ဗြိတိန်သံအမတ်ဟောင်းတဦးကို မြန်မာစစ်တပ်က မကြာသေးမီက ဖမ်းဆီးခြင်းသည် “ဓားစာခံ သံခင်းတမန်ခင်း” ၏ ဥပမာတခုဖြစ်သည်ဟု တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများနှင့် အတိုက်အခံ နိုင်ငံရေးသမားများက ပြောသည်။ မြန်မာစစ်တပ်ကို အထီးကျန်ဖြစ်စေရန် ဗြိတိန်က စစ်ခေါင်းဆောင် မင်းအောင်လှိုင် သား ပိုင်ဆိုင်သော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းအပါအဝင် စစ်တပ်နှင့် ဆက်နွယ်နေသော ကုမ္ပဏီများအား ထပ်မံပိတ်ဆို့စဉ် သံတမန်ဟောင်း ဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းခံခဲ့ရခြင်း ဖြစ်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံဆိုင်ရာ ဗြိတိန်သံအမတ်ကြီးအဖြစ် ၂၀၀၂ ခုနှစ်မှ ၂၀၀၆ ခုနှစ်အထိ တာဝန်ထမ်းဆောင်ခဲ့သည့် ဗစ်ကီဘိုးမန်းသည် ၎င်း၏ခင်ပွန်းဖြစ်သူ ပန်းချီဆရာ ထိန်လင်းနှင့်အတူ ရန်ကုန်မြို့ စမ်းချောင်းမြို့နယ်ရှိ တိုက်ခန်းတွင် ဗုဒ္ဓဟူးနေ့ညနေပိုင်းက ဖမ်းဆီးခံခဲ့ရသည်။ ၂၀၂၁ ခုနှစ် ဖေဖော်ဝါရီလတွင် အာဏာသိမ်းပြီးနောက် စစ်အစိုးရက ဖမ်းဆီးထားသည့် လူပေါင်း ၁၅၀၀၀ ကျော် ရှိကြောင်း နိုင်ငံရေး အကျဉ်းသားများ ကူညီစောင့်ရှောက်ရေးအသင်း မှ ပြောကြားခဲ့ပါသည်။ ထိုအထဲတွင် အနည်းဆုံး နိုင်ငံခြားသား သုံးဦး ပါဝင်သည်။
သူ တရားဝင်မှတ်ပုံတင်ထားသည့် နေအိမ်နှင့်မတူသော လိပ်စာတွင် နေထိုင်ခြင်းအတွက် ဗစ်ကီဘိုးမန်းကို ဖမ်းဆီး တရားစွဲဆိုခြင်းသည် စစ်တပ်၏ ထင်ရာစိုင်းနေနိုင်ခြင်းကို ပြသနေသည်
သူ တရားဝင်မှတ်ပုံတင်ထားသည့် နေအိမ်နှင့်မတူသော လိပ်စာတွင် နေထိုင်ခြင်းအတွက် ဗစ်ကီဘိုးမန်းကို ဖမ်းဆီး တရားစွဲဆိုခြင်းသည် စစ်တပ်၏ ထင်ရာစိုင်းနေနိုင်ခြင်းကို ပြသနေသည်ဟု တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများက ပြောကြသည်။ စစ်တပ်သည် လွန်ခဲ့သည့်နှစ်အတွင်း အတိုက်အခံများကို ရက်ရက်စက်စက် ချေမှုန်းခဲ့ပြီး ပြီးခဲ့သည့်လတွင် နိုင်ငံတကာ အယူခံဝင်မှုကို ဖီဆန်ကာ ဒီမိုကရေစီ လိုလားသူ လေးဦးကို ကွပ်မျက်ခဲ့သည်။ ယခု ဖမ်းဆီးမှုသည် ပိုမိုပြင်းထန်သော ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများဖြင့် စစ်ကောင်စီကို အားနည်းစေမည့် ပြည်ပအစိုးရများအား တန်ပြန်ဖိအားပေးရန် ကြိုးပမ်းမှုအဖြစ် လူအများအပြားက ရှုမြင်ကြသည်။
