သူ၏ ထိပ်တန်း အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အရေးကြီးပုဂ္ဂိုလ်များအနက် တဦးဖြစ်သူကို အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း ဆိုင်ရာ သံအမတ်အဖြစ် ခန့်အပ်ကြောင်း သမ္မတ ဂျိုးဘိုင်ဒင်က မကြာသေးမီက ကြေညာလိုက်သည်။ ထိုသို့ ကြေညာခြင်းက အာရှပစိဖိတ်ဒေသနှင့် ပတ်သက်သော သူ့အစိုးရ၏ ကတိကဝတ်များကို အလေးထားကြောင်း ဖော်ပြရန် ရည်ရွယ်လိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
အရှေ့တောင်အာရှ နိုင်ငံများအသင်း အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များနှင့် ဝါရှင်တန်တွင် နှစ်ရက်ကြာ အထူး ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ ကျင်းပအပြီး အိမ်ဖြူတော် အမျိုးသားလုံခြုံရေးဆိုင်ရာ အရာရှိချုပ် ယိုဟန်း အေဗရာဟင်ကို အာဆီယံဆိုင်ရာ အထူးသံတမန်အဖြစ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းမည့် ဆုံးဖြတ်ချက်ကို ဘိုင်ဒင်က ကြေညာလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
အာရှပစိဖိတ်ဒေသကို ပိုမိုအလေးထားရန် ဘိုင်ဒင်၏ အားထုတ်မှုမှာ ယူကရိန်းကို ရုရှားက မကြာသေးမီက ကျူးကျော်မှုကြောင့် နှောင့်နှေးသွားရသည်။
လက်ရှိတွင် သံရုံးယာယီတာဝန်ခံသာ ခန့်ထားရသေးသော အာဆီယံအတွက် သံအမတ်တဦးကို အမည်စာရင်း တင်သွင်းခြင်းအားဖြင့် သမ္မတက အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုသည် အာရှကို ပိုမိုအလေးထားသည့် မူဝါဒကို အာရုံစိုက်သည်ဆိုသည့် သတင်းစကားကို ပေးပို့လိုက်ပြီး တပြိုင်နက်တည်း ဒေသတွင်းတွင် တရုတ်သြဇာ အလျှင်အမြန် ကြီးမားနေခြင်းကို တန်ပြန်ရာ၌ အမေရိကန်၏ အခန်းကဏ္ဍကို ပိုမိုတောင့်တင်းစေရန် ကြိုးစားလိုက်ခြင်းလည်း ဖြစ်သည်။
“ကျနော် ဘယ်လိုစဉ်းစားတယ်ဆိုတာကို သူသိနေလို့ သူ့ကို သံအမတ်အဖြစ် စေလွှတ်ရတာ နည်းနည်း စိုးရိမ်တယ်။ သူက ကျနော့်အကြောင်း သိလွန်းတယ်” ဟု ဘိုင်ဒင်က အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များကို နောက်ပြောင်ပြီး ပြောခဲ့သည်။ “ဒါက ခင်ဗျားတို့ကို နောက်ပြောင်တာပါ။ သူဟာ အခြေအနေကို လုံးဝ နားလည်တယ်။ ကျနော့်ကိုယ်စား၊ ကျနော့် အစိုးရကိုယ်စား ပြောဆိုတယ်ဆိုတာ ခင်ဗျားတို့ တွေ့ရမှာပါ” ဟုလည်း ဘိုင်ဒင်က ပြောကြားသည်။
အရှေ့တောင်အာရှတွင် ရာသီဥတုပြောင်းလဲမှု၊ ရေကြောင်းနှင့် အများပြည်သူကျန်းမာရေး အခြေခံ အဆောက်အအုံများ ပိုမိုတောင့်တင်းစေရန် စီမံကိန်းများအတွက် အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒေါ်လာ သန်း ၁၅၀ ရင်းနှီးမြှုပ်နှံရန် အိမ်ဖြူတော်က ကြာသပတေးနေ့တွင် ကတိပြုပြီးနောက် အေဗရာဟင်ကို အထက်လွှတ်တော်က အတည်ပြုပေးရန်လိုအပ်သည့် သံအမတ်အဖြစ် အမည်စာရင်း တင်သွင်းခြင်းဖြစ်သည်။
