အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုနှင့် ဥရောပတို့က ရုရှားအပေါ် နိုင်ငံတကာ ထောက်ခံမှု ကျဆင်းအောင် အားထုတ်နေချိန်တွင် ယူကရိန်းစစ်ပွဲအတွက် ရုရှားသမ္မတ ဗလာဒီမာ ပူတင်ကို တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယတို့က လူသိရှင်ကြား ဝေဖန်လိုက်ခြင်းကြောင့် ထိုစစ်ပွဲအပေါ် ကမ္ဘာ့အမြင်များ ပြောင်းလဲလာသည့် လက္ခဏာဖြစ်ကြောင်း အနောက်နိုင်ငံများမှ အရာရှိများက ပြောသည်။
လွန်ခဲ့သောအပတ်က အိန္ဒိယ ဝန်ကြီးချုပ် နာရန်ဒရာ မိုဒီက သမ္မတ ပူတင်ကို ဝေဖန်ခြင်းနှင့် တရုတ်သမ္မတ ရှီကျင့်ဖျင်က စိုးရိမ်ပူပန်ကြောင်း ဖော်ပြလိုက်ခြင်းတို့သည် မော်စကိုနှင့် စိတ်မသက်မသာဖြစ်နေသည့် လက္ခဏာများဖြစ်ကြောင်း အနောက်တိုင်းအရာရှိ ၃ ဦးက ပြောသည်။ ဥဇဘက်ကစ္စတန်တွင် ကျင်းပသည့် ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှ ထိုမှတ်ချက်များသည် ယူကရိန်းတပ်များက ရုရှားသိမ်းပိုက်ထားသော နယ်မြေ စတုရန်း ကီလိုမီတာ ၃,၀၀၀ ကျော်ကို ပြန်လည်သိမ်းပိုက်ပြီး ရက်ပိုင်းအတွင်း ပေါ်ပေါက်လာသော မှတ်ချက်များဖြစ်သည်။
ထိုဝေဖန်ပြောကြားချက်များသည် အမှန်တကယ် စိတ်ပျက်နေသည့် လက္ခဏာများဖြစ်ကြောင်း ဥရောပအဆင့်မြင့် အရာရှိတဦးက ပြောကြားပြီး အိန္ဒိယနှင့် တရုတ်တို့သည် ရုရှားနှင့် အနောက်နိုင်ငံတို့အကြား ၎င်းတို့၏ ဆောင်ရွက်ချက်များကို ထိန်းညှိရန် လုပ်ဆောင်ခြင်းဖြစ်ကြောင်း ပြောသည်။
ထိုပြောဆိုချက်များသည် အမှန်လက်တွေ့ ဝေဖန်မှုများဖြစ်သည်ဟု နားလည်ကြောင်း ဥရောပ အဆင့်မြင့် ဝန်ကြီးတဦးက Financial Times သို့ ပြောသည်။
“အထူးသဖြင့်ကတော့ မိုဒီဆီက ပြောကြားချက်ပေါ့။ သူ (ပူတင်) ကတော့ သဘောကျမယ် မထင်ဘူး။ အခုလိုပြောလိုက်တာက နှစ်ဘက်လုံးနဲ့ မိတ်မပျက်တဲ့ အနေအထားမို့ အများကြီး ပိုကောင်းတယ်။ နှစ်ဘက်လုံးနဲ့ မိတ်ဆွေ ဖြစ်နေတော့ အကျိုးရှိတယ်” ဟုလည်း သူကပြောသည်။
“ဒီနေ့ခေတ်က စစ်တိုက်ရမယ့် ခေတ်မဟုတ်ဘူး” ဟု ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီက သမ္မတ ပူတင်ကို ပြောသည်။ သမ္မတ ပူတင်ကလည်း “ဒီစစ်ကို ရပ်သွားစေဖို့ ကျနော်တို့ အကောင်းဆုံး လုပ်ဆောင်မယ်” ပြန်ပြောဆိုသည်။
ယူကရိန်း စစ်အတွက် သမ္မတ ရှီက စိုးရိမ်သည်ကို နားလည်ကြောင်း သမ္မတ ပူတင်က ထိုထိပ်သီးစည်းဝေးပွဲတွင် လူသိရှင်ကြားပြောရပြီးနောက် ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီက ထိုသို့ဝေဖန်ခြင်းဖြစ်သည်။
ဆမ်မာကန်တွင် ကျင်းပသည့် ရှန်ဟိုင်း ပူးပေါင်းဆောင်ရွက်ရေးအဖွဲ့ ထိပ်သီးဆွေးနွေးပွဲမှ ထိုသို့ အပြန်အလှန် ပြောကြားချက်များသည် မော်စကိုကို အရေးယူပိတ်ဆို့မှုများ မချမှတ်သည့် ကမ္ဘာ့စီးပွားရေးများအနက် အကြီးဆုံးနှစ်ခုက ယူကရိန်းစစ်နှင့် ပတ်သက်ပြီး အကျယ်လောင်ဆုံး ပြောဆိုလိုက်ခြင်း ဖြစ်သည်။