အကျဉ်းကျခံနေရသည့် အခြားနိုင်ငံခြားသားများတွင် နိုဘယ်လ်ငြိမ်းချမ်းရေးဆုရှင် ဒေါ်အောင်ဆန်းစုကြည်၏ နှစ်ရှည်အကြံပေးပုဂ္ဂိုလ် ရှောင်တာနယ်လ်နှင့် ရန်ကုန်မြို့ ဆန္ဒပြပွဲများအား မှတ်တမ်းရုပ်ရှင်ရိုက်ကူးသူ ဂျပန်နိုင်ငံမှ တိုရူကူဘိုတာ့တို့ ပါဝင်သည်။
မြန်မာနိုင်ငံတွင် အလုပ်လုပ်နေသော အမေရိကန် သတင်းထောက် ဒန်းနီဖန်စတား သည် လွတ်ငြိမ်းချမ်းသာခွင့်ဖြင့် မလွတ်မြောက်မီ ယမန်နှစ်တွင် ထောင်ငါးလကျော်ကြာ ကျခဲ့သည်။ မြန်မာနိုင်ငံတွင် အခြားအမေရိကန်တစ်ဦးအား မှားယွင်းဖမ်းဆီးထိန်းသိမ်းထားကြောင်း ရန်ကုန်မြို့ရှိ အမေရိကန်သံရုံးက ပြီးခဲ့သည့်လတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
“သူတို့က ဓားစာခံ အခြေအနေ၊ ဓားစာခံ သံခင်းတမန်ခင်း ပုံစံမျိုး ဖန်တီးဖို့ ကြိုးစားနေတယ်” ဟု လူထု ထောက်ခံမှု ရှိသော ပြည်ပရောက် အုပ်ချုပ်ရေး အဖွဲ့ အမျိုးသား ညီညွတ်ရေး အစိုးရ (NUG) မှ လက်ထောက် နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ဦးမိုးဇော်ဦးက ပြောသည်။ စစ်အစိုးရသည် အခြားအာဏာရှင် အစိုးရများထံမှ အထူးသဖြင့် အမေရိကန် နိုင်ငံခြားရေး ဝန်ကြီးဌာနက မတရားသဖြင့် ဖမ်းဆီးခြင်း ခံရသည်ဟု ယူဆသော အမေရိကန် အမျိုးသမီး ဘတ်စကက်ဘော ကစားသမား ဘရစ်တနေဂရိုင်းနားအပါအဝင် အမေရိကန်များကို ထိန်းသိမ်းထားသည့် ရုရှားထံမှ ပုံစံတူ လိုက်လုပ်နေကြောင်းလည်း သူက ဆိုသည်။
“ဒီအမှုမှာ ပြန်ပေးဘက်က တောင်းတဲ့တန်ဘိုးက နိုင်ငံရေးအကျိုးအမြတ် တမျိုးပါ” ဟု ဗစ်ကီဘိုးမန်း ဖမ်းဆီးခံရမှုနှင့် ပတ်သက်၍ ဦးမိုးဇော်ဦးက ထည့်သွင်းပြောသည်။
ပုန်ကန်မှု အများအပြားအပြင် ပိုမိုအထီးကျန်ဖြစ်စေမည့် နိုင်ငံတကာ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော စစ်ကောင်စီသည် ခြိမ်းခြောက်မှုနည်းလမ်းသစ်များကို ရှာဖွေနေသည်
