအဝေးတက်ရောက်စေရန် ကြိုးစားခြင်းက အထင်အရှားပြနေကြောင့် ထင်ရှားသည့် တက်ကြွလှုပ်ရှားသူနှင့် ဆန္ဒပြခေါင်းဆောင် သဉ္ဖာရွှန်းလဲ့ရည် ပြောသည်။ ASEAN က လွန်ခဲ့သောလက ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် မင်းအောင်လှိုင်းကို ချန်ထားခဲ့သည့် သမိုင်းဝင်ဆုံးဖြတ်ချက်ကို သူ ချီးကျူးပြီး အခြားနိုင်ငံများအနေဖြင့် ထိုဆုံးဖြတ်ချက်အတိုင်း လိုက်လံလုပ်ဆောင်ရမည်ဖြစ်ကာ ထိုဆုံးဖြတ်ချက်ကို အားနည်းအောင် မလုပ်သင့်ကြောင်းလည်း သူပြောသည်။
“တရုတ်နိုင်ငံအနေနဲ့ ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကို လေးစားပြီး မြန်မာပြည်သူတွေရဲ့အသံကို နားထောင်ရမယ်” ဟု သူပြောသည်။
ဗြိတိန်နိုင်ငံသည် ဒီဇင်ဘာလတွင် လန်ဒန်တွင် ကျင်းပမည့် စက်မှုထိပ်သီး ၇ နိုင်ငံနှင့် ASEAN နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီးများ လူကိုယ်တိုင်တွေ့ဆုံမည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် ASEAN ၏ ဆုံးဖြတ်ချက်ကို လိုက်နာသည်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် ထိုအစည်းအဝေးသို့ တက်ခွင့်မရဘဲ နိုင်ငံရေးနှင့်မသက်ဆိုင်သည့် ကိုယ်စားလှယ်ကိုသာ စေလွှတ်ရမည်ဖြစ်သည်။
တရုတ်က ASEAN လွှမ်းမိုးရန်ကြိုးစားမှုကို လူ့အခွင့်အရေးဆိုင်ရာ ASEAN ပါလီမန်ကိုယ်စားလှယ်များအဖွဲ့ ဥက္ကဌ မလေးရှား ပါလီမန်ကိုယ်စားလှယ် ချားလ် ဆန်တီယာဂိုက ကြေညာချက်တစောင်ထုတ်ပြန် ရှုတ်ချသည်။ မြန်မာစစ်ကောင်စီသည် လူ့အခွင့်အရေးမလေးစားသော တရုတ်မှတဆင့်တရားဝင်မှု ရရန်ကြိုးစားနေကြောင်း သူစွပ်စွဲပြီး ASEAN နိုင်ငံများအနေဖြင့် တရုတ်ရုပ်သေးမဖြစ်စေရန်ရှောင်ရှားရန် သူတိုက်တွန်းသည်။
အရှေ့တောင်အာရှ ရေပိုင်နက်များသို့ တရုတ်သင်္ဘောများ မကြာခဏ ကျူးကျော်နေသည့် ကိစ္စကိုလည်း ASEAN ခေါင်းဆောင်များကို တရုတ်ကိုပြောမည်ဟု မျှော်လင့်ကြောင်း ဆန်တီယာဂိုက Al Jazeera သတင်းဌာနသို့ ပြောသည်။ တရုတ်သည် ငါးဖမ်းသမားဟန်ဆောင်ထားသည့် စစ်သားများကို စေလွှတ်နေသည်ဟု သူစွပ်စွဲသည်။ နိုင်ငံတကာသေနင်္ဂဗျူဟာ လေ့လာရေးဌာန၏ မကြာသေးမီက အစီရင်ခံစာ တခုအရ တရုတ်ရေကြောင်းတပ်များသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင် ကင်းလှည့်နေပြီး အခြားသင်္ဘောများကို နှောက်ယှက်ကာ တရုတ်၏ အငြင်းပွားဖွယ် ပိုင်နက်တောင်ဆိုမှုကို ခိုင်မာအောင်လုပ်နေကြာင်း သိရသည်။ ထိုပြဿနာသည် ဖိလစ်ပ်ိုင်နှင့် မလေးရှားတို့နှင့် ထိပ်တိုက်တွေ့သည့် ပြဿနာဖြစ်သည်။
တောင်တရုတ်ပင်လယ်ပြဿနာသည် အရှေ့တောင်အာရှတွင် တရုတ်အတွက် ဦးစားပေးပြဿနာဖြစ်မည်ဟု ကော်နယ်လီနှင် ကာလန်ဇစ်တို့ ယူဆသည်။ တရုတ်သည် ၎င်းတို့၏ ပိုမိုကျူးကျော်ရန်လိုသော နည်းလမ်းကို ဝေဖန်မှုများအား ASEAN ဥက္ကဋ္ဌသစ် ကမ္ဘောဒီးယားကို အသုံးချ တားဆီးမည်ဟု သူတို့နှစ်ဦးပြောသည်။
မြန်မာအကျပ်အတည်းအပေါ် ကမ္ဘောဒီးယားအနေဖြင့် လုပ်ဆောင်နိုင်စရာ ရှိနေသေးသော်လည်း တောင်တရုတ် ပင်လယ်ပြဿနာကို မည်သို့ကိုင်တွယ်မည်နှင့်ပတ်သက်လျှင် တရုတ်၏ ထင်မြင်ချက်များကသာ လွှမ်းမိုးနေမည်ဟု ကော်နယ်လီပြောသည်။
တရုတ်သတင်းဌာနများ၏ အဆို ယနေ့အစည်းအဝေးတွင် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က တရုတ်နိုင်ငံသည် မိမိထက် ငယ်သော အိမ်နီးနားခြင်းများကို အနိုင်ကျင့် လွှမ်းမိုးသွားမည် မဟုတ်ဘဲ “အိမ်နီးချင်းကောင်း၊ မိတ်ဆွေကောင်းနှင့် အာစီယံ၏ လုပ်ဖော်ကိုင်ဘက်ကောင်း” ဖြစ်စေရမည်ဟု ထည့်သွင်းပြောကြားသွားသည်။
ကိုးကား။ ။ Aljazeera, Reuters
You may also like these stories:
တရုတ်က မြန်မာကို ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ဖိတ်လိုသော်လည်း ASEAN နိုင်ငံများ လက်မခံ
တရားဝင်မှုအတွက် စစ်ကောင်စီ သံတမန်ရေး အားကိုးရှာလာ
စစ်ကောင်စီက ASEAN ကို မကြည့်၊ တရုတ်ကိုသာ ကြည့်
စစ်ကောင်စီခေါင်းဆောင် ပုံရိပ်မြှင့်တင်ရန် ရစ်ချတ်ဆန် ခရီးစဉ်ကို အသုံးချ