သမ္မတ ပူတင်သည် နိုင်ငံတကာ အသိုက်အဝန်းတွင် သူ့ကိုယ်သူ ပိုမိုအထီးကျန်အောင် မည်သို့ လုပ်ဆောင်နေသည်ကို ထိုဝေဖန်ပြောကြားချက်များက ပြသနေသည်ဟု အမေရိကန် အမျိုးသားလုံခြုံရေး ကောင်စီ ထိပ်တန်းပြောခွင့်ရသူ ဂျွန်ကာဘီက ပြောသည်။ “ပူညံပူညံ မလုပ်ဘဲ နှစ်ဘက်ခွတဲ့ နိုင်ငံတွေတောင်မှ ယူကရိန်းမှာ သူ ဘာလုပ်နေတာလဲဆိုတာ မေးခွန်းထုတ်လာကြပြီ” ဟု ၎င်းက ပြောသည်။
တရုတ်နှင့် အိန္ဒိယက ယူကရိန်းစစ်ကို မလိုလားကြောင်း ဖော်ပြခြင်းသည် သမ္မတ ပူတင်၏ အနောက်နိုင်ငံ မဟုတ်သော နိုင်ငံများနှင့် ပိုမိုနက်ရှိုင်းစွာ ဆက်ဆံရေး ရည်မှန်းချက်အတွက် အလားအလာရှိသော အတားအဆီးဖြစ်သည်။
ထိုထိပ်သီးအစည်းအဝေး မတိုင်မီ တပတ်အလိုက သမ္မတ ပူတင်သည် ဗလာဒီဗော့စတော့ခ်တွင် မိန့်ခွန်းပြောကြားပြီး ထိုမိန့်ခွန်းတွင် တရုတ်ကဲ့သို့သော နိုင်ငံများသည် ရုရှားအတွက် ဥရောပနှင့် ကုန်သွယ်ရေး ဆုံးရှုံးမှုအတွက် ထေမိစေသည်ဟု ပြောခဲ့သည်။
“ဒါက မိတ်ဘက်တွေ သို့မဟုတ် ဦးတည်ဘက် အပြောင်းအလဲထက် ပိုတယ်လို့ ကျနော်ထင်တယ်။ သူက ပြိုင်ဘက် နိုင်ငံရေး၊ စီးပွားရေး အုပ်စုတခုကိုတောင် မျှော်မှန်းထားတယ်” ဟု မော်စကိုမှ အနောက်တိုင်း သံတမန်တဦးက ပြောသည်။
တရုတ်သည် ရုရှားကုန်စည်များ လျှော့ဈေးဖြင့် ရနေသည်ကို အမြတ်ထုတ်နေသော်လည်း အမေရိကန် ပြည်ထောင်စုက ဒုတိယနောက်ဆက်တွဲ အရေးယူမည့် အန္တရာယ်ကြောင့် တရုတ်ကုမ္ပဏီများသည် ရုရှားကာကွယ်ရေးနှင့် နည်းပညာကဏ္ဍမှ လစ်ဟာသွားသောနေရာများကို ဝင်မယူရဲကြတော့ပေ။
“သူတို့က တရုတ်ဆီက ပိုမိုမျှော်လင့်တယ်” ဟု မော်စကိုမှ အနောက်တိုင်းသံတမန်တဦးက ပြောသည်။ “တရုတ်ကုမ္ပဏီတွေကိုလည်း မလှုပ်ရှားဖို့ ဒါမှမဟုတ် အထက်ပိုင်းက ခွင့်ပြုချက်ယူဖို့အထိ ပြောထားခံရပုံရတယ်” ဟုလည်း သူကဆက်ပြောသည်။
တရုတ်နှင့် ဆက်ဆံရေးသည် ဆက်လက်ခိုင်မာနေကြောင်း ကရင်မလင်နန်းတော်က ပြောသည်။ တနင်္ဂနွေနေ့က ထုတ်လွင့်သည့် ပြောကြားချက်တခုတွင်မူ သမ္မတ ပူတင်၏ ပြောခွင့်ရသူ ဒီမီထရီ ပက်စ်ကော့ဗ်က ရုရှားနိုင်ငံပိုင် ရုပ်သံသို့ ပြောကြားသောအခါ မော်စကိုနှင့် ဘေဂျင်းတို့သည် အမေရိကန်ပြည်ထောင်စုမှ မြစ်ဖျားခံသည့် ရန်စသည့် လုပ်ရပ်အားလုံးကို သုံးသပ်ရာတွင် တူညီကြောင်းနှင့် ထိုသို့သော အဖျက်လုပ်ရပ်များကို လက်မခံကြောင်း ပြောသည်။
အနောက်တိုင်း၏ ဒုတိယဆင့် အရေးယူမှုများသည် တရုတ်နှင့် ရုရှား ကုန်သွယ်ရေးအတွက် ပို၍ရှုပ်ထွေးပြီး အနုတ်လက္ခဏာ ဆောင်စေသည်ကို သူဝန်ခံသော်လည်း အခြေခံလမ်းကြောင်းမှာ တိုးတက်မှု ဖြစ်သောကြောင့် ထိုအရေးယူမှုများသည် ကြီးကြီးမားမား သက်ရောက်မှုမရှိကြောင်း ပြောသည်။