မြန်မာစစ်တပ်သည် မကြာသေးမီက အတိုက်အခံအင်အားစုများကို နှိမ်နင်းမှုတွင် ရက်စက်ကြမ်းကြုတ်စွာ လုပ်ဆောင်ခဲ့သည်။ ရွာများကို မီးလောင်တိုက်သွင်း ဖြိုခွင်းခြင်းနှင့် လူသားဒိုင်းများ အသုံးပြုခြင်း အပါအဝင် တိုင်းရင်းသားလူနည်းစုများ ပုန်ကန်မှုများကို နှိမ်နင်းရာတွင် သုံးသော နည်းများကို အသုံးပြုခဲ့သည်။ ပုန်ကန်မှု အများအပြားအပြင် ပိုမိုအထီးကျန်ဖြစ်စေမည့် နိုင်ငံတကာ၏ ခြိမ်းခြောက်မှုများနှင့် ရင်ဆိုင်နေရသော စစ်ကောင်စီသည် ခြိမ်းခြောက်မှုနည်းလမ်းသစ်များကို ရှာဖွေနေသည်ဟု လေ့လာသူများက ဆိုသည်။
စစ်ခေါင်းဆောင်များသည် “သူတို့ ရှင်သန်ဖို့ ခံတိုက်နေကြတာ” ဟု မြန်မာ့ဒီမိုကရေစီလှုပ်ရှားရေးအဖွဲ့ Burma Campaign UK ၏ ဒါရိုက်တာ မာ့က်ဖာမိန်နာ က ပြောသည်။ “သူတို့က အရင် ကစားခဲ့ဖူးတဲ့ နိုင်ငံတကာ သံတမန်ရေးရာ ဂိမ်းတွေကို မကစားဘူး။”
ဝါရှင်တန်ရှိ National War College မှ ပါမောက္ခ ဇာချရီအဘူဇာက အဆိုပါ ဖမ်းဆီးမှုသည် ၎င်းတို့၏ နိုင်ငံသားများ ဘေးကင်းစွာ လွတ်မြောက်ရေးအတွက် နိုင်ငံခြား အစိုးရများကို ဦးစားပေး လုပ်ဆောင်ရန် တွန်းအားပေးဖွယ် ရှိသည်ဟု ဆိုသည်။ ယင်းသည် စစ်အစိုးရအား စည်းမျဉ်းအတိုင်း တုံ့ပြန်မှု အားနည်းသွားစေနိုင်သည် သို့မဟုတ် နှောင့်နှေးသွားနိုင်သည်ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။
သြစတြေးလျသည် အာဏာသိမ်း မြန်မာနိုင်ငံအပေါ် ပြင်းထန်သော ဒဏ်ခတ်ပိတ်ဆို့မှုများ ချမှတ်ခြင်းမှ ရှောင်လွှဲခဲ့ပြီး အခြားသော အနောက်နိုင်ငံများထက် နောက်ကျနေခဲ့ကြောင်း ၎င်းက မှတ်ချက်ပြုသည်။ သြစတြေးလျနိုင်ငံသည် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအသစ်များကို ချိန်ဆလုပ်ဆောင်နေပြီး ရှောင်တာနယ်လ် လွတ်မြောက်ရေးက ဦးစားပေးဖြစ်ကြောင်းဟု နိုင်ငံခြားရေးဝန်ကြီး ပင်နီဝေါင်းက ဇွန်လတွင် ပြောကြားခဲ့သည်။
ဗစ်ကီဘိုးမင်း အဖမ်းမခံရမီ ရက်ပိုင်းအလိုတွင် ရိုဟင်ဂျာမွတ်စလင် လူနည်းစုများအပေါ် လူမျိုးတုံးသတ်ဖြတ်မှု မြန်မာစစ်တပ်က ကျူးလွန်ကြောင်း နိုင်ငံတကာတရားရုံးတွင် တရားစီရင်နိုင်ရန် ဗြိတိန်က အခြားနိုင်ငံများနှင့် ပူးပေါင်းမည်ဟု ကြေညာခဲ့သည်။ စစ်အစိုးရခေါင်းဆောင် ဗိုလ်ချုပ်မှူးကြီး မင်းအောင်လှိုင်၏ သားနှင့် ဆက်နွယ်နေသည့် Sky One ဆောက်လုပ်ရေး ကုမ္ပဏီအပါအဝင် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုအသစ်များ ချမှတ်မည်ဖြစ်ကြောင်းလည်း လန်ဒန်က ပြောကြားခဲ့သည်။