သောကြာနေ့အစောပိုင်းတွင် ဒုတိယသမ္မတ ကမ်မလာဟားရစ်သည် အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များနှင့် တွေ့ဆုံပြီးနောက် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် အာဆီယံသည် ထိုဒေသအတွက် တူညီသော ရည်မှန်းချက်ရှိကြောင်း၊ နိုင်ငံတကာ စည်းမျဉ်းများနှင့် စံနှုန်းများအပေါ် ခြိမ်းခြောက်မှုများကို အတူတကွ ကာကွယ်မည်ဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
ပင်လယ်ပြင်တွင် လွတ်လပ်စွာ သွားလာမှုကို တစိတ်တပိုင်းအားဖြင့် ဗဟိုပြုသည့် အစည်းအဝေးအတွင်း ထိုသို့ပြောကြားခြင်းသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်နှင့် အခြားဒေသများတွင် တရုတ်၏ ပိုမိုပြင်းထန်လာသည့် စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှုများကို ရည်ရွယ်ပုံရသည်။
မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း တရုတ်နိုင်ငံသည် တောင်တရုတ်ပင်လယ်တွင်သာမက၊ အရှေ့တရုတ် ပင်လယ်တွင်ပါ စစ်ရေးလှုပ်ရှားမှု ပိုမိုများပြားလာသည်။ အရှေ့တရုတ်ပင်လယ်တွင် ဂျပန်က စီမံအုပ်ချုပ်သော လူနေထိုင်ခြင်းမရှိသည့် ကျွန်းငယ်များကို တရုတ်က ၎င်းတို့ပိုင်သည်ဟု ပြောနေခြင်းသည် ကာလကြာမြင့်စွာ တမြေ့မြေ့ လောင်ကျွမ်းနေသည့် ပြဿနာဖြစ်သည်။
“လွတ်လပ်စွာ ရေကြောင်းသွားလာခွင့်နဲ့ နိုင်ငံတကာ ဥပဒေအပါအဝင် စည်းမျဉ်းအခြေပြု ရေကြောင်း စနစ်ကို ကာကွယ်ဖို့ ကျမတို့ဟာ မဟာမိတ်များ၊ မိတ်ဖက်နိုင်ငံများနဲ့ အတူ ရပ်တည်ပါတယ်” ဟု ဟားရစ်က ပြောသည်။
ဘိုင်ဒင်သည် သူ၏ရာထူးသက်တမ်းအတွင် ပစိဖိတ်နိုင်ငံများနှင့် ဆက်ဆံရေးတိုးတက်စေရန် အာရုံစိုက်နေပြီး တရုတ်သြဇာ ကြီးထွားနေခြင်းက အမေရိကန်ပြည်ထောင်စု၏ စီးပွားရေးနှင့် အမျိုးသားလုံခြုံရေးအတွက် အကြီးမားဆုံး ခြိမ်းခြောက်မှုဖြစ်ကြောင်း ဘိုင်ဒင်နှင့် သူ၏ အမျိုးသားလုံခြုံရေးအကြံပေးများက ရှင်းလင်းစွာ ပြောကြားပြီးဖြစ်သည်။
ဘိုင်ဒင်က အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် အာဆီယံ ဆက်ဆံရေး တောင့်တင်းအောင်ပြုလုပ်ခြင်းသည် သူ၏ နိုင်ငံခြားရေးမူဝါဒ သေနင်္ဂဗျူဟာ၏ အနှစ်သာရဖြစ်ကြောင်း နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနတွင် အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များကို ပြောကြားခဲ့သည်။
“လွတ်လပ်ပွင့်လင်း တည်ငြိမ်ကြွယ်ဝချမ်းသာပြီး ခံနိုင်ရည်ရှိရှိ လုံခြုံတဲ့ အင်ဒိုပိစိဖိတ်ဒေသ ဖြစ်ဖို့ ကျနော်တို့ ကြိုးစားနေတယ်” ဟု ဘိုင်ဒင်ကပြောသည်။