ပေးပို့သည့် သတင်းစကားမှာ ရှင်းလင်းသော်လည်း သမ္မတ ရှီနှင့် ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီသည် ယူကရိန်းပြဿနာကို တိုက်ရိုက်မပြောသလို ယူကရိန်းကိုလည်း ထောက်ခံခြင်းမရှိကြောင်း သုတေသီများက ပြောသည်။ နှစ်နိုင်ငံလုံးသည် ရုရှားစွမ်းအင် ပို့ကုန်များကို ပိုမိုဝယ်ယူနေကြပြီး မော်စကိုနှင့် စွမ်းအင်ကုန်သွယ်မှုများကို ဆက်လက် လုပ်ကိုင်နေသည်မှာ ၇ လကြာပြီဟု ပြောသည်။
“မိုဒီပြောတဲ့စကားက ရှင်းတယ်။ သူက ပူတင်နဲ့အတူ မရပ်တည်ကြောင်း အနောက်တိုင်းကို ပြောလိုက်တာ” ဟု နယူးဒေလီရှိ မူဝါဒ သုတေသနဌာန သုတေသီ ဆပ်ရှန်ဆင်းဂ်က ပြောသည်။
ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီပြောသည့် စကားသည် ယူကရိန်း၏ အချုပ်အခြာအာဏာပိုင်မှု၊ နယ်မြေ တည်တံ့ခိုင်မြဲမှုနှင့် အငြင်းပွားဖွယ်ရာများကို ကိုယ်စားမပြုဘဲ ထိုစစ်ပွဲကြောင့်ဖြစ်လာသည့် ရိက္ခာ၊ လောင်စာ၊ ဓာတ်မြေသြဇာ မလုံလောက်မှုများကိုသာ အဓိကထားကြောင်း ၎င်းကပြောသည်။
မည်သို့ဆိုစေကာမူ အနောက်တိုင်း အရာရှိများက ဝန်ကြီးချုပ် မိုဒီနှင့် သမ္မတ ရှီ၏ စိုးရိမ်ပူပန်မှုများသည် သမ္မတ ပူတင်ပြောနေသည့် အနောက်တိုင်းက ရုရှားကို ပိတ်ပင်မှုကြောင့် စီးပွားရေး ရိုက်ခတ်မှုများ ဖြစ်ရသည်ဆိုသည့်အချက်ကို စိန်ခေါ်လိုက်ခြင်းဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။
ယူကရိန်း၏ မကြာသေးမီက စစ်မြေပြင်အောင်ပွဲများသည် ရုရှားတပ်များ၏ အားနည်းချက်များနှင့် စိတ်ဓာတ်ကျဆင်းမှုကို ပြသနေကြောင်း ဥရောပသမဂ္ဂ သံတမန်ရေး အကြီအကဲ ဂျိုးဆက် ဘော်ရယ်က ပြင်သစ်သတင်းစာ Journal du Dimanche တွင် တနင်္ဂနွေနေ့က ရေးသားခဲ့သည်။ ထိုဖြစ်ရပ်များက ယူကရိန်းသည် စစ်ပွဲကို မနိုင်သေးစေကာမူ ရုရှားရှုံးနေကြောင်း သံသယရှိစရာ မလိုဟု သူကရေးသားသည်။
စစ်ပွဲပြီးရန် ကြာဦးမည်ဖြစ်သော်လည်း ငြိမ်းချမ်းရေးလုပ်ငန်းစဉ်တခုကို စတင်စဉ်းစားရန် အချိန်ကျရောက်ပြီဖြစ်ကြောင်း သူက သတိပေးသည်။
ကိုးကား။ ။ Financial Times သတင်း Xi and Modi ‘not standing with Putin’ over war in Ukraine, analysts say
You may also like these stories:
အစုလိုက်အပြုံလိုက် မြှုပ်နှံထားသော သချိုင်္င်းများ ယူကရိန်း ရှာတွေ့
ယူကရိန်းစစ်ပွဲအပေါ် တရုတ် “စိုးရိမ်မှု” ရုရှားနားလည်ဟု ပူတင် ပြော
ဘာကြောင့် ယူကရိန်းက နိုင်မှာလဲ
ပူတင် နုတ်ထွက်ရန် တောင်းဆိုမှု ကြီးမားလာပါက အခြေအနေ တဆစ်ချိုး ပြောင်းနိုင်
ခရုဇ်ဒုံးကျည် မြန်မာကို ရောင်းရန် ရုရှားကြိုးစားနေ