ဖမ်းဆီးမှုနှင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ဆက်စပ်နေကြောင်း ချက်ချင်းသက်သေမပြနိုင်သော်လည်း နိုင်ငံခြားအစိုးရများထံ ပေးပို့သည့် သတင်းစကားမှာ ရှင်းလင်းသည်ဟု တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများက ပြောသည်။
ဖမ်းဆီးမှုနှင့် ပိတ်ဆို့အရေးယူမှုများ ဆက်စပ်နေကြောင်း ချက်ချင်းသက်သေမပြနိုင်သော်လည်း နိုင်ငံခြားအစိုးရများထံ ပေးပို့သည့် သတင်းစကားမှာ ရှင်းလင်းသည်ဟု တက်ကြွလှုပ်ရှားသူများက ပြောသည်။
“ဒါဟာ မြန်မာလူမျိုးတွေအတွက်သာမက ကမ္ဘာအတွက်ပါ စိန်ခေါ်မှုတခုပါ” ဟု ဗစ်ကီဘိုးမင်း၊ ထိန်လင်းတို့နှင့် နှစ်ရှည်လများ မိတ်ဆွေဖြစ်ခဲ့သည့် ဗြိတိန်နိုင်ငံမှ မြန်မာသတင်းထောက်တဦးက ပြောသည်။ “သတင်းစကားကတော့ ဘယ်သူမှ မလုံခြုံဘူး”
လုံခြုံရေးအကြောင်းပြချက်ဖြင့် အမည်မဖော်လိုသူ သတင်းထောက်က ဗစ်ကီဘိုးမင်း (၅၆) နှစ်နှင့် ထိန်လင်း (၅၅) နှစ်တို့ ဖမ်းဆီးခံရခြင်းမှာ ၎င်းတို့၏ မိတ်ဆွေသူငယ်ချင်းများကို အံ့အားသင့်စေသည်ဟု ဆိုသည်။
၎င်းတို့စုံတွဲသည် နယ်ပယ်များစွာတွင် လူသိများသည်။ ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် မြန်မာစကားကို ကျွမ်းကျင်စွာ ပြောနိုင်ပြီး မြန်မာပြည်တွင် နှစ် ၃၀ ကျော်နေထိုင်ခဲ့သည်။ ထိန်လင်းသည် ၁၉၈၀ နှင့် ၁၉၉၀ ခုနှစ်များအတွင်း ကျောင်းသား တက်ကြွလှုပ်ရှားသူ တဦးဖြစ်ခဲ့ပြီး ၎င်းတို့၏ အချစ်ဇာတ်လမ်းသည် နိုင်ငံတကာ၏ အာရုံစိုက်မှုကို ခံခဲ့ရသည်။
သို့သော် မကြာသေးမီနှစ်များအတွင်း ၎င်းတို့သည် ဘဝကို သိုသိုသိပ်သပ် နေခဲ့ကြသည်ဟု သတင်းထောက်က ဆိုသည်။ ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် ရန်ကုန်အခြေစိုက် တာဝန်ယူမှုရှိသော စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများ မြန်မာစင်တာ၏ ဒါရိုက်တာဖြစ်ပြီး စစ်အစိုးရကို ပြတ်ပြတ်သားသား ဝေဖန်သူမဟုတ်ပေ။
စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံသူ မဟုတ်သော်လည်း ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် စစ်တပ်အတွင်း အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့သည်ဟု သူ၏ မိတ်ဆွေနှစ်ဦးက ပြောသည်။ ယင်းက အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ခင်ပွန်းဖြစ်သူအပြင် ၁၄ နှစ်အရွယ် သမီးတို့နှင့်အတူ နိုင်ငံအတွင်း လုံခြုံစွာနေထိုင်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ချက်အချို့ကို ပေးခဲ့သည်။