ဘိုင်ဒင်သည် ယူကရိန်းကို ရုရှားကျူးကျော်မှုနှင့် ပတ်သက်ပြီး အာဆီယံ ခေါင်းဆောင်များကို ပြတ်ပြတ်သားသား ပြောရန်ရှိကြောင်းလည်း အိမ်ဖြူတော်က ပြောခဲ့သည်။
ဗီယက်နမ်၊ လာအိုနှင့် မြန်မာစသည့် တချို့ အာဆီယံနိုင်ငံများသည် ရုရှားစစ်လက်နက် ပစ္စည်းများကို အကြီးအကျယ်မှီခိုနေရသည်။ မော်စကိုကို တိုက်ရိုက်အရေးယူ ပိတ်ဆို့မှုများချမှတ်သည့် တနိုင်ငံတည်းသော အာဆီယံနိုင်ငံဖြစ်သည့် စင်ကာပူမှအပ ကျန် အာဆီယံ နိုင်ငံများသည် သမ္မတပူတင်ကို ဖြစ်စေ ရုရှား၏ ယူကရိန်း ကျူးကျော်စစ်ကိုဖြစ်စေ ဝေဖန်ခြင်းမရှိပေ။
ထိုကျူးကျော်စစ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အင်ဒိုနီးရှားသည် လူသိရှင်ကြား ဝေဖန်ခြင်းကို သတိထားနေပြီး ဖိလစ်ပိုင်ကလည်း ရုရှားကို အရေးယူ ပိတ်ဆို့မည်မဟုတ်ကြောင်း ပြောကြားထားသည်။ ထိုင်းနိုင်ငံကမူ ယူကရိန်းအပေါ် ရုရှားကျူးကျော်စစ်ကို ကုလသမဂ္ဂတွင် ဆန့်ကျင်မဲပေးသော်လည်း ထိုစစ်ပွဲတွင် ကြားနေသူ ဖြစ်သည်။
“ကျမတို့ရဲ့ မျှော်လင့်ချက်က ယူကရိန်းစစ် အမြန်ဆုံးရပ်သွားတာကို မြင်ချင်တာနဲ့ ပဋိပက္ခကို ငြိမ်းချမ်းစွာ ဖြေရှင်းနိုင်မယ့် အလားအလာကို အောင်မြင်ချင်တာပဲ” ဟု အင်ဒိုနီးရှား နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီး ရက်နို မာဆူဒီက အမေရိကန်နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဘလင်ကန်နှင့် သောကြာနေ့က အစည်းအဝေးအစတွင် သတင်းထောက်များကို ပြောသည်။
“စစ်ပွဲဆက်ဖြစ်နေရင် ကျမတို့အားလုံး ဒုက္ခတွေ ခံစားနေရမှာမို့လို့ပါ” ဟုလည်း သူက ဆိုသည်။
ကမ္ဘာ့အကြီးမားဆုံး စီးပွားရေးများဖြစ်သော G-20 အဖွဲ့၏ ဥက္ကဋ္ဌအဖြစ် တာဝန်ယူထားသည့် အင်ဒိုနီးရှား သမ္မတ ဂျိုကို ဝီဒိုဒို ကလည်း ဘာလီတွင်ကျင်းပမည့် ဆောင်းရာသီ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲတွင် ရုရှားကို တက်ခွင့်မပေးရန် ဘိုင်ဒင်၏ တောင်းဆိုမှုကို ငြင်းဆန်နေသည်။ G-20 အစည်းအဝေးသည် ယခင်ကအတိုင်း မည်သည့်ကိစ္စမျှ မဖြစ်ခဲ့သကဲ့သို့ မနေသင့် ဆိုသည့် သဘောထားကို ဘိုင်ဒင်က ဆက်လက် ဆုပ်ကိုင်ထားကြောင်း အိမ်ဖြူတော်ပြန်ကြားရေးအကြီးအကဲ ဂျန်ဆက်ကီက သောကြာနေ့တွင် ပြောသည်။
အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုနှင့် ဆက်ဆံရေးတွင် တခြားအကြိတ်အနယ်ဖြစ်ရမည့် ကိစ္စမှာ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေး ဝန်ကြီးဌာနက အရှေ့တောင်အာရှ ၄ နိုင်ငံဖြစ်သည့် မလေးရှား၊ ထိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီယားနှင့် ဗီယက်နမ်တို့မှ တင်သွင်းနေသည့် ဆိုလာပြားများအပေါ် အခွန်မြင့်မားစွာ ချမှတ်နိုင်သည့် စုံစမ်းစစ်ဆေးမှု ဖြစ်သည်။ တရုတ်မှ ဆိုလာပြား ထုတ်လုပ်သူများသည် ထိုပိုမိုသေးငယ်သည့် နိုင်ငံ ၄ ခုတွင် ဆိုလာပြားများ တပ်ဆင်ထုတ်လုပ်ခြင်းဖြင့် အမေရိကန်အခွန်ကို ရှောင်ရှားနေကြောင်း ကယ်လီဖိုးနီးယား အခြေစိုက် ဆိုလာကုမ္ပဏီတခုက ပြောသည်။