ယခုနှစ် ပြည်တွင်းထုတ် Frontier Myanmar နှင့် တွေ့ဆုံမေးမြန်းခန်းတွင် ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် စီးပွားရေးလုပ်ငန်းများကို စစ်တပ်နှင့် နီးနီးကပ်ကပ် ဆက်ဆံခြင်းမပြုရန် အကြံပေးခဲ့သည်။ “ကျမတို့ရဲ့ အကြံပြုချက်ကတော့ ဥပဒေကို ဆက်လက်လိုက်နာဖို့ လိုပါတယ်” ဟု ၎င်းက ဆိုသည်။ “သို့သော်လည်း ကုမ္ပဏီများက သူများထက် တမူထူးပြီး အစိုးရကို အခမ်းအနားတွေမှာ ဖဲကြိုးဖြတ်ခိုင်းတတ်တဲ့ ဆက်ဆံရေးမျိုးထားဖို့ ကျမတို့ မတိုက်တွန်းဘူး။”
စစ်ကောင်စီကို ထောက်ခံသူ မဟုတ်သော်လည်း ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် စစ်တပ်အတွင်း အဆက်အသွယ်ရှိခဲ့သည်ဟု သူ၏ မိတ်ဆွေနှစ်ဦးက ပြောသည်။ ယင်းက အာဏာသိမ်းပြီးနောက် ခင်ပွန်းဖြစ်သူအပြင် ၁၄ နှစ်အရွယ် သမီးတို့နှင့်အတူ နိုင်ငံအတွင်း လုံခြုံစွာနေထိုင်နိုင်မည်ဟု ယုံကြည်ချက်အချို့ကို ပေးခဲ့သည်။
ကပ်ရောဂါဖြစ်ပွားချိန်တွင် ဗစ်ကီဘိုးမင်းနှင့် သူမတို့မိသားစုသည် ကလောမြို့ရှိ ထိန်လင်းအိမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့နေထိုင်ခဲ့ကြသည်။ ဗစ်ကီဘိုးမင်းသည် သူ မှတ်ပုံမတင်ထားသည့် လိပ်စာတွင် နေထိုင်သည်ဆိုကာ တရားစွဲဆိုခံရကြောင်း စစ်အစိုးရပြောရေးဆိုခွင့်ရှိသူက ကြာသပတေးနေ့တွင် ထုတ်ပြန်သည်။ ထိန်လင်းကိုလည်း “သူသည် တည်ဆဲဥပဒေနှင့် ဆန့်ကျင်ဘက်ဖြစ်စေသော ဇနီးဖြစ်သူအား ၎င်း၏ ကလောမြို့ရှိ အိမ်သို့ ပြောင်းရွှေ့ရန် တွန်းအားပေးသောကြောင့် စွဲချက်တင်ခဲ့ရသည်” ဟုဆိုသည်။
( The Washington Post ပါ Myanmar arrest of ex-U.K. ambassador is ‘hostage diplomacy,’ activists say ကို ဘာသာပြန်ဆိုသည်။)
You may also like these stories:
စစ်ခေါင်းဆောင်သားပိုင် ကုမ္ပဏီ ဗြိတိန် ပိတ်ဆို့အရေးယူ
စစ်ခေါင်းဆောင် မိသားစု၏ ရှေ့ထွက်မင်းသား ဦးမောင်မောင်နိုင်
ရိုဟင်ဂျာများ၏ ၅ နှစ်တာ အကျပ်အတည်း
ဗြိတိန်သံအမတ်ဟောင်းနှင့် ခင်ပွန်းကို လဝကဥပဒေဖြင့် အမှုဖွင့်