ဆိုလာပြားလုပ်ငန်းနှင့် သန့်ရှင်းသောစွမ်းအင်ကို လိုလားသူများက ထိုစုံစမ်းစစ်ဆေးမှုကို ပြစ်တင်ရှုတ်ချသည်။ ထိုသို့သော စုံစမ်းစစ်ဆေးမှုသည် ဆိုလာလုပ်ငန်းနှင့် ဘိုင်ဒင်၏ သန့်ရှင်းသော စွမ်းအင်အစီအစဉ်ကို ထိခိုက်စေမည် ဖြစ်ကြောင်း ၎င်းတို့က ပြောသည်။ အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုတွင် အသုံးပြုနေသည့် ဆိုလာပြားများ၏ ၈၀ ရာခိုင်နှုန်းကို အရှေ့တောင်အာရှတွင် ထုတ်လုပ်ကြောင်း ဆိုလာလုပ်ငန်းများ၏ အဆိုအရ သိရသည်။ ကူးသန်းရောင်းဝယ်ရေးဝန်ကြီး ဂျီနာ ရိုင်မွန်ဒိုက ထိုစုံစမ်း စစ်ဆေးမှုကို ဥပဒေနှင့်အညီ ဆောင်ရွက်ရခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲသို့ တက်ရောက်ခဲ့သော နိုင်ငံများမှာ ဘရူနိုင်း၊ ကမ္ဘောဒီးယား၊ အင်ဒိုနီးရှား၊ လာအို၊ မလေးရှား၊ စင်ကာပူ၊ ထိုင်းနှင့် ဗီယက်နမ်တို့ဖြစ်သည်။ မြန်မာမှ ထိပ်တန်းခေါင်းဆောင်များသည် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲ တက်ရောက်ခွင့် ပိတ်ပင်ခံထားရပြီး ရာထူးမှ နုတ်ထွက်ရမည့် ဖိလစ်ပိုင်သမ္မတ ဒူတာတေက သူ၏ အစိုးရကိုယ်စား နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး တီယိုဒိုရို လော့ဆင်ကို စေလွှတ်ခဲ့သည်။
ဘိုင်ဒင်က တောင်ကိုရီးယားနှင့် ဂျပန်သို့ မသွားရောက်မီ တပတ်အလိုတွင် ထိုထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲကို ကျင်းပခြင်း ဖြစ်သည်။ ထိုခရီးစဉ်သည် ဘိုင်ဒင်၏ သမ္မတအနေဖြင့် ပထမဆုံး အာရှခရီးစဉ်ဖြစ်သည်။ သူသည် ထိုနှစ်နိုင်ငံ ခေါင်းဆောင်များနှင့်သာမက၊ Quad အင်ဒိုပိစိဖိတ် မဟာမိတ်များဖြစ်သာ သြစတြေးလျ၊ အိန္ဒိယနှင့် ဂျပန် ခေါင်းဆောင်များနှင့်လည်း ဆွေးနွေးမည်ဖြစ်သည်။
ဘိုင်ဒင်အစိုးရသည် အာဆီယံအဖွဲ့၏ သေနင်္ဂဗျူဟာအရ အရေးပါမှုကို အသိအမှတ်ပြုကြောင်း ဟားရစ်က ပြောသည်။
“အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုဟာ ရှေ့လာမယ့် မျိုးဆက်တွေမှာလည်း အရှေ့တောင်အာရှမှာ ဆက်လက်တည်ရှိ ထိတွေ့ ဆက်ဆံနေမှာ ဖြစ်တယ်” ဟု သူက ဆိုသည်။
ကိုးကား။ ။ AP ၏ Biden names envoy to SE Asia bloc, stressing US attention
မြန်မာ့အရေး အာဆီယံ ချဉ်းကပ်ပုံ အလုပ်မဖြစ်သေး
အမေရိကန်-ASEAN ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှ မျှော်လင့်နိုင်သည်များ
စစ်ကောင်စီနှင့် သံတမန်ဆက်ဆံရေး အဆင့်လျှော့ချနေကြ
စစ်ကောင်စီမှတဆင့် အကူအညီပေးမည့် အာဆီယံအစီအစဉ် ပြည်တွင်းပြည်ပအဖွဲ့များ ကန့်ကွက်
